amar1.txt

;METADATA
;title{नामलिङ्गानुशासनम्}
;author{अमरसिंह}
;bookFullName{नामलिङ्गानुशासनं नाम अमरकोषः}
;bookSeriesDetails{Digital data from http://sanskrit.uohyd.ac.in/scl/}
;editor{}
;editorQualifications{}
;publisher{http://sanskrit.uohyd.ac.in/scl/}
;pressDetails{}
;publicationYear{}
;dataEntryBy{}
;dataEntryEmail{}
;proofReadBy{}
;proofReaderEmail{}
;annotatedBy{}
;annotatorEmail{}
;version{0.1.0}
;projectDetails{This project is aimed at creating a database and related software tools to access Indian koshas, both online and offline.}
;projectWebPage{http://github.com/sanskrit-kosha/kosha}
;emailTo{drdhaval2785@gmail.com}
;description{}
;shortCode{AMAR}
;funding{}
;licence{GNU GPL v3.0}
;credits{1. Prof. Amba Kulkarni and http://sanskrit.uohyd.ac.in/scl/ for providing us the data. 2. Dr. Shivja S. Nair for preparing this wonderful database for her Ph.D. thesis. 3. Mr. Ajit Krishnan for providing some corrections in data. 4. Dr. Dhaval Patel for providing synsets for nAnArthavarga.}
;dataFormatDetails{See https://github.com/sanskrit-kosha/kosha/blob/master/docs/annotation_thoughts.md for details.}
;editorialChanges{}
;nymic{mixed}
;pagenum{false}
;linenum{false}
;chapterArrangements{kanda holds varga.}
;newVerseNumbersAtChangeOf{varga}
;newLineNumbersAtChangeOf{varga}
;version0.0.1{07 March 2020}
;version0.0.2{08 March 2020}
;version0.0.3{08 March 2020}
;version0.0.4{08 March 2020}
;version0.1.0{08 March 2020}
;version0.2.0{}
;version0.2.1{}
;version0.2.2{}
;version0.3.0{}
;version0.3.1{}
;version0.3.2{}
;version0.3.3{}
;version0.3.4{}
;version0.3.5{}
;version0.3.6{}
;version1.0.0{}
;CONTENT
;c{॥ श्रीः ॥}
;c{नामलिङ्गानुशासनं नाम अमरकोषः ।}
;k{प्रथमं काण्डम्}
;c{प्रथमं काण्डम् ।}
;c{मङ्गलाचरणम् ।}
यस्य ज्ञानदयासिन्धोरगाधस्यानघा गुणाः ।
सेव्यतामक्षयो धीराः स श्रिये चामृताय च ॥ १ ॥
;c{प्रस्तावना ।}
;c{चिकीर्षितप्रतिज्ञा ।}
समाहृत्यान्यतन्त्राणि संक्षिप्तैः प्रतिसंस्कृतैः ।
संपूर्णमुच्यते वर्गैर्नामलिङ्गानुशासनम् ॥ २ ॥
;c{परिभाषा ।}
प्रायशो रूपभेदेन साहचर्याच्च कुत्रचित् ।
स्त्रीपुंनपुंसकं ज्ञेयं तद्विशेषविधेः क्वचित् ॥ ३ ॥
भेदाख्यानाय न द्वन्द्वो नैकशेषो न सङ्करः ।
कृतोऽत्र भिन्नलिङ्गानामनुक्तानां क्रमादृते ॥ ४ ॥
त्रिलिङ्ग्यां त्रिष्विति पदं मिथुने तु द्वयोरिति ।
निषिद्धलिङ्गं शेषार्थं त्वन्ताथादि न पूर्वभाक् ॥ ५ ॥
स्वर्गवर्गः ।
;v{स्वर्गवर्गः}
;c{अथ स्वर्गवर्गः ।}
<L>1<pc>
<eid>1<syns>स्वर्-अ,स्वर्ग-पुं,नाक-पुं,त्रिदिव-पुं,त्रिदशालय-पुं,सुरलोक-पुं,द्यो-स्त्री,दिव्-स्त्री,त्रिविष्टप-क्ली
स्वरव्ययं स्वर्गनाकत्रिदिवत्रिदशालयाः ।
सुरलोको द्योदिवौ द्वे स्त्रियां क्लीबे त्रिविष्टपम् ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>2<pc>
<eid>2<syns>अमर-पुं,निर्जरस्-पुं,देव-पुं,त्रिदश-पुं,विबुध-पुं,सुर-पुं,सुपर्वन्-पुं,सुमनस्-पुं,त्रिदिवेश-पुं,दिवौकस्-पुं,आदितेय-पुं,दिविषद्-पुं,लेख-पुं,अदितिनन्दन-पुं,आदित्य-पुं,ऋभव-पुं,अस्वप्न-पुं,अमर्त्य-पुं,अमृतान्धस्-पुं,बर्हिर्मुख-पुं,क्रतुभुज्-पुं,गीर्वाण-पुं,दानवारि-पुं,वृन्दारक-पुं,दैवत-पुंक्ली,देवता-स्त्री
अमरा निर्जरा देवास्त्रिदशा विबुधाः सुराः ।
सुपर्वाणः सुमनसस्त्रिदिवेशा दिवौकसः ॥ ७ ॥
आदितेया दिविषदो लेखा अदितिनन्दनाः ।
आदित्या ऋभवोऽस्वप्ना अमर्त्या अमृतान्धसः ॥ ८ ॥
बर्हिर्मुखाः क्रतुभुजो गीर्वाणा दानवारयः ।
वृन्दारका दैवतानि पुंसि वा देवताः स्त्रियाम् ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>3<pc>
<eid>3<syns>आदित्य-पुं
<eid>4<syns>विश्व-क्ली
<eid>5<syns>वसु-पुंब
<eid>6<syns>तुषित-पुंब
<eid>7<syns>आभास्वर-पुं
<eid>8<syns>अनिल-पुं
<eid>9<syns>महाराजिक-पुंब
<eid>10<syns>साध्य-पुंब
<eid>11<syns>रुद्र-पुं
<eid>12<syns>गणदेवता-स्त्रीब
आदित्यविश्ववसवस्तुषिताभास्वरानिलाः ।
माहाराजिकसाध्याश्च रुद्राश्च गणदेवताः ॥ १० ॥
<LEND>
<L>4<pc>
<eid>13<syns>विद्याधर-पुं
<eid>14<syns>अप्सरस्-स्त्रीब
<eid>15<syns>यक्ष-पुं
<eid>16<syns>रक्ष-पुं
<eid>17<syns>गन्धर्व-पुं
<eid>18<syns>किन्नर-पुं
<eid>19<syns>पिशाच-पुं
<eid>20<syns>गुह्यक-पुं
<eid>21<syns>सिद्ध-पुं
<eid>22<syns>भूत-क्ली
<eid>23<syns>देवयोनि-स्त्री
विद्याधराप्सरोयक्षरक्षोगन्धर्वकिन्नराः ।
पिशाचो गुह्यकः सिद्धो भूतोऽमी देवयोनयः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>5<pc>
<eid>24<syns>असुर-पुं,दैत्य-पुं,दैतेय-पुं,दनुज-पुं,इन्द्रारि-पुं,दानव-पुं,शुक्रशिष्य-पुं,दितिसुत-पुं,पूर्वदेव-पुं,सुरद्विष्-पुं
असुरा दैत्यदैतेयदनुजेन्द्रारिदानवाः ।
शुक्रशिष्या दितिसुताः पूर्वदेवाः सुरद्विषः ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>6<pc>
<eid>25<syns>सर्वज्ञ-पुं,सुगत-पुं,बुद्ध-पुं,धर्मराज-पुं,तथागत-पुं,समन्तभद्र-पुं,भगवत्-पुं,मारजित्-पुं,लोकजित्-पुं,जिन-पुं,षडभिज्ञ-पुं,दशबल-पुं,अद्वयवादिन्-पुं,विनायक-पुं,मुनीन्द्र-पुं,श्रीघन-पुं,शास्तृ-पुं,मुनि-पुं
<eid>26<syns>शाक्यमुनि-पुं,शाक्यसिंह-पुं,सर्वार्थसिद्ध-पुं,शौद्धोदनि-पुं,गौतम-पुं,अर्कबन्धु-पुं,मायादेवीसुत-पुं
सर्वज्ञः सुगतो बुद्धो धर्मराजस्तथागतः ।
समन्तभद्रो भगवान् मारजिल्लोकजिज्जिनः ॥ १३ ॥
षडभिज्ञो दशबलोऽद्वयवादी विनायकः ।
मुनीन्द्रः श्रीघनः शास्ता मुनिः शाक्यमुनिस्तु यः ॥ १४ ॥
स शाक्यसिंहः सर्वार्थसिद्धः शौद्धोदनिश्च सः ।
गौतमश्चार्कबन्धुश्च मायादेवीसुतश्च सः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>7<pc>
<eid>27<syns>ब्रह्मन्-पुं,आत्मभू-पुं,सुरज्येष्ठ-पुं,परमेष्ठिन्-पुं,पितामह-पुं,हिरण्यगर्भ-पुं,लोकेश-पुं,स्वयम्भू-पुं,चतुरानन-पुं,धातृ-पुं,अब्जयोनि-पुं,द्रुहिण-पुं,विरिञ्चि-पुं,कमलासन-पुं,स्रष्टृ-पुं,प्रजापति-पुं,वेधस्-पुं,विधातृ-पुं,विश्वसृज्-पुं,विधि-पुं,नाभिजन्मन्-पुं,अण्डज-पुं,पूर्व-पुं,निधन-पुंक्ली,कमलोद्भव-पुं,सदानन्द-पुं,रजोमूर्तिन्-पुं,सत्यक-पुं,हंसवाहन-पुं
ब्रह्मात्मभूः सुरज्येष्ठः परमेष्ठी पितामहः ।
हिरण्यगर्भो लोकेशः स्वयम्भूश्चतुराननः ॥ १६ ॥
धाताब्जयोनिर्द्रुहिणो विरिञ्चिः कमलासनः ।
स्रष्टा प्रजापतिर्वेधा विधाता विश्वसृड्विधिः ।
नाभिजन्माण्डजः पूर्वो निधनः कमलोद्भवः ।
सदानन्दो रजोमूर्तिः सत्यको हंसवाहनः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>8<pc>
<eid>28<syns>विष्णु-पुं,नारायण-पुं,कृष्ण-पुं,वैकुण्ठ-पुं,विष्टरश्रवस्-पुं,दामोदर-पुं,हृषीकेश-पुं,केशव-पुं,माधव-पुं,स्वभू-पुं,दैत्यारि-पुं,पुण्डरीकाक्ष-पुं,गोविन्द-पुं,गरुडध्वज-पुं,पीताम्बर-पुं,अच्युत-पुं,शार्ङ्गिन्-पुं,विष्वक्सेन-पुं,जनार्दन-पुं,उपेन्द्र-पुं,इन्द्रावरज-पुं,चक्रपाणि-पुं,चतुर्भुज-पुं,पद्मनाभ-पुं,मधुरिपु-पुं,वासुदेव-पुं,त्रिविक्रम-पुं,देवकीनन्दन-पुं,शौरि-पुं,श्रीपति-पुं,पुरुषोत्तम-पुं,वनमालिन्-पुं,बलिध्वंसिन्-पुं,कंसाराति-पुं,अधोक्षज-पुं,विश्वम्भर-पुं,कैटभजित्-पुं,विधु-पुं,श्रीवत्सलाञ्छन-पुं,पुराणपुरुष-पुं,यज्ञपुरुष-पुं,नरकान्तक-पुं,जलशायिन्-पुं,विश्वरूप-पुं,मुकुन्द-पुं,मुरमर्दन-पुं,लक्ष्मीपति-पुं,मुरारि-पुं
<eid>29<syns>वसुदेव-पुं,आनकदुन्दुभि-पुं
विष्णुर्नारायणः कृष्णो वैकुण्ठो विष्टरश्रवाः ।
दामोदरो हृषीकेशः केशवो माधवः स्वभूः ॥ १८ ॥
दैत्यारिः पुण्डरीकाक्षो गोविन्दो गरुडध्वजः ।
पीताम्बरोऽच्युतः शार्ङ्गी विष्वक्सेनो जनार्दनः ॥ १९ ॥
उपेन्द्र इन्द्रावरजश्चक्रपाणिश्चतुर्भुजः ।
पद्मनाभो मधुरिपुर्वासुदेवस्त्रिविक्रमः ॥ २० ॥
देवकीनन्दनः शौरिः श्रीपतिः पुरुषोत्तमः ।
वनमाली बलिध्वंसी कंसारातिरधोक्षजः ॥ २१ ॥
विश्वम्भरः कैटभजिद्विधुः श्रीवत्सलाञ्छनः ।
पुराणपुरुषो यज्ञपुरुषो नरकान्तकः ।
जलशायी विश्वरूपो मुकुन्दो मुरमर्दनः ।
वसुदेवोऽस्य जनकः स एवानकदुन्दुभिः ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>9<pc>
<eid>30<syns>बलभद्र-पुं,प्रलम्बघ्न-पुं,बलदेव-पुं,अच्युताग्रज-पुं,रेवतीरमण-पुं,राम-पुं,कामपाल-पुं,हलायुध-पुं,नीलाम्बर-पुं,रौहिणेय-पुं,तालाङ्क-पुं,मुसलिन्-पुं,हलिन्-पुं,सङ्कर्षण-पुं,सीरपाणि-पुं,कालिन्दीभेदन-पुं,बल-पुं
बलभद्रः प्रलम्बघ्नो बलदेवोऽच्युताग्रजः ।
रेवतीरमणो रामः कामपालो हलायुधः ॥ २३ ॥
नीलाम्बरो रौहिणेयस्तालाङ्को मुसली हली ।
सङ्कर्षणः सीरपाणिः कालिन्दीभेदनो बलः ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>10<pc>
<eid>31<syns>मदन-पुं,मन्मथ-पुं,मार-पुं,प्रद्युम्न-पुं,मीनकेतन-पुं,कन्दर्प-पुं,दर्पक-पुं,अनङ्ग-पुं,काम-पुं,पञ्चशर-पुं,स्मर-पुं,शम्बरारि-पुं,मनसिज-पुं,कुसुमेषु-पुं,अनन्यज-पुं,पुष्पधन्वन्-पुं,रतिपति-पुं,मकरध्वज-पुं,आत्मभू-पुं,पञ्चबाण-पुं
<eid>32<syns>अरविन्द-क्ली
<eid>33<syns>अशोक-क्ली
<eid>34<syns>चूत-पुं
<eid>35<syns>नवमल्लिका-स्त्री
<eid>36<syns>नीलोत्पल-क्ली
<eid>37<syns>उन्मादन-क्ली
<eid>38<syns>तापन-क्ली
<eid>39<syns>शोषण-क्ली
<eid>40<syns>स्तम्भन-क्ली
<eid>41<syns>सम्मोहन-क्ली
मदनो मन्मथो मारः प्रद्युम्नो मीनकेतनः ।
कन्दर्पो दर्पकोऽनङ्गः कामः पञ्चशरः स्मरः ॥ २५ ॥
शम्बरारिर्मनसिजः कुसुमेषुरनन्यजः ।
पुष्पधन्वा रतिपतिर्मकरध्वज आत्मभूः ।
अरविन्दमशोकं च चूतं च नवमल्लिका ।
नीलोत्पलं च पञ्चैते पञ्चबाणस्य सायकाः ।
उन्मादनस्तापनश्च शोषणः स्तम्भनस्तथा ।
संमोहनश्च कामस्य पञ्च बाणाः प्रकीर्तिताः ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>11<pc>
<eid>42<syns>काम-पुं,ब्रह्मसू-पुं,विश्वकेतु-पुं
<eid>43<syns>अनिरुद्ध-पुं,उषापति-पुं
ब्रह्मसूर्विश्वकेतुः स्यादनिरुद्ध उषापतिः ।
<LEND>
<L>12<pc>
<eid>44<syns>लक्ष्मी-स्त्री,पद्मालया-स्त्री,पद्मा-स्त्री,कमला-स्त्री,श्री-स्त्री,हरिप्रिया-स्त्री,इन्दिरा-स्त्री,लोकमातृ-स्त्री,मा-स्त्री,क्षीरोदतनया-स्त्री,रमा-स्त्री,भार्गवी-स्त्री,लोकजननी-स्त्री,क्षीरसागरकन्यका-स्त्री
लक्ष्मीः पद्मालया पद्मा कमला श्रीर्हरिप्रिया ।
इन्दिरा लोकमाता मा क्षीरोदतनया रमा ।
भार्गवी लोकजननी क्षीरसागरकन्यका ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>13<pc>
<eid>45<syns>पाञ्चजन्य-पुं
<eid>46<syns>सुदर्शन-पुंक्ली
<eid>47<syns>कौमोदकी-स्त्री
<eid>48<syns>नन्दक-पुं
<eid>49<syns>कौस्तुभ-पुं
<eid>50<syns>शार्ङ्ग-पुं
<eid>51<syns>श्रीवत्स-पुं
<eid>52<syns>शैब्य-पुं
<eid>53<syns>सुग्रीव-पुं
<eid>54<syns>मेघपुष्प-क्ली
<eid>55<syns>बलाहक-पुं
<eid>56<syns>दारुक-पुं
<eid>57<syns>उद्धव-पुं
<eid>58<syns>गद-पुं
शङ्खो लक्ष्मीपतेः पाञ्चजन्यश्चक्रं सुदर्शनम् ।
कौमोदकी गदा खड्गो नन्दकः कौस्तुभो मणिः ।
चापः शार्ङ्गं मुरारेस्तु श्रीवत्सो लाञ्छनं स्मृतम् ।
अश्वाश्च शैब्यसुग्रीवमेघपुष्पबलाहकाः ।
सारथिर्दारुको मन्त्री ह्युद्धवश्चानुजो गदः ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>14<pc>
<eid>59<syns>गरुत्मत्-पुं,गरुड-पुं,तार्क्ष्य-पुं,वैनतेय-पुं,खगेश्वर-पुं,नागान्तक-पुं,विष्णुरथ-पुं,सुपर्ण-पुं,पन्नगाशन-पुं
गरुत्मान् गरुडस्तार्क्ष्यो वैनतेयः खगेश्वरः ।
नागान्तको विष्णुरथः सुपर्णः पन्नगाशनः ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>15<pc>
<eid>60<syns>शम्भु-पुं,ईश-पुं,पशुपति-पुं,शिव-पुं,शूलिन्-पुं,महेश्वर-पुं,ईश्वर-पुं,शर्व-पुं,ईशान-पुं,शङ्कर-पुं,चन्द्रशेखर-पुं,भूतेश-पुं,खण्डपरशु-पुं,गिरीश-पुं,गिरिश-पुं,मृड-पुं,मृत्युञ्जय-पुं,कृत्तिवासस्-पुं,पिनाकिन्-पुं,प्रमथाधिप-पुं,उग्र-पुं,कपर्दिन्-पुं,श्रीकण्ठ-पुं,शितिकण्ठ-पुं,कपालभृत्-पुं,वामदेव-पुं,महादेव-पुं,विरूपाक्ष-पुं,त्रिलोचन-पुं,कृशानुरेतस्-पुं,सर्वज्ञ-पुं,धूर्जटि-पुं,नीललोहित-पुं,हर-पुं,स्मरहर-पुं,भर्ग-पुं,त्र्यम्बक-पुं,त्रिपुरान्तक-पुं,गङ्गाधर-पुं,अन्धकरिपु-पुं,क्रतुध्वंसिन्-पुं,वृषध्वज-पुं,व्योमकेश-पुं,भव-पुं,भीम-पुं,स्थाणु-पुं,रुद्र-पुं,उमापति-पुं,अहिर्बुध्न्य-पुं,अष्टमूर्ति-पुं,गजारि-पुं,महानट-पुं
शम्भुरीशः पशुपतिः शिवः शूली महेश्वरः ।
ईश्वरः शर्व ईशानः शङ्करश्चन्द्रशेखरः ॥ ३० ॥
भूतेशः खण्डपरशुर्गिरीशो गिरिशो मृडः ।
मृत्युञ्जयः कृत्तिवासाः पिनाकी प्रमथाधिपः ॥ ३१ ॥
उग्रः कपर्दी श्रीकण्ठः शितिकण्ठः कपालभृत् ।
वामदेवो महादेवो विरूपाक्षस्त्रिलोचनः ॥ ३२ ॥
कृशानुरेताः सर्वज्ञो धूर्जटिर्नीललोहितः ।
हरः स्मरहरो भर्गस्त्र्यम्बकस्त्रिपुरान्तकः ॥ ३३ ॥
गङ्गाधरोऽन्धकरिपुः क्रतुध्वंसी वृषध्वजः ।
व्योमकेशो भवो भीमः स्थाणू रुद्र उमापतिः ।
अहिर्बुध्न्योऽष्टमूर्तिश्च गजारिश्च महानटः ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>16<pc>
<eid>61<syns>कपर्द-पुं,जटाजूट-पुं
<eid>62<syns>पिनाक-पुं,अजगव-क्ली
<eid>63<syns>प्रमथ-पुं,पारिषद-पुं
<eid>64<syns>ब्राह्मी-स्त्री
<eid>65<syns>माहेश्वरी-स्त्री
<eid>66<syns>कौमारी-स्त्री
<eid>67<syns>वैष्णवी-स्त्री
<eid>68<syns>वाराही-स्त्री
<eid>69<syns>इन्द्राणी-स्त्री
<eid>70<syns>चामुण्डा-स्त्री
<eid>71<syns>मातरः-स्त्रीब
कपर्दोऽस्य जटाजूटः पिनाकोऽजगवं धनुः ।
प्रमथाः स्युः पारिषदा ब्राह्मीत्याद्यास्तु मातरः ।
ब्राह्मी माहेश्वरी चैव कौमारी वैष्णवी तथा ।
वारीही च तथेन्द्राणी चामुण्डा सप्त मातरः ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>17<pc>
<eid>72<syns>विभूति-स्त्री,भूति-स्त्री,ऐश्वर्य-क्ली
<eid>73<syns>अणिमन्-पुं
<eid>74<syns>महिमन्-पुं
<eid>75<syns>गरिमन्-पुं
<eid>76<syns>लघिमन्-पुं
<eid>77<syns>प्राप्ति-स्त्री
<eid>78<syns>प्राकाम्य-क्ली
<eid>79<syns>ईशित्व-क्ली
<eid>80<syns>वशित्व-क्ली
विभूतिर्भूतिरैश्वर्यमणिमादिकमष्टधा ।
अणिमा महिमा चैव गरिमा लघिमा तथा ।
प्राप्तिः प्राकाम्यमीशित्वं वशित्वं चाष्ट सिद्धयः ।
<LEND>
<L>18<pc>
<eid>81<syns>उमा-स्त्री,कात्यायनी-स्त्री,गौरी-स्त्री,काली-स्त्री,हैमवती-स्त्री,ईश्वरी-स्त्री,शिवा-स्त्री,भवानी-स्त्री,रुद्राणी-स्त्री,शर्वाणी-स्त्री,सर्वमङ्गला-स्त्री,अपर्णा-स्त्री,पार्वती-स्त्री,दुर्गा-स्त्री,मृडानी-स्त्री,चण्डिका-स्त्री,अम्बिका-स्त्री,आर्या-स्त्री,दाक्षायणी-स्त्री,गिरिजा-स्त्री,मेनकात्मजा-स्त्री
उमा कात्यायनी गौरी काली हैमवतीश्वरी ॥ ३६ ॥
शिवा भवानी रुद्राणी शर्वाणी सर्वमङ्गला ।
अपर्णा पार्वती दुर्गा मृडानी चण्डिकाम्बिका ।
आर्या दाक्षायणी चैव गिरिजा मेनकात्मजा ।
<LEND>
<L>19<pc>
<eid>82<syns>कर्ममोटी-स्त्री,चामुण्डा-स्त्री
<eid>83<syns>चर्ममुण्डा-स्त्री,चर्चिका-स्त्री
कर्ममोटी तु चामुण्डा चर्ममुण्डा तु चर्चिका ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>20<pc>
<eid>84<syns>विनायक-पुं,विघ्नराज-पुं,द्वैमातुर-पुं,गणाधिप-पुं,एकदन्त-पुं,हेरम्ब-पुं,लम्बोदर-पुं,गजानन-पुं
विनायको विघ्नराजद्वैमातुरगणाधिपाः ।
अप्येकदन्तहेरम्बलम्बोदरगजाननाः ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>21<pc>
<eid>85<syns>कार्तिकेय-पुं,महासेन-पुं,शरजन्मन्-पुं,षडानन-पुं,पार्वतीनन्दन-पुं,स्कन्द-पुं,सेनानी-पुं,अग्निभू-पुं,गुह-पुं,बाहुलेय-पुं,तारकजित्-पुं,विशाख-पुं,शिखिवाहन-पुं,षाण्मातुर-पुं,शक्तिधर-पुं,कुमार-पुं,क्रौञ्चदारण-पुं
कार्तिकेयो महासेनः शरजन्मा षडाननः ।
पार्वतीनन्दनः स्कन्दः सेनानीरग्निभूर्गुहः ॥ ३९ ॥
बाहुलेयस्तारकजिद्विशाखः शिखिवाहनः ।
षाण्मातुरः शक्तिधरः कुमारः क्रौञ्चदारणः ।
<LEND>
<L>22<pc>
<eid>86<syns>शृङ्गिन्-पुं,भृङ्गिन्-पुं,रिटि-पुं,तुण्डिन्-पुं,नन्दिक-पुं,नन्दिकेश्वर-पुं
शृङ्गी भृङ्गी रिटिस्तुण्डी नन्दिको नन्दिकेश्वरः ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>23<pc>
<eid>87<syns>इन्द्र-पुं,मरुत्वत्-पुं,मघवन्-पुं,बिडौजस्-पुं,पाकशासन-पुं,वृद्धश्रवस्-पुं,सुनासीर-पुं,पुरुहूत-पुं,पुरन्दर-पुं,जिष्णु-पुं,लेखर्षभ-पुं,शक्र-पुं,शतमन्यु-पुं,दिवस्पति-पुं,सुत्रामन्-पुं,गोत्रभिद्-पुं,वज्रिन्-पुं,वासव-पुं,वृत्रहन्-पुं,वृषन्-पुं,वास्तोष्पति-पुं,सुरपति-पुं,बलाराति-पुं,शचीपति-पुं,जम्भभेदिन्-पुं,हरिहय-पुं,स्वाराज्-पुं,नमुचिसूदन-पुं,सङ्क्रन्दन-पुं,दुश्च्यवन-पुं,तुराषा-पुं,मेघवाहन-पुं,आखण्डल-पुं,सहस्राक्ष-पुं,ऋभुक्षिन्-पुं
<eid>88<syns>पुलोमजा-स्त्री,शची-स्त्री,इन्द्राणी-स्त्री
<eid>89<syns>अमरावती-स्त्री
इन्द्रो मरुत्वान् मघवा बिडौजाः पाकशासनः ।
वृद्धश्रवाः सुनासीरः पुरुहूतः पुरन्दरः ॥ ४१ ॥
जिष्णुर्लेखर्षभः शक्रः शतमन्युर्दिवस्पतिः ।
सुत्रामा गोत्रभिद्वज्री वासवो वृत्रहा वृषा ॥ ४२ ॥
वास्तोष्पतिः सुरपतिर्बलारातिः शचीपतिः ।
जम्भभेदी हरिहयः स्वाराण्नमुचिसूदनः ॥ ४३ ॥
संक्रन्दनो दुश्च्यवनस्तुराषाण्मेघवाहनः ।
आखण्डलः सहस्राक्ष ऋभुक्षास्तस्य तु प्रिया ॥ ४४ ॥
पुलोमजा शचीन्द्राणी नगरी त्वमरावती ।
<LEND>
<L>24<pc>
<eid>90<syns>उच्चैःश्रवस्-पुं
<eid>91<syns>मातलि-पुं
<eid>92<syns>नन्दन-क्ली
हय उच्चैःश्रवाः सूतो मातलिर्नन्दनं वनम् ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>25<pc>
<eid>93<syns>वैजयन्त-पुं
<eid>94<syns>जयन्त-पुं,पाकशासनि-पुं
स्यात् प्रासादो वैजयन्तो जयन्तः पाकशासनिः ।
<LEND>
<L>26<pc>
<eid>95<syns>ऐरावत-पुं,अभ्रमातङ्ग-पुं,ऐरावण-पुं,अभ्रमुवल्लभ-पुं
ऐरावतोऽभ्रमातङ्गैरावणाभ्रमुवल्लभाः ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>27<pc>
<eid>96<syns>ह्रादिनी-स्त्री,वज्र-पुंक्ली,कुलिश-पुंक्ली,भिदुर-क्ली,पवि-पुं,शतकोटि-पुं,स्वरु-पुं,शम्ब-पुं,दम्भोलि-पुं,अशनि-पुंस्त्री
ह्रादिनी वज्रमस्त्री स्यात् कुलिशं भिदुरं पविः ।
शतकोटिः स्वरुः शम्बो दम्भोलिरशनिर्द्वयोः ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>28<pc>
<eid>97<syns>व्योमयान-क्ली,विमान-पुंक्ली
<eid>98<syns>नारद-पुं
<eid>99<syns>सुरर्षि-पुं
व्योमयानं विमानोऽस्त्री नारदाद्याः सुरर्षयः ।
<LEND>
<L>29<pc>
<eid>100<syns>सुधर्मा-स्त्री,देवसभा-स्त्री
<eid>101<syns>पीयूष-क्ली,अमृत-क्ली,सुधा-स्त्री
स्यात्सुधर्मा देवसभा पीयूषममृतं सुधा ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>30<pc>
<eid>102<syns>मन्दाकिनी-स्त्री,वियद्गङ्गा-स्त्री,स्वर्णदी-स्त्री,सुरदीर्घिका-स्त्री
मन्दाकिनी वियद्गङ्गा स्वर्णदी सुरदीर्घिका ।
<LEND>
<L>31<pc>
<eid>103<syns>मेरु-पुं,सुमेरु-पुं,हेमाद्रि-पुं,रत्नसानु-पुं,सुरालय-पुं
मेरुः सुमेरुर्हेमाद्री रत्नसानुः सुरालयः ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>32<pc>
<eid>104<syns>देवतरु-पुं
<eid>105<syns>मन्दार-पुं
<eid>106<syns>पारिजातक-पुं
<eid>107<syns>सन्तान-पुं
<eid>108<syns>कल्पवृक्ष-पुं
<eid>109<syns>हरिचन्दन-पुंक्ली
पञ्चैते देवतरवो मन्दारः पारिजातकः ।
सन्तानः कल्पवृक्षश्च पुंसि वा हरिचन्दनम् ॥ ५० ॥
<LEND>
<L>33<pc>
<eid>110<syns>सनत्कुमार-पुं,वैधात्र-पुं
<eid>111<syns>स्वर्वैद्यौ-पुंद्वि,अश्विनीसुतौ-पुंद्वि,नासत्यौ-पुंद्वि,अश्विनौ-पुंद्वि,दस्रौ-पुंद्वि,आश्विनेयौ-पुंद्वि
सनत्कुमारो वैधात्रः स्वर्वैद्यावश्विनीसुतौ ।
नासत्यावश्विनौ दस्रावाश्विनेयौ च तावुभौ ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>34<pc>
<eid>112<syns>अप्सरस्-स्त्रीब,स्वर्वेश्या-स्त्री
<eid>113<syns>घृताची-स्त्री
<eid>114<syns>मेनका-स्त्री
<eid>115<syns>रम्भा-स्त्री
<eid>116<syns>उर्वशी-स्त्री
<eid>117<syns>तिलोत्तमा-स्त्री
<eid>118<syns>सुकेशी-स्त्री
<eid>119<syns>मञ्जुघोषा-स्त्री
स्त्रियां बहुष्वप्सरसः स्वर्वेश्या उर्वशीमुखाः ।
घृताची मेनका रम्भा उर्वशी च तिलोत्तमा ।
सुकेशीमञ्जुघोषाद्याः कथ्यन्तेऽप्सरसो बुधैः ।
<LEND>
<L>35<pc>
<eid>120<syns>हाहा-पुं
<eid>121<syns>हूहू-पुं
<eid>122<syns>गन्धर्व-पुं
हाहा हूहूश्चैवमाद्या गन्धर्वास्त्रिदिवौकसाम् ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>36<pc>
<eid>123<syns>अग्नि-पुं,वैश्वानर-पुं,वह्नि-पुं,वीतिहोत्र-पुं,धनञ्जय-पुं,कृपीटयोनि-पुं,ज्वलन-पुं,जातवेदस्-पुं,तनूनपात्-पुं,बर्हि-पुं,शुष्मन्-पुं,कृष्णवर्त्मन्-पुं,शोचिष्केश-पुं,उषर्बुध-पुं,आश्रयाश-पुं,बृहद्भानु-पुं,कृशानु-पुं,पावक-पुं,अनल-पुं,रोहिताश्व-पुं,वायुसख-पुं,शिखावत्-पुं,आशुशुक्षणि-पुं,हिरण्यरेतस्-पुं,हुतभुज्-पुं,दहन-पुं,हव्यवाहन-पुं,सप्तार्चिस्-पुं,दमुनस्-पुं,शुक्र-पुं,चित्रभानु-पुं,विभावसु-पुं,शुचि-पुं,अप्पित्त-क्ली
<eid>124<syns>और्व-पुं,वाडव-पुं,वडवानल-पुं
अग्निर्वैश्वानरो वह्निर्वीतिहोत्रो धनञ्जयः ।
कृपीटयोनिर्ज्वलनो जातवेदास्तनूनपात् ॥ ५३ ॥
बर्हिः शुष्मा कृष्णवर्त्मा शोचिष्केश उषर्बुधः ।
आश्रयाशो बृहद्भानुः कृशानुः पावकोऽनलः ॥ ५४ ॥
रोहिताश्वो वायुसखः शिखावानाशुशुक्षणिः ।
हिरण्यरेता हुतभुग्दहनो हव्यवाहनः ॥ ५५ ॥
सप्तार्चिर्दमुनाः शुक्रश्चित्रभानुर्विभावसुः ।
शुचिरप्पित्तमौर्वस्तु वाडवो वडवानलः ॥ ५६ ॥
<LEND>
<L>37<pc>
<eid>125<syns>ज्वाला-पुंस्त्री,कीला-पुंस्त्री,अर्चिस्-स्त्री,हेति-स्त्री,शिखा-स्त्री
वह्नेर्द्वयोर्ज्वालकीलावर्चिर्हेतिः शिखा स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>38<pc>
<eid>126<syns>स्फुलिङ्ग-त्रि,अग्निकण-पुं
<eid>127<syns>सन्ताप-पुं,सञ्ज्वर-पुं
त्रिषु स्फुलिङ्गोऽग्निकणः सन्तापः सञ्ज्वरः समौ ।
<LEND>
<L>39<pc>
<eid>128<syns>उल्का-स्त्री,निर्गतज्वाला-पुंस्त्री
<eid>129<syns>भूति-स्त्री,भसित-क्ली,भस्मन्-क्ली,क्षार-पुं,रक्षा-स्त्री
<eid>130<syns>दाव-पुं,दव-पुं,वनहुताशन-पुं
उल्का स्यान्निर्गतज्वाला भूतिर्भसितभस्मनी ।
क्षारो रक्षा च दावस्तु दवो वनहुताशनः ॥ ५७ ॥
<LEND>
<L>40<pc>
<eid>131<syns>धर्मराज-पुं,पितृपति-पुं,समवर्तिन्-पुं,परेतराज्-पुं,कृतान्त-पुं,यमुनाभ्रातृ-पुं,शमन-पुं,यमराज्-पुं,यम-पुं,काल-पुं,दण्डधर-पुं,श्राद्धदेव-पुं,वैवस्वत-पुं,अन्तक-पुं
धर्मराजः पितृपतिः समवर्ती परेतराट् ।
कृतान्तो यमुनाभ्राता शमनो यमराड्यमः ॥ ५८ ॥
कालो दण्डधरः श्राद्धदेवो वैवस्वतोऽन्तकः ।
<LEND>
<L>41<pc>
<eid>132<syns>राक्षस-पुं,कौणप-पुं,क्रव्याद्-पुं,क्रव्याद-पुं,अस्रप-पुं,आशर-पुं,रात्रिञ्चर-पुं,रात्रिचर-पुं,कर्बुर-पुं,निकषात्मज-पुं,यातुधान-पुं,पुण्यजन-पुं,नैरृत-पुं,यातु-क्ली,रक्षस्-पुं
राक्षसः कौणपः क्रव्यात् क्रव्यादोऽस्रप आशरः ॥ ५९ ॥
रात्रिञ्चरो रात्रिचरः कर्बुरो निकषात्मजः ।
यातुधानः पुण्यजनो नैरृतो यातुरक्षसी ॥ ६० ॥
<LEND>
<L>42<pc>
<eid>133<syns>प्रचेतस्-पुं,वरुण-पुं,पाशिन्-पुं,यादसाम्पति-पुं,अप्पति-पुं
प्रचेता वरुणः पाशी यादसांपतिरप्पतिः ।
<LEND>
<L>43<pc>
<eid>134<syns>श्वसन-पुं,स्पर्शन-पुं,वायु-पुं,मातरिश्वन्-पुं,सदागति-पुं,पृषदश्व-पुं,गन्धवह-पुं,गन्धवाह-पुं,अनिल-पुं,आशुग-पुं,समीर-पुं,मारुत-पुं,मरुत्-पुं,जगत्प्राण-पुं,समीरण-पुं,नभस्वत्-पुं,वात-पुं,पवन-पुं,पवमान-पुं,प्रभञ्जन-पुं
श्वसनः स्पर्शनो वायुर्मातरिश्वा सदागतिः ॥ ६१ ॥
पृषदश्वो गन्धवहो गन्धवाहानिलाशुगाः ।
समीरमारुतमरुज्जगत्प्राणसमीरणाः ॥ ६२ ॥
नभस्वद्वातपवनपवमानप्रभञ्जनाः ।
<LEND>
<L>44<pc>
<eid>135<syns>प्रकम्पन-पुं,महावात-पुं
<eid>136<syns>झञ्झावात-पुं
प्रकम्पनो महावातो झञ्झावातः सवृष्टिकः ।
<LEND>
<L>45<pc>
<eid>137<syns>प्राण-पुं
<eid>138<syns>अपान-पुं
<eid>139<syns>समान-पुं
<eid>140<syns>उदान-पुं
<eid>141<syns>व्यान-पुं
प्राणोऽपानः समानश्चोदानव्यानौ च वायवः ।
हृदि प्राणो गुदोऽपानः समानो नाभिमण्डले ।
उदानः कण्ठदेशे स्याद्व्यानः सर्वशरीरगः ।
(अन्नप्रवेशनं मूत्राद्युत्सर्गोऽन्नविपाचनम् ।
भाषणादि निमेषादि तद्व्यापाराः क्रमादमी) ॥ ६३ ॥
<LEND>
<L>46<pc>
<eid>142<syns>रंहस्-क्ली,तरस्-क्ली,रय-पुं,स्यद-पुं,जव-पुं
<eid>143<syns>शीघ्र-क्ली,त्वरित-क्ली,लघु-क्ली,क्षिप्र-क्ली,अर-क्ली,द्रुत-क्ली,सत्वर-क्ली,चपल-क्ली,तूर्ण-क्ली,अविलम्बित-क्ली,आशु-क्ली
शरीरस्था इमे रंहस्तरसी तु रयः स्यदः ।
जवोऽथ शीघ्रं त्वरितं लघु क्षिप्रमरं द्रुतम् ॥ ६४ ॥
सत्वरं चपलं तूर्णमविलम्बितमाशु च ।
<LEND>
<L>47<pc>
<eid>144<syns>सतत-क्ली,अनारत-क्ली,अश्रान्त-क्ली,सन्तत-क्ली,अविरत-क्ली,अनिश-क्ली,नित्य-क्ली,अनवरत-क्ली,अजस्र-क्ली
<eid>145<syns>अतिशय-पुं,भर-पुं,अतिवेल-क्ली,भृश-क्ली,अत्यर्थ-क्ली,अतिमात्र-क्ली,उद्गाढ-क्ली,निर्भर-क्ली,तीव्र-क्ली,एकान्त-क्ली,नितान्त-क्ली,गाढ-क्ली,बाढ-क्ली,दृढ-क्ली
सततानारताश्रान्तसन्तताविरतानिशम् ॥ ६५ ॥
नित्यानवरताजस्रमप्यथातिशयो भरः ।
अतिवेलभृशात्यर्थातिमात्रोद्गाढनिर्भरम् ॥ ६६ ॥
तीव्रैकान्तनितान्तानि गाढबाढदृढानि च ।
क्लीबे शीघ्राद्यसत्त्वे स्यात् त्रिष्वेषां सत्त्वगामि यत् ॥ ६७ ॥
<LEND>
<L>48<pc>
<eid>146<syns>कुबेर-पुं,त्र्यम्बकसख-पुं,यक्षराज्-पुं,गुह्यकेश्वर-पुं,मनुष्यधर्मन्-पुं,धनद-पुं,राजराज-पुं,धनाधिप-पुं,किन्नरेश-पुं,वैश्रवण-पुं,पौलस्त्य-पुं,नरवाहन-पुं,यक्ष-पुं,एकपिङ्ग-पुं,ऐलविल-पुं,श्रीद-पुं,पुण्य-क्ली,जनेश्वर-पुं
कुबेरस्त्र्यम्बकसखो यक्षराड्गुह्यकेश्वरः ।
मनुष्यधर्मा धनदो राजराजो धनाधिपः ॥ ६८ ॥
किन्नरेशो वैश्रवणः पौलस्त्यो नरवाहनः ।
यक्षैकपिङ्गैलविलश्रीदपुण्यजनेश्वराः ॥ ६९ ॥
<LEND>
<L>49<pc>
<eid>147<syns>चैत्ररथ-क्ली
<eid>148<syns>नलकूबर-पुं
अस्योद्यानं चैत्ररथं पुत्रस्तु नलकूबरः ।
<LEND>
<L>50<pc>
<eid>149<syns>कैलास-पुं
<eid>150<syns>अलका-स्त्री
<eid>151<syns>पुष्पक-पुंक्ली
कैलासः स्थानमलका पूर्विमानं तु पुष्पकम् ॥ ७० ॥
<LEND>
<L>51<pc>
<eid>152<syns>किन्नर-पुं,किम्पुरुष-पुं,तुरङ्गवदन-पुं,मयु-पुं
स्यात् किन्नरः किम्पुरुषस्तुरङ्गवदनो मयुः ।
<LEND>
<L>52<pc>
<eid>153<syns>निधि-पुं,शेवधि-पुं
<eid>154<syns>पद्म-पुंक्ली
<eid>155<syns>शङ्ख-पुंक्ली
<eid>156<syns>महापद्म-पुं
<eid>157<syns>मकर-पुं
<eid>158<syns>कच्छप-पुं
<eid>159<syns>मुकुन्द-पुं
<eid>160<syns>कुन्द-पुं
<eid>161<syns>नील-पुं
<eid>162<syns>खर्व-पुं
निधिर्ना शेवधिर्भेदाः पद्मशङ्खादयो निधेः ।
महापद्मश्च पद्मश्च शङ्खो मकरकच्छपौ ।
मुकुन्दकुन्दनीलाश्च खर्वश्च निधयो नव ॥ ७१ ॥
<LEND>
;c{इति स्वर्गवर्गः}
;v{व्योमवर्गः}
;c{अथ व्योमवर्गः ।}
<L>53<pc>
<eid>163<syns>द्यो-स्त्री,दिव्-स्त्री,अभ्र-क्ली,व्योमन्-क्ली,पुष्कर-क्ली,अम्बर-क्ली,नभस्-क्ली,अन्तरिक्ष-क्ली,गगन-क्ली,अनन्त-क्ली,सुरवर्त्मन्-क्ली,ख-क्ली,वियत्-क्ली,विष्णुपद-क्ली,आकाश-पुंक्ली,विहायस्-पुंक्ली,विहायस-पुं,नाक-पुं,द्युस्-अ,तारापथ-पुं,अन्तरिक्ष-क्ली,मेघाध्वन्-क्ली,महाबिल-क्ली
<eid>164<syns>विहायस्-पुं,शकुन-क्ली
द्योदिवौ द्वे स्त्रियामभ्रं व्योम पुष्करमम्बरम् ।
नभोऽन्तरिक्षं गगनमनन्तं सुरवर्त्म खम् ।
वियद्विष्णुपदं वा तु पुंस्याकाशविहायसी ।
विहायसोऽपि नाकोऽपि द्युरपि स्यात्तदव्ययम् ।
तारापथोऽन्तरिक्षं च मेघाध्वा च महाबिलम् ।
विहायाः शकुने पुंसि गगने पुन्नपुंसकम् ॥ १ ॥
<LEND>
;c{इति व्योमवर्गः}
;v{दिग्वर्गः}
;c{अथ दिग्वर्गः ।}
<L>54<pc>
<eid>165<syns>दिश्-स्त्रीब,ककुभ्-स्त्रीब,काष्ठा-स्त्रीब,आशा-स्त्रीब,हरित्-स्त्रीब
<eid>166<syns>प्राची-स्त्री,पूर्वा-स्त्री
<eid>167<syns>अवाची-स्त्री,दक्षिणा-स्त्री
<eid>168<syns>प्राची-स्त्री,पूर्वा-स्त्री
<eid>169<syns>प्रतीची-स्त्री,अस्ता-स्त्री,पश्चिमा-स्त्री
<eid>170<syns>उदीची-स्त्री,उत्तर-स्त्री
<eid>171<syns>दिश्य-त्रि
<eid>172<syns>अवाग्भव-त्रि,अवाचीन-त्रि
<eid>173<syns>उदग्भव-त्रि,उदीचीन-त्रि
<eid>174<syns>प्रत्यग्भव-त्रि,प्रतीचीन-त्रि
<eid>175<syns>प्राग्भव-त्रि,प्राचीन-त्रि
<eid>176<syns>इन्द्र-पुं,पूर्वदिक्पति-पुं
<eid>177<syns>वह्नि-पुं,दक्षिणपूर्वदिक्पति-पुं
<eid>178<syns>पितृपति-पुं,दक्षिणदिक्पति-पुं
<eid>179<syns>नैरृत-पुं,दक्षिणपश्चिमदिक्पति-पुं
<eid>180<syns>वरुण-पुं,पश्चिमदिक्पति-पुं
<eid>181<syns>मरुत्-पुं,पश्चिमोत्तरदिक्पति-पुं
<eid>182<syns>कुबेर-पुं,उत्तरदिक्पति-पुं
<eid>183<syns>ईश-पुं,उत्तरपूर्वदिक्पति-पुं
दिशस्तु ककुभः काष्ठा आशाश्च हरितश्च ताः ।
प्राच्यवाचीप्रतीच्यस्ताः पूर्वदक्षिणपश्चिमाः ॥ १ ॥
उत्तरा दिगुदीची स्याद्दिश्यं तु त्रिषु दिग्भवे ।
अवाग्भवमवाचीनमुदीचीनमुदग्भवम् ।
प्रत्यग्भवं प्रतीचीनं प्राचीनं प्राग्भवं त्रिषु ।
इन्द्रो वह्निः पितृपतिर्नैरृतो वरुणो मरुत् ॥ २ ॥
कुबेरः ईशः पतयः पूर्वादीनां दिशां क्रमात् ।
<LEND>
<L>55<pc>
<eid>184<syns>रवि-पुं
<eid>185<syns>शुक्र-पुं
<eid>186<syns>महीसूनु-पुं
<eid>187<syns>स्वर्भानु-पुं
<eid>188<syns>भानुज-पुं
<eid>189<syns>विधु-पुं
<eid>190<syns>बुध-पुं
<eid>191<syns>बृहस्पति-पुं
<eid>192<syns>ग्रह-पुं
रविः शुक्रो महीसूनुः स्वर्भानुर्भानुजो विधुः ।
बुधो बृहस्पतिश्चेति दिशां चैव तथा ग्रहाः ।
<LEND>
<L>56<pc>
<eid>193<syns>दिग्गज-पुं
<eid>194<syns>ऐरावत-पुं
<eid>195<syns>पुण्डरीक-पुं
<eid>196<syns>वामन-पुं
<eid>197<syns>कुमुद-पुं
<eid>198<syns>अञ्जन-पुं
<eid>199<syns>पुष्पदन्त-पुं
<eid>200<syns>सार्वभौम-पुं
<eid>201<syns>सुप्रतीक-पुं
<eid>202<syns>दिक्करिणी-स्त्री
<eid>203<syns>अभ्रमु-स्त्री
<eid>204<syns>कपिला-स्त्री
<eid>205<syns>पिङ्गला-स्त्री
<eid>206<syns>अनुपमा-स्त्री
<eid>207<syns>ताम्रकर्णी-स्त्री
<eid>208<syns>शुभ्रदन्ती-स्त्री
<eid>209<syns>अङ्गना-स्त्री
<eid>210<syns>अञ्जनावती-स्त्री
ऐरावतः पुण्डरीको वामनः कुमुदोऽञ्जनः ॥ ३ ॥
पुष्पदन्तः सार्वभौमः सुप्रतीकश्च दिग्गजाः ।
करिण्योऽभ्रमुकपिलापिङ्गलानुपमाः क्रमात् ॥ ४ ॥
ताम्रकर्णी शुभ्रदन्ती चाङ्गना चाञ्जनावती ।
<LEND>
<L>57<pc>
<eid>211<syns>अपदिशम्-क्लीअ,विदिश्-स्त्री
क्लीबाव्ययं त्वपदिशं दिशोर्मध्ये विदिक्स्त्रियाम् ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>58<pc>
<eid>212<syns>अभ्यन्तर-क्ली,अन्तराल-क्ली
<eid>213<syns>चक्रवाल-पुं,मण्डल-क्ली
अभ्यन्तरं त्वन्तरालं चक्रवालं तु मण्डलम् ।
<LEND>
<L>59<pc>
<eid>214<syns>अभ्र-क्ली,मेघ-पुं,वारिवाह-पुं,स्तनयित्नु-पुं,बलाहक-पुं,धाराधर-पुं,जलधर-पुं,तडित्वत्-पुं,वारिद-पुं,अम्बुभृत्-पुं,घन-पुं,जीमूत-पुं,मुदिर-पुं,जलमुच्-पुं,धूमयोनि-पुं
अभ्रं मेघो वारिवाहः स्तनयित्नुर्बलाहकः ॥ ६ ॥
धाराधरो जलधरस्तडित्वान्वारिदोऽम्बुभृत् ।
घनजीमूतमुदिरजलमुग्धूमयोनयः ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>60<pc>
<eid>215<syns>कादम्बिनी-स्त्री,मेघमाला-स्त्री
<eid>216<syns>अभ्रिय-त्रि,मेघभव-त्रि
कादम्बिनी मेघमाला त्रिषु मेघभवेऽभ्रियम् ।
<LEND>
<L>61<pc>
<eid>217<syns>स्तनित-क्ली,गर्जित-क्ली,मेघनिर्घोष-पुं,रसित-क्ली
स्तनितं गर्जितं मेघनिर्घोषे रसितादि च ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>62<pc>
<eid>218<syns>शम्पा-स्त्री,शतह्रदा-स्त्री,ह्रादिनी-स्त्री,ऐरावती-स्त्री,क्षणप्रभा-स्त्री,तडित्-स्त्री,सौदामिनी-स्त्री,विद्युत्-स्त्री,चञ्चला-स्त्री,चपला-स्त्री
शम्पाशतह्रदाह्रादिन्यैरावत्यः क्षणप्रभा ।
तडित्सौदामनी विद्युच्चञ्चला चपला अपि ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>63<pc>
<eid>219<syns>स्फूर्जथु-पुं,वज्रनिर्घोष-पुं
<eid>220<syns>मेघज्योति-पुं,इरम्मद-पुं
स्फूर्जथुर्वज्रनिर्घोषो मेघज्योतिरिरम्मदः ।
<LEND>
<L>64<pc>
<eid>221<syns>इन्द्रायुध-क्ली,शक्रधनुस्-क्ली
<eid>222<syns>रोहित-क्ली
इन्द्रायुधं शक्रधनुस्तदेव ऋजु रोहितम् ॥ १० ॥
<LEND>
<L>65<pc>
<eid>223<syns>वृष्टि-स्त्री,वर्ष-क्ली
<eid>224<syns>अवग्राह-पुं,अवग्रह-पुं
वृष्टिर्वर्षं तद्विघातेऽवग्राहावग्रहौ समौ ।
<LEND>
<L>66<pc>
<eid>225<syns>धारासम्पात-पुं,आसार-पुं
<eid>226<syns>शीकर-पुं
<eid>227<syns>अम्बुकण-पुं
धारासम्पात आसारः शीकरोऽम्बुकणाः स्मृताः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>67<pc>
<eid>228<syns>करक-पुंस्त्री
<eid>229<syns>मेघच्छन्न-क्ली
<eid>230<syns>अहन्-क्ली
<eid>231<syns>दुर्दिन-क्ली
वर्षोपलस्तु करका मेघच्छन्नेऽह्नि दुर्दिनम् ।
<LEND>
<L>68<pc>
<eid>232<syns>अन्तर्धा-स्त्री,व्यवधा-स्त्री,अन्तर्धि-पुं,अपवारण-क्ली,अपिधान-क्ली,तिरोधान-क्ली,पिधान-क्ली,आच्छादन-क्ली
अन्तर्धा व्यवधा पुंसि त्वन्तर्धिरपवारणम् ॥ १२ ॥
अपिधानतिरोधानपिधानाच्छादनानि च ।
<LEND>
<L>69<pc>
<eid>233<syns>हिमांशु-पुं,चन्द्रमस्-पुं,चन्द्र-पुं,इन्दु-पुं,कुमुदबान्धव-पुं,विधु-पुं,सुधांशु-पुं,शुभ्रांशु-पुं,ओषधीश-पुं,निशापति-पुं,अब्ज-पुं,जैवातृक-पुं,सोम-पुं,ग्लौ-पुं,मृगाङ्क-पुं,कलानिधि-पुं,द्विजराज-पुं,शशधर-पुं,नक्षत्रेश-पुं,क्षपाकर-पुं
हिमांशुश्चन्द्रमाश्चन्द्र इन्दुः कुमुदबान्धवः ॥ १३ ॥
विधुः सुधांशुः शुभ्रांशुरोषधीशो निशापतिः ।
अब्जो जैवातृकः सोमो ग्लौर्मृगाङ्कः कलानिधिः ॥ १४ ॥
द्विजराजः शशधरो नक्षत्रेशः क्षपाकरः ।
<LEND>
<L>70<pc>
<eid>234<syns>कला-स्त्री
<eid>235<syns>बिम्ब-पुंक्ली,मण्डल-त्रि
कला तु षोडशो भागो बिम्बोऽस्त्री मण्डलं त्रिषु ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>71<pc>
<eid>236<syns>भित्त-क्ली,शकल-पुंक्ली,खण्ड-पुंक्ली,अर्ध-पुं
<eid>237<syns>अर्ध-क्ली
भित्तं शकलखण्डे वा पुंस्यर्धोऽर्धं समेंऽशके ।
<LEND>
<L>72<pc>
<eid>238<syns>चन्द्रिका-स्त्री,कौमुदी-स्त्री,ज्योत्स्ना-स्त्री
<eid>239<syns>प्रसाद-पुं,प्रसन्नता-स्त्री
चन्द्रिका कौमुदी ज्योत्स्ना प्रसादस्तु प्रसन्नता ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>73<pc>
<eid>240<syns>कलङ्क-पुं,अङ्क-पुं,लाञ्छन-क्ली,चिह्न-क्ली,लक्ष्मन्-क्ली,लक्षण-क्ली
कलङ्काङ्कौ लाञ्छनं च चिह्नं लक्ष्म च लक्षणम् ।
<LEND>
<L>74<pc>
<eid>241<syns>सुषमा-स्त्री
<eid>242<syns>शोभा-स्त्री,कान्ति-स्त्री,द्युति-स्त्री,छवि-स्त्री
सुषमा परमा शोभा शोभा कान्तिर्द्युतिश्छविः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>75<pc>
<eid>243<syns>अवश्याय-पुं,नीहार-पुं,तुषार-पुं,तुहिन-क्ली,हिम-क्ली,प्रालेय-क्ली,मिहिका-स्त्री
<eid>244<syns>हिमानी-स्त्री,हिमसंहति-स्त्री
अवश्यायस्तु नीहारस्तुषारस्तुहिनं हिमम् ।
प्रालेयं मिहिका चाथ हिमानी हिमसंहतिः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>76<pc>
<eid>245<syns>शीत-क्ली
<eid>246<syns>सुषीम-त्रि,शिशिर-त्रि,जड-त्रि,तुषार-त्रि,शीतल-त्रि,शीत-त्रि,हिम-त्रि
शीतं गुणे तद्वदर्थाः सुषीमः शिशिरो जडः ।
तुषारः शीतलः शीतो हिमः सप्तान्यलिङ्गकाः ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>77<pc>
<eid>247<syns>ध्रुव-पुं,औत्तानपादि-पुं
<eid>248<syns>अगस्त्य-पुं,कुम्भसम्भव-पुं,मैत्रावरुणि-पुं
<eid>249<syns>लोपामुद्रा-स्त्री
<eid>250<syns>सधर्मिणी-स्त्री
ध्रुव औत्तानपादिः स्यादगस्त्यः कुम्भसम्भवः ।
मैत्रावरुणिरस्यैव लोपामुद्रा सधर्मिणी ॥ २० ॥
<LEND>
<L>78<pc>
<eid>251<syns>नक्षत्र-क्ली,ऋक्ष-क्ली,भ-क्ली,तारा-स्त्री,तारका-स्त्री,उडु-स्त्रीक्ली
नक्षत्रमृक्षं भं तारा तारकाप्युडु वा स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>79<pc>
<eid>252<syns>दाक्षायिणी-स्त्री
<eid>253<syns>अश्वयुज्-स्त्री,अश्विनी-स्त्री
दाक्षायण्योऽश्विनीत्यादि तारा अश्वयुगश्विनी ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>80<pc>
<eid>254<syns>राधा-स्त्री,विशाखा-स्त्री
<eid>255<syns>पुष्य-पुं,सिध्या-पुं,तिष्या-स्त्री
<eid>256<syns>श्रविष्ठा-स्त्री,धनिष्ठा-स्त्री
<eid>257<syns>प्रोष्ठपदा-स्त्री
<eid>258<syns>भाद्रपदा-स्त्री
राधा विशाखा पुष्ये तु सिध्यतिष्यौ श्रविष्ठया ।
समा धनिष्ठाः स्युः प्रोष्ठपदा भाद्रपदा स्त्रियः ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>81<pc>
<eid>259<syns>मृगशीर्ष-क्ली,मृगशिरस्-क्ली,आग्रहायणी-स्त्री
मृगशीर्षं मृगशिरस्तस्मिन्नेवाग्रहायणी ।
<LEND>
<L>82<pc>
<eid>260<syns>इल्वला-स्त्री
इल्वलास्तच्छिरोदेशे तारका निवसन्ति याः ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>83<pc>
<eid>261<syns>बृहस्पति-पुं,सुराचार्य-पुं,गीष्पति-पुं,धिषण-पुं,गुरु-पुं,जीव-पुं,आङ्गिरस-पुं,वाचस्पति-पुं,चित्रशिखण्डिज-पुं
बृहस्पतिः सुराचार्यो गीष्पतिर्धिषणो गुरुः ।
जीव आङ्गिरसो वाचस्पतिश्चित्रशिखण्डिजः ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>84<pc>
<eid>262<syns>शुक्र-पुं,दैत्यगुरु-पुं,काव्य-पुं,उशनस्-पुं,भार्गव-पुं,कवि-पुं
शुक्रो दैत्यगुरुः काव्य उशना भार्गवः कविः ।
<LEND>
<L>85<pc>
<eid>263<syns>अङ्गारक-पुं,कुज-पुं,भौम-पुं,लोहिताङ्ग-पुं,महीसुत-पुं
अङ्गारकः कुजो भौमो लोहिताङ्गो महीसुतः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>86<pc>
<eid>264<syns>रौहिणेय-पुं,बुध-पुं,सौम्य-पुं
<eid>265<syns>सौरि-पुं,शनैश्चर-पुं
रौहिणेयो बुधः सौम्यः समौ सौरिशनैश्चरौ ।
<LEND>
<L>87<pc>
<eid>266<syns>तम-पुं,राहु-पुं,स्वर्भानु-पुं,सैंहिकेय-पुं,विधुन्तुद-पुं
तमस्तु राहुः स्वर्भानुः सैंहिकेयो विधुन्तुदः ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>88<pc>
<eid>267<syns>मरीची-स्त्री,अत्रि-पुं
<eid>268<syns>चित्रशिखण्डिन्-पुं
सप्तर्षयो मरीच्यत्रिमुखाश्चित्रशिखण्डिनः ।
<LEND>
<L>89<pc>
<eid>269<syns>लग्न-क्ली
<eid>270<syns>मेष-पुं
<eid>271<syns>मेष-पुं
राशीनामुदयो लग्नं ते तु मेषवृषादयः ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>90<pc>
<eid>272<syns>सूर-पुं,सूर्य-पुं,अर्यमन्-पुं,आदित्य-पुं,द्वादशात्मन्-पुं,दिवाकर-पुं,भास्कर-पुं,अहस्कर-पुं,ब्रध्न-पुं,प्रभाकर-पुं,विभाकर-पुं,भास्वत्-पुं,विवस्वत्-पुं,सप्ताश्व-पुं,हरिदश्व-पुं,उष्णरश्मि-पुं,विकर्तन-पुं,अर्क-पुं,मार्तण्ड-पुं,मिहिर-पुं,अरुण-पुं,पूषन्-पुं,द्युमणि-पुं,तरणि-पुं,मित्र-पुं,चित्रभानु-पुं,विरोचन-पुं,विभावसु-पुं,ग्रहपति-पुं,त्विषाम्पति-पुं,अहर्पति-पुं,भानु-पुं,हंस-पुं,सहस्रांशु-पुं,तपन-पुं,सवितृ-पुं,रवि-पुं,पद्माक्ष-पुं,तेजसांराशि-पुं,छायानाथ-पुं,तमिस्रहन्-पुं,कर्मसाक्षिन्-पुं,जगच्चक्षुस्-पुं,लोकबन्धु-पुं,त्रयीतनु-पुं,प्रद्योतन-पुं,दिनमणि-पुं,खद्योत-पुं,लोकबान्धव-पुं,इन-पुं,भग-पुं,धामनिधि-पुं,अंशुमालिन्-पुं,अब्जिनीपति-पुं,चण्डांशु-पुं
<eid>273<syns>माठर-पुं
<eid>274<syns>पिङ्गल-पुं
<eid>275<syns>दण्ड-पुं
<eid>276<syns>पारिपार्श्वक-पुं
सूरसूर्यार्यमादित्यद्वादशात्मदिवाकराः ।
भास्कराहस्करब्रध्नप्रभाकरविभाकराः ॥ २८ ॥
भास्वद्विवस्वत्सप्ताश्वहरिदश्वोष्णरश्मयः ।
विकर्तनार्कमार्तण्डमिहिरारुणपूषणः ॥ २९ ॥
द्युमणिस्तरणिर्मित्रश्चित्रभानुर्विरोचनः ।
विभावसुर्ग्रहपतिस्त्विषांपतिरहर्पतिः ॥ ३० ॥
भानुर्हंसः सहस्रांशुस्तपनः सविता रविः ।
पद्माक्षस्तेजसांराशिश्छायानाथस्तमिस्रहा ।
कर्मसाक्षी जगच्चक्षुर्लोकबन्धुस्त्रयीतनुः ।
प्रद्योतनो दिनमणिः खद्योतो लोकबान्धवः ।
इनो भगो धामनिधिश्चांशुमाल्यब्जिनीपतिः ।
माठरः पिङ्गलो दण्डश्चण्डांशोः पारिपार्श्वकाः ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>91<pc>
<eid>277<syns>सूरसूत-पुं,अरुण-पुं,अनूरु-पुं,काश्यपि-पुं,गरुडाग्रज-पुं
सूरसूतोऽरुणोऽनूरुः काश्यपिर्गरुडाग्रजः ।
<LEND>
<L>92<pc>
<eid>278<syns>परिवेष-पुं,परिधि-पुं,उपसूर्यक-क्ली,मण्डल-क्ली
परिवेषस्तु परिधिरुपसूर्यकमण्डले ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>93<pc>
<eid>279<syns>किरण-पुं,अस्र-क्ली,मयूख-पुं,अंशु-पुं,गभस्ति-पुं,घृणि-पुं,रश्मि-पुं,भानु-पुं,कर-पुं,मरीचि-पुंस्त्री,दीधिति-स्त्री
किरणोऽस्रमयूखांशुगभस्तिघृणिरश्मयः ।
भानुः करो मरीचिः स्त्रीपुंसयोर्दीधितिः स्त्रियाम् ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>94<pc>
<eid>280<syns>प्रभा-स्त्री,रुच्-स्त्री,रुचि-स्त्री,त्विष्-स्त्री,भा-स्त्री,भास्-स्त्री,छवि-स्त्री,द्युति-स्त्री,दीप्ति-स्त्री,रोचिस्-क्ली,शोचिस्-क्ली
<eid>281<syns>प्रकाश-पुं,द्योत-पुं,आतप-पुं
स्युः प्रभारुग्रुचिस्त्विड्भाभाश्छविद्युतिदीप्तयः ।
रोचिः शोचिरुभे क्लीबे प्रकाशो द्योत आतपः ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>95<pc>
<eid>282<syns>कोष्ण-क्ली,कवोष्ण-क्ली,मन्दोष्ण-क्ली,कदुष्ण-क्ली
कोष्णं कवोष्णं मन्दोष्णं कदुष्णं त्रिषु तद्वति ।
<LEND>
<L>96<pc>
<eid>283<syns>तिग्म-क्ली,तीक्ष्ण-क्ली,खर-पुं
<eid>284<syns>मृगतृष्णा-स्त्री,मरीचिका-स्त्री
तिग्मं तीक्ष्णं खरं तद्वन्मृगतृष्णा मरीचिका ॥ ३५ ॥
<LEND>
;c{इति दिग्वर्गः}
;v{कालवर्गः}
;c{अथ कालवर्गः}
<L>97<pc>
<eid>285<syns>काल-पुं,दिष्ट-पुं,अनेहस्-पुं,समय-पुं
<eid>286<syns>पक्षति-स्त्री,प्रतिपद्-स्त्री
<eid>287<syns>तिथि-पुंस्त्री
कालो दिष्टोऽप्यनेहापि समयोऽप्यथ पक्षतिः ।
प्रतिपद्द्वे इमे स्त्रीत्वे तदाद्यास्तिथयो द्वयोः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>98<pc>
<eid>288<syns>घस्र-पुं,दिन-क्ली,अहन्-क्ली,दिवस-पुंक्ली,वासर-पुंक्ली
घस्रो दिनाहनी वा तु क्लीबे दिवसवासरौ ।
<LEND>
<L>99<pc>
<eid>289<syns>प्रत्यूष-पुं,अहर्मुख-क्ली,कल्य-क्ली,उषस्-क्ली,प्रत्युषस्-क्ली,व्युष्ट-क्ली,विभात-क्ली,गोसर्ग-पुं,प्रभात-क्ली
<eid>290<syns>दिनान्त-पुं,सायम्-अ,सन्ध्या-स्त्री,पितृप्रसू-स्त्री
प्रत्यूषोऽहर्मुखं कल्यमुषःप्रत्युषसी अपि ।
व्युष्टं विभातं द्वे क्लीबे पुंसि गोसर्ग इष्यते ॥ २ ॥
प्रभातं च दिनान्ते तु सायं सन्ध्या पितृप्रसूः ।
<LEND>
<L>100<pc>
<eid>291<syns>प्राह्ण-पुं
<eid>292<syns>अपराह्ण-पुं
<eid>293<syns>मध्याह्न-पुं
<eid>294<syns>त्रिसन्ध्य-क्ली
<eid>295<syns>शर्वरी-स्त्री,निशा-स्त्री,निशीथिनी-स्त्री,रात्रि-स्त्री,त्रियामा-स्त्री,क्षणदा-स्त्री,क्षपा-स्त्री,विभावरी-स्त्री,तमस्विनी-स्त्री,रजनी-स्त्री,यामिनी-स्त्री,तमी-स्त्री
प्राह्णापराह्णमध्याह्नास्त्रिसन्ध्यमथ शर्वरी ॥ ३ ॥
निशा निशीथिनी रात्रिस्त्रियामा क्षणदा क्षपा ।
विभावरीतमस्विन्यौ रजनी यामिनी तमी ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>101<pc>
<eid>296<syns>तमिस्रा-स्त्री,तामसी-स्त्री
<eid>297<syns>ज्योत्स्नी-स्त्री
<eid>298<syns>चन्द्रिका-स्त्री
तमिस्रा तामसी रात्रिर्ज्यौत्स्नी चन्द्रिकयान्विता ।
<LEND>
<L>102<pc>
<eid>299<syns>पक्षिणी-स्त्री
आगामिवर्तमानाहर्युक्तायां निशि पक्षिणी ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>103<pc>
<eid>300<syns>गणरात्र-क्ली
<eid>301<syns>प्रदोष-पुं,रजनीमुख-क्ली
गणरात्रं निशा बह्व्यः प्रदोषो रजनीमुखम् ।
<LEND>
<L>104<pc>
<eid>302<syns>अर्धरात्र-पुं,निशीथ-पुं
<eid>303<syns>याम-पुं,प्रहर-पुं
अर्धरात्रनिशीथौ द्वौ द्वौ यामप्रहरौ समौ ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>105<pc>
<eid>304<syns>पर्वसन्धि-पुं,प्रतिपद्-स्त्री
स पर्वसन्धिः प्रतिपत्पञ्चदश्योर्यदन्तरम् ।
<LEND>
<L>106<pc>
<eid>305<syns>पक्षान्त-पुं,पञ्चदशी-स्त्री
<eid>306<syns>पौर्णमासी-स्त्री,पूर्णिमा-स्त्री
पक्षान्तौ पञ्चदश्यौ द्वे पौर्णमासी तु पूर्णिमा ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>107<pc>
<eid>307<syns>कलाहीन-पुं,अनुमति-स्त्री
<eid>308<syns>राका-स्त्री,निशाकर-पुं
कलाहीने सानुमतिः पूर्णे राका निशाकरे ।
<LEND>
<L>108<pc>
<eid>309<syns>अमावास्या-स्त्री,अमावस्या-स्त्री,दर्श-पुं,सूर्येन्दुसङ्गम-पुं
अमावास्या त्वमावस्या दर्शः सूर्येन्दुसङ्गमः ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>109<pc>
<eid>310<syns>सिनीवाली-स्त्री
<eid>311<syns>कुहू-स्त्री
सा दृष्टेन्दुः सिनीवाली सा नष्टेन्दुकला कुहूः ।
<LEND>
<L>110<pc>
<eid>312<syns>उपराग-पुं,ग्रह-पुं
उपरागो ग्रहो राहुग्रस्ते त्विन्दौ च पूष्णि च ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>111<pc>
<eid>313<syns>उपप्लव-पुं,उपरक्त-पुं
<eid>314<syns>अग्न्युत्पात-पुं,उपाहित-पुं
सोपप्लवोपरक्तौ द्वावग्न्युत्पात उपाहितः ।
<LEND>
<L>112<pc>
<eid>315<syns>पुष्पवन्तौ-पुंद्वि,दिवाकरनिशाकरौ-पुंद्वि
एकयोक्त्या पुष्पवन्तौ दिवाकरनिशाकरौ ॥ १० ॥
<LEND>
<L>113<pc>
<eid>316<syns>काष्ठा-स्त्री
<eid>317<syns>कला-स्त्री
अष्टादश निमेषास्तु काष्ठा त्रिंशत्तु ताः कला ।
<LEND>
<L>114<pc>
<eid>318<syns>क्षण-पुं
<eid>319<syns>मुहूर्त-पुंक्ली
तास्तु त्रिंशत्क्षणस्ते तु मुहूर्तो द्वादशा स्त्रियाम् ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>115<pc>
<eid>320<syns>अहोरात्र-पुंक्ली
<eid>321<syns>पक्ष-पुं
ते तु त्रिंशदहोरात्रः पक्षस्ते दशपञ्च च ।
<LEND>
<L>116<pc>
<eid>322<syns>शुक्ल-पुं
<eid>323<syns>कृष्ण-पुं
<eid>324<syns>मास-पुं
पक्षौ पूर्वापरौ शुक्लकृष्णौ मासस्तु तावुभौ ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>117<pc>
<eid>325<syns>ऋतु-पुं
<eid>326<syns>अयन-क्ली
द्वौ द्वौ मार्गादिमासौ स्यादृतुस्तैरयनं त्रिभिः ।
<LEND>
<L>118<pc>
<eid>327<syns>वत्सर-पुं
अयने द्वे गतिरुदग्दक्षिणार्कस्य वत्सरः ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>119<pc>
<eid>328<syns>विषुवत्-क्ली,विषुवं-क्ली
समरात्रिन्दिवे काले विषुवद्विषुवं च तत् ।
<LEND>
<L>120<pc>
<eid>329<syns>पौषी-स्त्री
पुष्ययुक्ता पौर्णमासी पौषी मासे तु यत्र सा ।
<LEND>
<L>121<pc>
<eid>330<syns>पौष-पुं
नाम्ना स पौषो माघाद्याश्चैवमेकादशापरे ।
<LEND>
<L>122<pc>
<eid>331<syns>मार्गशीर्ष-पुं,सहस्-पुं,मार्ग-पुं,आग्रहायणिक-पुं
मार्गशीर्षे सहा मार्ग आग्रहायणिकश्च सः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>123<pc>
<eid>332<syns>पौष-पुं,तैष-पुं,सहस्य-पुं
<eid>333<syns>तपस्-पुं,माघ-पुं
<eid>334<syns>फाल्गुन-पुं,तपस्य-पुं,फाल्गुनिक-पुं
<eid>335<syns>चैत्र-पुं,चैत्रिक-पुं,मधु-पुं
पौषे तैषसहस्यौ द्वौ तपा माघेऽथ फाल्गुने ।
स्यात्तपस्यः फाल्गुनिकः स्याच्चैत्रे चैत्रिको मधुः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>124<pc>
<eid>336<syns>वैशाख-पुं,माधव-पुं,राध-पुं
<eid>337<syns>ज्येष्ठ-पुं,शुक्र-पुं
<eid>338<syns>शुचि-पुं,आषाढ-पुं
<eid>339<syns>श्रावण-पुं,नभस्-पुं,श्रावणिक-पुं
वैशाखे माधवो राधो ज्येष्ठे शुक्रः शुचिस्त्वयम् ।
आषाढे श्रावणे तु स्यान्नभाः श्रावणिकश्च सः ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>125<pc>
<eid>340<syns>नभस्य-पुं,प्रौष्ठपद-पुं,भाद्र-पुं,भाद्रपद-पुं
स्युर्नभस्यप्रौष्ठपदभाद्रभाद्रपदाः समाः ।
<LEND>
<L>126<pc>
<eid>341<syns>आश्विन-पुं,इष-पुं,आश्वयुज-पुं
<eid>342<syns>कार्तिक-पुं,बाहुल-पुं,ऊर्ज-पुं,कार्तिकिक-पुं
<eid>343<syns>हेमन्त-पुं
<eid>344<syns>शिशिर-पुंक्ली
स्यादाश्विन इषोऽप्याश्वयुजोऽपि स्यात्तु कार्तिके ॥ १७ ॥
बाहुलोर्जौ कार्तिकिको हेमन्तः शिशिरोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>127<pc>
<eid>345<syns>वसन्त-पुं,पुष्पसमय-पुं,सुरभि-पुं
<eid>346<syns>ग्रीष्म-पुं,उष्मक-पुं
वसन्ते पुष्पसमयः सुरभिर्ग्रीष्म ऊष्मकः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>128<pc>
<eid>347<syns>निदाघ-पुं,उष्णोपगम-पुं,उष्ण-पुं,ऊष्मागम-पुं,तप-पुं
<eid>348<syns>प्रावृष्-स्त्री,वर्षाः-स्त्रीब
<eid>349<syns>शरद्-स्त्री
निदाघ उष्णोपगम उष्ण ऊष्मागमस्तपः ।
स्त्रियां प्रावृट्स्त्रियां भूम्नि वर्षा अथ शरत्स्त्रियाम् ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>129<pc>
<eid>350<syns>ऋतु-पुं
षडमी ऋतवः पुंसि मार्गादीनां युगैः क्रमात् ।
<LEND>
<L>130<pc>
<eid>351<syns>संवत्सर-पुं,वत्सर-पुं,अब्द-पुं,हायन-पुंक्ली,शरद्-स्त्री
संवत्सरो वत्सरोऽब्दो हायनोऽस्त्री शरत्समाः ॥ २० ॥
<LEND>
<L>131<pc>
<eid>352<syns>पैत्र-पुं
<eid>353<syns>दैवत-पुं
<eid>354<syns>ब्राह्म-पुं
<eid>355<syns>कल्प-पुं
मासेन स्यादहोरात्रः पैत्रो वर्षेण दैवतः ।
दैवे युगसहस्रे द्वे ब्राह्मः कल्पौ तु तौ नृणाम् ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>132<pc>
<eid>356<syns>मन्वन्तर-क्ली
<eid>357<syns>संवर्त-पुं,प्रलय-पुं,कल्प-पुं,क्षय-पुं,कल्पान्त-पुं
मन्वन्तरं तु दिव्यानां युगानामेकसप्ततिः ।
संवर्तः प्रलयः कल्पः क्षयः कल्पान्त इत्यपि ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>133<pc>
<eid>358<syns>पङ्क-पुंक्ली,पाप्मन्-पुं,पाप-क्ली,किल्बिष-क्ली,कल्मष-क्ली,कलुष-क्ली,वृजिन-क्ली,एनस्-क्ली,अघ-क्ली,अंहस्-क्ली,दुरित-क्ली,दुष्कृत-क्ली
अस्त्री पङ्कः पुमान्पाप्मा पापं किल्बिषकल्मषम् ।
कलुषं वृजिनैनोऽघमंहो दुरितदुष्कृतम् ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>134<pc>
<eid>359<syns>धर्म-पुंक्ली,पुण्य-क्ली,श्रेयस्-क्ली,सुकृत-क्ली,वृष-पुं
स्याद्धर्ममस्त्रियां पुण्यश्रेयसी सुकृतं वृषः ।
<LEND>
<L>135<pc>
<eid>360<syns>मुद्-स्त्री,प्रीति-स्त्री,प्रमद-पुं,हर्ष-पुं,प्रमोद-पुं,आमोद-पुं,सम्मद-पुं,आनन्दथु-पुं,आनन्द-पुं,शर्मन्-क्ली,शात-क्ली,सुख-क्ली
मुत्प्रीतिः प्रमदो हर्षः प्रमोदामोदसम्मदाः ॥ २४ ॥
स्यादानन्दथुरानन्दः शर्मशातसुखानि च ।
<LEND>
<L>136<pc>
<eid>361<syns>श्वःश्रेयस-क्ली,शिव-क्ली,भद्र-क्ली,कल्याण-क्ली,मङ्गल-क्ली,शुभ-क्ली,भावुक-क्ली,भविक-क्ली,भव्य-क्ली,कुशल-क्ली,क्षेम-पुंक्ली,शस्त-क्ली
<eid>362<syns>पाप-त्रि
<eid>363<syns>पुण्य-त्रि
श्वःश्रेयसं शिवं भद्रं कल्याणं मङ्गलं शुभम् ॥ २५ ॥
भावुकं भविकं भव्यं कुशलं क्षेममस्त्रियाम् ।
शस्तं चाथ त्रिषु द्रव्ये पापं पुण्यं सुखादि च ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>137<pc>
<eid>364<syns>मतल्लिका-स्त्री,मचर्चिका-स्त्री,प्रकाण्ड-क्ली,उद्घ-पुं,तल्लज-पुं
<eid>365<syns>अय-पुं
मतल्लिका मचर्चिका प्रकाण्डमुद्घतल्लजौ ।
प्रशस्तवाचकान्यमून्ययः शुभावहो विधिः ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>138<pc>
<eid>366<syns>दैव-क्ली,दिष्ट-क्ली,भागधेय-क्ली,भाग्य-क्ली,नियति-स्त्री,विधि-पुं
दैवं दिष्टं भागधेयं भाग्यं स्त्री नियतिर्विधिः ।
<LEND>
<L>139<pc>
<eid>367<syns>हेतु-पुं,कारण-क्ली,बीज-क्ली
<eid>368<syns>निदान-क्ली,आदिकारण-क्ली
हेतुर्ना कारणं बीजं निदानं त्वादिकारणम् ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>140<pc>
<eid>369<syns>क्षेत्रज्ञ-पुं,आत्मन्-पुं,पुरुष-पुं
<eid>370<syns>प्रधान-क्ली,प्रकृति-स्त्री
क्षेत्रज्ञ आत्मा पुरुषः प्रधानं प्रकृतिः स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>141<pc>
<eid>371<syns>विशेष-त्रि,कालिकोवस्था-स्त्री
<eid>372<syns>सत्त्व-क्ली
<eid>373<syns>रजस्-क्ली
<eid>374<syns>तमस्-क्ली
<eid>375<syns>गुण-पुं
विशेषः कालिकोऽवस्था गुणाः सत्त्वं रजस्तमः ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>142<pc>
<eid>376<syns>जनुस्-क्ली,जनन-क्ली,जन्मन्-क्ली,जनि-स्त्री,उत्पत्ति-स्त्री,उद्भव-पुं
जनुर्जननजन्मानि जनिरुत्पत्तिरुद्भवः ।
<LEND>
<L>143<pc>
<eid>377<syns>प्राणिन्-पुं,चेतन-पुं,जन्मिन्-पुं,जन्तु-पुं,जन्यु-पुं,शरीरिन्-पुं
प्राणी तु चेतनो जन्मी जन्तुजन्युशरीरिणः ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>144<pc>
<eid>378<syns>जाति-स्त्री,जात-क्ली,सामान्य-क्ली
<eid>379<syns>व्यक्ति-स्त्री,पृथगात्मता-स्त्री
जातिर्जातं च सामान्यं व्यक्तिस्तु पृथगात्मता ।
<LEND>
<L>145<pc>
<eid>380<syns>चित्त-क्ली,चेतस्-क्ली,हृदय-क्ली,स्वान्त-क्ली,हृद्-क्ली,मानस-क्ली,मनस्-क्ली
चित्तं तु चेतो हृदयं स्वान्तं हृन्मानसं मनः ॥ ३१ ॥
<LEND>
;c{इति कालवर्गः}
;v{धीवर्गः}
;c{अथ धीवर्गः ।}
<L>146<pc>
<eid>381<syns>बुद्धि-स्त्री,मनीषा-स्त्री,धिषणा-स्त्री,धी-स्त्री,प्रज्ञा-स्त्री,शेमुषी-स्त्री,मति-स्त्री,प्रेक्षा-स्त्री,उपलब्धि-स्त्री,चित्-स्त्री,संविद्-स्त्री,प्रतिपद्-स्त्री,ज्ञप्ति-स्त्री,चेतना-स्त्री
बुद्धिर्मनीषा धिषणा धीः प्रज्ञा शेमुषी मतिः ।
प्रेक्षोपलब्धिश्चित्संवित्प्रतिपद्ज्ञप्तिचेतनाः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>147<pc>
<eid>382<syns>मेधा-स्त्री
<eid>383<syns>सङ्कल्प-पुं
धीर्धारणावती मेधा सङ्कल्पः कर्म मानसम् ।
<LEND>
<L>148<pc>
<eid>384<syns>अवधान-क्ली,समाधान-क्ली,प्रणिधान-क्ली
अवधानं समाधानं प्रणिधानं तथैव च ।
<LEND>
<L>149<pc>
<eid>385<syns>चित्ताभोग-पुं,मनस्कार-पुं
<eid>386<syns>चर्चा-स्त्री,सङ्ख्या-स्त्री,विचारणा-स्त्री
चित्ताभोगो मनस्कारश्चर्चा संख्या विचारणा ।
<LEND>
<L>150<pc>
<eid>387<syns>विमर्श-पुं,भावना-स्त्री,वासना-स्त्री
विमर्शो भावना चैव वासना च निगद्यते ॥ २ ॥
<LEND>
<L>151<pc>
<eid>388<syns>अध्याहार-पुं,तर्क-पुं,ऊह-पुं
<eid>389<syns>विचिकित्सा-स्त्री,संशय-पुं,सन्देह-पुं,द्वापर-पुं
<eid>390<syns>निर्णय-पुं,निश्चय-पुं
अध्याहारस्तर्क ऊहो विचिकित्सा तु संशयः ।
सन्देहद्वापरौ चाथ समौ निर्णयनिश्चयौ ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>152<pc>
<eid>391<syns>मिथ्यादृष्टि-स्त्री,नास्तिकता-स्त्री
<eid>392<syns>व्यापाद-पुं,द्रोहचिन्तन-क्ली
मिथ्यादृष्टिर्नास्तिकता व्यापादो द्रोहचिन्तनम् ।
<LEND>
<L>153<pc>
<eid>393<syns>सिद्धान्त-पुं,राद्धान्त-पुं
<eid>394<syns>भ्रान्ति-स्त्री,मिथ्यामति-स्त्री,भ्रम-पुं
समौ सिद्धान्तराद्धान्तौ भ्रान्तिर्मिथ्यामतिर्भ्रमः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>154<pc>
<eid>395<syns>संविद्-स्त्री,आगू-स्त्री,प्रतिज्ञान-क्ली,नियम-पुं,आश्रव-पुं,संश्रव-पुं,अङ्गीकार-पुं,अभ्युपगम-पुं,प्रतिश्रव-पुं,समाधि-पुं
संविदागूः प्रतिज्ञानं नियमाश्रयसंश्रवाः ।
अङ्गीकाराभ्युपगमप्रतिश्रवसमाधयः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>155<pc>
<eid>396<syns>ज्ञान-क्ली
<eid>397<syns>विज्ञान-क्ली
मोक्षे धीर्ज्ञानमन्यत्र विज्ञानं शिल्पशास्त्रयोः ।
<LEND>
<L>156<pc>
<eid>398<syns>मुक्ति-स्त्री,कैवल्य-क्ली,निर्वाण-क्ली,श्रेयस्-क्ली,निःश्रेयस-क्ली,अमृत-क्ली,मोक्ष-पुं,अपवर्ग-पुं
<eid>399<syns>अज्ञान-क्ली,अविद्या-स्त्री,अहम्मति-स्त्री
मुक्तिः कैवल्यनिर्वाणश्रेयोनिःश्रेयसामृतम् ॥ ६ ॥
मोक्षोऽपवर्गोऽथाज्ञानमविद्याहंमतिः स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>157<pc>
<eid>400<syns>रूप-क्ली
<eid>401<syns>शब्द-पुं
<eid>402<syns>गन्ध-पुं
<eid>403<syns>रस-पुं
<eid>404<syns>स्पर्श-पुं
<eid>405<syns>विषय-पुं,गोचर-पुं,इन्द्रियार्थ-पुं
<eid>406<syns>हृषीक-क्ली,विषयी-क्ली,इन्द्रिय-क्ली
रूपं शब्दो गन्धरसस्पर्शाश्च विषया अमी ॥ ७ ॥
गोचरा इन्द्रियार्थाश्च हृषीकं विषयीन्द्रियम् ।
<LEND>
<L>158<pc>
<eid>407<syns>कर्मेन्द्रिय-क्ली
<eid>408<syns>धीन्द्रिय-क्ली
कर्मेन्द्रियं तु पाय्वादि मनोनेत्रादि धीन्द्रियम् ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>159<pc>
<eid>409<syns>तुवर-पुं,कषाय-पुंक्ली
<eid>410<syns>मधुर-पुं
<eid>411<syns>लवण-पुं
<eid>412<syns>कटु-पुं
<eid>413<syns>तिक्त-पुं
<eid>414<syns>अम्ल-पुं
<eid>415<syns>रस-पुं
तुवरस्तु कषायोऽस्त्री मधुरो लवणः कटुः ।
तिक्तोऽम्लश्च रसाः पुंसि तद्वत्सु षडमी त्रिषु ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>160<pc>
<eid>416<syns>परिमल-पुं
विमर्दोत्थे परिमलो गन्धे जनमनोहरे ।
<LEND>
<L>161<pc>
<eid>417<syns>आमोद-पुं,अतिनिर्हारिन्-पुं
आमोदः सोऽतिनिर्हारी वाच्यलिङ्गत्वमागुणात् ॥ १० ॥
<LEND>
<L>162<pc>
<eid>418<syns>समाकर्षिन्-पुं,निर्हारिन्-पुं
<eid>419<syns>सुरभि-पुं,घ्राणतर्पण-पुं,इष्टगन्ध-पुं,सुगन्धि-पुं
<eid>420<syns>आमोदिन्-पुं
समाकर्षी तु निर्हारी सुरभिर्घ्राणतर्पणः ।
इष्टगन्धः सुगन्धिः स्यादामोदी मुखवासनः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>163<pc>
<eid>421<syns>पूतिगन्धि-पुं,दुर्गन्ध-पुं
<eid>422<syns>विस्र-क्ली,आमगन्धि-क्ली
पूतिगन्धिस्तु दुर्गन्धो विस्रं स्यादामगन्धि यत् ।
<LEND>
<L>164<pc>
<eid>423<syns>शुक्ल-पुं,शुभ्र-पुं,शुचि-पुं,श्वेत-पुं,विशद-पुं,श्येत-पुं,पाण्डर-पुं,अवदात-पुं,सित-पुं,गौर-पुं,अवलक्ष-पुं,धवल-पुं,अर्जुन-पुं
शुक्लशुभ्रशुचिश्वेतविशदश्येतपाण्डरः ॥ १२ ॥
अवदातः सितो गौरो वलक्षो धवलोऽर्जुनः ।
<LEND>
<L>165<pc>
<eid>424<syns>हरिण-पुं,पाण्डुर-पुं,पाण्डु-पुं
<eid>425<syns>ईषत्पाण्डु-पुं,धूसर-पुं
हरिणः पाण्डुरः पाण्डुरीषत्पाण्डुस्तु धूसरः ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>166<pc>
<eid>426<syns>कृष्ण-पुं,नील-पुं,असित-पुं,श्याम-पुं,काल-पुं,श्यामल-पुं,मेचक-पुं
कृष्णे नीलासितश्यामकालश्यामलमेचकः ।
<LEND>
<L>167<pc>
<eid>427<syns>पीत-पुं,गौर-पुं,हरिद्राभ-पुं
<eid>428<syns>पालाश-पुं,हरित-पुं,हरित्-पुं
पीतो गौरो हरिद्राभः पलाशो हरितो हरित् ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>168<pc>
<eid>429<syns>लोहित-पुं,रोहित-पुं,रक्त-पुं
<eid>430<syns>शोण-पुं,कोकनदच्छवि-पुं
लोहितो रोहितो रक्तः शोणः कोकनदच्छविः ।
<LEND>
<L>169<pc>
<eid>431<syns>अव्यक्तराग-पुं,अरुण-पुं
<eid>432<syns>श्वेतरक्त-पुं,पाटल-पुं
अव्यक्तरागस्त्वरुणः श्वेतरक्तस्तु पाटलः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>170<pc>
<eid>433<syns>श्याव-पुं,कपिश-पुं
<eid>434<syns>धूम्र-पुं,धूमल-पुं,कृष्णलोहित-पुं
श्यावः स्यात्कपिशो धूम्रधूमलौ कृष्णलोहिते ।
<LEND>
<L>171<pc>
<eid>435<syns>कडार-पुं,कपिल-पुं,पिङ्ग-पुं,पिशङ्ग-पुं,कद्रु-पुं,पिङ्गल-पुं
कडारः कपिलः पिङ्गपिशङ्गौ कद्रुपिङ्गलौ ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>172<pc>
<eid>436<syns>चित्र-क्ली,किर्मीर-पुं,कल्माष-पुं,शबल-पुं,एत-पुं,कर्बुर-पुं
चित्रं किर्मीरकल्माषशबलैताश्च कर्बुरे ।
गुणे शुक्लादयः पुंसि गुणिलिङ्गास्तु तद्वति ॥ १७ ॥
<LEND>
;c{इति धीवर्गः}
;v{शब्दादिवर्गः}
;c{अथ शब्दादिवर्गः ।}
<L>173<pc>
<eid>437<syns>ब्राह्मी-स्त्री,भारती-स्त्री,भाषा-स्त्री,गिर्-स्त्री,वाच्-स्त्री,वाणी-स्त्री,सरस्वती-स्त्री
ब्राह्मी तु भारती भाषा गीर्वाग्वाणी सरस्वती ।
<LEND>
<L>174<pc>
<eid>438<syns>व्याहार-पुं,उक्ति-स्त्री,लपित-क्ली,भाषित-क्ली,वचन-क्ली,वचस्-क्ली
व्याहार उक्तिर्लपितं भाषितं वचनं वचः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>175<pc>
<eid>439<syns>अपभ्रंश-पुं,अपशब्द-पुं
<eid>440<syns>शब्द-पुं
अपभ्रंशोऽपशब्दः स्याच्छास्त्रे शब्दस्तु वाचकः ।
<LEND>
<L>176<pc>
<eid>441<syns>वाक्य-क्ली
तिङ्सुबन्तचयो वाक्यं क्रिया वा कारकान्विता ॥ २ ॥
<LEND>
<L>177<pc>
<eid>442<syns>श्रुति-स्त्री,वेद-पुं,आम्नाय-पुं,त्रयी-स्त्री
<eid>443<syns>धर्म-पुं
श्रुतिः स्त्री वेद आम्नायस्त्रयी धर्मस्तु तद्विधिः ।
<LEND>
<L>178<pc>
<eid>444<syns>ऋच्-स्त्री
<eid>445<syns>सामन्-क्ली
<eid>446<syns>यजुस्-क्ली
<eid>447<syns>त्रयी-स्त्री
<eid>448<syns>वेद-पुं
स्त्रियामृक्सामयजुषी इति वेदास्त्रयस्त्रयी ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>179<pc>
<eid>449<syns>शिक्षा-स्त्री
<eid>450<syns>ओङ्कार-पुं,प्रणव-पुं
शिक्षेत्यादि श्रुतेरङ्गमोङ्कारप्रणवौ समौ ।
<LEND>
<L>180<pc>
<eid>451<syns>इतिहास-पुं,पुरावृत्त-क्ली
<eid>452<syns>उदात्त-पुं
<eid>453<syns>अनुदात्त-पुं
<eid>454<syns>स्वरित-पुं
<eid>455<syns>स्वर-पुं
इतिहासः पुरावृत्तमुदात्ताद्यास्त्रयः स्वराः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>181<pc>
<eid>456<syns>आन्वीक्षिकी-स्त्री,तर्कविद्या-स्त्री
<eid>457<syns>दण्डनीति-स्त्री,अर्थशास्त्र-क्ली
आन्वीक्षिकी दण्डनीतिस्तर्कविद्यार्थशास्त्रयोः ।
<LEND>
<L>182<pc>
<eid>458<syns>आख्यायिका-स्त्री
आख्यायिकोपलब्धार्था पुराणं पञ्चलक्षणम् ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>183<pc>
<eid>459<syns>प्रबन्धकल्पना-स्त्री,कथा-स्त्री
<eid>460<syns>प्रवह्लिका-स्त्री,प्रहेलिका-स्त्री
प्रबन्धकल्पना कथा प्रवह्लिका प्रहेलिका ।
<LEND>
<L>184<pc>
<eid>461<syns>स्मृति-स्त्री,धर्मसंहिता-स्त्री
<eid>462<syns>समाहृति-स्त्री,सङ्ग्रह-पुं
स्मृतिस्तु धर्मसंहिता समाहृतिस्तु संग्रहः ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>185<pc>
<eid>463<syns>समस्या-स्त्री,समासार्था-स्त्री
<eid>464<syns>किंवदन्ती-स्त्री,जनश्रुति-स्त्री
समस्या तु समासार्था किंवदन्ती जनश्रुतिः ।
<LEND>
<L>186<pc>
<eid>465<syns>वार्ता-स्त्री,प्रवृत्ति-स्त्री,वृत्तान्त-पुं,उदन्त-पुं
<eid>466<syns>आह्वय-पुं,आख्या-स्त्री,आह्वा-स्त्री,अभिधान-क्ली,नामधेय-क्ली,नामन्-क्ली
<eid>467<syns>हूति-स्त्री,आकारणा-स्त्री,आह्वान-क्ली
<eid>468<syns>संहूति-स्त्री
वार्ता प्रवृत्तिर्वृत्तान्त उदन्तः स्यादथाह्वयः ॥ ७ ॥
आख्याह्वे अभिधानं च नामधेयं च नाम च ।
हूतिराकारणाह्वानं संहूतिर्बहुभिः कृता ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>187<pc>
<eid>469<syns>विवाद-पुं,व्यवहार-पुं
<eid>470<syns>उपन्यास-पुं,वाङ्मुख-क्ली
विवादो व्यवहारः स्यादुपन्यासस्तु वाङ्मुखम् ।
<LEND>
<L>188<pc>
<eid>471<syns>उपोद्धात-पुं,उदाहार-पुं
<eid>472<syns>शपन-क्ली,शपथ-पुं
उपोद्धात उदाहारः शपनं शपथः पुमान् ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>189<pc>
<eid>473<syns>प्रश्न-पुं,अनुयोग-पुं,पृच्छा-स्त्री
<eid>474<syns>प्रतिवाक्य-क्ली,उत्तर-क्ली
प्रश्नोऽनुयोगः पृच्छा च प्रतिवाक्योत्तरे समे ।
<LEND>
<L>190<pc>
<eid>475<syns>मिथ्याभियोग-पुं,अभ्याख्यान-क्ली
<eid>476<syns>मिथ्याभिशंसन-क्ली,अभिशाप-पुं
<eid>477<syns>प्रणाद-पुं
मिथ्याभियोगोऽभ्याख्यानमथ मिथ्याभिशंसनम् ॥ १० ॥
अभिशापः प्रणादस्तु शब्दः स्यादनुरागजः ।
<LEND>
<L>191<pc>
<eid>478<syns>यशस्-क्ली,कीर्ति-स्त्री,समज्ञा-स्त्री
<eid>479<syns>स्तव-पुं,स्तोत्र-क्ली,स्तुति-स्त्री,नुति-स्त्री
यशः कीर्तिः समज्ञा च स्तवः स्तोत्रं स्तुतिर्नुतिः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>192<pc>
<eid>480<syns>आम्रेडित-क्ली
<eid>481<syns>उच्चैर्घुष्ट-क्ली,घोषणा-स्त्री
आम्रेडितं द्विस्त्रिरुक्तमुच्चैर्घुष्टं तु घोषणा ।
<LEND>
<L>193<pc>
<eid>482<syns>काकु-स्त्री
काकुः स्त्रियां विकारो यः शोकभीत्यादिभिर्ध्वनेः ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>194<pc>
<eid>483<syns>अवर्ण-पुं,आक्षेप-पुं,निर्वाद-पुं,परीवाद-पुं,अपवाद-पुं,उपक्रोश-पुं,जुगुप्सा-स्त्री,कुत्सा-स्त्री,निन्दा-स्त्री,गर्हण-क्ली
अवर्णाक्षेपनिर्वादपरीवादापवादवत् ।
उपक्रोशो जुगुप्सा च कुत्सा निन्दा च गर्हणे ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>195<pc>
<eid>484<syns>पारुष्य-क्ली,अतिवाद-पुं
<eid>485<syns>भर्त्सन-क्ली,अपकारगिर्-स्त्री
पारुष्यमतिवादः स्याद्भर्त्सनं त्वपकारगीः ।
<LEND>
<L>196<pc>
<eid>486<syns>परिभाषण-क्ली
यः सनिन्द उपालम्भस्तत्र स्यात्परिभाषणम् ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>197<pc>
<eid>487<syns>आक्षारण-स्त्रीक्ली
<eid>488<syns>आभाषण-क्ली,आलाप-पुं
<eid>489<syns>प्रलाप-पुं
तत्र त्वाक्षारणा यः स्यादाक्रोशो मैथुनं प्रति ।
स्यादाभाषणमालापः प्रलापोऽनर्थकं वचः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>198<pc>
<eid>490<syns>अनुलाप-पुं,मुहुर्भाषा-स्त्री
<eid>491<syns>विलाप-पुं,परिदेवन-क्ली
अनुलापो मुहुर्भाषा विलापः परिदेवनम् ।
<LEND>
<L>199<pc>
<eid>492<syns>विप्रलाप-पुं,विरोधोक्ति-स्त्री
<eid>493<syns>संलाप-पुं
विप्रलापो विरोधोक्तिः संलापो भाषणं मिथः ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>200<pc>
<eid>494<syns>सुप्रलाप-पुं,सुवचन-क्ली
<eid>495<syns>अपलाप-पुं,निह्नव-पुं
सुप्रलापः सुवचनमपलापस्तु निह्नवः ।
<LEND>
<L>201<pc>
<eid>496<syns>चोद्य-क्ली,आक्षेप-पुं,अभियोग-पुं
<eid>497<syns>शाप-पुं,आक्रोश-पुं,दुरेषणा-स्त्री
चोद्यमाक्षेपाभियोगौ शापाक्रोशौ दुरेषणा ।
<LEND>
<L>202<pc>
<eid>498<syns>चाटु-पुं,चटु-पुं,श्लाघा-स्त्री
<eid>499<syns>सन्देशवाच्-स्त्री,वाचिक-क्ली
अस्त्री चाटु चटु श्लाघा प्रेम्णा मिथ्या विकत्थनम् ।
सन्देशवाग्वाचिकं स्याद्वाग्भेदास्तु त्रिषूत्तरे ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>203<pc>
<eid>500<syns>रुशती-स्त्री
<eid>501<syns>कल्या-स्त्री
रुशती वागकल्याणी स्यात्कल्या तु शुभात्मिका ।
<LEND>
<L>204<pc>
<eid>502<syns>अत्यर्थमधुर-पुं
<eid>503<syns>सङ्गत-क्ली,हृदयङ्गम-क्ली
अत्यर्थमधुरं सान्त्वं सङ्गतं हृदयङ्गमम् ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>205<pc>
<eid>504<syns>निष्ठुर-क्ली,परुष-क्ली
<eid>505<syns>ग्राम्य-क्ली,अश्लील-क्ली
<eid>506<syns>सूनृत-क्ली
<eid>507<syns>सङ्कुल-क्ली,क्लिष्ट-क्ली,परस्परपराहत-क्ली
निष्ठुरं परुषं ग्राम्यमश्लीलं सूनृतं प्रिये ।
सत्येऽथ सङ्कुलक्लिष्टे परस्परपराहतम् ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>206<pc>
<eid>508<syns>लुप्तवर्णपद-क्ली,ग्रस्त-क्ली
<eid>509<syns>निरस्त-क्ली,त्वरितोदित-क्ली
लुप्तवर्णपदं ग्रस्तं निरस्तं त्वरितोदितम् ।
<LEND>
<L>207<pc>
<eid>510<syns>अम्बूकृत-क्ली,सनिष्ठीव-क्ली
<eid>511<syns>अबद्ध-क्ली,अनर्थक-क्ली
अम्बूकृतं सनिष्ठीवमबद्धं स्यादनर्थकम् ॥ २० ॥
<LEND>
<L>208<pc>
<eid>512<syns>अनक्षर-क्ली,अवाच्य-क्ली
<eid>513<syns>आहत-क्ली
अनक्षरमवाच्यं स्यादाहतं तु मृषार्थकम् ।
<LEND>
<L>209<pc>
<eid>514<syns>सोल्लुण्ठन-क्ली,सोत्प्रास-पुं
<eid>515<syns>मणित-क्ली,रतिकूजित-क्ली
सोल्लुण्ठनं तु सोत्प्रासं मणितं रतिकूजितम् ।
<LEND>
<L>210<pc>
<eid>516<syns>श्राव्य-क्ली,हृद्य-त्रि,मनोहारि-क्ली,विस्पष्ट-त्रि,प्रकटोदित-त्रि
श्राव्यं हृद्यं मनोहारि विस्पष्टं प्रकटोदितम् ।
<LEND>
<L>211<pc>
<eid>517<syns>म्लिष्ट-त्रि,अविस्पष्ट-त्रि
<eid>518<syns>वितथ-क्ली,अनृत-क्ली
अथ म्लिष्टमविस्पष्टं वितथं त्वनृतं वचः ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>212<pc>
<eid>519<syns>सत्य-क्ली,तथ्य-क्ली,ऋत-क्ली,सम्यक्-क्ली
सत्यं तथ्यमृतं सम्यगमूनि त्रिषु तद्वति ।
<LEND>
<L>213<pc>
<eid>520<syns>शब्द-पुं,निनाद-पुं,निनद-पुं,ध्वनि-पुं,ध्वान-पुं,रव-पुं,स्वन-पुं,स्वान-पुं,निर्घोष-पुं,निर्ह्राद-पुं,नाद-पुं,निस्वान-पुं,निस्वन-पुं,आरव-पुं,आराव-पुं,संराव-पुं,विराव-पुं
<eid>521<syns>मर्मर-पुं
<eid>522<syns>शिञ्जित-क्ली,निक्वाण-पुं,निक्वण-पुं,क्वाण-पुं,क्वण-पुं,क्वणन-क्ली
शब्दे निनादनिनदध्वनिध्वानरवस्वनाः ॥ २२ ॥
स्वाननिर्घोषनिर्ह्रादनादनिस्वाननिस्वनाः ।
आरवारावसंरावविरावा अथ मर्मरः ॥ २३ ॥
स्वनिते वस्त्रपर्णानां भूषणानां तु शिञ्जितम् ।
निक्वाणो निक्वणः क्वाणः क्वणः क्वणनमित्यपि ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>214<pc>
<eid>523<syns>प्रक्वाण-पुं,प्रक्वण-पुं
वीणायाः क्वणिते प्रादेः प्रक्वाणप्रक्वणादयः ।
<LEND>
<L>215<pc>
<eid>524<syns>कोलाहल-पुं,कलकल-पुं
<eid>525<syns>वाशित-क्ली
कोलाहलः कलकलस्तिरश्चां वाशितं रुतम् ।
<LEND>
<L>216<pc>
<eid>526<syns>प्रतिश्रुत्-स्त्री,प्रतिध्वान-पुं
<eid>527<syns>गीत-क्ली,गान-क्ली
स्त्री प्रतिश्रुत्प्रतिध्वाने गीतं गानमिमे समे ॥ २५ ॥
<LEND>
;c{इति शब्दादिवर्गः}
;v{नाट्यवर्गः}
;c{अथ नाट्यवर्गः ।}
<L>217<pc>
<eid>528<syns>निषाद-पुं
<eid>529<syns>ऋषभ-पुं
<eid>530<syns>गान्धार-पुं
<eid>531<syns>षड्ज-पुं
<eid>532<syns>मध्यम-पुं
<eid>533<syns>धैवत-पुं
<eid>534<syns>पञ्चम-पुं
<eid>535<syns>स्वर-पुं
निषादर्षभगान्धारषड्जमध्यमधैवताः ।
पञ्चमश्चेत्यमी सप्त तन्त्रीकण्ठोत्थिताः स्वराः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>218<pc>
<eid>536<syns>काकली-स्त्री,कल-पुं
<eid>537<syns>कल-पुं
<eid>538<syns>मन्द्र-पुं
<eid>539<syns>तार-पुं
काकली तु कले सूक्ष्मे ध्वनौ तु मधुरास्फुटे ।
कलो मन्द्रस्तु गम्भीरे तारोऽत्युच्चैस्त्रयस्त्रिषु ॥ २ ॥
नृणामुरसि मध्यस्थो द्वाविंशतिविधो ध्वनिः ।
स मन्द्रः कण्ठमध्यस्थस्तारः शिरसि गीयते ।
<LEND>
<L>219<pc>
<eid>540<syns>समन्वितलय-पुं
<eid>541<syns>वीणा-स्त्री,वल्लकी-स्त्री,विपञ्ची-स्त्री
<eid>542<syns>परिवादिनी-स्त्री
समन्वितलयस्त्वेकतालो वीणा तु वल्लकी ।
विपञ्ची सा तु तन्त्रीभिः सप्तभिः परिवादिनी ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>220<pc>
<eid>543<syns>तत-क्ली
<eid>544<syns>आनद्ध-क्ली
<eid>545<syns>सुषिर-क्ली
<eid>546<syns>घन-क्ली
ततं वीणादिकं वाद्यमानद्धं मुरजादिकम् ।
वंशादिकं तु सुषिरं कांस्यतालादिकं घनम् ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>221<pc>
<eid>547<syns>वाद्य-क्ली,वादित्र-क्ली,आतोद्य-क्ली
<eid>548<syns>मृदङ्ग-पुं
<eid>549<syns>मुरज-पुं
चतुर्विधमिदं वाद्यं वादित्रातोद्यनामकम् ।
मृदङ्गा मुरजा भेदास्त्वङ्क्यालिङ्ग्योर्ध्वकास्त्रयः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>222<pc>
<eid>550<syns>यशःपटह-पुं,ढक्का-स्त्री
<eid>551<syns>भेरी-स्त्री,दुन्दुभि-पुं
स्याद्यशःपटहो ढक्का भेरी स्त्री दुन्दुभिः पुमान् ।
<LEND>
<L>223<pc>
<eid>552<syns>आनक-पुं,पटह-पुंक्ली
<eid>553<syns>कोण-पुं
आनकः पटहोऽस्त्री स्यात्कोणो वीणादिवादनम् ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>224<pc>
<eid>554<syns>वीणादण्ड-पुं,प्रवाल-पुं
<eid>555<syns>ककुभ-पुं,प्रसेवक-पुं
वीणादण्डः प्रवालः स्यात्ककुभस्तु प्रसेवकः ।
<LEND>
<L>225<pc>
<eid>556<syns>कोलम्बक-पुं
<eid>557<syns>उपनाह-पुं
कोलम्बकस्तु कायोऽस्या उपनाहो निबन्धनम् ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>226<pc>
<eid>558<syns>डमरु-पुं
<eid>559<syns>मड्डु-पुं
<eid>560<syns>डिण्डिम-पुं
<eid>561<syns>झर्झर-पुं
<eid>562<syns>मर्दल-पुं
<eid>563<syns>पणव-पुं
<eid>564<syns>नर्तकी-स्त्री,लासिका-स्त्री
वाद्यप्रभेदा डमरुमड्डुडिण्डिमझर्झराः ।
मर्दलः पणवोऽन्ये च नर्तकीलासिके समे ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>227<pc>
<eid>565<syns>विलम्बित-क्ली,तत्त्व-क्ली
<eid>566<syns>द्रुत-क्ली,ओघ-पुं
<eid>567<syns>मध्य-क्ली,घन-क्ली
<eid>568<syns>ताल-पुं,कालक्रियामान-क्ली
<eid>569<syns>लय-पुं
विलम्बितं द्रुतं मध्यं तत्त्वमोघो घनं क्रमात् ।
तालः कालक्रियामानं लयः साम्यमथास्त्रियाम् ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>228<pc>
<eid>570<syns>ताण्डव-पुंक्ली,नटन-क्ली,नाट्य-क्ली,लास्य-क्ली,नृत्य-क्ली,नर्तन-क्ली
ताण्डवं नटनं नाट्यं लास्यं नृत्यं च नर्तने ।
<LEND>
<L>229<pc>
<eid>571<syns>तौर्यत्रिक-क्ली,नाट्य-क्ली
तौर्यत्रिकं नृत्यगीतवाद्यं नाट्यमिदं त्रयम् ॥ १० ॥
<LEND>
<L>230<pc>
<eid>572<syns>भ्रकुंस-पुं,भ्रुकुंस-पुं,भ्रूकुंस-पुं
<eid>573<syns>गणिका-स्त्री,अज्जुका-स्त्री
भ्रकुंसश्च भ्रुकुंसश्च भ्रूकुंसश्चेति नर्तकः ।
स्त्रीवेषधारी पुरुषो नाट्योक्तौ गणिकाज्जुका ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>231<pc>
<eid>574<syns>भगिनीपति-पुं,आवुत्त-पुं
<eid>575<syns>विद्वस्-पुं,भाव-पुं
<eid>576<syns>जनक-पुं,आवुक-पुं
<eid>577<syns>युवराज-पुं,कुमार-पुं,भर्तृदारक-पुं
भगिनीपतिरावुत्तो भावो विद्वानथावुकः ।
जनको युवराजस्तु कुमारो भर्तृदारकः ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>232<pc>
<eid>578<syns>राजन्-पुं,भट्टारक-पुं,देव-पुं
<eid>579<syns>राजसुता-स्त्री,भर्तृदारिका-स्त्री
राजा भट्टारको देवस्तत्सुता भर्तृदारिका ।
<LEND>
<L>233<pc>
<eid>580<syns>देवी-स्त्री
<eid>581<syns>भट्टिनी-स्त्री
देवी कृताभिषेकायामितरासु तु भट्टिनी ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>234<pc>
<eid>582<syns>अब्रह्मण्य-क्ली
<eid>583<syns>राजश्याल-पुं,राष्ट्रिय-पुं
अब्रह्मण्यमवध्योक्तौ राजश्यालस्तु राष्ट्रियः ।
<LEND>
<L>235<pc>
<eid>584<syns>अम्बा-स्त्री,मातृ-स्त्री
<eid>585<syns>बाला-स्त्री,वासू-स्त्री
<eid>586<syns>आर्य-पुं,मारिष-पुं
अम्बा माताथ बाला स्याद्वासूरार्यस्तु मारिषः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>236<pc>
<eid>587<syns>अत्तिका-स्त्री,ज्येष्ठभगिनी-स्त्री
<eid>588<syns>निष्ठा-स्त्री,निर्वहण-क्ली
अत्तिका भगिनी ज्येष्ठा निष्ठानिर्वहणे समे ।
<LEND>
<L>237<pc>
<eid>589<syns>हण्डे-अ
<eid>590<syns>हञ्जे-अ
<eid>591<syns>हला-अ
हण्डे हञ्जे हलाह्वाने नीचां चेटीं सखीं प्रति ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>238<pc>
<eid>592<syns>अङ्गहार-पुं,अङ्गविक्षेप-पुं
<eid>593<syns>व्यञ्जक-पुं,अभिनय-पुं
अङ्गहारोऽङ्गविक्षेपो व्यञ्जकाभिनयौ समौ ।
<LEND>
<L>239<pc>
<eid>594<syns>आङ्गिक-त्रि,सात्त्विक-त्रि
निर्वृत्ते त्वङ्गसत्त्वाभ्यां द्वे त्रिष्वाङ्गिकसात्त्विके ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>240<pc>
<eid>595<syns>शृङ्गार-पुं
<eid>596<syns>वीर-पुं
<eid>597<syns>करुणा-स्त्री
<eid>598<syns>अद्भुत-पुं
<eid>599<syns>हास्य-पुं
<eid>600<syns>भयानक-पुं
<eid>601<syns>बीभत्स-पुं
<eid>602<syns>रौद्र-पुं
<eid>603<syns>रस-पुं
<eid>604<syns>शृङ्गार-पुं,शुचि-पुं,उज्ज्वल-पुं
शृङ्गारवीरकरुणाद्भुतहास्यभयानकाः ।
बीभत्सरौद्रौ च रसाः शृङ्गारः शुचिरुज्ज्वलः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>241<pc>
<eid>605<syns>उत्साहवर्धन-पुं,वीर-पुं
<eid>606<syns>कारुण्य-क्ली,करुणा-स्त्री,घृणा-स्त्री,कृपा-स्त्री,दया-स्त्री,अनुकम्पा-स्त्री,अनुक्रोश-पुं
<eid>607<syns>हस-पुं,हास-पुं,हास्य-क्ली
उत्साहवर्धनो वीरः कारुण्यं करुणा घृणा ।
कृपा दयानुकम्पा स्यादनुक्रोशोऽप्यथो हसः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>242<pc>
<eid>608<syns>बीभत्स-पुं,विकृत-त्रि
हासो हास्यं च बीभत्सं विकृतं त्रिष्विदं द्वयम् ।
<LEND>
<L>243<pc>
<eid>609<syns>विस्मय-पुं,अद्भुत-त्रि,आश्चर्य-त्रि,चित्र-त्रि
<eid>610<syns>भैरव-त्रि,दारुण-त्रि,भीषण-त्रि,भीष्म-त्रि,घोर-त्रि,भीम-त्रि,भयानक-त्रि,भयङ्कर-त्रि,प्रतिभय-त्रि
<eid>611<syns>रौद्र-त्रि,उग्र-त्रि
विस्मयोऽद्भुतमाश्चर्यं चित्रमप्यथ भैरवम् ॥ १९ ॥
दारुणं भीषणं भीष्मं घोरं भीमं भयानकम् ।
भयङ्करं प्रतिभयं रौद्रं तूग्रममी त्रिषु ॥ २० ॥
<LEND>
<L>244<pc>
<eid>612<syns>दर-पुं,त्रास-पुं,भीति-स्त्री,भी-स्त्री,साध्वस-क्ली,भय-क्ली
चतुर्दश दरस्त्रासो भीतिर्भीः साध्वसं भयम् ।
<LEND>
<L>245<pc>
<eid>613<syns>विकार-पुं
<eid>614<syns>अनुभाव-पुं
विकारो मानसो भावोऽनुभावो भावबोधकः ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>246<pc>
<eid>615<syns>गर्व-पुं,अभिमान-पुं,अहङ्कार-पुं
<eid>616<syns>मान-पुं,चित्तसमुन्नति-स्त्री
गर्वोऽभिमानोऽहङ्कारो मानश्चित्तसमुन्नतिः ।
<LEND>
<L>247<pc>
<eid>617<syns>दर्प-पुं,अवलेप-पुं,अवष्टम्भ-पुं,चित्तोद्रेक-पुं,स्मय-पुं,मद-पुं
दर्पोऽवलोकोऽवष्टम्भश्चित्तोद्रेकः स्मयो मदः ।
<LEND>
<L>248<pc>
<eid>618<syns>अनादर-पुं,परिभव-पुं,परीभाव-पुं,तिरस्क्रिया-स्त्री,रीढा-स्त्री,अवमानना-स्त्री,अवज्ञा-स्त्री,अवहेलन-क्ली,असूर्क्षण-क्ली
अनादरः परिभवः परीभावस्तिरस्क्रिया ॥ २२ ॥
रीढावमाननावज्ञावहेलनमसूर्क्षणम् ।
<LEND>
<L>249<pc>
<eid>619<syns>मन्दाक्ष-क्ली,ह्री-स्त्री,त्रपा-स्त्री,व्रीडा-स्त्री,लज्जा-स्त्री
<eid>620<syns>अपत्रपा-स्त्री
मन्दाक्षं ह्रीस्त्रपा व्रीडा लज्जा सापत्रपान्यतः ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>250<pc>
<eid>621<syns>क्षान्ति-स्त्री,तितिक्षा-स्त्री
<eid>622<syns>अभिध्या-स्त्री
क्षान्तिस्तितिक्षाभिध्या तु परस्य विषये स्पृहा ।
<LEND>
<L>251<pc>
<eid>623<syns>अक्षान्ति-स्त्री,ईर्ष्या-स्त्री
<eid>624<syns>असूया-स्त्री
अक्षान्तिरीर्ष्यासूया तु दोषारोपो गुणेष्वपि ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>252<pc>
<eid>625<syns>वैर-क्ली,विरोध-पुं,विद्वेष-पुं
<eid>626<syns>मन्यु-पुं,शोक-पुं,शुच्-स्त्री
<eid>627<syns>पश्चात्ताप-पुं,अनुताप-पुं,विप्रतीसार-पुं
वैरं विरोधो विद्वेषो मन्युशोकौ तु शुक्स्त्रियाम् ।
पश्चात्तापोऽनुतापश्च विप्रतीसार इत्यपि ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>253<pc>
<eid>628<syns>कोप-पुं,क्रोध-पुं,अमर्ष-पुं,रोष-पुं,प्रतिघ-पुं,रुट्-स्त्री,क्रुध्-स्त्री
कोपक्रोधामर्षरोषप्रतिघा रुट्क्रुधौ स्त्रियौ ।
<LEND>
<L>254<pc>
<eid>629<syns>शील-क्ली
<eid>630<syns>उन्माद-पुं,चित्तविभ्रम-पुं
शुचौ तु चरिते शीलमुन्मादश्चित्तविभ्रमः ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>255<pc>
<eid>631<syns>प्रेमन्-पुं,प्रियता-स्त्री,हार्द-क्ली,प्रेमन्-क्ली,स्नेह-पुं
<eid>632<syns>दोहद-क्ली,इच्छा-स्त्री,काङ्क्षा-स्त्री,स्पृहा-स्त्री,ईहा-स्त्री,तृष्-स्त्री,वाञ्छा-स्त्री,लिप्सा-स्त्री,मनोरथ-पुं,काम-पुं,अभिलाष-पुं,तर्ष-पुं
<eid>633<syns>लालसा-पुंस्त्री
प्रेमा ना प्रियता हार्दं प्रेमस्नेहोऽथ दोहदम् ।
इच्छा काङ्क्षा स्पृहेहा तृड्वाञ्छा लिप्सा मनोरथः ॥ २७ ॥
कामोऽभिलाषस्तर्षश्च सोऽत्यर्थं लालसा द्वयोः ।
<LEND>
<L>256<pc>
<eid>634<syns>उपाधि-पुं,धर्मचिन्ता-स्त्री
<eid>635<syns>आधि-पुं
उपाधिर्ना धर्मचिन्ता पुंस्याधिर्मानसी व्यथा ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>257<pc>
<eid>636<syns>चिन्ता-स्त्री,स्मृति-स्त्री,आध्यान-क्ली
<eid>637<syns>उत्कण्ठा-स्त्री,उत्कलिका-स्त्री
स्याच्चिन्ता स्मृतिराध्यानमुत्कण्ठोत्कलिके समे ।
<LEND>
<L>258<pc>
<eid>638<syns>उत्साह-पुं,अध्यवसाय-पुं
<eid>639<syns>वीर्य-त्रि,अतिशक्तिभाज्-पुं
उत्साहोऽध्यवसायः स्यात्स वीर्यमतिशक्तिभाक् ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>259<pc>
<eid>640<syns>कपट-पुंक्ली,व्याज-पुं,दम्भ-पुं,उपधि-पुं,छद्म-क्ली,कैतव-क्ली,कुसृति-स्त्री,निकृति-स्त्री,शाठ्य-क्ली
<eid>641<syns>प्रमाद-पुं,अनवधानता-स्त्री
कपटोऽस्त्री व्याजदम्भोपधयश्छद्मकैतवे ।
कुसृतिर्निकृतिः शाठ्यं प्रमादोऽनवधानता ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>260<pc>
<eid>642<syns>कौतूहल-क्ली,कौतुक-क्ली,कुतुक-क्ली,कुतूहल-क्ली
कौतूहलं कौतुकं च कुतुकं च कुतूहलम् ।
<LEND>
<L>261<pc>
<eid>643<syns>विलास-पुं,बिब्बोक-पुं,विभ्रम-पुं,ललित-क्ली,हेला-स्त्री,लीला-स्त्री,हाव-पुं
स्त्रीणां विलासबिब्बोकविभ्रमा ललितं तथा ॥ ३१ ॥
हेला लीलेत्यमी हावाः क्रियाः शृङ्गारभावजाः ।
<LEND>
<L>262<pc>
<eid>644<syns>द्रव-पुं,केलि-पुंस्त्री,परीहास-पुं,क्रीडा-स्त्री,लीला-स्त्री,नर्मन्-क्ली
द्रवकेलिपरीहासाः क्रीडा लीला च नर्म च ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>263<pc>
<eid>645<syns>व्याज-पुं,अपदेश-पुं,लक्ष्य-क्ली
<eid>646<syns>क्रीडा-स्त्री,खेला-स्त्री,कूर्दन-क्ली
व्याजोऽपदेशो लक्ष्यं च क्रीडा खेला च कूर्दनम् ।
<LEND>
<L>264<pc>
<eid>647<syns>घर्म-पुं,निदाघ-पुं,स्वेद-पुं
<eid>648<syns>प्रलय-पुं,नष्टचेष्टता-स्त्री
घर्मो निदाघः स्वेदः स्यात्प्रलयो नष्टचेष्टता ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>265<pc>
<eid>649<syns>अवहित्था-स्त्री,आकारगुप्ति-स्त्री
<eid>650<syns>संवेग-पुं,सम्भ्रम-पुं
<eid>651<syns>आच्छुरितक-क्ली
<eid>652<syns>मनाक्-अ,स्मित-क्ली
अवहित्थाकारगुप्तिः समौ संवेगसंभ्रमौ ।
स्यादाच्छुरितकं हासः सोत्प्रासः स मनाक्स्मितम् ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>266<pc>
<eid>653<syns>विहसित-क्ली
<eid>654<syns>रोमाञ्च-पुं,रोमहर्षण-क्ली
मध्यमः स्याद्विहसितं रोमाञ्चो रोमहर्षणम् ।
<LEND>
<L>267<pc>
<eid>655<syns>क्रन्दित-क्ली,रुदित-क्ली,क्रुष्ट-क्ली
<eid>656<syns>जृम्भ-त्रि,जृम्भण-क्ली
क्रन्दितं रुदितं क्रुष्टं जृम्भस्तु त्रिषु जृम्भणम् ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>268<pc>
<eid>657<syns>विप्रलम्भ-पुं,विसंवाद-पुं
<eid>658<syns>रिङ्खण-क्ली,स्खलन-क्ली
विप्रलम्भो विसंवादो रिङ्गणं स्खलनं समे ।
<LEND>
<L>269<pc>
<eid>659<syns>निद्रा-स्त्री,शयन-क्ली,स्वाप-पुं,स्वप्न-पुं,संवेश-पुं
स्यान्निद्रा शयनं स्वापः स्वप्नः संवेश इत्यपि ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>270<pc>
<eid>660<syns>तन्द्री-स्त्री,प्रमीला-स्त्री
<eid>661<syns>भ्रकुटि-स्त्री,भ्रुकुटि-स्त्री,भ्रूकुटि-स्त्री
तन्द्री प्रमीला भ्रकुटिर्भ्रुकुटिर्भ्रूकुटिः स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>271<pc>
<eid>662<syns>अदृष्टि-स्त्री
<eid>663<syns>संसिद्धि-स्त्री,प्रकृति-स्त्री,स्वरूप-क्ली,स्वभाव-पुं,निसर्ग-पुं
<eid>664<syns>वेपथु-पुं,कम्प-पुं
<eid>665<syns>क्षण-पुं,उद्धर्ष-पुं,मह-पुं,उद्धव-पुं,उत्सव-पुं
अदृष्टिः स्यादसौम्येऽक्ष्णि संसिद्धिप्रकृती त्विमे ॥ ३७ ॥
स्वरूपं च स्वभावश्च निसर्गश्चाथ वेपथुः ।
कम्पोऽथ क्षण उद्धर्षो मह उद्धव उत्सवः ॥ ३८ ॥
<LEND>
;c{इति नाट्यवर्गः}
;v{पातालभोगिवर्गः}
;c{अथ पातालभोगिवर्गः}
<L>272<pc>
<eid>666<syns>अधोभुवन-क्ली,पाताल-क्ली,बलिसद्मन्-क्ली,रसातल-क्ली,नागलोक-पुं
<eid>667<syns>कुहर-क्ली,शुषिर-क्ली,विवर-क्ली,बिल-क्ली,छिद्र-क्ली,निर्व्यथन-क्ली,रोक-क्ली,रन्ध्र-क्ली,श्वभ्र-क्ली,वपा-स्त्री,शुषि-स्त्री
अधोभुवनं पातालं बलिसद्म रसातलम् ।
नागलोकोऽथ कुहरं शुषिरं विवरं बिलम् ॥ १ ॥
छिद्रं निर्व्यथनं रोकं रन्ध्रं श्वभ्रं वपा शुषिः ।
<LEND>
<L>273<pc>
<eid>668<syns>गर्त-पुंस्त्री,अवट-पुं
<eid>669<syns>सुषिर-त्रि
गर्तावटौ भुवि श्वभ्रे सरन्ध्रे सुषिरं त्रिषु ॥ २ ॥
<LEND>
<L>274<pc>
<eid>670<syns>अन्धकार-पुंक्ली,ध्वान्त-क्ली,तमिस्र-क्ली,तिमिर-क्ली,तमस्-क्ली
<eid>671<syns>अन्धतमस-क्ली
<eid>672<syns>अवतमस-क्ली
अन्धकारोऽस्त्रियां ध्वान्तं तमिस्रं तिमिरं तमः ।
ध्वान्ते गाढेऽन्धतमसं क्षीणोऽन्धतमसं तमः ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>275<pc>
<eid>673<syns>सन्तमस-क्ली
<eid>674<syns>नाग-पुं,काद्रवेय-पुं
विष्वक्संतमसं नागाः काद्रवेयास्तदीश्वराः ।
<LEND>
<L>276<pc>
<eid>675<syns>शेष-पुं,अनन्त-पुं
<eid>676<syns>वासुकि-पुं,सर्पराज-पुं
<eid>677<syns>गोनस-पुं,तिलित्स-पुं
शेषोऽनन्तो वासुकिस्तु सर्पराजोऽथ गोनसे ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>277<pc>
<eid>678<syns>अजगर-पुं,शयु-पुं,वाहस-पुं
तिलित्सः स्यादजगरे शयुर्वाहस इत्युभौ ।
<LEND>
<L>278<pc>
<eid>679<syns>अलगर्द-पुं,जलव्याल-पुं
<eid>680<syns>राजिल-पुं,डुण्डुभ-पुं
अलगर्दो जलव्यालः समौ राजिलडुण्डुभौ ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>279<pc>
<eid>681<syns>मालुधान-पुं,मातुलाहि-पुं
<eid>682<syns>निर्मुक्त-पुं,मुक्तकञ्चुक-पुं
मालुधानो मातुलाहिर्निर्मुक्तो मुक्तकञ्चुकः ।
<LEND>
<L>280<pc>
<eid>683<syns>सर्प-पुं,पृदाकु-पुं,भुजग-पुं,भुजङ्ग-पुं,अहि-पुं,भुजङ्गम-पुं,आशीविष-पुं,विषधर-पुं,चक्रिन्-पुं,व्याल-पुं,सरीसृप-पुं,कुण्डलिन्-पुं,गूढपाद्-पुं,चक्षुःश्रवस्-पुं,काकोदर-पुं,फणिन्-पुं,दर्वीकर-पुं,दीर्घपृष्ठ-पुं,दन्दशूक-पुं,बिलेशय-पुं,उरग-पुं,पन्नग-पुं,भोगी-पुं,जिह्मग-पुं,पवनाशन-पुं,लेलिहान-पुं,द्विरसन-पुं,गोकर्ण-पुं,कञ्चुकिन्-पुं,कुम्भीनस-पुं,फणधर-पुं,हरि-पुं,भोगधर-पुं
सर्पः पृदाकुर्भुजगो भुजङ्गोऽहिर्भुजङ्गमः ॥ ६ ॥
आशीविषो विषधरश्चक्री व्यालः सरीसृपः ।
कुण्डली गूढपाच्चक्षुःश्रवाः काकोदरः फणी ॥ ७ ॥
दर्वीकरो दीर्घपृष्ठो दन्दशूको बिलेशयः ।
उरगः पन्नगो भोगी जिह्मगः पवनाशनः ॥ ८ ॥
लेलिहानो द्विरसनो गोकर्णः कञ्चुकी तथा ।
कुम्भीनसः फणधरो हरिर्भोगधरस्तथा ।
<LEND>
<L>281<pc>
<eid>684<syns>भोग-पुं
<eid>685<syns>आशिस्-स्त्री,अहिदंष्ट्रिका-स्त्री
अहेः शरीरं भोगः स्यादाशीरप्यहिदंष्ट्रिका ।
<LEND>
<L>282<pc>
<eid>686<syns>आहेय-त्रि
<eid>687<syns>स्फटा-पुंस्त्री,फणा-पुंस्त्री
त्रिष्वाहेयं विषास्थ्यादि स्फटायां तु फणा द्वयोः ।
<LEND>
<L>283<pc>
<eid>688<syns>कञ्चुक-पुं,निर्मोक-पुं
<eid>689<syns>क्ष्वेड-पुं,गरल-क्ली,विष-पुंक्ली
समौ कञ्चुकनिर्मोकौ क्ष्वेडस्तु गरलं विषम् ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>284<pc>
<eid>690<syns>काकोल-पुंक्ली
<eid>691<syns>कालकूट-पुंक्ली
<eid>692<syns>हलाहल-पुंक्ली
<eid>693<syns>सौराष्ट्रिक-पुं
<eid>694<syns>शौक्लिकेय-पुं
<eid>695<syns>ब्रह्मपुत्र-पुं
<eid>696<syns>प्रदीपन-पुं
<eid>697<syns>दारद-पुं
<eid>698<syns>वत्सनाभ-पुं
पुंसि क्लीबे च काकोलकालकूटहलाहलाः ।
सौराष्ट्रिकः शौक्लिकेयो ब्रह्मपुत्रः प्रदीपनः ॥ १० ॥
दारदो वत्सनाभश्च विषभेदा अमी नव ।
<LEND>
<L>285<pc>
<eid>699<syns>विषवैद्य-पुं,जाङ्गुलिक-पुं
<eid>700<syns>व्यालग्राहिन्-पुं,अहितुण्डिक-पुं
विषवैद्यो जाङ्गुलिको व्यालग्राह्यहितुण्डिकः ॥ ११ ॥
<LEND>
;c{इति पातालभोगिवर्गः}
;v{नरकवर्गः}
;c{अथ नरकवर्गः}
<L>286<pc>
<eid>701<syns>नारक-पुं,नरक-पुं,निरय-पुं,दुर्गति-स्त्री
<eid>702<syns>तपन-पुं
<eid>703<syns>अवीचि-पुं
<eid>704<syns>महारौरव-पुं
<eid>705<syns>रौरव-पुं
<eid>706<syns>सङ्घात-पुं
<eid>707<syns>कालसूत्र-क्ली
<eid>708<syns>नारक-पुं,प्रेत-पुं
<eid>709<syns>वैतरणी-स्त्री
<eid>710<syns>अलक्ष्मी-स्त्री,निरृति-स्त्री
स्यान्नारकस्तु नरको निरयो दुर्गतिः स्त्रियाम् ।
तद्भेदास्तपनावीचिमहारौरवरौरवाः ॥ १ ॥
सङ्घातः कालसूत्रं चेत्याद्याः सत्त्वास्तु नारकाः ।
प्रेता वैतरणी सिन्धुः स्यादलक्ष्मीस्तु निरृतिः ॥ २ ॥
<LEND>
<L>287<pc>
<eid>711<syns>विष्टि-स्त्री,आजू-स्त्री
<eid>712<syns>कारणा-स्त्री,यातना-स्त्री,तीव्रवेदना-स्त्री
विष्टिराजूः कारणा तु यातना तीव्रवेदना ।
<LEND>
<L>288<pc>
<eid>713<syns>पीडा-स्त्री,बाधा-स्त्री,व्यथा-स्त्री,दुःख-क्ली,आमनस्य-क्ली,प्रसूतिज-क्ली,कष्ट-क्ली,कृच्छ्र-क्ली,आभील-क्ली,भेद्यगामिन्-क्ली
पीडा बाधा व्यथा दुःखमामनस्यं प्रसूतिजम् ।
स्यात्कष्टं कृच्छ्रमाभीलं त्रिष्वेषां भेद्यगामि यत् ॥ ३ ॥
<LEND>
;c{इति नरकवर्गः}
;v{वारिवर्गः}
;c{अथ वारिवर्गः}
<L>289<pc>
<eid>714<syns>समुद्र-पुं,अब्धि-पुं,अकूपार-पुं,पारावार-पुं,सरित्पति-पुं,उदन्वत्-पुं,उदधि-पुं,सिन्धु-पुं,सरस्वत्-पुं,सागर-पुं,अर्णव-पुं,रत्नाकर-पुं,जलनिधि-पुं,यादःपति-पुं,अपाम्पति-पुं
<eid>715<syns>क्षीरोद-पुं
<eid>716<syns>लवणोद-पुं
समुद्रोऽब्धिरकूपारः पारावारः सरित्पतिः ।
उदन्वानुदधिः सिन्धुः सरस्वान्सागरोऽर्णवः ॥ १ ॥
रत्नाकरो जलनिधिर्यादःपतिरपाम्पतिः ।
तस्य प्रभेदाः क्षीरोदो लवणोदस्तथापरे ॥ २ ॥
<LEND>
<L>290<pc>
<eid>717<syns>अप्-स्त्रीब,वार्-क्ली,वारि-क्ली,सलिल-क्ली,कमल-क्ली,जल-क्ली,पयस्-क्ली,कीलाल-क्ली,अमृत-क्ली,जीवन-क्ली,भुवन-क्ली,वन-क्ली,कबन्ध-क्ली,उदक-क्ली,पाथ-क्ली,पुष्कर-क्ली,सर्वतोमुख-क्ली,अम्भस्-क्ली,अर्णस्-क्ली,तोय-क्ली,पानीय-क्ली,नीर-क्ली,क्षीर-क्ली,अम्बु-क्ली,शम्बर-क्ली,मेघपुष्प-क्ली,घनरस-पुं
<eid>718<syns>आप्य-त्रि,अम्मय-त्रि
आपः स्त्री भूम्नि वार्वारि सलिलं कमलं जलम् ।
पयः कीलालममृतं जीवनं भुवनं वनम् ॥ ३ ॥
कबन्धमुदकं पाथः पुष्करं सर्वतोमुखम् ।
अम्भोऽर्णस्तोयपानीयनीरक्षीराम्बुशम्बरम् ॥ ४ ॥
मेघपुष्पं घनरसस्त्रिषु द्वे आप्यमम्मयम् ।
<LEND>
<L>291<pc>
<eid>719<syns>भङ्ग-पुं,तरङ्ग-पुं,ऊर्मि-पुंस्त्री,वीचि-पुंस्त्री
भङ्गस्तरङ्ग ऊर्मिर्वा स्त्रियां वीचिरथोर्मिषु ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>292<pc>
<eid>720<syns>उल्लोल-पुं,कल्लोल-पुं
<eid>721<syns>आवर्त-पुं
महत्सूल्लोलकल्लोलौ स्यादावर्तोऽम्भसां भ्रमः ।
<LEND>
<L>293<pc>
<eid>722<syns>पृषत्-पुं,बिन्दु-पुं,पृषत-पुं,विप्रुष्-स्त्री
पृषन्ति बिन्दुपृषताः पुमांसो विप्रुषः स्त्रियाम् ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>294<pc>
<eid>723<syns>वक्र-पुंक्ली,पुटभेद-पुं
<eid>724<syns>भ्रम-पुं,जलनिर्गम-पुं
वक्राणि पुटभेदाः स्युर्भ्रमाश्च जलनिर्गमाः ।
<LEND>
<L>295<pc>
<eid>725<syns>कूल-क्ली,रोध-पुं,तीर-क्ली,प्रतीर-क्ली,तट-त्रि
कूलं रोधश्च तीरं च प्रतीरं च तटं त्रिषु ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>296<pc>
<eid>726<syns>पार-क्ली,अवार-क्ली,पर-क्ली,अर्वाक्-क्ली,तीर-पुं
<eid>727<syns>पात्र-क्ली
पारावारे परार्वाची तीरे पात्रं तदन्तरम् ।
<LEND>
<L>297<pc>
<eid>728<syns>द्वीप-पुंक्ली,अन्तरीप-पुंक्ली
द्वीपोऽस्त्रियामन्तरीपं यदन्तर्वारिणस्तटम् ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>298<pc>
<eid>729<syns>पुलिन-क्ली
<eid>730<syns>सैकत-क्ली,सिकतामय-क्ली
तोयोत्थितं तत्पुलिनं सैकतं सिकतामयम् ।
<LEND>
<L>299<pc>
<eid>731<syns>निषद्वर-पुं,जम्बाल-पुं,पङ्क-पुंक्ली,शाद-पुं,कर्दम-पुं
निषद्वरस्तु जम्बालः पङ्कोऽस्त्री शादकर्दमौ ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>300<pc>
<eid>732<syns>जलोच्छ्वास-पुं,परीवाह-पुं
<eid>733<syns>कूपक-पुं,विदारक-पुं
जलोच्छ्वासाः परीवाहाः कूपकास्तु विदारकाः ।
<LEND>
<L>301<pc>
<eid>734<syns>नाव्य-त्रि
<eid>735<syns>नौ-स्त्री,तरणि-पुं,तरि-स्त्री
नाव्यं त्रिलिङ्गं नौतार्ये स्त्रियां नौस्तरणिस्तरिः ॥ १० ॥
<LEND>
<L>302<pc>
<eid>736<syns>उडुप-क्ली,प्लव-पुं,कोल-पुं
<eid>737<syns>स्रोतस्-क्ली,अम्बुसरण-क्ली
उडुपं तु प्लवः कोलः स्रोतोऽम्बुसरणं स्वतः ।
<LEND>
<L>303<pc>
<eid>738<syns>आतर-पुं,तरपण्य-क्ली
<eid>739<syns>द्रोणी-स्त्री
आतरस्तरपण्यं स्याद्द्रोणी काष्ठाम्बुवाहिनी ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>304<pc>
<eid>740<syns>सांयात्रिक-पुं,पोतवणिज्-पुं
<eid>741<syns>कर्णधार-पुं,नाविक-पुं
सांयात्रिकः पोतवणिक्कर्णधारस्तु नाविकः ।
<LEND>
<L>305<pc>
<eid>742<syns>नियामक-पुं,पोतवाह-पुं
<eid>743<syns>कूपक-पुं,गुणवृक्षक-पुं
नियामकाः पोतवाहाः कूपको गुणवृक्षकः ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>306<pc>
<eid>744<syns>नौकादण्ड-पुं,क्षेपणी-स्त्री
<eid>745<syns>अरित्र-क्ली,केनिपातक-पुं
नौकादण्डः क्षेपणी स्यादरित्रं केनिपातकः ।
<LEND>
<L>307<pc>
<eid>746<syns>अभ्रि-स्त्री,काष्ठकुद्दाल-पुं
<eid>747<syns>सेकपात्र-क्ली,सेचन-क्ली
अभ्रिः स्त्री काष्ठकुद्दालः सेकपात्रं तु सेचनम् ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>308<pc>
<eid>748<syns>अर्धनाव-क्ली
<eid>749<syns>अतीतनौक-त्रि,अतिनु-त्रि
क्लीबेऽर्धनावं नावोऽर्धेऽतीतनौकेऽतिनु त्रिषु ।
<LEND>
<L>309<pc>
<eid>750<syns>प्रसन्न-त्रि,आच्छ-त्रि
<eid>751<syns>कलुष-त्रि,अनच्छ-त्रि,आविल-त्रि
त्रिष्वागाधात्प्रसन्नोऽच्छः कलुषोऽनच्छ आविलः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>310<pc>
<eid>752<syns>निम्न-त्रि,गभीर-त्रि,गम्भीर-त्रि
<eid>753<syns>उत्तान-त्रि
निम्नं गभीरं गम्भीरमुत्तानं तद्विपर्यये ।
<LEND>
<L>311<pc>
<eid>754<syns>अगाध-त्रि,अतलस्पर्श-त्रि
<eid>755<syns>कैवर्त-पुं,दाश-पुं,धीवर-पुं
अगाधमतलस्पर्शे कैवर्ते दाशधीवरौ ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>312<pc>
<eid>756<syns>आनाय-पुं,जाल-क्ली
<eid>757<syns>चणसूत्र-क्ली,पवित्रक-क्ली
आनायः पुंसि जालं स्याच्छणसूत्रं पवित्रकम् ।
<LEND>
<L>313<pc>
<eid>758<syns>मत्स्याधानी-स्त्री,कुवेणी-स्त्री
<eid>759<syns>बडिश-क्ली,मत्स्यवेधन-क्ली
मत्स्याधानी कुवेणी स्याद्बडिशं मत्स्यवेधनम् ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>314<pc>
<eid>760<syns>पृथुरोमन्-पुं,झष-पुं,मत्स्य-पुं,मीन-पुं,वैसारिण-पुं,अण्डज-पुं,विसार-पुं,शकुली-पुं
<eid>761<syns>गडक-पुं
<eid>762<syns>शकुलार्भक-पुं
पृथुरोमा झषो मत्स्यो मीनो वैसारिणोऽण्डजः ।
विसारः शकुली चाथ गडकः शकुलार्भकः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>315<pc>
<eid>763<syns>सहस्रदंष्ट्र-पुं,पाठीन-पुं
<eid>764<syns>उलूपिन्-पुं,शिशुक-पुं
<eid>765<syns>नलमीन-पुं,चिलिचिम-पुं
<eid>766<syns>प्रोष्ठी-पुंस्त्री
<eid>767<syns>शफरी-पुंस्त्री
सहस्रदंष्ट्रः पाठीन उलूपी शिशुकः समौ ।
नलमीनश्चिलिचिमः प्रोष्ठी तु शफरीद्वयोः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>316<pc>
<eid>768<syns>क्षुद्राण्डमत्स्यसङ्घात-पुं,पोताधान-क्ली
<eid>769<syns>झष-पुं
<eid>770<syns>रोहित-पुं
<eid>771<syns>मद्गुर-पुं
<eid>772<syns>शाल-पुं
<eid>773<syns>राजीव-पुं
<eid>774<syns>शकुल-पुं
<eid>775<syns>तिमि-पुं
क्षुद्राण्डमत्स्यसङ्घातः पोताधानमथो झषाः ।
रोहितो मद्गुरः शालो राजीवः शकुलस्तिमिः ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>317<pc>
<eid>776<syns>तिमिङ्गल-पुं
<eid>777<syns>यादस्-क्ली,जलजन्तु-पुं
<eid>778<syns>शिशुमार-पुं
<eid>779<syns>उद्र-पुं
<eid>780<syns>शङ्कु-पुं
<eid>781<syns>मकर-पुं
तिमिङ्गलादयश्चाथ यादांसि जलजन्तवः ।
तद्भेदाः शिशुमारोद्रशङ्कवो मकरादयः ॥ २० ॥
<LEND>
<L>318<pc>
<eid>782<syns>कुलीर-पुं,कर्कटक-पुं
<eid>783<syns>कूर्म-पुं,कमठ-पुं,कच्छप-पुं
स्यात्कुलीरः कर्कटकः कूर्मे कमठकच्छपौ ।
<LEND>
<L>319<pc>
<eid>784<syns>ग्राह-पुं,अवहार-पुं
<eid>785<syns>नक्र-पुं,कुम्भीर-पुं
ग्राहोऽवहारो नक्रस्तु कुम्भीरोऽथ महीलता ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>320<pc>
<eid>786<syns>महीलता-स्त्री,गण्डूपद-पुं,किञ्चुलक-पुं
<eid>787<syns>निहाका-स्त्री,गोधिका-स्त्री
गण्डूपदः किञ्चुलको निहाका गोधिका समे ।
<LEND>
<L>321<pc>
<eid>788<syns>रक्तपा-स्त्री,जलौका-स्त्रीब,जलौकस्-पुं
रक्तपा तु जलौकायां स्त्रियां भूम्नि जलौकसः ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>322<pc>
<eid>789<syns>मुक्तास्फोट-पुं,शुक्ति-स्त्री
<eid>790<syns>शङ्ख-पुंक्ली,कम्बु-पुंक्ली
मुक्तास्फोटः स्त्रियां शुक्तिः शङ्खः स्यात्कम्बुरस्त्रियौ ।
<LEND>
<L>323<pc>
<eid>791<syns>क्षुद्रशङ्ख-पुं,शङ्खनख-पुं
<eid>792<syns>शम्बूक-पुं,जलशुक्ति-स्त्री
क्षुद्रशङ्खाः शङ्खनखाः शम्बूका जलशुक्तयः ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>324<pc>
<eid>793<syns>भेक-पुं,मण्डूक-पुं,वर्षाभू-पुं,शालूर-पुं,प्लव-पुं,दर्दुर-पुं
भेके मण्डूकवर्षाभूशालूरप्लवदर्दुराः ।
<LEND>
<L>325<pc>
<eid>794<syns>शिली-स्त्री,गण्डूपदी-स्त्री
<eid>795<syns>भेकी-स्त्री,वर्षाभ्वी-स्त्री
<eid>796<syns>कमठी-स्त्री,डुलि-स्त्री
शिली गण्डूपदी भेकी वर्षाभ्वी कमठी डुलिः ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>326<pc>
<eid>797<syns>शृङ्गी-स्त्री
<eid>798<syns>दुर्नामन्-पुं,दीर्घकोशिका-स्त्री
मद्गुरस्य प्रिया शृङ्गी दुर्नामा दीर्घकोशिका ।
<LEND>
<L>327<pc>
<eid>799<syns>जलाशय-पुं,जलाधार-पुं
<eid>800<syns>ह्रद-पुं
जलाशयो जलाधारस्तत्रागाधजलो ह्रदः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>328<pc>
<eid>801<syns>आहाव-पुं,निपान-क्ली
आहावस्तु निपानं स्यादुपकूपजलाशये ।
<LEND>
<L>329<pc>
<eid>802<syns>अन्धु-पुं,प्रहि-पुं,कूप-पुं,उदपान-पुंक्ली
पुंस्येवान्धुः प्रहिः कूप उदपानं तु पुंसि वा ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>330<pc>
<eid>803<syns>नेमि-स्त्री,त्रिका-स्त्री
<eid>804<syns>वीनाह-पुं
नेमिस्त्रिकास्य वीनाहो मुखबन्धनमस्य यत् ।
<LEND>
<L>331<pc>
<eid>805<syns>पुष्करिणी-स्त्री,खात-क्ली
<eid>806<syns>अखात-पुंक्ली,देवखातक-क्ली
पुष्करिण्यां तु खातं स्यादखातं देवखातकम् ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>332<pc>
<eid>807<syns>पद्माकर-पुं,तडाग-पुंक्ली
<eid>808<syns>कासार-पुं,सरसी-स्त्री,सर-पुं
पद्माकरस्तडागोऽस्त्री कासारः सरसी सरः ।
<LEND>
<L>333<pc>
<eid>809<syns>वेशन्त-पुं,पल्वल-पुंक्ली,अल्पसरस्-क्ली
<eid>810<syns>वापी-स्त्री,दीर्घिका-स्त्री
वेशन्तः पल्वलं चाल्पसरो वापी तु दीर्घिका ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>334<pc>
<eid>811<syns>खेय-क्ली,परिखा-स्त्री
<eid>812<syns>आधार-पुं
<eid>813<syns>आलवाल-क्ली,आवाल-क्ली,आवाप-पुं
<eid>814<syns>नदी-स्त्री,सरित्-स्त्री,तरङ्गिणी-स्त्री,शैवलिनी-स्त्री,तटिनी-स्त्री,ह्रादिनी-स्त्री,धुनी-स्त्री,स्रोतस्विनी-स्त्री,द्वीपवती-स्त्री,स्रवन्ती-स्त्री,निम्नगा-स्त्री,आपगा-स्त्री,कूलङ्कषा-स्त्री,निर्झरिणी-स्त्री,रोधोवक्रा-स्त्री,सरस्वती-स्त्री
खेयं तु परिखाधारस्त्वम्भसां यत्र धारणम् ।
स्यादालवालमावालमावापोऽथ नदी सरित् ॥ २९ ॥
तरङ्गिणी शैवलिनी तटिनी ह्रादिनी धुनी ।
स्रोतस्वती द्वीपवती स्रवन्ती निम्नगापगा ॥ ३० ॥
कूलङ्कषा निर्झरिणी रोधोवक्रा सरस्वती ।
<LEND>
<L>335<pc>
<eid>815<syns>गङ्गा-स्त्री,विष्णुपदी-स्त्री,जह्नुतनया-स्त्री,सुरनिम्नगा-स्त्री,भागीरथी-स्त्री,त्रिपथगा-स्त्री,त्रिस्रोतस्-स्त्री,भीष्मसू-स्त्री
गङ्गा विष्णुपदी जह्नुतनया सुरनिम्नगा ।
भागीरथी त्रिपथगा त्रिस्रोता भीष्मसूरपि ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>336<pc>
<eid>816<syns>कालिन्दी-स्त्री,सूर्यतनया-स्त्री,यमुना-स्त्री,शमनस्वसृ-स्त्री
कालिन्दी सूर्यतनया यमुना शमनस्वसा ।
<LEND>
<L>337<pc>
<eid>817<syns>रेवा-स्त्री,नर्मदा-स्त्री,सोमोद्भवा-स्त्री,मेखलकन्यका-स्त्री
रेवा तु नर्मदा सोमोद्भवा मेकलकन्यका ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>338<pc>
<eid>818<syns>करतोया-स्त्री,सदानीरा-स्त्री
<eid>819<syns>बाहुदा-स्त्री,सैतवाहिनी-स्त्री
करतोया सदानीरा बाहुदा सैतवाहिनी ।
<LEND>
<L>339<pc>
<eid>820<syns>शतद्रु-स्त्री,शुतुद्रि-स्त्री
<eid>821<syns>विपाशा-स्त्री,विपाश्-स्त्री
शतद्रुस्तु शुतुद्रिः स्याद्विपाशा तु विपाट्स्त्रियाम् ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>340<pc>
<eid>822<syns>शोण-पुं,हिरण्यवाह-पुं
<eid>823<syns>कुल्या-स्त्री
शोणो हिरण्यवाहः स्यात्कुल्याल्पा कृत्रिमा सरित् ।
<LEND>
<L>341<pc>
<eid>824<syns>शरावती-स्त्री
<eid>825<syns>वेत्रवती-स्त्री
<eid>826<syns>चन्द्रभागा-स्त्री
<eid>827<syns>सरस्वती-स्त्री
शरावती वेत्रवती चन्द्रभागा सरस्वती ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>342<pc>
<eid>828<syns>कावेरी-स्त्री
<eid>829<syns>सम्भेद-पुं,सिन्धुसङ्गम-पुं
कावेरी सरितोऽन्याश्च सम्भेदः सिन्धुसङ्गमः ।
<LEND>
<L>343<pc>
<eid>830<syns>प्रणाली-पुंस्त्री
द्वयोः प्रणाली पयसः पदव्यां त्रिषु तूत्तरौ ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>344<pc>
<eid>831<syns>दाविक-त्रि
<eid>832<syns>सारव-त्रि
देविकायां सरय्वां च भवे दाविकसारवौ ।
<LEND>
<L>345<pc>
<eid>833<syns>सौगन्धिक-क्ली,कल्हार-क्ली
<eid>834<syns>हल्लक-क्ली,रक्तसन्ध्यक-क्ली
सौगन्धिकं तु कल्हारं हल्लकं रक्तसंध्यकम् ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>346<pc>
<eid>835<syns>उत्पल-क्ली,कुवलय-क्ली
<eid>836<syns>नीलाम्बुजन्मन्-क्ली,इन्दीवर-क्ली
<eid>837<syns>कुमुद-पुंक्ली,कैरव-क्ली
स्यादुत्पलं कुवलयमथ नीलाम्बुजन्म च ।
इन्दीवरं च नीलेऽस्मिन्सिते कुमुदकैरवे ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>347<pc>
<eid>838<syns>शालूक-क्ली
<eid>839<syns>वारिपर्णी-स्त्री,कुम्भिका-स्त्री
शालूकमेषां कन्दः स्याद्वारिपर्णी तु कुम्भिका ।
<LEND>
<L>348<pc>
<eid>840<syns>जलनीली-स्त्री,शैवाल-क्ली,शैवल-पुं
जलनीली तु शेवालं शैवलोऽथ कुमुद्वती ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>349<pc>
<eid>841<syns>कुमुद्वती-स्त्री,कुमुदिनी-स्त्री
<eid>842<syns>नलिनी-स्त्री,बिसिनी-स्त्री,पद्मिनीमुखा-स्त्री
कुमुदिन्यां नलिन्यां तु बिसिनीपद्मिनीमुखाः ।
<LEND>
<L>350<pc>
<eid>843<syns>पद्म-पुंक्ली,नलिन-क्ली,अरविन्द-क्ली,महोत्पल-क्ली,सहस्रपत्र-क्ली,कमल-क्ली,शतपत्र-क्ली,कुशेशय-क्ली,पङ्केरुह-क्ली,तामरस-क्ली,सारस-क्ली,सरसीरुह-क्ली,बिसप्रसून-क्ली,राजीव-क्ली,पुष्कर-क्ली,अम्भोरुह-क्ली
वा पुंसि पद्मं नलिनमरविन्दं महोत्पलम् ॥ ३९ ॥
सहस्रपत्रं कमलं शतपत्रं कुशेशयम् ।
पङ्केरुहं तामरसं सारसं सरसीरुहम् ॥ ४० ॥
बिसप्रसूनराजीवपुष्कराम्भोरुहाणि च ।
<LEND>
<L>351<pc>
<eid>844<syns>पुण्डरीक-क्ली,सिताम्भोज-क्ली
<eid>845<syns>रक्तसरोरुह-क्ली,रक्तोत्पल-क्ली,कोकनद-क्ली
<eid>846<syns>नाल-पुंक्ली,नाल-पुंक्ली
पुण्डरीकं सिताम्भोजमथ रक्तसरोरुहे ॥ ४१ ॥
रक्तोत्पलं कोकनदं नाला नालमथास्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>352<pc>
<eid>847<syns>मृणाल-पुंक्ली,बिस-क्ली
<eid>848<syns>षण्ड-पुंक्ली
मृणालं बिसमब्जादिकदम्बे षण्डमस्त्रियाम् ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>353<pc>
<eid>849<syns>करहाट-पुं,शिफाकन्द-पुंक्ली
<eid>850<syns>किञ्जल्क-पुं,केसर-पुंक्ली
करहाटः शिफाकन्दः किञ्जल्कः केसरोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>354<pc>
<eid>851<syns>संवर्तिका-स्त्री,नवदल-क्ली
<eid>852<syns>बीजकोश-पुं,वराटक-पुं
संवर्तिका नवदलं बीजकोशो वराटकः ॥ ४३ ॥
;c{इति वारिवर्गः}
;c{काण्डसमाप्तिः ।}
उक्तं स्वर्व्योमदिक्कालधीशब्दादि सनाट्यकम् ।
पातालभोगि नरकं वारि चैषां च सङ्गतम् ॥ ४४ ॥
इत्यमरसिंहकृतौ नामलिङ्गानुशासने ।
स्वरादिकाण्डः प्रथमः साङ्ग एव समर्थितः ॥ ४५ ॥
<LEND>
;k{द्वितीयं काण्डम्}
;c{अमरकोशे द्वितीयं भूम्यादिकाण्डम् ।}
;c{वर्गभेदाः ।}
वर्गाः पृथ्वीपुरक्ष्माभृद्वनौषधिमृगादिभिः ।
नृब्रह्मक्षत्रविट्शूद्रैः साङ्गोपाङ्गैरिहोदिताः ॥ १ ॥
;v{भूमिवर्गः}
<L>355<pc>
<eid>853<syns>भू-स्त्री,भूमि-स्त्री,अचला-स्त्री,अनन्ता-स्त्री,रसा-स्त्री,विश्वम्भरा-स्त्री,स्थिरा-स्त्री,धरा-स्त्री,धरित्री-स्त्री,धरणि-स्त्री,क्षोणि-स्त्री,ज्या-स्त्री,काश्यपी-स्त्री,क्षिति-स्त्री,सर्वंसहा-स्त्री,वसुमती-स्त्री,वसुधा-स्त्री,उर्वी-स्त्री,वसुन्धरा-स्त्री,गोत्रा-स्त्री,कु-स्त्री,पृथिवी-स्त्री,पृथ्वी-स्त्री,क्ष्मा-स्त्री,अवनि-स्त्री,मेदिनी-स्त्री,मही-स्त्री,विपुला-स्त्री,गह्वरी-स्त्री,धात्री-स्त्री,गो-स्त्री,इला-स्त्री,कुम्भिनी-स्त्री,क्षमा-स्त्री,भूतधात्री-स्त्री,रत्नगर्भा-स्त्री,जगती-स्त्री,सागराम्बरा-स्त्री
भूर्भूमिरचलानन्ता रसा विश्वम्भरा स्थिरा ।
धरा धरित्री धरणिः क्षोणिर्ज्या काश्यपी क्षितिः ॥ २ ॥
सर्वंसहा वसुमती वसुधोर्वी वसुन्धरा ।
गोत्रा कुः पृथिवी पृथ्वी क्ष्मावनिर्मेदिनी मही ॥ ३ ॥
विपुला गह्वरी धात्री गौरिला कुम्भिनी क्षमा ।
भूतधात्री रत्नगर्भा जगती सागराम्बरा ।
<LEND>
<L>356<pc>
<eid>854<syns>मृद्-स्त्री,मृत्तिका-स्त्री
<eid>855<syns>मृत्सा-स्त्री,मृत्स्ना-स्त्री
मृन्मृत्तिका प्रशस्ता तु मृत्सा मृत्स्ना च मृत्तिका ।
<LEND>
<L>357<pc>
<eid>856<syns>उर्वरा-स्त्री
<eid>857<syns>ऊष-पुं,क्षारमृत्तिका-स्त्री
उर्वरा सर्वसस्याढ्या स्यादूषः क्षारमृत्तिका ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>358<pc>
<eid>858<syns>ऊषवत्-त्रि,ऊषर-त्रि
<eid>859<syns>स्थल-क्ली,स्थली-स्त्री
ऊषवानूषरो द्वावप्यन्यलिङ्गौ स्थलं स्थली ।
<LEND>
<L>359<pc>
<eid>860<syns>मरु-पुं,धन्वन्-पुं
<eid>861<syns>खिल-त्रि,अप्रहत-त्रि
समानौ मरुधन्वानौ द्वे खिलाप्रहते समे ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>360<pc>
<eid>862<syns>जगती-स्त्री,लोक-पुं,विष्टप-क्ली,भुवन-क्ली,जगत्-क्ली
<eid>863<syns>भारत-पुं
त्रिष्वथो जगती लोको विष्टपं भुवनं जगत् ।
लोकोऽयं भारतं वर्षं शरावत्यास्तु योऽवधेः ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>361<pc>
<eid>864<syns>प्राच्य-पुं
<eid>865<syns>उदीच्य-पुं
देशः प्राग्दक्षिणः प्राच्य उदीच्यः पश्चिमोत्तरः ।
<LEND>
<L>362<pc>
<eid>866<syns>प्रत्यन्त-पुं,म्लेच्छदेश-पुं
<eid>867<syns>मध्यदेश-पुं,मध्यम-पुं
प्रत्यन्तो म्लेच्छदेशः स्यान्मध्यद्देशस्तु मध्यमः ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>363<pc>
<eid>868<syns>आर्यावर्त-पुं,पुण्यभूमि-पुं
आर्यावर्तः पुण्यभूमिर्मध्यं विन्ध्यहिमालयोः ।
<LEND>
<L>364<pc>
<eid>869<syns>नीवृद्-पुं,जनपद-पुं
<eid>870<syns>देश-पुं,विषय-पुं,उपवर्तन-क्ली
नीवृज्जनपदो देशविषयौ तूपवर्तनम् ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>365<pc>
<eid>871<syns>नड्वत्-त्रि,नड्वल-त्रि
त्रिष्वागोष्ठान्नडप्राये नड्वान्नड्वल इत्यपि ।
<LEND>
<L>366<pc>
<eid>872<syns>कुमुद्वत्-त्रि
<eid>873<syns>वेतस्वत्-त्रि
कुमुद्वान्कुमुदप्राये वेतस्वान्बहुवेतसे ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>367<pc>
<eid>874<syns>शाद्वल-त्रि,शादहरित-त्रि
<eid>875<syns>सजम्बाल-त्रि,पङ्किल-त्रि
<eid>876<syns>जलप्राय-त्रि,अनूप-त्रि,कच्छ-पुं
शाद्वलः शादहरिते सजम्बाले तु पङ्किलः ।
जलप्रायमनूपं स्यात्पुंसि कच्छस्तथाविधः ॥ १० ॥
<LEND>
<L>368<pc>
<eid>877<syns>शर्करा-स्त्री,शर्करिल-त्रि
<eid>878<syns>शार्कर-त्रि,शर्करावत्-त्रि
स्त्री शर्करा शर्करिलः शार्करः शर्करावति ।
<LEND>
<L>369<pc>
<eid>879<syns>सिकता-स्त्री,सिकतिल-त्रि
<eid>880<syns>सैकत-त्रि,सिकतावत्-त्रि
देश एवादिमावेवमुन्नेयाः सिकतावति ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>370<pc>
<eid>881<syns>नदीमातृक-त्रि
<eid>882<syns>देवमातृक-त्रि
देशो नद्यम्बुवृष्ट्यम्बुसंपन्नव्रीहिपालितः ।
स्यान्नदीमातृको देवमातृकश्च यथाक्रमम् ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>371<pc>
<eid>883<syns>राजन्वत्-त्रि
<eid>884<syns>राजवत्-त्रि
सुराज्ञि देशे राजन्वान्स्यात्ततोऽन्यत्र राजवान् ।
<LEND>
<L>372<pc>
<eid>885<syns>गोष्ठ-क्ली,गोस्थानक-क्ली
<eid>886<syns>गौष्ठीन-क्ली
गोष्ठं गोस्थानकं तत्तु गौष्ठीनं भूतपूर्वकम् ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>373<pc>
<eid>887<syns>पर्यन्तभू-स्त्री,परिसर-पुं
<eid>888<syns>सेतु-पुं,आलि-पुंस्त्री
पर्यन्तभूः परिसरः सेतुरालौ स्त्रियां पुमान् ।
<LEND>
<L>374<pc>
<eid>889<syns>वामलूर-पुं,नाकु-पुं,वल्मीक-पुंक्ली
वामलूरश्च नाकुश्च वल्मीकं पुन्नपुंसकम् ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>375<pc>
<eid>890<syns>अयन-क्ली,वर्त्मन्-क्ली,मार्ग-पुं,अध्वन्-पुं,पथिन्-पुं,पदवी-स्त्री,सृति-स्त्री,सरणि-स्त्री,पद्धति-स्त्री,पद्या-स्त्री,वर्तनी-स्त्री,एकपदी-स्त्री
अयनम्वर्त्म मार्गाध्वपन्थानः पदवी सृतिः ।
सरणिः पद्धतिः पद्या वर्तन्येकपदीति च ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>376<pc>
<eid>891<syns>अतिपथिन्-पुं,सुपथिन्-पुं,सत्पथ-पुं,अर्चिताध्वन्-पुं
अतिपन्थाः सुपन्थाश्च सत्पथश्चार्चितेऽध्वनि ।
<LEND>
<L>377<pc>
<eid>892<syns>व्यध्व-पुं,दुरध्व-पुं,विपथ-पुं,कदध्वन्-पुं,कापथ-पुं
व्यध्वो दुरध्वो विपथः कदध्वा कापथः समाः ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>378<pc>
<eid>893<syns>अपथिन्-पुं,अपथ-क्ली
<eid>894<syns>शृङ्गाटक-क्ली,चतुष्पथ-क्ली
अपन्थास्त्वपथं तुल्ये शृङ्गाटकचतुष्पथे ।
<LEND>
<L>379<pc>
<eid>895<syns>प्रान्तर-क्ली
<eid>896<syns>कान्तार-क्ली
प्रान्तरं दूरशून्योऽध्वा कान्तारं वर्त्म दुर्गमम् ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>380<pc>
<eid>897<syns>गव्यूति-स्त्री,क्रोशयुग-क्ली
<eid>898<syns>नल्व-पुं
गव्यूतिः स्त्री क्रोशयुगं नल्वः किष्कुचतुःशतम् ।
<LEND>
<L>381<pc>
<eid>899<syns>घण्टापथ-पुं,संसरण-क्ली
<eid>900<syns>उपनिष्कर-क्ली
घण्टापथः संसरणं तत्पुरस्योपनिष्करम् ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>382<pc>
<eid>901<syns>द्यावापृथिव्यौ-स्त्री,रोदस्-क्ली,द्यावाभूमी-स्त्रीद्वि,रोदसी-स्त्री,दिवस्पृथिव्यी-स्त्रीद्वि
<eid>902<syns>गञ्जा-स्त्री,रुमा-स्त्री,लवणाकर-पुं
द्यावापृथिव्यौ रोदस्यौ द्यावाभूमी च रोदसी ।
दिवस्पृथिव्यौ गञ्जा तु रुमा स्याल्लवणाकरः ॥ १९ ॥
<LEND>
;c{इति भूमिवर्गः}
;v{पुरवर्गः}
;c{अथ पुरवर्गः}
<L>383<pc>
<eid>903<syns>पुर्-स्त्री,पुरी-स्त्री,नगरी-स्त्री,पत्तन-क्ली,पुटभेदन-क्ली,स्थानीय-क्ली,निगम-पुं
<eid>904<syns>शाखानगर-क्ली
<eid>905<syns>पुर-पुं,शाखानगर-क्ली
<eid>906<syns>वेश-पुं,वेश्याजनसमाश्रय-पुं
पूः स्त्री पुरीनगर्यौ वा पत्तनं पुटभेदनम् ।
स्थानीयं निगमोऽन्यत्तु यन्मूलनगरात्पुरम् ॥ १ ॥
तच्छाखानगरं वेशो वेश्याजनसमाश्रयः ।
<LEND>
<L>384<pc>
<eid>907<syns>आपण-पुं,निषद्या-स्त्री
<eid>908<syns>विपणि-पुंस्त्री,पण्यवीथिका-स्त्री
आपणस्तु निषद्यायां विपणिः पण्यवीथिका ॥ २ ॥
<LEND>
<L>385<pc>
<eid>909<syns>रथ्या-स्त्री,प्रतोली-स्त्री,विशिखा-स्त्री
<eid>910<syns>चय-पुं,वप्र-पुंक्ली
रथ्या प्रतोली विशिखा स्याच्चयो वप्रमस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>386<pc>
<eid>911<syns>प्राकार-पुं,वरण-पुं,साल-पुं
<eid>912<syns>प्राचीन-क्ली
प्राकारो वरणः सालः प्राचीनं प्रान्ततो वृतिः ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>387<pc>
<eid>913<syns>भित्ति-स्त्री,कुड्य-क्ली
<eid>914<syns>एडूक-क्ली
भित्तिः स्त्री कुड्यमेडूकं यदन्तर्न्यस्तकीकसम् ।
<LEND>
<L>388<pc>
<eid>915<syns>गृह-क्ली,गेह-पुंक्ली,उदवसित-क्ली,वेश्मन्-क्ली,सद्मन्-क्ली,निकेतन-क्ली,निशान्त-क्ली,वस्त्य-क्ली,सदन-क्ली,भवन-क्ली,आगार-क्ली,मन्दिर-क्ली,गृह-पुंब,निकाय्य-पुं,निलय-पुं,आलय-पुं
गृहं गेहोदवसितं वेश्म सद्म निकेतनम् ॥ ४ ॥
निशान्तवस्त्यसदनं भवनागारमन्दिरम् ।
गृहाः पुंसि च भूम्न्येव निकाय्यनिलयालयाः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>389<pc>
<eid>916<syns>वास-पुं,कुटी-पुंस्त्री,शाला-स्त्री,सभा-स्त्री
<eid>917<syns>सञ्जवन-क्ली,चतुःशाल-क्ली
<eid>918<syns>पर्णशाला-स्त्री,उटज-पुंक्ली
वासः कुटी द्वयोः शाला सभा सञ्जवनं त्विदम् ।
चतुःशालं मुनीनां तु पर्णशालोटजोऽस्त्रियाम् ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>390<pc>
<eid>919<syns>चैत्य-क्ली,आयतन-क्ली
<eid>920<syns>वाजिशाला-स्त्री,मन्दुरा-स्त्री
चैत्यमायतनं तुल्ये वाजिशाला तु मन्दुरा ।
<LEND>
<L>391<pc>
<eid>921<syns>आवेशन-क्ली,शिल्पिशाला-स्त्री
<eid>922<syns>प्रपा-स्त्री,पानीयशालिका-स्त्री
आवेशनं शिल्पिशाला प्रपा पानीयशालिका ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>392<pc>
<eid>923<syns>मठ-पुं
<eid>924<syns>गञ्जा-स्त्री,मदिरागृह-क्ली
मठश्छात्रादिनिलयो गञ्जा तु मदिरागृहम् ।
<LEND>
<L>393<pc>
<eid>925<syns>गर्भागार-क्ली,वासगृह-क्ली
<eid>926<syns>अरिष्ट-क्ली,सूतिकागृह-क्ली
गर्भागारं वासगृहमरिष्टं सूतिकागृहम् ।
<LEND>
<L>394<pc>
<eid>927<syns>कुट्टिम-पुं
<eid>928<syns>चन्द्रशाला-स्त्री,शिरोगृह-क्ली
कुट्टिमोऽस्त्री निबद्धा भूश्चन्द्रशाला शिरोगृहम् ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>395<pc>
<eid>929<syns>वातायन-क्ली,गवाक्ष-पुं
<eid>930<syns>मण्डप-पुंक्ली,जनाश्रय-पुं
वातायनं गवाक्षोऽथ मण्डपोऽस्त्री जनाश्रयः ।
<LEND>
<L>396<pc>
<eid>931<syns>हर्म्य-क्ली
<eid>932<syns>प्रासाद-पुं
हर्म्यादि धनिनां वासः प्रासादो देवभूभुजाम् ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>397<pc>
<eid>933<syns>सौध-पुंक्ली,राजसदन-क्ली
<eid>934<syns>उपकार्या-स्त्री,उपकारिका-स्त्री
सौधोऽस्त्री राजसदनमुपकार्योपकारिका ।
<LEND>
<L>398<pc>
<eid>935<syns>स्वस्तिक-पुं
<eid>936<syns>सर्वतोभद्र-पुं
<eid>937<syns>नन्द्यावर्त-पुं
<eid>938<syns>विच्छन्दक-पुं
स्वस्तिकः सर्वतोभद्रो नन्द्यावर्तादयोऽपि च ॥ १० ॥
विच्छन्दकः प्रभेदा हि भवन्तीश्वरसद्मनाम् ।
<LEND>
<L>399<pc>
<eid>939<syns>स्त्र्यगार-क्ली,अन्तःपुर-क्ली,शुद्धान्त-पुं,अवरोधन-क्ली,अवरोध-पुं
<eid>940<syns>अट्ट-पुं,क्षौम-पुंक्ली
स्त्र्यगारं भूभुजामन्तःपुरं स्यादवरोधनम् ॥ ११ ॥
शुद्धान्तश्चावरोधश्च स्यादट्टः क्षौममस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>400<pc>
<eid>941<syns>प्रघाण-पुं,प्रघण-पुं,अलिन्द-पुं
प्रघाणप्रघणालिन्दा बहिर्द्वारप्रकोष्ठके ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>401<pc>
<eid>942<syns>गृहावग्रहणी-स्त्री,देहली-स्त्री
<eid>943<syns>अङ्गण-क्ली,चत्वर-क्ली,अजिर-क्ली
गृहावग्रहणी देहल्यङ्गणं चत्वराजिरे ।
<LEND>
<L>402<pc>
<eid>944<syns>शिला-स्त्री
<eid>945<syns>नासा-स्त्री
अधस्ताद्दारुणि शिला नासा दारूपरि स्थितम् ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>403<pc>
<eid>946<syns>प्रच्छन्न-क्ली,अन्तर्द्वार-क्ली
<eid>947<syns>पक्षद्वार-क्ली,पक्षक-पुं
प्रच्छन्नमन्तर्द्वारं स्यात्पक्षद्वारं तु पक्षकम् ।
<LEND>
<L>404<pc>
<eid>948<syns>वलीक-पुंक्ली,नीध्र-क्ली,पटलप्रान्त-पुं
<eid>949<syns>पटल-क्ली,छदिस्-स्त्री
वलीकनीध्रे पटलप्रान्तेऽथ पटलं छदिः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>405<pc>
<eid>950<syns>गोपानसी-स्त्री,वलभी-स्त्री
गोपानसी तु वलभी छादने वक्रदारुणि ।
<LEND>
<L>406<pc>
<eid>951<syns>कपोतपालिका-स्त्री,विटङ्क-पुंक्ली
कपोतपालिकायां तु विटङ्कं पुन्नपुंसकम् ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>407<pc>
<eid>952<syns>द्वार्-स्त्री,द्वार-क्ली,प्रतीहार-पुं
<eid>953<syns>वितर्दि-स्त्री,वेदिका-स्त्री
स्त्री द्वार्द्वारं प्रतीहारः स्याद्वितर्दिस्तु वेदिका ।
<LEND>
<L>408<pc>
<eid>954<syns>तोरण-पुंक्ली,बहिर्द्वार-क्ली
<eid>955<syns>पुरद्वार-क्ली,गोपुर-क्ली
तोरणोऽस्त्री बहिर्द्वारम्पुरद्वारं तु गोपुरम् ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>409<pc>
<eid>956<syns>हस्तिनख-पुं
कूटं पूर्द्वारि यद्धस्तिनखस्तस्मिन्नथ त्रिषु ।
<LEND>
<L>410<pc>
<eid>957<syns>कपाट-त्रि,अरर-त्रि
<eid>958<syns>अर्गल-स्त्रीक्ली
कपाटमररं तुल्ये तद्विष्कम्भोऽर्गलं न ना ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>411<pc>
<eid>959<syns>आरोहण-क्ली,सोपान-क्ली
<eid>960<syns>निःश्रेणि-स्त्री,अधिरोहिणी-स्त्री
आरोहणं स्यात्सोपानं निश्रेणिस्त्वधिरोहिणी ।
<LEND>
<L>412<pc>
<eid>961<syns>सम्मार्जनी-स्त्री,शोधनी-स्त्री
<eid>962<syns>सङ्कर-पुं,अवकर-पुं
संमार्जनी शोधनी स्यात्सङ्करोऽवकरस्तथा ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>413<pc>
<eid>963<syns>मुख-क्ली,निःसरण-क्ली
<eid>964<syns>संनिवेश-पुं,निकर्षण-क्ली
क्षिप्ते मुखं निःसरणं संनिवेशो निकर्षणम् ।
<LEND>
<L>414<pc>
<eid>965<syns>संवसथ-पुं,ग्राम-पुं
<eid>966<syns>वेश्मभू-स्त्री,वास्तु-पुंक्ली
समौ संवसथग्रामौ वेश्मभूर्वास्तुरस्त्रियाम् ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>415<pc>
<eid>967<syns>ग्रामान्त-क्ली,उपशल्य-क्ली
<eid>968<syns>सीमा-स्त्री,सीमन्-स्त्री
ग्रामान्तमुपशल्यं स्यात्सीमसीमे स्त्रियामुभे ।
<LEND>
<L>416<pc>
<eid>969<syns>घोष-पुं,आभीरपल्ली-स्त्री
<eid>970<syns>पक्कण-पुं,शबरालय-पुं
घोष आभीरपल्ली स्यात्पक्कणः शबरालयः ॥ २० ॥
<LEND>
;c{इति पुरवर्गः}
;v{शैलवर्गः}
;c{अथ शैलवर्गः}
<L>417<pc>
<eid>971<syns>महीध्र-पुं,शिखरिन्-पुं,क्ष्माभृत्-पुं,अहार्य-पुं,धर-पुं,पर्वत-पुं,अद्रि-पुं,गोत्र-पुं,गिरि-पुं,ग्रावन्-पुं,अचल-पुं,शैल-पुं,शिलोच्चय-पुं
महीध्रे शिखरिक्ष्माभृदहार्यधरपर्वताः ।
अद्रिगोत्रगिरिग्रावाचलशैलशिलोच्चयाः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>418<pc>
<eid>972<syns>लोकालोक-पुं,चक्रवाल-पुं
<eid>973<syns>त्रिकूट-पुं,त्रिककुद्-पुं
लोकालोकश्चक्रवालस्त्रिकूटस्त्रिककुत्समौ ।
<LEND>
<L>419<pc>
<eid>974<syns>अस्त-पुं,चरमक्ष्माभृत्-पुं
<eid>975<syns>उदय-पुं,पूर्वपर्वत-पुं
अस्तस्तु चरमक्ष्माभृदुदयः पूर्वपर्वतः ॥ २ ॥
<LEND>
<L>420<pc>
<eid>976<syns>हिमवत्-पुं
<eid>977<syns>निषध-पुं
<eid>978<syns>विन्ध्य-पुं
<eid>979<syns>माल्यवत्-पुं
<eid>980<syns>परियात्रक-पुं
<eid>981<syns>गन्धमादन-क्ली
<eid>982<syns>हेमकूट-पुं
हिमवान्निषधो विन्ध्यो माल्यवान्पारियात्रिकः ।
गन्धमादनमन्ये च हेमकूटादयो नगाः ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>421<pc>
<eid>983<syns>पाषाण-पुं,प्रस्तर-पुं,ग्रावन्-पुं,उपल-पुं,अश्मन्-पुं,शिला-स्त्री,दृषद्-स्त्री
पाषाणप्रस्तरग्रावोपलाश्मानः शिला दृषत् ।
<LEND>
<L>422<pc>
<eid>984<syns>कूट-पुंक्ली,शिखर-क्ली,शृङ्ग-क्ली
<eid>985<syns>प्रपात-पुं,अतट-पुं,भृगु-पुं
कूटोऽस्त्री शिखरं शृङ्गं प्रपातस्त्वतटो भृगुः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>423<pc>
<eid>986<syns>कटक-पुंक्ली
<eid>987<syns>स्नु-पुं,प्रस्थ-पुंक्ली,सानु-पुंक्ली
कटकोऽस्त्री नितम्बोऽद्रेः स्नुः प्रस्थः सानुरस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>424<pc>
<eid>988<syns>उत्स-पुं,प्रस्रवण-क्ली
<eid>989<syns>वारिप्रवाह-पुं,निर्झर-पुं,झर-पुं
उत्सः प्रस्रवणं वारिप्रवाहो निर्झरो झरः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>425<pc>
<eid>990<syns>दरी-स्त्री,कन्दर-पुंस्त्री
<eid>991<syns>देवखात-क्ली,बिल-क्ली,गुहा-स्त्री,गह्वर-क्ली
<eid>992<syns>गण्डशैल-पुं
दरी तु कन्दरो वा स्त्री देवखातबिले गुहा ।
गह्वरं गण्डशैलास्तु च्युताः स्थूलोपला गिरेः ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>426<pc>
<eid>993<syns>दन्तक-पुं
दन्तकास्तु बहिस्तिर्यक्प्रदेशान्निर्गता गिरेः ।
<LEND>
<L>427<pc>
<eid>994<syns>खनि-स्त्री,आकर-पुं
<eid>995<syns>पाद-पुं,प्रत्यन्तपर्वत-पुं
खनिः स्त्रियामाकरः स्यात्पादाः प्रत्यन्तपर्वताः ।
<LEND>
<L>428<pc>
<eid>996<syns>उपत्यका-स्त्री
<eid>997<syns>अधित्यका-स्त्री
उपत्यकाद्रेरासन्ना भूमिरूर्ध्वमधित्यका ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>429<pc>
<eid>998<syns>धातु-पुं
<eid>999<syns>गैरिक-त्रि
धातुर्मनःशिलाद्यद्रेर्गैरिकं तु विशेषतः ।
<LEND>
<L>430<pc>
<eid>1000<syns>निकुञ्ज-पुंक्ली,कुञ्ज-पुंक्ली
निकुञ्जकुञ्जौ वा क्लीबे लतादिपिहितोदरे ॥ ८ ॥
<LEND>
;c{इति शैलवर्गः}
;v{वनौषधिवर्गः}
;c{अथ वनौषधिवर्गः}
<L>431<pc>
<eid>1001<syns>अटवी-स्त्री,अरण्य-क्ली,विपिन-क्ली,गहन-क्ली,कानन-क्ली,वन-क्ली
अटव्यरण्यं विपिनं गहनं काननं वनम् ।
<LEND>
<L>432<pc>
<eid>1002<syns>महारण्य-क्ली,अरण्यानी-स्त्री
<eid>1003<syns>गृहाराम-पुं,निष्कुट-पुं
महारण्यमरण्यानी गृहारामास्तु निष्कुटाः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>433<pc>
<eid>1004<syns>आराम-पुं,उपवन-क्ली
आरामः स्यादुपवनं कृत्रिमं वनमेव यत् ।
<LEND>
<L>434<pc>
<eid>1005<syns>वृक्षवाटिका-स्त्री
अमात्यगणिकागेहोपवने वृक्षवाटिका ॥ २ ॥
<LEND>
<L>435<pc>
<eid>1006<syns>आक्रीड-पुं,उद्यान-क्ली
पुमानाक्रीड उद्यानं राज्ञः साधारणं वनम् ।
<LEND>
<L>436<pc>
<eid>1007<syns>प्रमदवन-क्ली
स्यादेतदेव प्रमदवनमन्तःपुरोचितम् ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>437<pc>
<eid>1008<syns>वीथि-स्त्री,आलि-स्त्री,आवलि-स्त्री,पङ्क्ति-स्त्री,श्रेणी-स्त्री
<eid>1009<syns>लेखा-स्त्री
वीथ्यालिरावलिः पङ्क्तिः श्रेणी लेखास्तु राजयः ।
<LEND>
<L>438<pc>
<eid>1010<syns>वन्या-स्त्री
<eid>1011<syns>अङ्कुर-पुं,अभिनवोद्भिद्-पुं
वन्या वनसमूहे स्यादङ्कुरोऽभिनवोद्भिदि ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>439<pc>
<eid>1012<syns>वृक्ष-पुं,महीरुह-पुं,शाखिन्-पुं,विटपिन्-पुं,पादप-पुं,तरु-पुं,अनोकह-पुं,कुट-पुं,शाल-पुं,पलाशिन्-पुं,द्रु-पुं,द्रुम-पुं,अगम-पुं
वृक्षो महीरुहः शाखी विटपी पादपस्तरुः ।
अनोकहः कुटः शालः पलाशी द्रुद्रुमागमाः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>440<pc>
<eid>1013<syns>वानस्पत्य-पुं
<eid>1014<syns>वनस्पति-पुं
वानस्पत्यः फलैः पुष्पात्तैरपुष्पाद्वनस्पतिः ।
<LEND>
<L>441<pc>
<eid>1015<syns>ओषधि-स्त्री
<eid>1016<syns>अवन्ध्य-त्रि,फलेग्रहि-त्रि
ओषध्यः फलपाकान्ताः स्युरवन्ध्यः फलेग्रहिः ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>442<pc>
<eid>1017<syns>वन्ध्य-त्रि,अफल-त्रि,अवकेशिन्-त्रि
<eid>1018<syns>फलवत्-त्रि,फलिन-त्रि,फलिन्-त्रि
वन्ध्योऽफलोऽवकेशी च फलवान्फलिनः फली ।
<LEND>
<L>443<pc>
<eid>1019<syns>प्रफुल्ल-त्रि,उत्फुल्ल-त्रि,सम्फुल्ल-त्रि,व्याकोश-त्रि,विकच-त्रि,स्फुट-त्रि,फुल्ल-त्रि,विकसित-त्रि
प्रफुल्लोत्फुल्लसंफुल्लव्याकोशविकचस्फुटाः ॥ ७ ॥
फुल्लश्चैते विकसिते स्युरवन्ध्यादयस्त्रिषु ।
<LEND>
<L>444<pc>
<eid>1020<syns>स्थाणु-पुंक्ली,ध्रुव-पुं,शङ्कु-पुं
<eid>1021<syns>क्षुप-पुं
स्थाणुर्वा ना ध्रुवः शङ्कुर्ह्रस्वशाखाशिफः क्षुपः ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>445<pc>
<eid>1022<syns>स्तम्ब-पुं,गुल्म-पुं
<eid>1023<syns>वल्ली-स्त्री,व्रतति-स्त्री,लता-स्त्री
अप्रकाण्डे स्तम्बगुल्मौ वल्ली तु व्रततिर्लता ।
<LEND>
<L>446<pc>
<eid>1024<syns>प्रतानिनी-स्त्री,वीरुध्-स्त्री,गुल्मिनी-स्त्री,उलप-पुं
लता प्रतानिनी वीरुद्गुल्मिन्युलप इत्यपि ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>447<pc>
<eid>1025<syns>उच्छ्राय-पुं,उत्सेध-पुं,उच्छ्रय-पुं
नगाद्यारोह उच्छ्राय उत्सेधश्चोच्छ्रयश्च सः ।
<LEND>
<L>448<pc>
<eid>1026<syns>प्रकाण्ड-पुंक्ली,स्कन्ध-पुं
अस्त्री प्रकाण्डः स्कन्धः स्यान्मूलाच्छाखावधिस्तरोः ॥ १० ॥
<LEND>
<L>449<pc>
<eid>1027<syns>शाखा-स्त्री,लता-स्त्री
<eid>1028<syns>स्कन्धशाखा-स्त्री,शाला-स्त्री
<eid>1029<syns>शिफा-स्त्री,जटा-स्त्री
समे शाखालते स्कन्धशाखाशाले शिफाजटे ।
<LEND>
<L>450<pc>
<eid>1030<syns>अवरोह-पुं
शाखाशिफावरोहः स्यान्मूलाच्चाग्रं गता लता ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>451<pc>
<eid>1031<syns>शिरस्-पुंक्ली,अग्र-क्ली,शिखर-पुंक्ली
<eid>1032<syns>मूल-क्ली,बुध्न-पुं,अङ्घ्रिनामक-पुं
शिरोग्रं शिखरं वा ना मूलं बुध्नोऽङ्घ्रिनामकः ।
<LEND>
<L>452<pc>
<eid>1033<syns>सार-पुं,मज्जन्-पुं,नरि-पुं
<eid>1034<syns>त्वच्-स्त्री,वल्क-पुंक्ली,वल्कल-पुंक्ली
सारो मज्जा नरि त्वक्स्त्री वल्कं वल्कलमस्त्रियाम् ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>453<pc>
<eid>1035<syns>काष्ठ-क्ली,दारु-पुंक्ली
<eid>1036<syns>इन्धन-क्ली,एध-पुं,इध्म-क्ली
<eid>1037<syns>एध-पुं,समित्-स्त्री
काष्ठं दार्विन्धनं त्वेध इध्ममेधः समित्स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>454<pc>
<eid>1038<syns>निष्कुह-पुं,कोटर-पुंक्ली
<eid>1039<syns>वल्लरि-स्त्री,मञ्जरि-स्त्री
निष्कुहः कोटरं वा ना वल्लरिर्मञ्जरिः स्त्रियौ ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>455<pc>
<eid>1040<syns>पत्र-क्ली,पलाश-क्ली,छदन-क्ली,दल-क्ली,पर्ण-क्ली,छद-पुं
पत्रं पलाशं छदनं दलं पर्णं छदः पुमान् ।
<LEND>
<L>456<pc>
<eid>1041<syns>पल्लव-पुंक्ली,किसलय-पुंक्ली
<eid>1042<syns>विस्तार-पुं,विटप-पुंक्ली
पल्लवोऽस्त्री किसलयं विस्तारो विटपोऽस्त्रियाम् ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>457<pc>
<eid>1043<syns>फल-क्ली,सस्य-क्ली
<eid>1044<syns>वृन्त-क्ली,प्रसवबन्धन-क्ली
वृक्षादीनां फलं सस्यं वृन्तं प्रसवबन्धनम् ।
<LEND>
<L>458<pc>
<eid>1045<syns>शलाटु-त्रि
<eid>1046<syns>वान-त्रि
आमे फले शलाटुः स्याच्छुष्के वानमुभे त्रिषु ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>459<pc>
<eid>1047<syns>क्षारक-पुं,जालक-क्ली
<eid>1048<syns>कलिका-स्त्री,कोरक-पुं
क्षारको जालकं क्लीबे कलिका कोरकः पुमान् ।
<LEND>
<L>460<pc>
<eid>1049<syns>गुच्छक-पुं,स्तबक-पुं
<eid>1050<syns>कुट्मल-पुंक्ली,मुकुल-पुंक्ली
स्याद्गुच्छकस्तु स्तबकः कुङ्मलो मुकुलोऽस्त्रियाम् ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>461<pc>
<eid>1051<syns>सुमनस्-स्त्री,पुष्प-क्ली,प्रसून-क्ली,कुसुम-क्ली,सुम-क्ली
स्त्रियः सुमनसः पुष्पं प्रसूनं कुसुमं सुमम् ।
<LEND>
<L>462<pc>
<eid>1052<syns>मकरन्द-पुं,पुष्परस-पुं
<eid>1053<syns>पराग-पुं,सुमनोरज-क्ली
मकरन्दः पुष्परसः परागः सुमनोरजः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>463<pc>
<eid>1054<syns>हरीतकी-स्त्री
द्विहीनं प्रसवे सर्वं हरीतक्यादयः स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>464<pc>
<eid>1055<syns>आश्वत्थ-क्ली
<eid>1056<syns>वैणव-क्ली
<eid>1057<syns>प्लाक्ष-क्ली
<eid>1058<syns>नैयग्रोध-क्ली
<eid>1059<syns>ऐङ्गुद-क्ली
आश्वत्थवैणवप्लाक्षनैयग्रोधैङ्गुदम्फले ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>465<pc>
<eid>1060<syns>बार्हत-क्ली
<eid>1061<syns>जम्बू-स्त्री,जम्बु-क्ली,जाम्बव-क्ली
बार्हतं च फले जम्ब्वा जम्बूः स्त्री जम्बु जाम्बवम् ।
पुष्पे जातीप्रभृतयः स्वलिङ्गाः व्रीहयः फले ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>466<pc>
<eid>1062<syns>पाटला-स्त्रीक्ली
विदार्याद्यास्तु मूलेऽपि पुष्पे क्लीबेऽपि पाटला ।
<LEND>
<L>467<pc>
<eid>1063<syns>बोधिद्रुम-पुं,चलदल-पुं,पिप्पल-पुं,कुञ्जराशन-पुं,अश्वत्थ-पुं
<eid>1064<syns>कपित्थ-पुं,दधित्थ-पुं,ग्राहिन्-पुं,मन्मथ-पुं,दधिफल-पुं,पुष्पफल-पुं,दन्तशठ-पुं
बोधिद्रुमश्चलदलः पिप्पलः कुञ्जराशनः ॥ २० ॥
अश्वत्थेऽथ कपित्थे स्युर्दधित्थग्राहिमन्मथाः ।
तस्मिन्दधिफलः पुष्पफलदन्तशठावपि ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>468<pc>
<eid>1065<syns>उदुम्बर-पुं,जन्तुफल-पुं,यज्ञाङ्ग-पुं,हेमदुग्धक-पुं
उदुम्बरो जन्तुफलो यज्ञाङ्गो हेमदुग्धकः ।
<LEND>
<L>469<pc>
<eid>1066<syns>कोविदार-पुं,चमरिक-पुं,कुद्दाल-पुं,युगपत्रक-पुं
कोविदारे चमरिकः कुद्दालो युगपत्रकः ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>470<pc>
<eid>1067<syns>सप्तपर्ण-पुं,विशालत्वच्-पुं,शारद-पुं,विषमच्छद-पुं
सप्तपर्णो विशालत्वक्शारदो विषमच्छदः ।
<LEND>
<L>471<pc>
<eid>1068<syns>आरग्वध-पुं,राजवृक्ष-पुं,सम्पाक-पुं,चतुरङ्गुल-पुं,आरेवत-पुं,व्याधिघात-पुं,कृतमाल-पुं,सुवर्णक-पुं
आरग्वधे राजवृक्षशम्पाकचतुरङ्गुलाः ॥ २३ ॥
आरेवतव्याधिघातकृतमालसुवर्णकाः ।
<LEND>
<L>472<pc>
<eid>1069<syns>जम्बीर-पुं,दन्तशठ-पुं,जम्भ-पुं,जम्भीर-पुं,जम्भल-पुं
स्युर्जम्बीरे दन्तशठजम्भजम्भीरजम्भलाः ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>473<pc>
<eid>1070<syns>वरुण-पुं,वरण-पुं,सेतु-पुं,तिक्तशाक-पुं,कुमारक-पुं
वरुणो वरणः सेतुस्तिक्तशाकः कुमारकः ।
<LEND>
<L>474<pc>
<eid>1071<syns>पुंनाग-पुं,पुरुष-पुं,तुङ्ग-पुं,केसर-पुं,देववल्लभ-पुं
पुन्नागे पुरुषस्तुङ्गः केसरो देववल्लभः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>475<pc>
<eid>1072<syns>पारिभद्र-पुं,निम्बतरु-पुं,मन्दार-पुं,पारिजातक-पुं
पारिभद्रे निम्बतरुर्मन्दारः पारिजातकः ।
<LEND>
<L>476<pc>
<eid>1073<syns>तिनिश-पुं,स्यन्दन-पुं,नेमिन्-पुं,रथद्रु-पुं,अतिमुक्तक-पुं,वञ्जुल-पुं,चित्रकृत्-पुं
तिनिशे स्यन्दनो नेमी रथद्रुरतिमुक्तकः ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>477<pc>
<eid>1074<syns>पीतन-पुं,कपीतन-पुं,आम्रातक-पुं
<eid>1075<syns>मधूक-पुं,गुडपुष्प-पुं,मधुद्रुम-पुं,वानप्रस्थ-पुं,मधुष्ठील-पुं
<eid>1076<syns>मधूलक-पुं
वञ्जुलश्चित्रकृच्चाथ द्वौ पीतनकपीतनौ ।
आम्रातके मधूके तु गुडपुष्पमधुद्रुमौ ॥ २७ ॥
वानप्रस्थमधुष्ठीलौ जलजेऽत्र मधूलकः ।
<LEND>
<L>478<pc>
<eid>1077<syns>पीलु-पुं,गुडफल-पुं,स्रंसिन्-पुं
<eid>1078<syns>अक्षोट-पुं,कन्दराल-पुं
<eid>1079<syns>अङ्कोट-पुं,निकोचक-पुं
पीलौ गुडफलः स्रंसी तस्मिंस्तु गिरिसम्भवे ॥ २८ ॥
अक्षोटकन्दरालौ द्वावङ्कोटे तु निकोचकः ।
<LEND>
<L>479<pc>
<eid>1080<syns>पलाश-पुं,किंशुक-पुं,पर्ण-पुं,वातपोथ-पुं
पलाशे किंशुकः पर्णो वातपोतोऽथ वेतसे ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>480<pc>
<eid>1081<syns>वेतस-पुं,रथ-पुं,अभ्रपुष्प-पुं
<eid>1082<syns>विदुल-पुं
<eid>1083<syns>शीत-पुं,वानीर-पुं,वञ्जुल-पुं
रथाभ्रपुष्पविदुरशीतवानीरवञ्जुलाः ।
<LEND>
<L>481<pc>
<eid>1084<syns>परिव्याध-पुं
<eid>1085<syns>विदुल-पुं
<eid>1086<syns>नादेयी-स्त्री,अम्बुवेतस-पुं
द्वौ परिव्याधविदुलौ नादेयी चाम्बुवेतसे ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>482<pc>
<eid>1087<syns>शोभाञ्जन-पुं,शिग्रु-पुं,तीक्ष्णगन्धक-पुं,आक्षीव-पुं,मोचक-पुं
शोभाञ्जने शिग्रुतीक्ष्णगन्धकाक्षीवमोचकाः ।
<LEND>
<L>483<pc>
<eid>1088<syns>मधुशिग्रु-पुं
<eid>1089<syns>अरिष्ट-पुं,फेनिल-पुं
रक्तोऽसौ मधुशिग्रुः स्यादरिष्टः फेनिलः समौ ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>484<pc>
<eid>1090<syns>बिल्व-पुं,शाण्डिल्य-पुं,शैलूष-पुं,मालूर-पुं,श्रीफल-पुं
बिल्वे शाण्डिल्यशैलूषौ मालूरश्रीफलावपि ।
<LEND>
<L>485<pc>
<eid>1091<syns>प्लक्ष-पुं,जटिन्-पुं,पर्कटि-पुं
<eid>1092<syns>न्यग्रोध-पुं,बहुपाद्-पुं,वट-पुं
प्लक्षो जटी पर्कटी स्यान्न्यग्रोधो बहुपाद्वटः ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>486<pc>
<eid>1093<syns>गालव-पुं,शाबर-पुं,लोध्र-पुं,तिरीट-पुं,तिल्व-पुं,मार्जन-पुं
गालवः शाबरो लोध्रस्तिरीटस्तिल्वमार्जनौ ।
<LEND>
<L>487<pc>
<eid>1094<syns>आम्र-पुं,चूत-पुं,रसाल-पुं
<eid>1095<syns>सहकार-पुं
आम्रश्चूतो रसालोऽसौ सहकारोऽतिसौरभः ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>488<pc>
<eid>1096<syns>कुम्भ-पुं,उलूखलक-क्ली,कौशिक-पुं,गुग्गुलु-पुं,पुर-पुं
कुम्भोलूखलकं क्लीबे कौशिको गुग्गुलुः पुरः ।
<LEND>
<L>489<pc>
<eid>1097<syns>शेलु-पुं,श्लेष्मातक-पुं,शीत-पुं,उद्दाल-पुं,बहुवारक-पुं
शेलुः श्लेष्मातकः शीत उद्दालो बहुवारकः ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>490<pc>
<eid>1098<syns>राजादन-पुंक्ली,प्रियाल-पुं,सन्नकद्रु-पुं,धनुष्पट-पुं
राजादनं प्रियालः स्यात्सन्नकद्रुर्धनुःपटः ।
<LEND>
<L>491<pc>
<eid>1099<syns>गम्भारी-स्त्री,सर्वतोभद्रा-स्त्री,काश्मरी-स्त्री,मधुपर्णिका-स्त्री,श्रीपर्णी-स्त्री,भद्रपर्णी-स्त्री,काश्मर्य-पुं
गम्भारी सर्वतोभद्रा काश्मरी मधुपर्णिका ॥ ३५ ॥
श्रीपर्णी भद्रपर्णी च काश्मर्यश्चाप्यथ द्वयोः ।
<LEND>
<L>492<pc>
<eid>1100<syns>कर्कन्धू-पुंस्त्री,बदरी-पुंस्त्री,कोली-पुंस्त्री
<eid>1101<syns>कोल-क्ली,कुवल-क्ली,फेनिल-पुं,सौवीर-क्ली,बदर-क्ली,घोण्टा-स्त्री
<eid>1102<syns>स्वादुकण्टक-पुं,विकङ्कत-पुं,श्रुवावृक्ष-पुं,ग्रन्थिल-पुं,व्याघ्रपाद्-पुं
कर्कन्धूर्बदरी कोलिः कोलं कुवलफेनिले ॥ ३६ ॥
सौवीरं बदरं घोण्टाप्यथ स्यात्स्वादुकण्टकः ।
विकङ्कतः स्रुवावृक्षो ग्रन्थिलो व्याघ्रपादपि ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>493<pc>
<eid>1103<syns>ऐरावत-पुं,नागरङ्ग-पुं
<eid>1104<syns>नादेयी-स्त्री,भूमिजम्बुका-स्त्री
ऐरावतो नागरङ्गो नादेयी भूमिजम्बुका ।
<LEND>
<L>494<pc>
<eid>1105<syns>तिन्दुक-पुं,स्फूर्जक-पुं,कालस्कन्ध-पुं,शितिसारक-पुं
तिन्दुकः स्फूर्जकः कालस्कन्धश्च शितिसारके ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>495<pc>
<eid>1106<syns>काकेन्दु-पुं,कुलक-पुं,काकतिन्दुक-पुं,काकपीलुक-पुं
काकेन्दुः कुलकः काकतिन्दुकः काकपीलुके ।
<LEND>
<L>496<pc>
<eid>1107<syns>गोलीढ-पुं,झाटल-पुं,घण्टापाटलि-पुंस्त्री,मोक्ष-पुं,मुष्कक-पुं
गोलीढो झाटलो घण्टापाटलिर्मोक्षमुष्ककौ ॥ ३९ ॥
<LEND>
<L>497<pc>
<eid>1108<syns>तिलक-पुं,क्षुरक-पुं,श्रीमत्-पुं
<eid>1109<syns>पिचुल-पुं,झावुक-पुं
तिलकः क्षुरकः श्रीमान्समौ पिचुलझावुकौ ।
<LEND>
<L>498<pc>
<eid>1110<syns>श्रीपर्णिका-स्त्री,कुमुदिका-स्त्री,कुम्भी-स्त्री,कैटर्य-पुं,कट्फल-पुं
श्रीपर्णिका कुमुदिका कुम्भी कैटर्यकट्फलौ ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>499<pc>
<eid>1111<syns>क्रमुक-पुं,पट्टिकाख्य-पुं,पट्टी-स्त्री,लाक्षाप्रसादन-पुं
क्रमुकः पट्टिकाख्यः स्यात्पट्टी लाक्षाप्रसादनः ।
<LEND>
<L>500<pc>
<eid>1112<syns>नूद-पुं,यूप-पुं,क्रमुक-पुं,ब्रह्मण्य-पुं,ब्रह्मदारु-क्ली,तूल-क्ली
नूदस्तु यूपः क्रमुको ब्रह्मण्यो ब्रह्मदारु च ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>501<pc>
<eid>1113<syns>नीप-पुं,प्रियक-पुं,कदम्ब-पुं,हलिप्रिय-पुं
तूलं च नीपप्रियककदम्बास्तु हलिप्रियः ।
<LEND>
<L>502<pc>
<eid>1114<syns>वीरवृक्ष-पुं,अरुष्कर-पुं,अग्निमुखी-स्त्री,भल्लातकी-त्रि
वीरवृक्षोऽरुष्करोऽग्निमुखी भल्लातकी त्रिषु ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>503<pc>
<eid>1115<syns>गर्दभाण्ड-पुं,कन्दराल-पुं,कपीतन-पुं,सुपार्श्वक-पुं,प्लक्ष-पुं
<eid>1116<syns>तिन्तिडी-स्त्री,चिञ्चा-स्त्री,अम्लिका-स्त्री
गर्दभाण्डे कन्दरालकपीतनसुपार्श्वकाः ।
प्लक्षश्च तिन्तिडी चिञ्चाम्लिकाथो पीतसारके ॥ ४३ ॥
<LEND>
<L>504<pc>
<eid>1117<syns>पीतसारक-पुं,सर्जक-पुं,असन-पुं,बन्धूकपुष्प-पुं,प्रियक-पुं,जीवक-पुं
सर्जकासनबन्धूकपुष्पप्रियकजीवकाः ।
<LEND>
<L>505<pc>
<eid>1118<syns>साल-पुं,सर्ज-पुं,कार्श्य-पुं,अश्वकर्णक-पुं,सस्यसंवर-पुं
साले तु सर्जकार्श्याश्वकर्णकाः सस्यसम्वरः ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>506<pc>
<eid>1119<syns>नदीसर्ज-पुं,वीरतरु-पुं,इन्द्रद्रु-पुं,ककुभ-पुं,अर्जुन-पुं
नदीसर्जो वीरतरुरिन्द्रद्रुः ककुभोऽर्जुनः ।
<LEND>
<L>507<pc>
<eid>1120<syns>राजादन-पुंक्ली,फलाध्यक्ष-पुं,क्षीरिका-स्त्री
राजादनः फलाध्यक्षः क्षीरिकायामथ द्वयोः ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>508<pc>
<eid>1121<syns>इङ्गुदी-स्त्री,तापसतरु-पुं
<eid>1122<syns>भूर्ज-पुं,चर्मिन्-पुं,मृदुत्वच्-पुं
इङ्गुदी तापसतरुर्भूर्जे चर्मिमृदुत्वचौ ।
<LEND>
<L>509<pc>
<eid>1123<syns>पिच्छिला-स्त्री,पूरणी-स्त्री,मोचा-स्त्री,स्थिरायुस्-पुं,शाल्मलि-पुं
पिच्छिला पूरणी मोचा स्थिरायुः शाल्मलिर्द्वयोः ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>510<pc>
<eid>1124<syns>पिच्छा-स्त्री,शाल्मलीवेष्ट-पुं
<eid>1125<syns>रोचन-पुं,कूटशाल्मलि-पुं
पिच्छा तु शाल्मलीवेष्टे रोचनः कूटशाल्मलिः ।
<LEND>
<L>511<pc>
<eid>1126<syns>चिरबिल्व-पुं,नक्तमाल-पुं,करज-पुं,करञ्जक-पुं
चिरबिल्वो नक्तमालः करजश्च करञ्जके ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>512<pc>
<eid>1127<syns>प्रकीर्य-पुं,पूतिकरज-पुं,पूतिक-पुं,कलिमारक-पुं
<eid>1128<syns>षड्ग्रन्था-स्त्री,मर्कटी-स्त्री,अङ्गारवल्लरी-स्त्री
प्रकीर्यः पूतिकरजः पूतिकः कलिमारकः ।
करञ्जभेदाः षड्ग्रन्था मर्कट्यङ्गारवल्लरी ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>513<pc>
<eid>1129<syns>रोहिन्-पुं,रोहितक-पुं,प्लीहशत्रु-पुं,दाडिमपुष्पक-पुं
रोही रोहितकः प्लीहशत्रुर्दाडिमपुष्पकः ।
<LEND>
<L>514<pc>
<eid>1130<syns>गायत्री-स्त्री,बालतनय-पुं,खदिर-पुं,दन्तधावन-पुं
गायत्री बालतनयः खदिरो दन्तधावनः ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>515<pc>
<eid>1131<syns>अरिमेद-पुं,विट्खदिर-पुं
<eid>1132<syns>कदर-पुं,सोमवल्क-पुं
<eid>1133<syns>व्याघ्रपुच्छ-पुं,गन्धर्वहस्तक-पुं,एरण्ड-पुं,उरुबूक-पुं,रुचक-पुं,चित्रक-पुं,चञ्चु-पुं,पञ्चाङ्गुल-पुं,मण्ड-पुं,वर्धमान-पुं,व्यडम्बक-पुं
अरिमेदो विट्खदिरे कदरः खदिरे सिते ।
सोमवल्कोऽप्यथ व्याघ्रपुच्छगन्धर्वहस्तकौ ॥ ५० ॥
एरण्ड उरुबूकश्च रुचकश्चित्रकश्च सः ।
चञ्चुः पञ्चाङ्गुलो मण्डवर्धमानव्यडम्बकाः ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>516<pc>
<eid>1134<syns>शमीर-पुं
<eid>1135<syns>शमी-स्त्री,सक्तुफला-स्त्री,शिवा-स्त्री
अल्पा शमी शमीरः स्याच्छमीसक्तुफला शिवा ।
<LEND>
<L>517<pc>
<eid>1136<syns>पिण्डीतक-पुं,मरुबक-पुं,श्वसन-पुं,करहाटक-पुं,शल्य-पुं,मदन-पुं
पिण्डीतको मरुबकः श्वसनः करहाटकः ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>518<pc>
<eid>1137<syns>शक्रपादप-पुं,पारिभद्रक-पुं,भद्रदारु-पुंक्ली,द्रुकिलिम-क्ली,पीतदारु-क्ली,दारु-क्ली,पूतिकाष्ठ-क्ली,देवदारु-पुंक्ली
शल्यश्च मदने शक्रपादपः पारिभद्रकः ।
भद्रदारु द्रुकिलिमं पीतदारु च दारु च ॥ ५३ ॥
पूतिकाष्ठं च सप्त स्युर्देवदारुण्यथ द्वयोः ।
<LEND>
<L>519<pc>
<eid>1138<syns>पाटलि-पुंस्त्री,पाटला-स्त्री,अमोघा-स्त्री,काचस्थाली-स्त्री,फलेरुहा-स्त्री,कृष्णवृन्ता-स्त्री,कुबेराक्षी-स्त्री
<eid>1139<syns>श्यामा-स्त्री,महिलाह्वय-स्त्री,लता-स्त्री,गोवन्दनी-स्त्री,गुन्द्रा-स्त्री,प्रियङ्गु-स्त्री,फलिनी-स्त्री,फली-स्त्री,विष्वक्सेना-स्त्री,गन्धफली-स्त्री,कारम्भा-स्त्री,प्रियक-पुं
पाटलिः पाटला मोघा काचस्थाली फलेरुहा ॥ ५४ ॥
कृष्णवृन्ता कुबेराक्षी श्यामा तु महिलाह्वया ।
लता गोवन्दनी गुन्द्रा प्रियङ्गुः फलिनी फली ॥ ५५ ॥
विष्वक्सेना गन्धफली कारम्भा प्रियकश्च सा ।
<LEND>
<L>520<pc>
<eid>1140<syns>मण्डूकपर्ण-पुं,पत्रोर्ण-पुं,नट-पुं,कट्वङ्ग-पुं,टुण्टुक-पुं,स्योनाक-पुं,शुकनास-पुं,ऋक्ष-पुं,दीर्घवृन्त-पुं,कुटन्नट-पुं,शोणक-पुं,अरलु-पुं
<eid>1141<syns>तिष्यफला-स्त्री,आमलकी-त्रि,अमृता-स्त्री,वयःस्था-स्त्री
मण्डूकपर्णपत्रोर्णनटकट्वङ्गटुण्टुकाः ॥ ५६ ॥
स्योनाकशुकनासर्क्षदीर्घवृन्तकुटन्नटाः ।
शोणकश्चारलौ तिष्यफला त्वामलकी त्रिषु ॥ ५७ ॥
<LEND>
<L>521<pc>
<eid>1142<syns>विभीतक-त्रि,अक्ष-पुं,तुष-पुं,कर्षफल-पुं,भूतावास-पुं,कलिद्रुम-पुं
अमृता च वयस्था च त्रिलिङ्गस्तु बिभीतकः ॥ ५८ ॥
<LEND>
<L>522<pc>
<eid>1143<syns>अभया-स्त्री,अव्यथा-स्त्री,पथ्या-स्त्री,कायस्था-स्त्री,पूतना-स्त्री,अमृता-स्त्री,हरीतकी-स्त्री,हैमवती-स्त्री,चेतकी-स्त्री,श्रेयसी-स्त्री,शिवा-स्त्री
नाक्षस्तुषः कर्षफलो भूतावासः कलिद्रुमः ।
अभया त्वव्यथा पथ्या कायस्था पूतनामृता ॥ ५९ ॥
हरीतकी हैमवती चेतकी श्रेयसी शिवा ।
<LEND>
<L>523<pc>
<eid>1144<syns>पीतद्रु-पुं,सरल-पुं,पूतिकाष्ठ-क्ली
<eid>1145<syns>द्रुमोत्पल-पुं,कर्णिकार-पुं,परिव्याध-पुं
<eid>1146<syns>लकुच-पुं,लिकुच-पुं,डहु-पुं
पीतद्रुः सरलः पूतिकाष्ठं चाथ द्रुमोत्पलः ॥ ६० ॥
कर्णिकारः परिव्याधो लकुचो लिकुचो डहुः ।
<LEND>
<L>524<pc>
<eid>1147<syns>पनस-पुं,कण्टकिफल-पुं
<eid>1148<syns>निचुल-पुं,हिज्जल-पुं,अम्बुज-पुं
पनसः कण्टकिफलो निचुलो हिज्जलोऽम्बुजः ॥ ६१ ॥
<LEND>
<L>525<pc>
<eid>1149<syns>काकोदुम्बरिका-स्त्री,फल्गु-क्ली,मलपू-स्त्री,जघनेफला-स्त्री
काकोदुम्बरिका फल्गुर्मलयूर्जघनेफला ।
<LEND>
<L>526<pc>
<eid>1150<syns>अरिष्ट-पुं,सर्वतोभद्र-पुं,हिङ्गुनिर्यास-पुं,मालक-पुं,पिचुमन्द-पुं,निम्ब-पुं
<eid>1151<syns>पिच्छिल-त्रि,अगुरु-क्ली,शिंशपा-स्त्री
अरिष्टः सर्वतोभद्रहिङ्गुनिर्यासमालकाः ॥ ६२ ॥
पिचुमन्दश्च निम्बेऽथ पिच्छिलागुरुशिंशपा ।
<LEND>
<L>527<pc>
<eid>1152<syns>कपिला-स्त्री,भस्मगर्भा-स्त्री
<eid>1153<syns>शिरीष-पुं,कपीतन-पुं,भण्डिल-पुं
<eid>1154<syns>चाम्पेय-पुं,चम्पक-पुं,हेमपुष्पक-पुं
कपिला भस्मगर्भा सा शिरीषस्तु कपीतनः ।
भण्डिलोऽप्यथ चाम्पेयश्चम्पको हेमपुष्पकः ॥ ६३ ॥
<LEND>
<L>528<pc>
<eid>1155<syns>गन्धफली-स्त्री
<eid>1156<syns>केसर-पुंक्ली,बकुल-पुं
<eid>1157<syns>वञ्जुल-पुं,अशोक-पुं
<eid>1158<syns>करक-पुं,दाडिम-पुं
एतस्य कलिका गन्धफली स्यादथ केसरे ।
बकुलो वञ्जुलोऽशोके समौ करकदाडिमौ ॥ ६४ ॥
<LEND>
<L>529<pc>
<eid>1159<syns>चाम्पेय-पुं,केसर-पुं,नागकेसर-पुं,काञ्चनाह्वय-पुं
चाम्पेयः केसरो नागकेसरः काञ्चनाह्वयः ।
<LEND>
<L>530<pc>
<eid>1160<syns>जया-स्त्री,जयन्ती-स्त्री,तर्कारी-स्त्री,नादेयी-स्त्री,वैजयन्तिका-स्त्री
जया जयन्ती तर्कारी नादेयी वैजयन्तिका ॥ ६५ ॥
<LEND>
<L>531<pc>
<eid>1161<syns>श्रीपर्ण-क्ली,अग्निमन्थ-पुं,कणिका-स्त्री,गणिकारिका-स्त्री,जय-पुं
<eid>1162<syns>कुटज-पुं,शक्र-पुं,वत्सक-पुं,गिरिमल्लिका-स्त्री
श्रीपर्णमग्निमन्थः स्यात्कर्णिका गणिकारिका ।
जयोऽथ कुटजः शक्रो वत्सको गिरिमल्लिका ॥ ६६ ॥
<LEND>
<L>532<pc>
<eid>1163<syns>कलिङ्ग-क्ली,इन्द्रयव-क्ली,भद्रयव-क्ली
एतस्यैव कलिङ्गेन्द्रयवभद्रयवं फले ।
<LEND>
<L>533<pc>
<eid>1164<syns>कृष्णपाकफल-पुं,आविग्न-पुं,सुषेण-पुं,करमर्दक-पुं
कृष्णपाकफलाविग्नसुषेणाः करमर्दके ॥ ६७ ॥
<LEND>
<L>534<pc>
<eid>1165<syns>कालस्कन्ध-पुं,तमाल-पुं,तापिच्छ-पुं
<eid>1166<syns>सिन्दुक-पुं,सिन्दुवार-पुं,इन्द्रसुरस-पुं,निर्गुण्डी-स्त्री,इन्द्राणिका-स्त्री
कालस्कन्धस्तमालः स्यात्तापिच्छोऽप्यथ सिन्दुके ।
सिन्दुवारेन्द्रसुरसौ निर्गुण्डीन्द्राणिकेत्यपि ॥ ६८ ॥
<LEND>
<L>535<pc>
<eid>1167<syns>वेणी-स्त्री,खरा-स्त्री,गरी-स्त्री,देवताड-पुं,जीमूत-पुं
वेणी खरा गरी देवताडो जीमूत इत्यपि ।
<LEND>
<L>536<pc>
<eid>1168<syns>श्रीहस्तिनी-स्त्री,भूरुण्डी-स्त्री
<eid>1169<syns>तृणशून्य-क्ली,मल्लिका-स्त्री,भूपदी-स्त्री,शीतभीरु-पुं
श्रीहस्तिनी तु भूरुण्डी तृणशून्यं तु मल्लिका ॥ ६९ ॥
<LEND>
<L>537<pc>
<eid>1170<syns>आस्फोटा-स्त्री
भूपदी शीतभीरुश्च सैवास्फोटा वनोद्भवा ।
<LEND>
<L>538<pc>
<eid>1171<syns>शेफालिका-स्त्री,सुवहा-स्त्री,निर्गुण्डी-स्त्री,नीलिका-स्त्री
शेफालिका तु सुवहा निर्गुण्डी नीलिका च सा ॥ ७० ॥
<LEND>
<L>539<pc>
<eid>1172<syns>सिता-स्त्री,श्वेतसुरसा-स्त्री,भूतवेशी-स्त्री
<eid>1173<syns>मागधी-स्त्री,गणिका-स्त्री,यूथिका-स्त्री,अम्बष्ठा-स्त्री
सितासौ श्वेतसुरसा भूतवेश्यथ मागधी ।
गणिका यूथिकाम्बष्ठा सा पीता हेमपुष्पिका ॥ ७१ ॥
<LEND>
<L>540<pc>
<eid>1174<syns>हेमपुष्पिका-स्त्री
<eid>1175<syns>अतिमुक्त-पुं,पुण्ड्रक-पुं,वासन्ती-स्त्री,माधवी-स्त्री,लता-स्त्री
अतिमुक्तः पुण्ड्रकः स्याद्वासन्ती माधवी लता ।
<LEND>
<L>541<pc>
<eid>1176<syns>सुमनस्-स्त्री,मालती-स्त्री,जाति-स्त्री
<eid>1177<syns>सप्तला-स्त्री,नवमालिका-स्त्री
सुमना मालती जातिः सप्तला नवमालिका ॥ ७२ ॥
<LEND>
<L>542<pc>
<eid>1178<syns>माध्य-पुंक्ली,कुन्द-पुंक्ली
<eid>1179<syns>रक्तक-पुं,बन्धूक-पुं,बन्धुजीवक-पुं
माध्यं कुन्दं रक्तकस्तु बन्धूको बन्धुजीवकः ।
<LEND>
<L>543<pc>
<eid>1180<syns>सहा-स्त्री,कुमारी-स्त्री,तरणि-पुं
<eid>1181<syns>अम्लान-पुं,महासहा-स्त्री
सहा कुमारी तरणिरम्लानस्तु महासहा ॥ ७३ ॥
<LEND>
<L>544<pc>
<eid>1182<syns>कुरबक-पुं
<eid>1183<syns>कुरण्टक-पुं
तत्र शोणे कुरबकस्तत्र पीते कुरण्टकः ।
<LEND>
<L>545<pc>
<eid>1184<syns>नीली-स्त्री,झिण्टी-स्त्री,बाणा-पुंस्त्री,दासी-स्त्री,आर्तगल-पुं
नीली झिण्टी द्वयोर्बाणा दासी चार्तगलश्च सा ॥ ७४ ॥
<LEND>
<L>546<pc>
<eid>1185<syns>सैरेयक-पुं,झिण्टी-स्त्री
<eid>1186<syns>कुरबक-पुं
सैरेयकस्तु झिण्टी स्यात्तस्मिन्कुरबकोऽरुणे ।
<LEND>
<L>547<pc>
<eid>1187<syns>कुरण्टक-पुं,सहचरी-पुंस्त्री
पीता कुरण्टको झिण्टी तस्मिन्सहचरी द्वयोः ॥ ७५ ॥
<LEND>
<L>548<pc>
<eid>1188<syns>ओड्रपुष्प-क्ली,जपापुष्प-क्ली
<eid>1189<syns>वज्रपुष्प-क्ली
ओण्ड्रपुष्पं जपापुष्पं वज्रपुष्पं तिलस्य यत् ।
<LEND>
<L>549<pc>
<eid>1190<syns>प्रतिहास-पुं,शतप्रास-पुं,चण्डात-पुं,हयमारक-पुं,करवीर-पुं
प्रतिहासशतप्रासचण्डातहयमारकाः ॥ ७६ ॥
<LEND>
<L>550<pc>
<eid>1191<syns>करीर-पुं,क्रकर-पुं,ग्रन्थिल-पुं
करवीरे करीरे तु क्रकरग्रन्थिलावुभौ ।
<LEND>
<L>551<pc>
<eid>1192<syns>उन्मत्त-पुं,कितव-पुं,धूर्त-पुं,धत्तूर-पुं,कनकाह्वय-पुं,मातुल-पुं,मदन-पुं
<eid>1193<syns>मातुलपुत्रक-पुं
उन्मत्तः कितवो धूर्तो धत्तूरः कनकाह्वयः ॥ ७७ ॥
मातुलो मदनश्चास्य फले मातुलपुत्रकः ।
<LEND>
<L>552<pc>
<eid>1194<syns>फलपूर-पुं,बीजपूर-पुं,रुचक-पुं,मातुलुङ्गक-पुं
फलपूरो बीजपूरो रुचको मातुलुङ्गके ॥ ७८ ॥
<LEND>
<L>553<pc>
<eid>1195<syns>समीरण-पुं,मरुबक-पुं,प्रस्थपुष्प-पुं,फणिज्जक-पुं,जम्बीर-पुं
<eid>1196<syns>पर्णास-पुं,कठिञ्जर-पुं,कुठेरक-पुं
समीरणो मरुबकः प्रस्थपुष्पः फणिज्जकः ।
जम्बीरोऽप्यथ पर्णासे कठिञ्जरकुठेरकौ ॥ ७९ ॥
<LEND>
<L>554<pc>
<eid>1197<syns>अर्जक-पुं
<eid>1198<syns>पाठिन्-पुं,चित्रक-पुं,वह्निसंज्ञक-पुं
सितेऽर्जकोऽत्र पाठी तु चित्रको वह्निसंज्ञकः ।
<LEND>
<L>555<pc>
<eid>1199<syns>अर्काह्व-पुं,वसुक-पुं,आस्फोट-पुं,गणरूप-पुं,विकीरण-पुं,मन्दार-पुं,अर्कपर्ण-पुं
अर्काह्ववसुकास्फोटगणरूपविकीरणाः ॥ ८० ॥
<LEND>
<L>556<pc>
<eid>1200<syns>अलर्क-पुं,प्रतापस-पुं
मन्दारश्चार्कपर्णोऽत्र शुक्लेऽलर्कप्रतापसौ ।
<LEND>
<L>557<pc>
<eid>1201<syns>शिवमल्ली-स्त्री,पाशुपत-पुं,एकाष्ठील-पुं,बुक-पुं,वसु-पुं
शिवमल्ली पाशुपत एकाष्ठीलो बुको वसुः ॥ ८१ ॥
<LEND>
<L>558<pc>
<eid>1202<syns>वन्दा-स्त्री,वृक्षादनी-स्त्री,वृक्षरुहा-स्त्री,जीवन्तिका-स्त्री
वन्दा वृक्षादनी वृक्षरुहा जीवन्तिकेत्यपि ।
<LEND>
<L>559<pc>
<eid>1203<syns>वत्सादनी-स्त्री,छिन्नरुहा-स्त्री,गुडूची-स्त्री,तन्त्रिका-स्त्री,अमृता-स्त्री,जीवन्तिका-स्त्री,सोमवल्ली-स्त्री,विशल्या-स्त्री,मधुपर्णी-स्त्री
वत्सादनी छिन्नरुहा गुडूची तन्त्रिकामृता ॥ ८२ ॥
जीवन्तिका सोमवल्ली विशल्या मधुपर्ण्यपि ।
<LEND>
<L>560<pc>
<eid>1204<syns>मूर्वा-स्त्री,देवी-स्त्री,मधुरसा-स्त्री,मोरटा-स्त्री,तेजनी-स्त्री,स्रवा-स्त्री,मधूलिका-स्त्री,मधुश्रेणी-स्त्री,गोकर्णी-स्त्री,पीलुपर्णी-स्त्री
मूर्वा देवी मधुरसा मोरटा तेजनी स्रवा ॥ ८३ ॥
मधूलिका मधुश्रेणी गोकर्णी पीलुपर्ण्यपि ।
<LEND>
<L>561<pc>
<eid>1205<syns>पाटा-स्त्री,अम्बष्ठा-स्त्री,विद्धकर्णी-स्त्री,स्थापनी-स्त्री,श्रेयसी-स्त्री,रसा-स्त्री,एकाष्टीला-स्त्री,पापचेली-स्त्री,प्राचीना-स्त्री,वनतिक्तका-स्त्री
पाटाम्बष्टा विद्धकर्णी स्थापनी श्रेयसी रसा ॥ ८४ ॥
एकाष्ठीला पापचेली प्राचीना वनतिक्तिका ।
<LEND>
<L>562<pc>
<eid>1206<syns>कटु-स्त्री,कटम्भरा-स्त्री,अशोकरोहिणी-स्त्री,कटुरोहिणी-स्त्री,मत्स्यपित्ता-स्त्री,कृष्णभेदी-स्त्री,चक्राङ्गी-स्त्री,शकुलादनी-स्त्री
कटुः कटम्भराशोकरोहिणी कटुरोहिणी ॥ ८५ ॥
मत्स्यपित्ता कृष्णभेदी चक्राङ्गी शकुलादनी ।
<LEND>
<L>563<pc>
<eid>1207<syns>आत्मगुप्ता-स्त्री,जहा-स्त्री,अव्यण्डा-स्त्री,कण्डूरा-स्त्री,प्रावृषायणी-स्त्री,ऋष्यप्रोक्ता-स्त्री,शूकशिम्बि-स्त्री,कपिकच्छू-स्त्री,मर्कटी-स्त्री
आत्मगुप्ताजहाव्यण्डा कण्डुरा प्रावृषायणी ॥ ८६ ॥
ऋष्यप्रोक्ता शूकशिम्बिः कपिकच्छुश्च मर्कटी ।
<LEND>
<L>564<pc>
<eid>1208<syns>चित्रा-स्त्री,उपचित्रा-स्त्री,न्यग्रोधी-स्त्री,द्रवन्ती-स्त्री,शम्बरी-स्त्री,वृषा-स्त्री,प्रत्यक्श्रेणी-स्त्री,सुतश्रेणी-स्त्री,रण्डा-स्त्री,मूषिकपर्णी-स्त्री
चित्रोपचित्रा न्यग्रोधी द्रवन्ती शम्बरी वृषा ॥ ८७ ॥
प्रत्यक्श्रेणी सुतश्रेणी रण्डा मूषिकपर्ण्यपि ।
<LEND>
<L>565<pc>
<eid>1209<syns>अपामार्ग-पुं,शैखरिक-पुं,धामार्गव-पुं,मयूरक-पुं,प्रत्यक्पर्णी-स्त्री,केशपर्णी-स्त्री,किणिही-स्त्री,खरमञ्जरी-स्त्री
अपामार्गः शैखरिको धामार्गवमयूरकौ ॥ ८८ ॥
प्रत्यक्पर्णी केशपर्णी किणिही खरमञ्जरी ।
<LEND>
<L>566<pc>
<eid>1210<syns>हञ्जिका-स्त्री,ब्राह्मणी-स्त्री,पद्मा-स्त्री,भार्गी-स्त्री,ब्राह्मणयष्टिका-स्त्री,अङ्गारवल्ली-स्त्री,बालेयशाक-पुं,बर्बर-पुं,वर्धक-पुं
हञ्जिका ब्राम्हणी पद्मा भर्गी ब्राह्मणयष्टिका ॥ ८९ ॥
अङ्गारवल्ली बालेयशाकबर्बरवर्धकाः ।
<LEND>
<L>567<pc>
<eid>1211<syns>मञ्जिष्टा-स्त्री,विकसा-स्त्री,जिङ्गी-स्त्री,समङ्गा-स्त्री,कालमेषिका-स्त्री,मण्डूकपर्णी-स्त्री,भण्डीरी-स्त्री,भण्डी-स्त्री,योजनवल्ली-स्त्री
मञ्जिष्टा विकसा जिङ्गी समङ्गा कालमेषिका ॥ ९० ॥
मण्डूकपर्णी भण्डीरी भण्डी योजनवल्ल्यपि ।
<LEND>
<L>568<pc>
<eid>1212<syns>यास-पुं,यवास-पुं,दुःस्पर्श-पुं,धन्वयास-पुं,कुनाशक-पुं,रोदनी-स्त्री,कच्छु-स्त्री,अनन्ता-स्त्री,समुद्रान्ता-स्त्री,दुरालभा-स्त्री
यासो यवासो दुःस्पर्शो धन्वयासः कुनाशकः ॥ ९१ ॥
रोदनी कच्छुरानन्ता समुद्रान्ता दुरालभा ।
<LEND>
<L>569<pc>
<eid>1213<syns>पृश्निपर्णी-स्त्री,पृथक्पर्णी-स्त्री,चित्रपर्णी-स्त्री,अङ्घ्रिवल्लिका-स्त्री,क्रोष्टुविन्ना-स्त्री,सिंहपुच्छी-स्त्री,कलशी-स्त्री,धावनी-स्त्री,गुहा-स्त्री
पृश्निपर्णी पृथक्पर्णी चित्रपर्ण्यङ्घ्रिवल्लिका ॥ ९२ ॥
क्रोष्टुविन्ना सिंहपुच्छी कलशिर्धावनिर्गुहा ।
<LEND>
<L>570<pc>
<eid>1214<syns>निदिग्धिका-स्त्री,स्पृशी-स्त्री,व्याघ्री-स्त्री,बृहती-स्त्री,कण्टकारिका-स्त्री,प्रचोदनी-स्त्री,कुली-स्त्री,क्षुद्रा-स्त्री,दुःस्पर्शा-स्त्री,राष्ट्रिका-स्त्री
निदिग्धिका स्पृशी व्याघ्री बृहती कण्टकारिका ॥ ९३ ॥
प्रचोदनी कुली क्षुद्रा दुःस्पर्शा राष्ट्रिकेत्यपि ।
<LEND>
<L>571<pc>
<eid>1215<syns>नीली-स्त्री,काला-स्त्री,क्लीतकिका-स्त्री,ग्रामीणा-स्त्री,मधुपर्णिका-स्त्री,रञ्जनी-स्त्री,श्रीफली-स्त्री,तुत्था-स्त्री,द्रोणी-स्त्री,दोला-स्त्री,नीलिनी-स्त्री
नीली काला क्लीतकिका ग्रामीणा मधुपर्णिका ॥ ९४ ॥
रञ्जनी श्रीफली तुत्था द्रोणी दोला च नीलिनी ।
<LEND>
<L>572<pc>
<eid>1216<syns>अवल्गुज-पुं,सोमराजी-स्त्री,सुवल्ली-स्त्री,सोमवल्लिका-स्त्री,कालमेषी-स्त्री,कृष्णफली-स्त्री,बाकुची-स्त्री,पूतिफली-स्त्री
अवल्गुजः सोमराजी सुवल्लिः सोमवल्लिका ॥ ९५ ॥
कालमेषी कृष्णफली बाकुची पूतिफल्यपि ।
<LEND>
<L>573<pc>
<eid>1217<syns>कृष्णा-स्त्री,उपकुल्या-स्त्री,वैदेही-स्त्री,मागधी-स्त्री,चपला-स्त्री,कणा-स्त्री,उषणा-स्त्री,पिप्पली-स्त्री,शौण्डी-स्त्री,कोला-स्त्री
<eid>1218<syns>करिपिप्पली-स्त्री,कपिवल्ली-स्त्री,कोलवल्ली-स्त्री,श्रेयसी-स्त्री,वशिर-पुं
कृष्णोपकुल्या वैदेही मागधी चपला कणा ॥ ९६ ॥
उषणा पिप्पली शौण्डी कोलाथ करिपिप्पली ।
कपिवल्ली कोलवल्ली श्रेयसी वशिरः पुमान् ॥ ९७ ॥
<LEND>
<L>574<pc>
<eid>1219<syns>चव्य-क्ली,चविका-स्त्री
<eid>1220<syns>काकचिञ्चा-स्त्री,गुञ्जा-स्त्री,कृष्णला-स्त्री
चव्यं तु चविका काकचिञ्चीगुञ्जे तु कृष्णला ।
<LEND>
<L>575<pc>
<eid>1221<syns>पलङ्कषा-स्त्री,इक्षुगन्धा-स्त्री,श्वदंष्ट्रा-स्त्री,स्वादुकण्टक-पुं,गोकण्टक-पुं,गोक्षुरक-पुं,वनशृङ्गाट-पुं
पलङ्कषा त्विक्षुगन्धा श्वदंष्ट्रा स्वादुकण्टकः ॥ ९८ ॥
<LEND>
<L>576<pc>
<eid>1222<syns>विश्वा-स्त्री,विषा-स्त्री,प्रतिविषा-स्त्री,अतिविषा-स्त्री,उपविषा-स्त्री,अरुणा-स्त्री,शृङ्गी-स्त्री,महौषध-क्ली
<eid>1223<syns>क्षीरावी-स्त्री,दुग्धिका-स्त्री
गोकण्टको गोक्षुरको वनशृङ्गाट इत्यपि ।
विश्वा विषा प्रतिविषातिविषोपविषारुणा ॥ ९९ ॥
शृङ्गी महौषधं चाथ क्षीरावी दुग्धिका समे ।
<LEND>
<L>577<pc>
<eid>1224<syns>शतमूली-स्त्री,बहुसुता-स्त्री,भीरु-स्त्री,इन्दीवरी-स्त्री,वरी-स्त्री,ऋष्यप्रोक्ता-स्त्री,भीरुपत्री-स्त्री,नारायणी-स्त्री,शतावरी-स्त्री,अहेरु-स्त्री
<eid>1225<syns>पीतद्रु-पुं,कालीयक-पुं,हरिद्रव-पुं,दार्वी-स्त्री,पचम्पचा-स्त्री,दारुहरिद्रा-स्त्री,पर्जनी-स्त्री
शतमूली बहुसुताभीरूरिन्दीवरी वरी ॥ १०० ॥
ऋष्यप्रोक्ताभीरुपत्रीनारायण्यः शतावरी ।
अहेरुरथ पीतद्रुकालीयकहरिद्रवः ॥ १०१ ॥
दार्वी पचम्पचा दारुहरिद्रा पर्जनीत्यपि ।
<LEND>
<L>578<pc>
<eid>1226<syns>वचा-स्त्री,उग्रगन्धा-स्त्री,षड्ग्रन्था-स्त्री,गोलोमी-स्त्री,शतपर्विका-स्त्री
वचोग्रगन्धा षड्ग्रन्था गोलोमी शतपर्विका ॥ १०२ ॥
<LEND>
<L>579<pc>
<eid>1227<syns>हैमवती-स्त्री
<eid>1228<syns>वैद्यमातृ-स्त्री,सिंही-स्त्री,वाशिका-स्त्री,वृष-पुं,अटरूष-पुं,सिंहास्य-पुं,वासक-पुं,वाजिदन्तक-पुं
शुक्ला हैमवती वैद्यमातृसिंह्यौ तु वाशिका ।
वृषोऽटरूषः सिंहास्यो वासको वाजिदन्तकः ॥ १०३ ॥
<LEND>
<L>580<pc>
<eid>1229<syns>आस्फोटा-स्त्री,गिरिकर्णी-स्त्री,विष्णुक्रान्ता-स्त्री,अपराजिता-स्त्री
आस्फोटा गिरिकर्णी स्याद्विष्णुक्रान्तापराजिता ।
<LEND>
<L>581<pc>
<eid>1230<syns>इक्षुगन्धा-स्त्री,काण्डेक्षु-पुं,कोकिलाक्ष-पुं,इक्षुर-पुं,क्षुर-पुं
इक्षुगन्धा तु काण्डेक्षुकोकिलाक्षेक्षुरक्षुराः ॥ १०४ ॥
<LEND>
<L>582<pc>
<eid>1231<syns>शालेय-पुं,शीतशिव-पुं,छत्रा-स्त्री,मधुरिका-स्त्री,मिसि-स्त्री,मिश्रेय-पुं
<eid>1232<syns>सीहुण्ड-पुं,वज्रद्रु-पुं,स्नुक्-स्त्री,स्नुही-स्त्री,गुडा-स्त्री,समन्तदुग्धा-स्त्री
<eid>1233<syns>वेल्ल-पुंक्ली,अमोघा-स्त्री,चित्रतण्डुला-स्त्री,तण्डुल-पुं,कृमिघ्न-पुं,विडङ्ग-पुंक्ली
शालेयः स्याच्छीतशिवश्छत्रा मधुरिका मिसिः ।
मिश्रेयाप्यथ सीहुण्डो वज्रः स्नुक्स्त्री स्नुही गुडा ॥ १०५ ॥
समन्तदुग्धाथो वेल्लममोघा चित्रतण्डुला ।
तण्डुलश्च कृमिघ्नश्च विडङ्गं पुन्नपुंसकम् ॥ १०६ ॥
<LEND>
<L>583<pc>
<eid>1234<syns>बला-स्त्री,वाट्यालक-पुं
<eid>1235<syns>घण्टारवा-स्त्री,शणपुष्पिका-स्त्री
बला वाट्यालका घण्टारवा तु शणपुष्पिका ।
<LEND>
<L>584<pc>
<eid>1236<syns>मृद्वीका-स्त्री,गोस्तनी-स्त्री,द्राक्षा-स्त्री,स्वाद्वी-स्त्री,मधुरसा-स्त्री
मृद्वीका गोस्तनी द्राक्षा स्वाद्वी मधुरसेति च ॥ १०७ ॥
<LEND>
<L>585<pc>
<eid>1237<syns>सर्वानुभूति-स्त्री,सरला-स्त्री,त्रिपुटा-स्त्री,त्रिवृता-स्त्री,त्रिवृत्-स्त्री,त्रिभण्डी-स्त्री,रोचनी-स्त्री
<eid>1238<syns>श्यामा-स्त्री,पालिन्दी-स्त्री,सुषेणिका-स्त्री,काला-स्त्री,मसूरविदला-स्त्री,अर्धचन्द्रा-स्त्री,कालमेषिका-स्त्री
सर्वानुभूतिः सरला त्रिपुटा त्रिवृता त्रिवृत् ।
त्रिभण्डी रोचनी श्यामापालिन्द्यौ तु सुषेणिका ॥ १०८ ॥
काला मसूरविदलार्धचन्द्रा कालमेषिका ।
<LEND>
<L>586<pc>
<eid>1239<syns>मधुक-क्ली,क्लीतक-क्ली,यष्टिमधुक-क्ली,मधुयष्टिका-स्त्री
मधुकं क्लीतकं यष्टिमधुकं मधुयष्टिका ॥ १०९ ॥
<LEND>
<L>587<pc>
<eid>1240<syns>विदारी-स्त्री,क्षीरशुक्ला-स्त्री,इक्षुगन्धा-स्त्री,क्रोष्ट्री-स्त्री,सिता-स्त्री
विदारी क्षीरशुक्लेक्षुगन्धा क्रोष्टी च या सिता ।
<LEND>
<L>588<pc>
<eid>1241<syns>क्षीरविदारी-स्त्री,महाश्वेता-स्त्री,ऋक्षगन्धिका-स्त्री
अन्या क्षीरविदारी स्यान्महाश्वेतर्क्षगन्धिका ॥ ११० ॥
<LEND>
<L>589<pc>
<eid>1242<syns>लाङ्गली-स्त्री,शारदी-स्त्री,तोयपिप्पली-स्त्री,शकुलादनी-स्त्री
लाङ्गली शारदी तोयपिप्पली शकुलादनी ।
<LEND>
<L>590<pc>
<eid>1243<syns>खराश्वा-स्त्री,कारवी-स्त्री,दीप्य-पुं,मयूर-पुं,लोचमस्तक-पुं
खराश्वा कारवी दीप्यो मयूरो लोचमस्तकः ॥ १११ ॥
<LEND>
<L>591<pc>
<eid>1244<syns>गोपी-स्त्री,श्यामा-स्त्री,शारिवा-स्त्री,अनन्ता-स्त्री,उत्पलशारिवा-स्त्री
गोपी श्यामा शारिवा स्यादनन्तोत्पलशारिवा ।
<LEND>
<L>592<pc>
<eid>1245<syns>योग्य-क्ली,ऋद्धि-स्त्री,सिद्धि-स्त्री,लक्ष्मी-स्त्री
<eid>1246<syns>वृद्धि-स्त्री,आह्वय-पुं
योग्यमृद्धिः सिद्धिलक्ष्म्यौ वृद्धेरप्याह्वया इमे ॥ ११२ ॥
<LEND>
<L>593<pc>
<eid>1247<syns>कदली-स्त्री,वारणबुसा-स्त्री,रम्भा-स्त्री,मोचा-स्त्री,अंशुमत्फला-स्त्री,काष्ठीला-स्त्री
<eid>1248<syns>मुद्गपर्णी-स्त्री,काकमुद्गा-स्त्री,सहा-स्त्री
कदली वारणबुसा रम्भा मोचांशुमत्फला ।
काष्ठीला मुद्गपर्णी तु काकमुद्गा सहेत्यपि ॥ ११३ ॥
<LEND>
<L>594<pc>
<eid>1249<syns>वार्ताकी-स्त्री,हिङ्गुली-स्त्री,सिंही-स्त्री,भण्डाकी-स्त्री,दुष्प्रधर्षिणी-स्त्री
वार्ताकी हिङ्गुली सिंही भण्टाकी दुष्प्रधर्षिणी ।
<LEND>
<L>595<pc>
<eid>1250<syns>नाकुली-स्त्री,सुरसा-स्त्री,रास्ना-स्त्री,सुगन्धा-स्त्री,गन्धनाकुली-स्त्री,नकुलेष्टा-स्त्री,भुजङ्गाक्षी-स्त्री,छत्राकी-स्त्री,सुवहा-स्त्री
नाकुली सुरसा रास्ना सुगन्धा गन्धनाकुली ॥ ११४ ॥
नकुलेष्टा भुजङ्गाक्षी छत्राकी सुवहा च सा ।
<LEND>
<L>596<pc>
<eid>1251<syns>विदारिगन्धा-स्त्री,अंशुमती-स्त्री,सालपर्णी-स्त्री,स्थिरा-स्त्री,ध्रुवा-स्त्री
विदारिगन्धांशुमती सालपर्णी स्थिरा ध्रुवा ॥ ११५ ॥
<LEND>
<L>597<pc>
<eid>1252<syns>तुण्डिकेरी-स्त्री,समुद्रान्ता-स्त्री,कार्पासी-स्त्री,बदरा-स्त्री
तुण्डिकेरी समुद्रान्ता कार्पासी बदरेति च ।
<LEND>
<L>598<pc>
<eid>1253<syns>भारद्वाजी-स्त्री
<eid>1254<syns>शृङ्गी-स्त्री,ऋषभ-पुं,वृष-पुं
भारद्वाजी तु सा वन्या शृङ्गी तु ऋषभो वृषः ॥ ११६ ॥
<LEND>
<L>599<pc>
<eid>1255<syns>गाङ्गेरुकी-स्त्री,नागबला-स्त्री,झषा-स्त्री,ह्रस्वगवेधुका-स्त्री
गाङ्गेरुकी नागबला झषा ह्रस्वगवेधुका ।
<LEND>
<L>600<pc>
<eid>1256<syns>धामार्गव-पुं,घोषक-पुं
<eid>1257<syns>महाजालिन्-स्त्री
धामार्गवो घोषकः स्यान्महाजाली स पीतकः ॥ ११७ ॥
<LEND>
<L>601<pc>
<eid>1258<syns>ज्योत्स्नी-स्त्री,पटोलिका-स्त्री,जाली-स्त्री
<eid>1259<syns>नादेयी-स्त्री,भूमिजम्बुका-स्त्री
ज्योत्स्नी पटोलिका जाली नादेयी भूमिजम्बुका ।
<LEND>
<L>602<pc>
<eid>1260<syns>लाङ्गलिकी-स्त्री,अग्निशिखा-स्त्री
<eid>1261<syns>काकाङ्गी-स्त्री,काकनासिका-स्त्री
स्याल्लाङ्गलिक्यग्निशिखा काकाङ्गी काकनासिका ॥ ११८ ॥
<LEND>
<L>603<pc>
<eid>1262<syns>गोधापदी-स्त्री,सुवहा-स्त्री
<eid>1263<syns>मुसली-स्त्री,तालमूलिका-स्त्री
गोधापदी तु सुवहा मुसली तालमूलिका ।
<LEND>
<L>604<pc>
<eid>1264<syns>अजशृङ्गी-स्त्री,विषाणी-स्त्री
<eid>1265<syns>गोजिह्वा-स्त्री,दार्विका-स्त्री
अजशृङ्गी विषाणी स्याद्गोजिह्वादार्विके समे ॥ ११९ ॥
<LEND>
<L>605<pc>
<eid>1266<syns>ताम्बूलवल्ली-स्त्री,ताम्बूली-स्त्री,नागवल्ली-स्त्री
<eid>1267<syns>द्विजा-स्त्री,हरेणू-स्त्री,रेणुका-स्त्री,कौन्ती-स्त्री,कपिला-स्त्री,भस्मगन्धिनी-स्त्री
ताम्बूलवल्ली तम्बूली नागवल्ल्यप्यथ द्विजा ।
हरेणू रेणुका कौन्ती कपिला भस्मगन्धिनी ॥ १२० ॥
<LEND>
<L>606<pc>
<eid>1268<syns>एलावालुक-क्ली,ऐलेय-क्ली,सुगन्धि-पुं,हरिवालुक-क्ली,वालुक-क्ली
<eid>1269<syns>पालङ्क्या-स्त्री,मुकुन्द-पुं,कुन्द-पुं,कुन्दुरु-पुं
एलावालुकमैलेयं सुगन्धि हरिवालुकम् ।
वालुकं चाथ पालङ्क्यां मुकुन्दः कुन्दकुन्दुरू ॥ १२१ ॥
<LEND>
<L>607<pc>
<eid>1270<syns>बाल-क्ली,ह्रीबेर-क्ली,बर्हिष्ठ-क्ली,उदीच्य-क्ली,केशाम्बुनाम-क्ली
बालं ह्रीबेरबर्हिष्ठोदीच्यं केशाम्बुनाम च ।
<LEND>
<L>608<pc>
<eid>1271<syns>कालानुसार्य-क्ली,वृद्ध-क्ली,अश्मपुष्प-क्ली,शीतशिव-क्ली,शैलेय-क्ली
कालानुसार्यवृद्धाश्मपुष्पशीतशिवानि तु ॥ १२२ ॥
<LEND>
<L>609<pc>
<eid>1272<syns>तालपर्णी-स्त्री,दैत्या-स्त्री,गन्धकुटी-स्त्री,मुरा-स्त्री,गन्धिनी-स्त्री
<eid>1273<syns>गजभक्ष्या-स्त्री,सुवहा-स्त्री,सुरभी-स्त्री,रसा-स्त्री,महेरणा-स्त्री,कुन्दुरुकी-स्त्री,सल्लकी-स्त्री,ह्लादिनी-स्त्री
शैलेयं तालपर्णी तु दैत्या गन्धकुटी मुरा ।
गन्धिनी गजभक्ष्या तु सुवहा सुरभी रसा ॥ १२३ ॥
महेरणा कुन्दुरुकी सल्लकी ह्लादिनीति च ।
<LEND>
<L>610<pc>
<eid>1274<syns>अग्निज्वाला-स्त्री,सुभिक्षा-स्त्री,धातकी-स्त्री,धातुपुष्पिका-स्त्री
अग्निज्वालासुभिक्षे तु धातकी धातुपुष्पिका ॥ १२४ ॥
<LEND>
<L>611<pc>
<eid>1275<syns>पृथ्वीका-स्त्री,चन्द्रबाला-स्त्री,एला-स्त्री,निष्कुटी-स्त्री,बहुला-स्त्री
पृथ्वीका चन्द्रवालैला निष्कुटिर्बहिलाथ सा ।
<LEND>
<L>612<pc>
<eid>1276<syns>उपकुञ्चिका-स्त्री,तुत्था-स्त्री,कोरङ्गी-स्त्री,त्रिपुटा-स्त्री,त्रुटि-स्त्री
सूक्ष्मोपकुञ्चिका तुत्था कोरङ्गी त्रिपुटा त्रुटिः ॥ १२५ ॥
<LEND>
<L>613<pc>
<eid>1277<syns>व्याधि-पुं,कुष्ठ-क्ली,पारिभाव्य-क्ली,वाप्य-क्ली,पाकल-क्ली,उत्पल-क्ली
व्याधिः कुष्टं पारिभाव्यं वाप्यं पाकलमुत्पलम् ।
<LEND>
<L>614<pc>
<eid>1278<syns>शङ्खिनी-स्त्री,चोरपुष्पी-स्त्री,केशिनी-स्त्री
<eid>1279<syns>वितुन्नक-पुं,झटा-स्त्री,अमला-स्त्री,अज्झटा-स्त्री,ताली-स्त्री,शिवा-स्त्री,तामलकी-स्त्री
शङ्खिनी चोरपुष्पी स्यात्केशिन्यथ वितुन्नकः ॥ १२६ ॥
झटामलाज्झटा ताली शिवा तामलकीति च ।
<LEND>
<L>615<pc>
<eid>1280<syns>प्रपौण्डरीक-क्ली,पौण्डर्य-क्ली
<eid>1281<syns>तुन्न-पुं,कुबेरक-पुं,कुणि-पुं,कच्छ-पुं,कान्तलक-पुं,नन्दिवृक्ष-पुं
<eid>1282<syns>राक्षसी-स्त्री,चण्डा-स्त्री,धनहरी-स्त्री,क्षेम-पुं,दुष्पत्र-पुं,गणहासक-पुं
प्रपौण्डरीकं पौण्डर्यमथ तुन्नः कुबेरकः ॥ १२७ ॥
कुणिः कच्छः कान्तलको नन्दिवृक्षोऽथ राक्षसी ।
चण्डा धनहरी क्षेमदुष्पत्रगणहासकाः ॥ १२८ ॥
<LEND>
<L>616<pc>
<eid>1283<syns>व्याडायुध-क्ली,व्याघ्रनख-क्ली,करज-क्ली,चक्रकारक-क्ली
व्याडायुधं व्याघ्रनखं करजं चक्रकारकम् ।
<LEND>
<L>617<pc>
<eid>1284<syns>शुषिरा-स्त्री,विद्रुमलता-स्त्री,कपोताङ्घ्रि-स्त्री,नटी-स्त्री,नली-स्त्री
सुषिरा विद्रुमलता कपोताङ्घ्रिर्नटी नली ॥ १२९ ॥
<LEND>
<L>618<pc>
<eid>1285<syns>धमनी-स्त्री,अञ्जनकेशी-स्त्री,हनु-स्त्री,हट्टविलासिनी-स्त्री
धमन्यञ्जनकेशी च हनुर्हट्टविलासिनी ।
<LEND>
<L>619<pc>
<eid>1286<syns>शुक्ति-स्त्री,शङ्ख-पुं,खुर-पुं,कोलदल-क्ली,नख-क्ली
शुक्तिः शङ्खः खुरः कोलदलं नखमथाढकी ॥ १३० ॥
<LEND>
<L>620<pc>
<eid>1287<syns>आढकी-स्त्री,काक्षी-स्त्री,मृत्स्ना-स्त्री,तुवरिका-स्त्री,मृत्तालक-क्ली,सुराष्ट्रज-क्ली
काक्षी मृत्स्ना तुवरिका मृत्तालकसुराष्ट्रजे ।
<LEND>
<L>621<pc>
<eid>1288<syns>कुटन्नट-क्ली,दाशपुर-क्ली,वानेय-क्ली,परिपेलव-क्ली,प्लव-क्ली,गोपुर-क्ली,गोनर्द-क्ली,कैवर्तीमुस्तक-क्ली
कुटन्नटं दाशपुरं वानेयं परिपेलवम् ॥ १३१ ॥
प्लवगोपुरगोनर्दकैवर्तीमुस्तकानि च ।
<LEND>
<L>622<pc>
<eid>1289<syns>ग्रन्थिपर्ण-क्ली,शुक-क्ली,बर्हपुष्प-क्ली,स्थौणेय-क्ली,कुक्कुर-क्ली
ग्रन्थिपर्णं शुकं बर्हं पुष्पं स्थौणेयकुक्कुरे ॥ १३२ ॥
<LEND>
<L>623<pc>
<eid>1290<syns>मरुन्माला-स्त्री,पिशुना-स्त्री,स्पृक्का-स्त्री,देवी-स्त्री,लता-स्त्री,लघु-पुं,समुद्रान्ता-स्त्री,वधू-स्त्री,कोटिवर्षा-स्त्री,लङ्कोपिक-स्त्री
मरुन्माला तु पिशुना स्पृक्का देवी लता लघुः ।
समुद्रान्ता वधूः कोटिवर्षा लङ्कोपिकेत्यपि ॥ १३३ ॥
<LEND>
<L>624<pc>
<eid>1291<syns>तपस्विनी-स्त्री,जटा-स्त्री,मांसी-स्त्री,जटिला-स्त्री,लोमश-पुं,मिसी-स्त्री
तपस्विनी जटामांसी जटिला लोमशा मिसी ।
<LEND>
<L>625<pc>
<eid>1292<syns>त्वक्पत्र-क्ली,उत्कट-क्ली,भृङ्ग-क्ली,त्वच-क्ली,चोच-क्ली,वराङ्गक-क्ली
त्वक्पत्रमुत्कटं भृङ्गं त्वचं चोचं वराङ्गकम् ॥ १३४ ॥
<LEND>
<L>626<pc>
<eid>1293<syns>कर्चूरक-पुं,द्राविडक-पुं,काल्पक-पुं,वेधमुख्यक-पुं
<eid>1294<syns>ओषधी-स्त्री
कर्चूरको द्राविडकः काल्पको वेधमुख्यकः ।
ओषध्यो जातिमात्रे स्युरजातौ सर्वमौषधम् ॥ १३५ ॥
<LEND>
<L>627<pc>
<eid>1295<syns>तण्डुलीय-पुं,अल्पमारिष-पुं
शाकाख्यं पत्रपुष्पादि तण्डुलीयोऽल्पमारिषः ।
<LEND>
<L>628<pc>
<eid>1296<syns>विशल्या-स्त्री,अग्निशिखा-स्त्री,अनन्ता-स्त्री,फलिनी-स्त्री,शक्रपुष्पिका-स्त्री
विशल्याग्निशिखानन्ता फलिनी शक्रपुष्पिका ॥ १३६ ॥
<LEND>
<L>629<pc>
<eid>1297<syns>ऋक्षगन्धा-स्त्री,छगलान्त्री-स्त्री,आवेगी-स्त्री,वृद्धदारक-पुं,जुङ्ग-पुं
<eid>1298<syns>ब्रम्ही-स्त्री,मत्स्याक्षी-स्त्री,वयःस्था-स्त्री,सोमवल्लरी-स्त्री
स्याद्दक्षगन्धा छगलान्त्र्यावेगी वृद्धदारकः ।
जुङ्गो ब्रम्ही तु मत्स्याक्षी वयस्था सोमवल्लरी ॥ १३७ ॥
<LEND>
<L>630<pc>
<eid>1299<syns>पटुपर्णी-स्त्री,हैमवती-स्त्री,स्वर्णक्षीरी-स्त्री,हिमावती-स्त्री
पटुपर्णी हैमवती स्वर्णक्षीरी हिमावती ।
<LEND>
<L>631<pc>
<eid>1300<syns>हयपुच्छी-स्त्री,काम्बोजी-स्त्री,माषपर्णी-स्त्री,महासहा-स्त्री
हयपुच्छी तु काम्बोजी माषपर्णी महासहा ॥ १३८ ॥
<LEND>
<L>632<pc>
<eid>1301<syns>तुण्डिकेरी-स्त्री,रक्तफला-स्त्री,बिम्बिका-स्त्री,पीलुपर्णी-स्त्री
तुण्डिकेरी रक्तफला बिम्बिका पीलुपर्ण्यपि ।
<LEND>
<L>633<pc>
<eid>1302<syns>बर्बरा-स्त्री,कबरी-स्त्री,तुङ्गी-स्त्री,खरपुष्पा-स्त्री,अजगन्धिका-स्त्री
बर्बरा कबरी तुङ्गी खरपुष्पाजगन्धिका ॥ १३९ ॥
<LEND>
<L>634<pc>
<eid>1303<syns>एलापर्णी-स्त्री,सुवहा-स्त्री,रास्ना-स्त्री,युक्तरसा-स्त्री
एलापर्णी तु सुवहा रास्ना युक्तरसा च सा ।
<LEND>
<L>635<pc>
<eid>1304<syns>चाङ्गेरी-स्त्री,चुक्रिका-स्त्री,दन्तशठा-स्त्री,अम्बष्ठा-स्त्री,अम्ललोणिका-स्त्री
चाङ्गेरी चुक्रिका दन्तशठाम्बष्ठाम्ललोणिका ॥ १४० ॥
<LEND>
<L>636<pc>
<eid>1305<syns>सहस्रवेधिन्-पुं,चुक्र-पुं,अम्लवेतस-पुं,शतवेधिन्-पुं
सहस्रवेधी चुक्रोऽम्लवेतसः शतवेध्यपि ।
<LEND>
<L>637<pc>
<eid>1306<syns>नमस्कारी-स्त्री,गण्डकारी-स्त्री,समङ्गा-स्त्री,खदिरा-स्त्री
नमस्कारी गण्डकारी समङ्गा खदिरेत्यपि ॥ १४१ ॥
<LEND>
<L>638<pc>
<eid>1307<syns>जीवन्ती-स्त्री,जीवनी-स्त्री,जीवा-स्त्री,जीवनीया-स्त्री,मधुस्रवा-स्त्री
जीवन्ती जीवनी जीवा जीवनीया मधुस्रवा ।
<LEND>
<L>639<pc>
<eid>1308<syns>कूर्चशीर्ष-पुं,मधुरक-पुं,शृङ्ग-पुं,ह्रस्वाङ्ग-पुं,जीवक-पुं
कूर्चशीर्षो मधुरकः शृङ्गह्रस्वाङ्गजीवकाः ॥ १४२ ॥
<LEND>
<L>640<pc>
<eid>1309<syns>किराततिक्त-पुं,भूनिम्ब-पुं,अनार्यतिक्त-पुं
<eid>1310<syns>सप्तला-स्त्री,विमला-स्त्री,सातला-स्त्री,भूरिफेना-स्त्री,चर्मकषा-स्त्री
किराततिक्तो भूनिम्बोऽनार्यतिक्तोऽथ सप्तला ।
विमला सातला भूरिफेना चर्मकषेत्यपि ॥ १४३ ॥
<LEND>
<L>641<pc>
<eid>1311<syns>वायसोली-स्त्री,स्वादुरसा-स्त्री,वयःस्था-स्त्री
<eid>1312<syns>मकूलक-पुं,निकुम्भ-पुं,दन्तिका-स्त्री,प्रत्यक्श्रेणी-स्त्री,उदुम्बरपर्णी-स्त्री
वायसोली स्वादुरसा वयस्थाथ मकूलकः ।
निकुम्भो दन्तिका प्रत्यक्श्रेण्युदुम्बरपर्ण्यपि ॥ १४४ ॥
<LEND>
<L>642<pc>
<eid>1313<syns>अजमोदा-स्त्री,उग्रगन्धा-स्त्री,ब्रह्मदर्भा-स्त्री,यवानिका-स्त्री
अजमोदा तूग्रगन्धा ब्रह्मदर्भा यवानिका ।
<LEND>
<L>643<pc>
<eid>1314<syns>पुष्कर-क्ली,काश्मीर-क्ली,पद्मपत्र-क्ली,पौष्कर-क्ली
मूले पुष्करकाश्मीरपद्मपत्राणि पौष्करे ॥ १४५ ॥
<LEND>
<L>644<pc>
<eid>1315<syns>अव्यथा-स्त्री,अतिचरा-स्त्री,पद्मा-स्त्री,चारटी-स्त्री,पद्मचारिणी-स्त्री
अव्यथातिचरा पद्मा चारटी पद्मचारिणी ।
<LEND>
<L>645<pc>
<eid>1316<syns>काम्पिल्य-पुं,कर्कश-पुं,चन्द्र-पुं,रक्ताङ्ग-पुं,रोचनी-स्त्री
काम्पिल्यः कर्कशश्चन्द्रो रक्ताङ्गो रोचनीत्यपि ॥ १४६ ॥
<LEND>
<L>646<pc>
<eid>1317<syns>प्रपुन्नाट-पुं,एडगज-पुं,दद्रुघ्न-पुं,चकमर्दक-पुं,पद्माट-पुं,उरणाख्य-पुं
<eid>1318<syns>पलाण्डु-पुं,सुकन्दक-पुं
प्रपुन्नाडस्त्वेडगजो दद्रुघ्नश्चक्रमर्दकः ।
पद्माट उरणाख्यश्च पलाण्डुस्तु सुकन्दकः ॥ १४७ ॥
<LEND>
<L>647<pc>
<eid>1319<syns>लतार्क-पुं,दुद्रुम-पुं
<eid>1320<syns>महौषध-क्ली,लशुन-क्ली,गृञ्जन-पुं,अरिष्ट-पुं,महाकन्द-पुं,रसोनक-पुं
लतार्कदुद्रुमौ तत्र हरितेऽथ महौषधम् ।
लशुनं गृञ्जनारिष्टमहाकन्दरसोनकाः ॥ १४८ ॥
<LEND>
<L>648<pc>
<eid>1321<syns>पुनर्नवा-स्त्री,शोथघ्नी-स्त्री
<eid>1322<syns>वितुन्न-क्ली,सुनिषण्णक-क्ली
पुनर्नवा तु शोथघ्नी वितुन्नं सुनिषण्णकम् ।
<LEND>
<L>649<pc>
<eid>1323<syns>वातक-पुं,शीतल-पुं,अपराजिता-स्त्री,शणपर्णी-स्त्री
स्याद्वातकः शीतलोऽपराजिता शणपर्ण्यपि ॥ १४९ ॥
<LEND>
<L>650<pc>
<eid>1324<syns>पारावताङ्घ्रि-स्त्री,कटभी-स्त्री,पण्या-स्त्री,ज्योतिष्मती-स्त्री,लता-स्त्री
पारावताङ्घ्रिः कटभी पण्या ज्योतिष्मती लता ।
<LEND>
<L>651<pc>
<eid>1325<syns>वार्षिक-क्ली,त्रायमाणा-स्त्री,त्रायन्ती-स्त्री,बलभद्रिका-स्त्री
वार्षिकं त्रायमाणा स्यात्त्रायन्ती बलभद्रिका ॥ १५० ॥
<LEND>
<L>652<pc>
<eid>1326<syns>विष्वक्सेनप्रिया-स्त्री,गृष्टि-स्त्री,वाराही-स्त्री,बदरा-स्त्री
विष्वक्सेनप्रिया गृष्टिर्वाराही बदरेत्यपि ।
<LEND>
<L>653<pc>
<eid>1327<syns>मार्कव-पुं,भृङ्गराज-पुं
<eid>1328<syns>काकमाची-स्त्री,वायसी-स्त्री
मार्कवो भृङ्गराजः स्यात्काकमाची तु वायसी ॥ १५१ ॥
<LEND>
<L>654<pc>
<eid>1329<syns>शतपुष्पा-स्त्री,सितच्छत्रा-स्त्री,अतिच्छत्रा-स्त्री,मधुरा-स्त्री,मिसि-स्त्री,अवाक्पुष्पी-स्त्री,कारवी-स्त्री
<eid>1330<syns>सरणा-स्त्री,प्रसारिणी-स्त्री,कटम्भरा-स्त्री,राजबला-स्त्री,भद्रबला-स्त्री
शतपुष्पा सितच्छत्रातिच्छत्रा मधुरा मिसिः ।
अवाक्पुष्पी कारवी च सरणा तु प्रसारिणी ॥ १५२ ॥
तस्यां कटम्भरा राजबला भद्रबलेत्यपि ।
<LEND>
<L>655<pc>
<eid>1331<syns>जनी-स्त्री,जतूका-स्त्री,रजनी-स्त्री,जतुकृत्-स्त्री,चक्रवर्तिनी-स्त्री,संस्पर्शा-स्त्री
<eid>1332<syns>शटी-स्त्री,गन्धमूली-स्त्री,षड्ग्रन्थिका-स्त्री,कर्चूर-पुं,पलाश-पुं
<eid>1333<syns>कारवेल्ल-पुं,कठिल्लक-पुं,सुषवी-स्त्री
<eid>1334<syns>कुलक-पुं,पटोल-पुं,तिक्तक-पुं,पटु-पुं
जनी जतूका रजनी जतुकृच्चक्रवर्तिनी ॥ १५३ ॥
संस्पर्शाथ शटी गन्धमूली षड्ग्रन्थिकेत्यपि ।
कर्चूरोऽपि पलाशोऽथ कारवेल्लः कठिल्लकः ॥ १५४ ॥
सुषवी चाथ कुलकं पतोलस्तिक्तकः पटुः ।
<LEND>
<L>656<pc>
<eid>1335<syns>कूष्माण्डक-पुं,कर्कारु-पुं
<eid>1336<syns>ईर्वारु-पुंस्त्री,कर्कटी-स्त्री
कूष्माण्डकस्तु कर्कारुरुर्वारुः कर्कटी स्त्रियौ ॥ १५५ ॥
<LEND>
<L>657<pc>
<eid>1337<syns>इक्ष्वाकु-स्त्री,कटुतुम्बी-स्त्री
<eid>1338<syns>तुम्बी-स्त्री,अलाबू-स्त्री
इक्ष्वाकुः कटुतुम्बी स्यात्तुम्ब्यलाबूरुभे समे ।
<LEND>
<L>658<pc>
<eid>1339<syns>चित्रा-स्त्री,गवाक्षी-स्त्री,गोडुम्बा-स्त्री
<eid>1340<syns>विशाला-स्त्री,इन्द्रवारुणी-स्त्री
चित्रा गवाक्षी गोडुम्बा विशाला त्विन्द्रवारुणी ॥ १५६ ॥
<LEND>
<L>659<pc>
<eid>1341<syns>अर्शोघ्न-पुं,सूरण-पुं,कन्द-पुं
<eid>1342<syns>गण्डीर-पुं,समष्ठिला-स्त्री
अर्शोघ्नः सूरणः कन्दो गण्डीरस्तु समष्ठिला ।
<LEND>
<L>660<pc>
<eid>1343<syns>कलम्बी-स्त्री,उपोदका-स्त्री,मूलक-पुंक्ली,हिलमोचिका-स्त्री,वास्तुक-क्ली
<eid>1344<syns>दूर्वा-स्त्री,शतपर्विका-स्त्री,सहस्रवीर्या-स्त्री,भार्गवी-स्त्री,रुहा-स्त्री,अनन्ता-स्त्री
<eid>1345<syns>गोलोमी-स्त्री,शतवीर्या-स्त्री,गण्डाली-स्त्री,शकुलाक्षक-पुं
कलम्ब्युपोदिका स्त्री तु मूलकं हिलमोचिका ॥ १५७ ॥
वास्तुकं शाकभेदाः स्युर्दूर्वा तु शतपर्विका ।
सहस्रवीर्याभार्गव्यौ रुहानन्ताथ सा सिता ॥ १५८ ॥
गोलोमी शतवीर्या च गण्डाली शकुलाक्षका ।
<LEND>
<L>661<pc>
<eid>1346<syns>कुरुविन्द-पुं,मेघनामन्-पुं,मुस्ता-स्त्री,मुस्तक-पुंक्ली
कुरुविन्दो मेघनामा मुस्ता मुस्तकमस्त्रियाम् ॥ १५९ ॥
<LEND>
<L>662<pc>
<eid>1347<syns>भद्रमुस्तक-पुं,गुन्द्रा-स्त्री
<eid>1348<syns>चूडाला-स्त्री,चक्रला-स्त्री,उच्चटा-स्त्री
स्याद्भद्रमुस्तको गुन्द्रा चूडाला चक्रलोच्चटा ।
<LEND>
<L>663<pc>
<eid>1349<syns>वंश-पुं,त्वक्सार-पुं,कर्मार-पुं,त्वाचिसार-पुं,तृणध्वज-पुं,शतपर्वन्-पुं,यवफल-पुं,वेणु-पुं,मस्कर-पुं,तेजन-पुं
वंशे त्वक्सारकर्मारत्वचिसारतृणध्वजाः ॥ १६० ॥
शतपर्वा यवफलो वेणुमस्करतेजनाः ।
<LEND>
<L>664<pc>
<eid>1350<syns>कीचक-पुं
वेणवः कीचकास्ते स्युर्ये स्वनन्त्यनिलोद्धताः ॥ १६१ ॥
<LEND>
<L>665<pc>
<eid>1351<syns>ग्रन्थि-पुं,पर्वन्-क्ली,परुस्-क्ली
<eid>1352<syns>गुन्द्र-पुं,तेजनक-पुं,शर-पुं
ग्रन्थिर्ना पर्वपरुषी गुन्द्रस्तेजनकः शरः ।
<LEND>
<L>666<pc>
<eid>1353<syns>नड-पुं,धमन-पुं,पोटगल-पुं
<eid>1354<syns>काश-पुंक्ली,इक्षुगन्धा-स्त्री,पोटगल-पुं
<eid>1355<syns>बल्वज-पुंब
नडस्तु धमनः पोटगलोऽथो काशमस्त्रियाम् ॥ १६२ ॥
इक्षुगन्धा पोटगलः पुंसि भूम्नि तु बल्वजाः ।
<LEND>
<L>667<pc>
<eid>1356<syns>रसाल-पुं,इक्षु-पुं
<eid>1357<syns>पुण्ड्र-पुं,कान्तारक-पुं
रसाल इक्षुस्तद्भेदाः पुण्ड्रकान्तारकादयः ॥ १६३ ॥
<LEND>
<L>668<pc>
<eid>1358<syns>वीरण-क्ली,वीरतर-क्ली
<eid>1359<syns>उशीर-पुंक्ली,अभय-क्ली,नलद-क्ली,सेव्य-क्ली,अमृणाल-क्ली,जलाशय-क्ली,लामज्जक-क्ली,लघुलय-क्ली,अवदाह-क्ली,इष्टकापथ-क्ली
स्याद्वीरणं वीरतरं मूलेऽस्योशीरमस्त्रियाम् ।
अभयं नलदं सेव्यममृणालं जलाशयम् ॥ १६४ ॥
लामज्जकं लघुलयमवदाहेष्टकापथे ।
<LEND>
<L>669<pc>
<eid>1360<syns>तृण-क्ली
नडादयस्तृणं गर्मुच्छ्यामाकप्रमुखा अपि ॥ १६५ ॥
<LEND>
<L>670<pc>
<eid>1361<syns>कुश-पुंक्ली,कुथ-पुं,दर्भ-पुं,पवित्र-क्ली
<eid>1362<syns>कत्तृण-क्ली
अस्त्री कुशं कुथो दर्भः पवित्रमथ कत्तृणम् ।
<LEND>
<L>671<pc>
<eid>1363<syns>पौर-क्ली,सौगन्धिक-क्ली,ध्याम-क्ली,देवजग्धक-क्ली,रौहिष-क्ली
पौरसौगन्धिकध्यामदेवजग्धकरौहिषम् ॥ १६६ ॥
<LEND>
<L>672<pc>
<eid>1364<syns>छत्रा-स्त्री,अतिच्छत्र-पुं,पालघ्न-पुं
<eid>1365<syns>मालातृणक-क्ली,भूस्तृण-क्ली
छत्रातिच्छत्रपालघ्नौ मालातृणकभूस्तृणे ।
<LEND>
<L>673<pc>
<eid>1366<syns>शष्प-क्ली,बालतृण-क्ली
<eid>1367<syns>घास-पुं,यवस-क्ली
<eid>1368<syns>तृण-क्ली,अर्जुन-क्ली
शष्पं बालतृणं घासो यवसं तृणमर्जुनम् ॥ १६७ ॥
<LEND>
<L>674<pc>
<eid>1369<syns>तृण्या-स्त्री
<eid>1370<syns>नड्या-स्त्री
तृणानां संहतिस्तृण्या नड्या तु नडसंहतिः ।
<LEND>
<L>675<pc>
<eid>1371<syns>तृणराजाह्वय-पुं,ताल-पुं
<eid>1372<syns>नालिकेर-पुं,लाङ्गली-स्त्री
तृणराजाह्वयस्तालो नालिकेरस्तु लाङ्गली ॥ १६८ ॥
<LEND>
<L>676<pc>
<eid>1373<syns>घोण्टा-स्त्री,पूग-पुं,क्रमुक-पुं,गुवाक-पुं,खपुर-पुं
घोण्टा तु पूगः क्रमुको गुवाकः खपुरोऽस्य तु ।
<LEND>
<L>677<pc>
<eid>1374<syns>उद्वेग-क्ली
<eid>1375<syns>हिन्ताल-पुं
फलमुद्वेगमेते च हिन्तालसहितास्त्रयः ॥ १६९ ॥
<LEND>
<L>678<pc>
<eid>1376<syns>खर्जूर-पुं
<eid>1377<syns>केतकी-स्त्री
<eid>1378<syns>ताली-स्त्री
<eid>1379<syns>खर्जूरी-स्त्री
खर्जूरः केतकी ताली खर्जुरी च तृणद्रुमाः ।
<LEND>
;c{इति वनौषधिवर्गः}
;v{सिंहादिवर्गः}
;c{अथ सिंहादिवर्गः ॥}
<L>679<pc>
<eid>1380<syns>सिंह-पुं,मृगेन्द्र-पुं,पञ्चास्य-पुं,हर्यक्ष-पुं,केसरिन्-पुं,हरि-पुं,कण्ठीरव-पुं,मृगारि-पुं,मृगदृष्टि-पुं,मृगाशन-पुं,पुण्डरीक-पुं,पञ्चनख-पुं,चित्रकाय-पुं,मृगद्विष्-पुं
सिंहो मृगेन्द्रः पञ्चास्यो हर्यक्षः केसरी हरिः ।
कण्ठीरवो मृगारिपुर्मृगदृष्टिर्मृगाशनः ।
पुण्डरीकः पञ्चनखचित्रकायमृगद्विषः ।
<LEND>
<L>680<pc>
<eid>1381<syns>शार्दूल-पुं,द्विपिन्-पुं,व्याघ्र-पुं
<eid>1382<syns>तरक्षु-पुं,मृगादन-पुं
शार्दूलद्वीपिनौ व्याघ्रे तरक्षुस्तु मृगादनः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>681<pc>
<eid>1383<syns>वराह-पुं,सूकर-पुं,घृष्टि-पुं,कोल-पुं,पोत्रिन्-पुं,किरि-पुं,किटि-पुं,दंष्ट्रिन्-पुं,घोणिन्-पुं,स्तब्धरोमन्-पुं,क्रोड-पुं,भूदार-पुं
वराहः सूकरो घृष्टिः कोलः पोत्री किरिः किटिः ।
दंष्ट्री घोणी स्तब्धरोमा क्रोडो भूदार इत्यपि ॥ २ ॥
<LEND>
<L>682<pc>
<eid>1384<syns>कपि-पुं,प्लवङ्ग-पुं,प्लवग-पुं,शाखामृग-पुं,वलीमुख-पुं,मर्कट-पुं,वानर-पुं,कीश-पुं,वनौकस्-पुं
<eid>1385<syns>भल्लुक-पुं,ऋक्षाच्छ-पुं,भल्ल-पुं,भालूक-पुं
<eid>1386<syns>गण्डक-पुं,खड्ग-पुं,खड्गिन्-पुं
कपिप्लवङ्गप्लवगशाखामृगवलीमुखाः ।
मर्कटो वानरः कीशो वनौका अथ भल्लुके ॥ ३ ॥
ऋक्षाच्छभल्लभल्लूका गण्डके खड्गखड्गिनौ ।
<LEND>
<L>683<pc>
<eid>1387<syns>लुलाय-पुं,महिष-पुं,वाहद्विषत्-पुं,कासर-पुं,सैरिभ-पुं
लुलायो महिषो वाहद्विषत्कासरसैरिभाः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>684<pc>
<eid>1388<syns>शिवा-स्त्री,भूरिमाय-पुं,गोमायु-पुं,मृगधूर्तक-पुं,शृगाल-पुं,वञ्चक-पुं,क्रोष्टु-पुं,फेरु-पुं,फेरव-पुं,जम्बुक-पुं
स्त्रियां शिवा भूरिमायगोमायुमृगधूर्तकाः ।
शृगालवञ्चकक्रोष्टुफेरुफेरवजम्बुकाः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>685<pc>
<eid>1389<syns>ओतु-पुं,बिडाल-पुं,मार्जार-पुं,वृषदंशक-पुं,आखुभुज्-पुं
ओतुर्बिडालो मार्जारो वृषदंशक आखुभुक् ।
<LEND>
<L>686<pc>
<eid>1390<syns>गौधार-पुं,गौधेर-पुं,गौधेय-पुं,गोधिकात्मज-पुं
त्रयो गौधारगौधेरगौधेया गोधिकात्मजे ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>687<pc>
<eid>1391<syns>श्वाविध्-पुं,शल्य-पुं
<eid>1392<syns>शलली-स्त्री,शलल-क्ली,शल-क्ली
श्वावित्तु शल्यस्तल्लोम्नि शलली शललं शलम् ।
<LEND>
<L>688<pc>
<eid>1393<syns>वातप्रमी-पुं,वातमृग-पुं
<eid>1394<syns>कोक-पुं,ईहामृग-पुं,वृक-पुं
वातप्रमीर्वातमृगः कोकस्त्वीहामृगो वृकः ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>689<pc>
<eid>1395<syns>मृग-पुं,कुरङ्ग-पुं,वातायु-पुं,हरिण-पुं,अजिनयोनि-पुं
<eid>1396<syns>ऐणेय-त्रि
<eid>1397<syns>ऐण-त्रि
मृगे कुरङ्गवातायुहरिणाजिनयोनयः ।
ऐणेयमेण्याश्चर्माद्यमेणस्यैणमुभे त्रिषु ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>690<pc>
<eid>1398<syns>कदली-स्त्री,कन्दली-स्त्री,चीन-पुं,चमूरु-पुं,प्रियक-पुं,समूरु-पुं,हरिण-पुं
कदली कन्दली चीनश्चमूरुप्रियकावपि ।
समूरुश्चेति हरिणा अमी अजिनयोनयः ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>691<pc>
<eid>1399<syns>कृष्णसार-पुं
<eid>1400<syns>रुरु-पुं
<eid>1401<syns>न्यङ्कु-पुं
<eid>1402<syns>रङ्कु-पुं
<eid>1403<syns>शम्बर-पुं
<eid>1404<syns>रौहिष-पुं
<eid>1405<syns>गोकर्ण-पुं
<eid>1406<syns>पृषत-पुं
<eid>1407<syns>एण-पुं
<eid>1408<syns>ऋश्य-पुं
<eid>1409<syns>रोहित-पुं
<eid>1410<syns>चमर-पुं
<eid>1411<syns>मृग-पुं
<eid>1412<syns>गन्धर्व-पुं
<eid>1413<syns>शरभ-पुं
<eid>1414<syns>राम-पुं
<eid>1415<syns>सृमर-पुं
<eid>1416<syns>गवय-पुं
<eid>1417<syns>शश-पुं
<eid>1418<syns>पशु-पुं
कृष्णसाररुरुन्यङ्कुरङ्कुशम्बररौहिषाः ।
गोकर्णपृषतैणर्श्यरोहिताश्चमरो मृगाः ॥ १० ॥
गन्धर्वः शरभो रामः सृमरो गवयः शशः ।
इत्यादयो मृगेन्द्राद्या गवाद्याः पशुजातयः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>692<pc>
<eid>1419<syns>अधोगन्तृ-पुं,खनक-पुं,वृक-पुं,पुन्ध्वज-पुं,उन्दुर-पुं,उन्दुरु-पुं,मूषक-पुं,आखु-पुं
<eid>1420<syns>गिरिका-स्त्री,बालमूषिका-स्त्री
अधोगन्ता तु खनको वृकः पुंध्वज उन्दुरः ।
उन्दुरुर्मूषकोऽप्याखुर्गिरिका बालमूषिका ।
<LEND>
<L>693<pc>
<eid>1421<syns>सरट-पुं,कृकलास-पुं
<eid>1422<syns>मुसली-स्त्री,गृहगोधिका-स्त्री
सरटः कृकलासः स्यान्मुसली गृहगोधिका ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>694<pc>
<eid>1423<syns>लूता-स्त्री,तन्तुवाय-पुं,ऊर्णनाभ-पुं,मर्कटक-पुं
लूता स्त्री तन्तुवायोर्णनाभमर्कटकाः समाः ।
<LEND>
<L>695<pc>
<eid>1424<syns>नीलङ्गु-पुं,कृमि-पुं
<eid>1425<syns>कर्णजलौका-स्त्री,शतपदी-स्त्री
नीलङ्गुस्तु कृमिः कर्णजलौकाः शतपद्युभे ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>696<pc>
<eid>1426<syns>वृश्चिक-पुं,शूककीट-पुं
<eid>1427<syns>अलि-पुं,द्रुण-पुं,वृश्चिक-पुं
वृश्चिकः शूककीटः स्यादलिद्रुणौ तु वृश्चिके ।
<LEND>
<L>697<pc>
<eid>1428<syns>पारावत-पुं,कलरव-पुं,कपोत-पुं
<eid>1429<syns>शशादन-पुं,पत्रिन्-पुं,श्येन-पुं
<eid>1430<syns>उलूक-पुं,वायसाराति-पुं,पेचक-पुं,दिवान्ध-पुं,कौशिक-पुं,घूक-पुं,दिवाभीत-पुं,निशाटन-पुं
पारावतः कलरवः कपोतोऽथ शशादनः ॥ १४ ॥
पत्री श्येन उलूकस्तु वायसारातिपेचकौ ।
दिवान्धः कौशिको घूको दिवाभीतो निशाटनः ।
<LEND>
<L>698<pc>
<eid>1431<syns>व्याघ्राट-पुं,भरद्वाज-पुं
<eid>1432<syns>खञ्जरीट-पुं,खञ्जन-पुं
व्याघ्राटः स्याद्भरद्वाजः खञ्जरीटस्तु खञ्जनः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>699<pc>
<eid>1433<syns>लोहपृष्ठ-पुं,कङ्क-पुं
<eid>1434<syns>चाष-पुं,किकीदिवि-पुं
लोहपृष्ठस्तु कङ्कः स्यादथ चाषः किकीदिविः ।
<LEND>
<L>700<pc>
<eid>1435<syns>कलिङ्ग-पुं,भृङ्ग-पुं,धूम्याट-पुं
<eid>1436<syns>शतपत्रक-पुं,दार्वाघाट-पुं
<eid>1437<syns>शारङ्ग-पुं,स्तोकक-पुं,चातक-पुं
कलिङ्गभृङ्गधूम्याटा अथ स्याच्छतपत्रकः ॥ १६ ॥
दार्वाघाटोऽथ सारङ्गस्तोककश्चातकः समाः ।
<LEND>
<L>701<pc>
<eid>1438<syns>कृकवाकु-पुं,ताम्रचूड-पुं,कुक्कुट-पुं,चारणायुध-पुं
कृकवाकुस्ताम्रचूडः कुक्कुटश्चरणायुधः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>702<pc>
<eid>1439<syns>चटक-पुं,कलविङ्क-पुं
<eid>1440<syns>चटका-स्त्री
<eid>1441<syns>चाटकैर-पुं
<eid>1442<syns>चटका-स्त्री
चटकः कलविङ्कः स्यात्तस्य स्त्री चटका तयोः ।
पुमपत्ये चाटकैरः स्त्र्यपत्ये चटकैव सा ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>703<pc>
<eid>1443<syns>कर्करेटु-पुं,करेटु-पुं
<eid>1444<syns>कृकण-पुं,क्रकर-पुं
कर्करेटुः करेटुः स्यात्कृकणक्रकरौ समौ ।
<LEND>
<L>704<pc>
<eid>1445<syns>वनप्रिय-पुं,परभृत-पुं,कोकिल-पुं,पिक-पुं
वनप्रियः परभृतः कोकिलः पिक इत्यपि ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>705<pc>
<eid>1446<syns>काक-पुं,करट-पुं,अरिष्ट-पुं,बलिपुष्ट-पुं,सकृत्प्रज-पुं,ध्वाङ्क्ष-पुं,आत्मघोष-पुं,परभृत्-पुं,बलिभुज्-पुं,वायस-पुं,चिरञ्जीविन्-पुं,एकदृष्टि-पुं,मौकलि-पुं
काके तु करटारिष्टबलिपुष्टसकृत्प्रजाः ।
ध्वाङ्क्षात्मघोषपरभृद्बलिभुग्वायसा अपि ॥ २० ॥
स एव च चिरञ्जीवी चैकदृष्टिश्च मौकुलिः ।
<LEND>
<L>706<pc>
<eid>1447<syns>द्रोणकाक-पुं,काकोल-पुं
<eid>1448<syns>दात्यूह-पुं,कालकण्ठक-पुं
द्रोणकाकस्तु काकोलो दात्यूहः कालकण्ठकः ।
<LEND>
<L>707<pc>
<eid>1449<syns>आतायिन्-पुं,चिल्ल-पुं
<eid>1450<syns>दाक्षाय्य-पुं,गृध्र-पुं
<eid>1451<syns>कीर-पुं,शुक-पुं
आतायिचिल्लौ दाक्षाय्यगृध्रौ कीरशुकौ समौ ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>708<pc>
<eid>1452<syns>क्रुञ्च्-पुं,क्रौञ्च-पुं
<eid>1453<syns>बक-पुं,कह्व-पुं
<eid>1454<syns>पुष्कराह्व-पुं,सारस-पुं
क्रुङ्क्रौञ्चोऽथ बकः कह्वः पुष्कराह्वस्तु सारसः ।
<LEND>
<L>709<pc>
<eid>1455<syns>कोक-पुं,चक्र-पुं,चक्रवाक-पुं,रथाङ्गाह्वय-पुं
कोकश्चक्रश्चक्रवाको रथाङ्गाह्वयनामकः ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>710<pc>
<eid>1456<syns>कादम्ब-पुं,कलहंस-पुं
<eid>1457<syns>उत्क्रोश-पुं,कुरर-पुं
कादम्बः कलहंसः स्यादुत्क्रोशकुररौ समौ ।
<LEND>
<L>711<pc>
<eid>1458<syns>हंस-पुं,श्वेतगरुत्-पुं,चक्राङ्ग-पुं,मानसौकस्-पुं
हंसास्तु श्वेतगरुतश्चक्राङ्गा मानसौकसः ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>712<pc>
<eid>1459<syns>राजहंस-पुं
राजहंसास्तु ते चञ्चुचरणैर्लोहितैः सिताः ।
<LEND>
<L>713<pc>
<eid>1460<syns>मल्लिकाक्ष-पुं
<eid>1461<syns>धार्तराष्ट्र-पुं
मलिनैर्मल्लिकाक्षास्ते धार्तराष्ट्राः सितेतरैः ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>714<pc>
<eid>1462<syns>शरारि-स्त्री,आटि-स्त्री,आडि-स्त्री
<eid>1463<syns>बलाका-स्त्री,बिसकण्ठिका-स्त्री
शरारिराटिराडिश्च बलाका बिसकण्ठिका ।
<LEND>
<L>715<pc>
<eid>1464<syns>वरटा-स्त्री
<eid>1465<syns>लक्ष्मणा-स्त्री
हंसस्य योषिद्वरटा सारसस्य तु लक्ष्मणा ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>716<pc>
<eid>1466<syns>जतुका-स्त्री,अजिनपत्रा-स्त्री
<eid>1467<syns>परोष्णी-स्त्री,तैलपायिका-स्त्री
जतुकाजिनपत्रा स्यात्परोष्णी तैलपायिका ।
<LEND>
<L>717<pc>
<eid>1468<syns>वर्वणा-स्त्री,मक्षिका-स्त्री,नीला-स्त्री
<eid>1469<syns>सरघा-स्त्री,मधुमक्षिका-स्त्री
वर्वणा मक्षिका नीला सरघा मधुमक्षिका ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>718<pc>
<eid>1470<syns>पतङ्गिका-स्त्री,पुत्तिका-स्त्री
<eid>1471<syns>दंश-पुं,वनमक्षिका-स्त्री
पतङ्गिका पुत्तिका स्याद्दंशस्तु वनमक्षिका ।
<LEND>
<L>719<pc>
<eid>1472<syns>दंशी-स्त्री
<eid>1473<syns>गन्धोली-स्त्री,वरटा-पुंस्त्री
दंशी तज्जातिरल्पा स्याद्गन्धोली वरटा द्वयोः ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>720<pc>
<eid>1474<syns>भृङ्गारी-स्त्री,झीरुका-स्त्री,चीरी-स्त्री,झिल्लिका-स्त्री
भृङ्गारी झीरुका चीरी झिल्लिका च समा इमाः ।
<LEND>
<L>721<pc>
<eid>1475<syns>पतङ्ग-पुं,शलभ-पुं
<eid>1476<syns>खद्योत-पुं,ज्योतिरिङ्गण-पुं
समौ पतङ्गशलभौ खद्योतो ज्योतिरिङ्गणः ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>722<pc>
<eid>1477<syns>मधुव्रत-पुं,मधुकर-पुं,मधुलिह-पुं,मधुप-पुं,अलिन्-पुं,द्विरेफ-पुं,पुष्पलिह्-पुं,भृङ्ग-पुं,षट्पद-पुं,भ्रमर-पुं,अलि-पुं,इन्दिन्दिर-पुं,चञ्चरीक-पुं,रोलम्ब-पुं,बम्भर-पुं
मधुव्रतो मधुकरो मधुलिण्मधुपालिनः ।
द्विरेफपुष्पलिड्भृङ्गषट्पदभ्रमरालयः ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>723<pc>
<eid>1478<syns>मयूर-पुं,बर्हिण-पुं,बर्हिन्-पुं,नीलकण्ठ-पुं,भुजङ्गभुज्-पुं,शिखावल-पुं,शिखिन्-पुं,केकिन्-पुं,मेघनादानुलासिन्-पुं
मयूरो बर्हिणो बर्ही नीलकण्ठो भुजङ्गभुक् ।
शिखावलः शिखी केकी मेघनादानुलास्यपि ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>724<pc>
<eid>1479<syns>केका-स्त्री
<eid>1480<syns>चन्द्रक-पुं,मेचक-पुं
केका वाणी मयूरस्य समौ चन्द्रकमेचकौ ।
<LEND>
<L>725<pc>
<eid>1481<syns>शिखा-स्त्री,चूडा-स्त्री
<eid>1482<syns>शिखण्ड-पुं,पिच्छबर्ह-क्ली
शिखा चूडा शिखण्डस्तु पिच्छबर्हे नपुंसके ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>726<pc>
<eid>1483<syns>खग-पुं,विहङ्ग-पुं,विहग-पुं,विहङ्गम-पुं,विहायस्-पुं,शकुन्ति-पुं,पक्षिन्-पुं,शकुनि-पुं,शकुन्त-पुं,शकुन-पुं,द्विज-पुं,पतत्रिन्-पुं,पत्रिन्-पुं,पतग-पुं,पतत्-पुं,पत्ररथ-पुं,अण्डज-पुं,नगौकस्-पुं,वाजिन्-पुं,विकिर-पुं,वि-पुं,विष्किर-पुं,पतत्रि-पुं,नीडोद्भव-पुं,गरुत्मत्-पुं,पित्सन्त्-पुं,नभसङ्गम-पुं
खगे विहङ्गविहगविहङ्गमविहायसः ।
शकुन्तिपक्षिशकुनिशकुन्तशकुनद्विजाः ॥ ३२ ॥
पतत्रिपत्रिपतगपतत्पत्ररथाण्डजाः ।
नगौकोवाजिविकिरविविष्किरपतत्रयः ॥ ३३ ॥
नीडोद्भवाः गरुत्मन्तः पित्सन्तो नभसङ्गमाः ।
<LEND>
<L>727<pc>
<eid>1484<syns>हारीत-पुं
<eid>1485<syns>मद्गु-पुं
<eid>1486<syns>कारण्डव-पुं
<eid>1487<syns>प्लव-पुं
<eid>1488<syns>तित्तिरि-पुं
<eid>1489<syns>कुक्कुभ-पुं
<eid>1490<syns>लाव-पुं
<eid>1491<syns>जीवञ्जीव-पुं
<eid>1492<syns>कोरक-पुं
<eid>1493<syns>कोयष्टिक-पुं
<eid>1494<syns>टिट्टिभक-पुं
<eid>1495<syns>वर्तक-पुं
<eid>1496<syns>वर्तिक-पुं
तेषां विशेषा हारीतो मद्गुः कारण्डवः प्लवः ॥ ३४ ॥
तित्तिरिः कुक्कुभो लावो जीवञ्जीवश्च कोरकः ।
कोयष्टिकष्टिट्टिभको वर्तको वर्तिकादयः ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>728<pc>
<eid>1497<syns>गरुत्-पुं,पक्ष-पुं,छद-पुंक्ली,पत्र-क्ली,पतत्र-क्ली,तनूरुह-क्ली
गरुत्पक्षच्छदाः पत्रं पतत्रं च तनूरुहम् ।
<LEND>
<L>729<pc>
<eid>1498<syns>पक्षति-स्त्री,पक्षमूल-क्ली
<eid>1499<syns>चञ्चु-स्त्री,त्रोटि-स्त्री
स्त्री पक्षतिः पक्षमूलं चञ्चुस्त्रोटिरुभे स्त्रियौ ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>730<pc>
<eid>1500<syns>प्रडीन-क्ली,उड्डीन-क्ली,सण्डीन-क्ली
प्रडीनोड्डीनसंडीनान्येताः खगगतिक्रियाः ।
<LEND>
<L>731<pc>
<eid>1501<syns>पेशी-स्त्री,कोश-पुंक्ली,अण्ड-क्ली
<eid>1502<syns>कुलाय-पुं,नीड-पुंक्ली
पेशी कोशो द्विहीनेऽण्डं कुलायो नीडमस्त्रियाम् ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>732<pc>
<eid>1503<syns>पोत-पुं,पाक-पुं,अर्भक-पुं,डिम्भ-पुं,पृथुक-पुं,शावक-पुं,शिशु-पुं
पोतः पाकोऽर्भको डिम्भः पृथुकः शावकः शिशुः ।
<LEND>
<L>733<pc>
<eid>1504<syns>स्त्रीपुंसौ-पुंद्वि,मिथुन-क्ली,द्वन्द्व-क्ली
<eid>1505<syns>युग्म-क्ली,युगल-क्ली,युग-क्ली
स्त्रीपुंसौ मिथुनं द्वन्द्वं युग्मं तु युगुलं युगम् ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>734<pc>
<eid>1506<syns>समूह-पुं,निवह-पुं,व्यूह-पुं,सन्दोह-पुं,विसर-पुं,व्रज-पुं,स्तोम-पुं,ओघ-पुं,निकर-पुं,व्रात-पुं,वार-पुं,सङ्घात-पुं,सञ्चय-पुं,समुदाय-पुं,समुदय-पुं,समवाय-पुं,चय-पुं,गण-पुं,संहति-स्त्री,वृन्द-क्ली,निकुरम्ब-क्ली,कदम्बक-क्ली
समूहे निवहव्यूहसंदोहविसरव्रजाः ।
स्तोमौघनिकरव्रातवारसङ्घातसञ्चयाः ॥ ३९ ॥
समुदायः समुदयः समवायश्चयो गणः ।
स्त्रियां तु संहतिर्वृन्दं निकुरम्बं कदम्बकम् ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>735<pc>
<eid>1507<syns>वर्ग-पुं
<eid>1508<syns>सङ्घ-पुं,सार्थ-पुं
वृन्दभेदाः समैर्वर्गः सङ्घसार्थौ तु जन्तुभिः ।
<LEND>
<L>736<pc>
<eid>1509<syns>कुल-क्ली
<eid>1510<syns>यूथ-पुंक्ली
सजातीयैः कुलं यूथं तिरश्चां पुन्नपुंसकम् ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>737<pc>
<eid>1511<syns>समज-पुं
<eid>1512<syns>समाज-पुं
<eid>1513<syns>निकाय-पुं
<eid>1514<syns>पुञ्ज-पुं,राशि-पुंस्त्री,उत्कर-पुं,कूट-पुंक्ली
पशूनां समजोऽन्येषां समाजोऽथ सधर्मिणाम् ।
स्यान्निकायः पुञ्जराशी तूत्करः कूटमस्त्रियाम् ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>738<pc>
<eid>1515<syns>कापोत-क्ली
<eid>1516<syns>शौक-क्ली
<eid>1517<syns>मायूर-क्ली
<eid>1518<syns>तैत्तिर-क्ली
<eid>1519<syns>छेक-पुं,गृह्यक-पुं
कापोतशौकमायूरतैत्तिरादीनि तद्गणे ।
गृहासक्ताः पक्षिमृगाश्छेकास्ते गृह्यकाश्च ते ॥ ४३ ॥
<LEND>
;c{इति सिंहादिवर्गः}
;v{मनुष्यवर्गः}
;c{अथ मनुष्यवर्गः}
<L>739<pc>
<eid>1520<syns>मनुष्य-पुं,मानुष-पुं,मर्त्य-पुं,मनुज-पुं,मानव-पुं,नर-पुं,पुंस्-पुं,पञ्चजन-पुं,पुरुष-पुं,पूरुष-पुं,नृ-पुं
मनुष्या मानुषा मर्त्या मनुजा मानवा नराः ।
स्युः पुमांसः पञ्चजनाः पुरुषाः पूरुषा नरः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>740<pc>
<eid>1521<syns>स्त्री-स्त्री,योषित्-स्त्री,अबला-स्त्री,योषा-स्त्री,नारी-स्त्री,सीमन्तिनी-स्त्री,वधू-स्त्री,प्रतीपदर्शिनी-स्त्री,वामा-स्त्री,वनिता-स्त्री,महिला-स्त्री
स्त्री योषिदबला योषा नारी सीमन्तिनी वधूः ।
प्रतीपदर्शिनी वामा वनिता महिला तथा ॥ २ ॥
<LEND>
<L>741<pc>
<eid>1522<syns>अङ्गना-स्त्री
<eid>1523<syns>भीरु-स्त्री
<eid>1524<syns>कामिनी-स्त्री
<eid>1525<syns>वामलोचना-स्त्री
<eid>1526<syns>प्रमदा-स्त्री
<eid>1527<syns>मानिनी-स्त्री
<eid>1528<syns>कान्ता-स्त्री
<eid>1529<syns>ललना-स्त्री
<eid>1530<syns>नितम्बिनी-स्त्री
<eid>1531<syns>सुन्दरी-स्त्री
<eid>1532<syns>रमणी-स्त्री
<eid>1533<syns>रामा-स्त्री
<eid>1534<syns>कोपना-स्त्री,भामिनी-स्त्री
विशेषास्त्वङ्गना भीरुः कामिनी वामलोचना ।
प्रमदा मानिनी कान्ता ललना च नितम्बिनी ॥ ३ ॥
सुन्दरी रमणी रामा कोपना सैव भामिनी ।
<LEND>
<L>742<pc>
<eid>1535<syns>वरारोहा-स्त्री,मत्तकाशिनी-स्त्री,उत्तमा-स्त्री,वरवर्णिनी-स्त्री
वरारोहा मत्तकाशिन्युत्तमा वरवर्णिनी ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>743<pc>
<eid>1536<syns>महिषी-स्त्री
<eid>1537<syns>भोगिनी-स्त्री
कृताभिषेका महिषी भोगिन्योऽन्या नृपस्त्रियः ।
<LEND>
<L>744<pc>
<eid>1538<syns>पत्नी-स्त्री,पाणिगृहीती-स्त्री,द्वितीया-स्त्री,सहधर्मिणी-स्त्री,भार्या-स्त्री,जाया-स्त्री,दाराः-पुंब
<eid>1539<syns>कुटुम्बिनी-स्त्री,पुरन्ध्री-स्त्री
<eid>1540<syns>सुचरित्रा-स्त्री,सती-स्त्री,साध्वी-स्त्री,पतिव्रता-स्त्री
पत्नी पाणिगृहीती च द्वितीया सहधर्मिणी ॥ ५ ॥
भार्या जायाऽथ पुंभूम्नि दाराः स्यात्तु कुटुम्बिनी ।
पुरन्ध्री सुचरित्रा तु सती साध्वी पतिव्रता ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>745<pc>
<eid>1541<syns>कृतसपत्निका-स्त्री,अध्यूढा-स्त्री,अधिविन्ना-स्त्री
<eid>1542<syns>स्वयंवरा-स्त्री,पतिंवरा-स्त्री,वर्या-स्त्री
<eid>1543<syns>कुलस्त्री-स्त्री,कुलपालिका-स्त्री
कृतसापत्निकाध्यूढाधिविन्नाथ स्वयंवरा ।
पतिंवरा च वर्याऽथ कुलस्त्री कुलपालिका ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>746<pc>
<eid>1544<syns>कन्या-स्त्री,कुमारी-स्त्री
<eid>1545<syns>गौरी-स्त्री,नग्निका-स्त्री,अनागतार्तवा-स्त्री
कन्या कुमारी गौरी तु नग्निकानागतार्तवा ।
<LEND>
<L>747<pc>
<eid>1546<syns>मध्यमा-स्त्री,दृष्टरजस्-स्त्री
<eid>1547<syns>तरुणी-स्त्री,युवति-स्त्री
स्यान्मध्यमा दृष्टरजास्तरुणी युवतिः समे ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>748<pc>
<eid>1548<syns>स्नुषा-स्त्री,जनी-स्त्री,वधू-स्त्री
<eid>1549<syns>चिरिण्टी-स्त्री,सुवासिनी-स्त्री
समाः स्नुषाजनीवध्वश्चिरिण्टी तु सुवासिनी ।
<LEND>
<L>749<pc>
<eid>1550<syns>इच्छावती-स्त्री,कामुका-स्त्री
<eid>1551<syns>वृषस्यन्ती-स्त्री,कामुकी-स्त्री
इच्छावती कामुका स्याद्वृषस्यन्ती तु कामुकी ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>750<pc>
<eid>1552<syns>अभिसारिका-स्त्री
कान्तार्थिनी तु या याति संकेतं साभिसारिका ।
<LEND>
<L>751<pc>
<eid>1553<syns>पुंश्चली-स्त्री,धर्षिणी-स्त्री,बन्धकी-स्त्री,असती-स्त्री,कुलटा-स्त्री,इत्वरी-स्त्री,स्वैरिणी-स्त्री,पांसुला-स्त्री
<eid>1554<syns>अशिश्वी-स्त्री
पुंश्चली धर्षिणी बन्धक्यसती कुलटेत्वरी ॥ १० ॥
स्वैरिणी पांसुला च स्यादशिश्वी शिशुना विना ।
<LEND>
<L>752<pc>
<eid>1555<syns>अवीरा-स्त्री
<eid>1556<syns>विश्वस्ता-स्त्री,विधवा-स्त्री
अवीरा निष्पतिसुता विश्वस्ताविधवे समे ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>753<pc>
<eid>1557<syns>आलि-स्त्री,सखी-स्त्री,वयस्या-स्त्री
<eid>1558<syns>पतिवत्नी-स्त्री,सभर्तृका-स्त्री
आलिः सखी वयस्याऽथ पतिवत्नी सभर्तृका ।
<LEND>
<L>754<pc>
<eid>1559<syns>वृद्धा-स्त्री,पलिक्नी-स्त्री
<eid>1560<syns>प्राज्ञी-स्त्री,प्रज्ञा-स्त्री
<eid>1561<syns>प्राज्ञा-स्त्री,धीमती-स्त्री
वृद्धा पलिक्नी प्राज्ञी तु प्रज्ञा प्राज्ञा तु धीमती ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>755<pc>
<eid>1562<syns>शूद्री-स्त्री
<eid>1563<syns>शूद्रा-स्त्री
शूद्री शूद्रस्य भार्या स्याच्छूद्रा तज्जातिरेव च ।
<LEND>
<L>756<pc>
<eid>1564<syns>आभीरी-स्त्री,महाशूद्री-स्त्री
आभीरी तु महाशूद्री जातिपुंयोगयोः समा ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>757<pc>
<eid>1565<syns>अर्याणी-स्त्री,अर्या-स्त्री
<eid>1566<syns>क्षत्रिया-स्त्री,क्षत्रियाणी-स्त्री
अर्याणी स्वयमर्या स्यात्क्षत्रिया क्षत्रियाण्यपि ।
<LEND>
<L>758<pc>
<eid>1567<syns>उपाध्याया-स्त्री,उपाध्यायी-स्त्री
<eid>1568<syns>आचार्या-स्त्री
उपाध्यायाप्युपाध्यायी स्यादाचार्यापि च स्वतः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>759<pc>
<eid>1569<syns>आचार्यानी-स्त्री
<eid>1570<syns>अर्यी-स्त्री
<eid>1571<syns>क्षत्रियी-स्त्री
आचार्यानी तु पुंयोगे स्यादर्यी क्षत्रियी तथा ।
<LEND>
<L>760<pc>
<eid>1572<syns>उपाध्यायानी-स्त्री,उपाध्यायी-स्त्री
<eid>1573<syns>पोटा-स्त्री
उपाध्यायान्युपाध्यायी पोटा स्त्रीपुंसलक्षणा ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>761<pc>
<eid>1574<syns>वीरपत्नी-स्त्री,वीरभार्या-स्त्री
<eid>1575<syns>वीरमातृ-स्त्री,वीरसू-स्त्री
वीरपत्नी वीरभार्या वीरमाता तु वीरसूः ।
<LEND>
<L>762<pc>
<eid>1576<syns>जातापत्या-स्त्री,प्रजाता-स्त्री,प्रसूता-स्त्री,प्रसूतिका-स्त्री
जातापत्या प्रजाता च प्रसूता च प्रसूतिका ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>763<pc>
<eid>1577<syns>नग्निका-स्त्री,कोटवी-स्त्री
<eid>1578<syns>दूती-स्त्री,सञ्चारिका-स्त्री
स्त्री नग्निका कोटवी स्याद्दूतीसंचारिके समे ।
<LEND>
<L>764<pc>
<eid>1579<syns>कात्यायनी-स्त्री
कात्यायन्यर्धवृद्धा या काषायवसनाधवा ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>765<pc>
<eid>1580<syns>सैरन्ध्री-स्त्री
सैरन्ध्री परवेश्मस्था स्ववशा शिल्पकारिका ।
<LEND>
<L>766<pc>
<eid>1581<syns>असिक्नी-स्त्री
असिक्नी स्यादवृद्धा या प्रेष्यान्तःपुरचारिणी ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>767<pc>
<eid>1582<syns>वारस्त्री-स्त्री,गणिका-स्त्री,वेश्या-स्त्री,रूपाजीवा-स्त्री
वारस्त्री गणिका वेश्या रूपाजीवाथ सा जनैः ।
<LEND>
<L>768<pc>
<eid>1583<syns>वारमुख्या-स्त्री
<eid>1584<syns>कुट्टनी-स्त्री,शम्भली-स्त्री
सत्कृता वारमुख्या स्यात्कुट्टनी शम्भली समे ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>769<pc>
<eid>1585<syns>विप्रश्निका-स्त्री,ईक्षणिका-स्त्री,दैवज्ञा-स्त्री
<eid>1586<syns>रजस्वला-स्त्री,स्त्रीधर्मिणी-स्त्री,अवि-स्त्री,आत्रेयी-स्त्री,मलिनी-स्त्री,पुष्पवती-स्त्री,ऋतुमती-स्त्री,उदक्या-स्त्री
<eid>1587<syns>रजस्-क्ली,पुष्प-क्ली,आर्तव-क्ली
विप्रश्निका त्वीक्षणिका दैवज्ञाथ रजस्वला ।
स्त्रीधर्मिण्यविरात्रेयी मलिनी पुष्पवत्यपि ॥ २० ॥
ऋतुमत्यप्युदक्यापि स्याद्रजः पुष्पमार्तवम् ।
<LEND>
<L>770<pc>
<eid>1588<syns>श्रद्धालु-स्त्री,दोहदवती-स्त्री
<eid>1589<syns>निष्कला-स्त्री,विगतार्तवा-स्त्री
श्रद्धालुर्दोहदवती निष्कला विगतार्तवा ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>771<pc>
<eid>1590<syns>आपन्नसत्त्वा-स्त्री,गुर्विणी-स्त्री,अन्तर्वत्नी-स्त्री,गर्भिणी-स्त्री
आपन्नसत्त्वा स्याद्गुर्विण्यन्तर्वत्नी च गर्भिणी ।
<LEND>
<L>772<pc>
<eid>1591<syns>गाणिक्य-क्ली
<eid>1592<syns>गार्भिण-क्ली
<eid>1593<syns>यौवत-क्ली
गणिकादेस्तु गाणिक्यं गार्भिणं यौवतं गणे ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>773<pc>
<eid>1594<syns>पुनर्भू-स्त्री
<eid>1595<syns>दिधिषू-स्त्री
<eid>1596<syns>दिधिषु-स्त्री
<eid>1597<syns>अग्रेदिधिषू-पुं
पुनर्भूर्दिधिषूरूढा द्विस्तस्या दिधिषुः पतिः ।
स तु द्विजोऽग्रेदिधिषूः सैव यस्य कुटुम्बिनी ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>774<pc>
<eid>1598<syns>कानीन-पुं,कन्यकाजात-पुं
<eid>1599<syns>सुभगासुत-पुं,सौभागिनेय-पुं
<eid>1600<syns>पारस्त्रैणेय-पुं
कानीनः कन्यकाजातः सुतोऽथ सुभगासुतः ।
सौभागिनेयः स्यात्पारस्त्रैणेयस्तु परस्त्रियाः ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>775<pc>
<eid>1601<syns>पैतृष्वसेय-पुं,पैतृष्वस्रीय-पुं
पैतृष्वसेयः स्यात्पैतृष्वस्रीयश्च पितृष्वसुः ।
<LEND>
<L>776<pc>
<eid>1602<syns>मातृष्वसृ-स्त्री
<eid>1603<syns>वैमात्रेय-पुं,विमातृज-पुं
सुता मातृष्वसुश्चैवं वैमात्रेयो विमातृजः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>777<pc>
<eid>1604<syns>बान्धकिनेय-पुं,बन्धुल-पुं,असतीसुत-पुं,कौलटेर-पुं,कौलटेय-पुं
<eid>1605<syns>कौलटिनेय-पुं,कौलटेय-पुं
अथ बान्धकिनेयः स्याद्बन्धुलश्चासतीसुतः ।
कौलटेरः कौलटेयो भिक्षुकी तु सती यदि ॥ २६ ॥
तदा कौलटिनेयोऽस्याः कौलटेयोऽपि चात्मजः ।
<LEND>
<L>778<pc>
<eid>1606<syns>आत्मज-पुं,तनय-पुं,सूनु-पुं,सुत-पुं,पुत्र-पुं
<eid>1607<syns>आत्मजा-स्त्री,तनया-स्त्री,सूनू-स्त्री,सुता-स्त्री,पुत्री-स्त्री,दुहितृ-स्त्री
<eid>1608<syns>अपत्य-क्ली,तोक-क्ली
आत्मजस्तनयः सूनुः सुतः पुत्रः स्त्रियां त्वमी ॥ २७ ॥
आहुर्दुहितरं सर्वेऽपत्यं तोकं तयोः समे ।
<LEND>
<L>779<pc>
<eid>1609<syns>उरस्य-पुं,औरस-पुं
<eid>1610<syns>तात-पुं,जनक-पुं,पितृ-पुं
स्वजाते त्वौरसोरस्यौ तातस्तु जनकः पिता ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>780<pc>
<eid>1611<syns>जनयित्री-स्त्री,प्रसू-स्त्री,मातृ-स्त्री,जननी-स्त्री
<eid>1612<syns>भगिनी-स्त्री,स्वसृ-स्त्री
जनयित्री प्रसूर्माता जननी भगिनी स्वसा ।
<LEND>
<L>781<pc>
<eid>1613<syns>ननान्दृ-स्त्री
<eid>1614<syns>नप्त्री-स्त्री,पौत्री-स्त्री,सुतात्मजा-स्त्री
ननान्दा तु स्वसा पत्युर्नप्त्री पौत्री सुतात्मजा ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>782<pc>
<eid>1615<syns>यातरः-स्त्रीब
भार्यास्तु भ्रातृवर्गस्य यातरः स्युः परस्परम् ।
<LEND>
<L>783<pc>
<eid>1616<syns>प्रजावती-स्त्री,भ्रातृजाया-स्त्री
<eid>1617<syns>मातुलानी-स्त्री,मातुली-स्त्री
प्रजावती भ्रातृजाया मातुलानी तु मातुली ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>784<pc>
<eid>1618<syns>श्वश्रू-स्त्री
<eid>1619<syns>श्वशुर-पुं
पतिपत्न्योः प्रसूः श्वश्रूः श्वशुरस्तु पिता तयोः ।
<LEND>
<L>785<pc>
<eid>1620<syns>पितृव्य-पुं
<eid>1621<syns>मातुल-पुं
पितुर्भ्राता पितृव्यः स्यान्मातुर्भ्राता तु मातुलः ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>786<pc>
<eid>1622<syns>श्याल-पुं
<eid>1623<syns>देवृ-पुं,देवर-पुं
श्यालाः स्युर्भ्रातरः पत्न्याः स्वामिनो देवृदेवरौ ।
<LEND>
<L>787<pc>
<eid>1624<syns>स्वस्रीय-पुं,भागिनेय-पुं
<eid>1625<syns>जामातृ-पुं
स्वस्रीयो भागिनेयः स्याज्जामाता दुहितुः पतिः ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>788<pc>
<eid>1626<syns>पितामह-पुं,पितृपितृ-पुं
<eid>1627<syns>प्रपितामह-पुं
पितामहः पितृपिता तत्पिता प्रपितामहः ।
<LEND>
<L>789<pc>
<eid>1628<syns>मातामह-पुं
<eid>1629<syns>प्रमातामह-पुं
<eid>1630<syns>सपिण्ड-पुं,सनाभि-पुं
मातुर्मातामहाद्येवं सपिण्डास्तु सनाभयः ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>790<pc>
<eid>1631<syns>समानोदर्य-पुं,सोदर्य-पुं,सगर्भ्य-पुं,सहज-पुं
समानोदर्यसोदर्यसगर्भ्यसहजाः समाः ।
<LEND>
<L>791<pc>
<eid>1632<syns>सगोत्र-पुं,बान्धव-पुं,ज्ञाति-पुं,बन्धु-पुं,स्व-पुं,स्वजन-पुं
सगोत्रबान्धवज्ञातिबन्धुस्वस्वजनाः समाः ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>792<pc>
<eid>1633<syns>ज्ञातेय-क्ली
<eid>1634<syns>बन्धुता-स्त्री
ज्ञातेयं बन्धुता तेषां क्रमाद्भावसमूहयोः ।
<LEND>
<L>793<pc>
<eid>1635<syns>धव-पुं,प्रिय-पुं,पति-पुं,भर्तृ-पुं
<eid>1636<syns>जार-पुं,उपपति-पुं
धवः प्रियः पतिर्भर्ता जारस्तूपपतिः समौ ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>794<pc>
<eid>1637<syns>कुण्ड-पुं
<eid>1638<syns>गोलक-पुं
अमृते जारजः कुण्डो मृते भर्तरि गोलकः ।
<LEND>
<L>795<pc>
<eid>1639<syns>भ्रात्रीय-पुं,भ्रातृज-पुं
<eid>1640<syns>भ्रातृभगिन्यौ-पुंद्वि,भ्रातरौ-पुंद्वि
भ्रात्रीयो भ्रातृजो भ्रातृभगिन्यौ भ्रातरावुभौ ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>796<pc>
<eid>1641<syns>मातापितरौ-पुंद्वि,पितरौ-पुंद्वि,मातरपितरौ-पुंद्वि,प्रसूजनयितारौ-पुंद्वि
<eid>1642<syns>श्वश्रूश्वशुरौ-पुंद्वि,श्वशुरौ-पुंद्वि
<eid>1643<syns>पुत्रौ-पुंद्वि
मातापितरौ पितरौ मातरपितरौ प्रसूजनयितारौ ।
श्वश्रूश्वशुरौ श्वशुरौ पुत्रौ पुत्रश्च दुहिता च ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>797<pc>
<eid>1644<syns>दम्पती-पुंद्वि,जम्पती-पुंद्वि,जायापती-पुंद्वि,भार्यापती-पुंद्वि
दम्पती जम्पती जायापती भार्यापती च तौ ।
<LEND>
<L>798<pc>
<eid>1645<syns>गर्भाशय-पुं,जरायु-पुं
<eid>1646<syns>उल्ब-पुंक्ली,कलल-पुंक्ली
गर्भाशयो जरायुः स्यादुल्बं च कललोऽस्त्रियाम् ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>799<pc>
<eid>1647<syns>सूतिमास-पुं,वैजनन-पुं
<eid>1648<syns>गर्भ-पुं,भ्रूण-पुं
सूतिमासो वैजननो गर्भो भ्रूण इमौ समौ ।
<LEND>
<L>800<pc>
<eid>1649<syns>तृतीयाप्रकृति-पुं,शण्ढ-पुं,क्लीब-पुंक्ली,षण्ड-पुं,नपुंसक-पुंक्ली
तृतीयाप्रकृतिः शण्ढः क्लीबः पण्डो नपुंसके ॥ ३९ ॥
<LEND>
<L>801<pc>
<eid>1650<syns>शिशुत्व-क्ली,शैशव-क्ली,बाल्य-क्ली
<eid>1651<syns>तारुण्य-क्ली,यौवन-क्ली
शिशुत्वं शैशवं बाल्यं तारुण्यं यौवनं समे ।
<LEND>
<L>802<pc>
<eid>1652<syns>स्थाविर-क्ली,वृद्धत्व-क्ली
<eid>1653<syns>वृद्धसङ्घ-पुं,वार्धक-क्ली
स्यात्स्थाविरं तु वृद्धत्वं वृद्धसंघेऽपि वार्धकम् ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>803<pc>
<eid>1654<syns>पलित-क्ली
<eid>1655<syns>विस्रसा-स्त्री,जरा-स्त्री
पलितं जरसा शौक्ल्यं केशादौ विस्रसा जरा ।
<LEND>
<L>804<pc>
<eid>1656<syns>उत्तानशया-स्त्री,डिम्भा-स्त्री,स्तनपा-स्त्री,स्तनन्धयी-स्त्री
स्यादुत्तानशया डिम्भा स्तनपा च स्तनन्धयी ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>805<pc>
<eid>1657<syns>बाल-पुं,माणवक-पुं
<eid>1658<syns>वयस्थ-पुं,तरुण-पुं,युवन्-पुं
बालस्तु स्यान्माणवको वयस्थस्तरुणो युवा ।
<LEND>
<L>806<pc>
<eid>1659<syns>प्रवयस्-पुं,स्थविर-पुं,वृद्ध-पुं,जीन-पुं,जीर्ण-पुं,जरत्-पुं
प्रवयाः स्थविरो वृद्धो जीनो जीर्णो जरन्नपि ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>807<pc>
<eid>1660<syns>वर्षीयस्-पुं,दशमिन्-पुं,ज्यायस्-पुं
<eid>1661<syns>पूर्वज-पुं,अग्रिय-पुं,अग्रज-पुं
वर्षीयान्दशमी ज्यायान्पूर्वजस्त्वग्रियोऽग्रजः ।
<LEND>
<L>808<pc>
<eid>1662<syns>जघन्यज-पुं,कनिष्ठ-पुं,यवीय-पुं,अवरज-पुं,अनुज-पुं
जघन्यजे स्युः कनिष्ठयवीयोऽवरजानुजाः ॥ ४३ ॥
<LEND>
<L>809<pc>
<eid>1663<syns>अमांस-पुं,दुर्बल-पुं,छात-पुं
<eid>1664<syns>बलवत्-पुं,मांसल-पुं,अंसल-पुं
अमांसो दुर्बलश्छातो बलवान्मांसलोंऽसलः ।
<LEND>
<L>810<pc>
<eid>1665<syns>तुन्दिल-पुं,तुन्दिक-पुं,तुन्दिन्-पुं,बृहत्कुक्षि-पुं,पिचण्डिल-पुं
तुन्दिलस्तुन्दिभस्तुन्दी बृहत्कुक्षिः पिचण्डिलः ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>811<pc>
<eid>1666<syns>अवटीट-पुं,अवनाट-पुं,अवभ्रट-पुं,नतनासिक-पुं
अवटीटोऽवनाटश्चावभ्रटो नतनासिके ।
<LEND>
<L>812<pc>
<eid>1667<syns>केशव-पुं,केशिक-पुं,केशिन्-पुं
<eid>1668<syns>वलिन-पुं,वलिभ-पुं
केशवः केशिकः केशी वलिनो वलिभः समौ ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>813<pc>
<eid>1669<syns>विकलाङ्ग-पुं,अपोगण्ड-पुं
<eid>1670<syns>खर्व-पुं,ह्रस्व-पुं,वामन-पुं
विकलाङ्गस्त्वपोगण्डः खर्वो ह्रस्वश्च वामनः ।
<LEND>
<L>814<pc>
<eid>1671<syns>खरणस्-पुं,खरणस-पुं
<eid>1672<syns>विग्र-पुं,गतनासिक-पुं
खरणाः स्यात्खरणसो विग्रस्तु गतनासिकः ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>815<pc>
<eid>1673<syns>खुरणस्-पुं,खुरणस-पुं
<eid>1674<syns>प्रज्ञु-पुं,प्रगतजानुक-पुं
खुरणाः स्यात्खुरणसः प्रज्ञुः प्रगतजानुकः ।
<LEND>
<L>816<pc>
<eid>1675<syns>ऊर्ध्वज्ञु-पुं,ऊर्ध्वजानु-पुं
<eid>1676<syns>संज्ञु-पुं,संहतजानुक-पुं
ऊर्ध्वज्ञुरूर्ध्वजानुः स्यात्संज्ञुः संहतजानुकः ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>817<pc>
<eid>1677<syns>एड-पुं,बधिर-पुं
<eid>1678<syns>कुब्ज-पुं,गडुल-पुं
<eid>1679<syns>कुकर-पुं,कुणि-पुं
स्यादेडे बधिरः कुब्जे गडुलः कुकरे कुणिः ।
<LEND>
<L>818<pc>
<eid>1680<syns>पृश्नि-पुं,अल्पतनु-पुं
<eid>1681<syns>श्रोण-पुं,पङ्गु-पुं
<eid>1682<syns>मुण्ड-पुं,मुण्डित-पुं
पृश्निरल्पतनौ श्रोणः पङ्गौ मुण्डस्तु मुण्डिते ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>819<pc>
<eid>1683<syns>वलिर-पुं,केकर-पुं
<eid>1684<syns>खोड-पुं,खञ्ज-पुं
वलिरः केकरे खोडे खञ्जस्त्रिषु जरावराः ।
<LEND>
<L>820<pc>
<eid>1685<syns>जडुल-पुं,कालक-पुं,पिप्लु-पुं
<eid>1686<syns>तिलक-पुं,तिलकालक-पुं
जडुलः कालकः पिप्लुस्तिलकस्तिलकालकः ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>821<pc>
<eid>1687<syns>अनामय-क्ली,आरोग्य-क्ली
<eid>1688<syns>चिकित्सा-स्त्री,रुक्प्रतिक्रिया-स्त्री
अनामयं स्यादारोग्यं चिकित्सा रुक्प्रतिक्रिया ।
<LEND>
<L>822<pc>
<eid>1689<syns>भेषज-क्ली,औषध-क्ली,भैषज्य-क्ली,अगद-पुं,जायु-पुं
भेषजौषधभैषज्यान्यगदो जायुरित्यपि ॥ ५० ॥
<LEND>
<L>823<pc>
<eid>1690<syns>रुज्-स्त्री,रुजा-स्त्री,उपताप-पुं,रोग-पुं,व्याधि-पुं,गद-पुं,आमय-पुं
स्त्री रुग्रुजा चोपतापरोगव्याधिगदामयाः ।
<LEND>
<L>824<pc>
<eid>1691<syns>क्षय-पुं,शोष-पुं,यक्ष्मन्-पुं
<eid>1692<syns>प्रतिश्याय-पुं,पीनस-पुं
क्षयः शोषश्च यक्ष्मा च प्रतिश्यायस्तु पीनसः ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>825<pc>
<eid>1693<syns>क्षुत्-स्त्री,क्षुत-क्ली,क्षव-पुं
<eid>1694<syns>कास-पुं,क्षवथु-पुं
स्त्री क्षुत्क्षुतं क्षवः पुंसि कासस्तु क्षवथुः पुमान् ।
<LEND>
<L>826<pc>
<eid>1695<syns>शोफ-पुं,श्वयथु-पुं,शोथ-पुं
<eid>1696<syns>पादस्फोट-पुं,विपादिका-स्त्री
शोफस्तु श्वयथुः शोथः पादस्फोटो विपादिका ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>827<pc>
<eid>1697<syns>किलास-क्ली,सिध्म-क्ली
<eid>1698<syns>कच्छू-स्त्री,पामन्-पुं,पामा-स्त्री,विचर्चिका-स्त्री
किलाससिध्मे कच्छ्वां तु पाम पामा विचर्चिका ।
<LEND>
<L>828<pc>
<eid>1699<syns>कण्डू-स्त्री,खर्जू-स्त्री,कण्डूया-स्त्री
<eid>1700<syns>विस्फोट-पुं,पिटक-त्रि
कण्डूः खर्जूश्च कण्डूया विस्फोटः पिटकः स्त्रियाम् ॥ ५३ ॥
<LEND>
<L>829<pc>
<eid>1701<syns>व्रण-पुंक्ली,ईर्म-क्ली,अरुस्-क्ली
<eid>1702<syns>नाडीव्रण-पुं
व्रणोऽस्त्रियामीर्ममरुः क्लीबे नाडीव्रणः पुमान् ।
<LEND>
<L>830<pc>
<eid>1703<syns>कोठ-पुं,मण्डलक-क्ली
<eid>1704<syns>कुष्ठ-क्ली,श्वित्र-क्ली
<eid>1705<syns>दुर्नामक-क्ली,अर्शस्-क्ली
कोठो मण्डलकं कुष्ठश्वित्रे दुर्नामकार्शसी ॥ ५४ ॥
<LEND>
<L>831<pc>
<eid>1706<syns>आनाह-पुं,विबन्ध-पुं
<eid>1707<syns>ग्रहणी-स्त्री,रुक्प्रवाहिका-स्त्री
आनाहस्तु निबन्धः स्याद्ग्रहणीरुक्प्रवाहिका ।
<LEND>
<L>832<pc>
<eid>1708<syns>प्रच्छर्दिका-स्त्री,वमि-स्त्री,वमथु-पुं
प्रच्छर्दिका वमिश्च स्त्री पुमांस्तु वमथुः समाः ॥ ५५ ॥
<LEND>
<L>833<pc>
<eid>1709<syns>विद्रधि-स्त्री
<eid>1710<syns>ज्वर-पुं
<eid>1711<syns>मेह-पुं
<eid>1712<syns>भगन्दर-पुं
व्याधिभेदा विद्रधिः स्त्री ज्वरमेहभगन्दराः ।
<LEND>
<L>834<pc>
<eid>1713<syns>श्लीपद-क्ली,पादवल्मीक-क्ली
<eid>1714<syns>केशघ्न-क्ली,इन्द्रलुप्तक-क्ली
श्लीपदं पादवल्मीकं केशघ्नस्त्विन्द्रलुप्तकः ।
<LEND>
<L>835<pc>
<eid>1715<syns>अश्मरी-स्त्री,मूत्रकृच्छ्र-क्ली
अश्मरी मूत्रकृच्छ्रं स्यात्पूर्वे शुक्रावधेस्त्रिषु ॥ ५६ ॥
<LEND>
<L>836<pc>
<eid>1716<syns>रोगहारिन्-पुं,अगदङ्कार-पुं,भिषज्-पुं,वैद्य-पुं,चिकित्सक-पुं
रोगहार्यगदङ्कारो भिषग्वैद्यौ चिकित्सके ।
<LEND>
<L>837<pc>
<eid>1717<syns>वार्त-क्ली,निरामय-त्रि,कल्य-त्रि,उल्लाघ-त्रि
वार्तो निरामयः कल्य उल्लाघो निर्गतो गदात् ॥ ५७ ॥
<LEND>
<L>838<pc>
<eid>1718<syns>ग्लान-त्रि,ग्लास्नु-त्रि
<eid>1719<syns>आमयाविन्-त्रि,विकृत-त्रि,व्याधित-त्रि,अपटु-त्रि,आतुर-त्रि,अभ्यमित-त्रि,अभ्यान्त-त्रि
<eid>1720<syns>पामन-त्रि,कच्छुर-त्रि
ग्लानग्लास्नू आमयावी विकृतो व्याधितोऽपटुः ।
आतुरोऽभ्यमितोऽभ्यान्तः समौ पामनकच्छुरौ ॥ ५८ ॥
<LEND>
<L>839<pc>
<eid>1721<syns>दद्रुण-त्रि,दद्रुरोगिन्-त्रि
<eid>1722<syns>अर्शोरोग-त्रि,अर्शस्-त्रि
दद्रुणो दद्रुरोगी स्यादर्शोरोगयुतोऽर्शसः ।
<LEND>
<L>840<pc>
<eid>1723<syns>वातकिन्-त्रि,वातरोगिन्-त्रि
<eid>1724<syns>सातिसार-त्रि,अतिसारकिन्-त्रि
वातकी वातरोगी स्यात्सातिसारोऽतिसारकी ॥ ५९ ॥
<LEND>
<L>841<pc>
<eid>1725<syns>चुल्ल-त्रि,चिल्ल-त्रि,पिल्ल-त्रि
स्युः क्लिन्नाक्षे चुल्लचिल्लपिल्लाः क्लिन्नेऽक्ष्णि चाप्यमी ।
<LEND>
<L>842<pc>
<eid>1726<syns>उन्मत्त-त्रि,उन्मादवत्-त्रि
<eid>1727<syns>श्लेष्मल-त्रि,श्लेष्मण-त्रि,कफिन्-त्रि
उन्मत्त उन्मादवति श्लेष्मलः श्लेष्मणः कफी ॥ ६० ॥
<LEND>
<L>843<pc>
<eid>1728<syns>न्युब्ज-त्रि
<eid>1729<syns>वृद्धनाभि-त्रि,तुन्दिल-त्रि,तुन्दिभ-त्रि
न्युब्जो भुग्ने रुजा वृद्धनाभौ तुन्दिलतुन्दिभौ ।
<LEND>
<L>844<pc>
<eid>1730<syns>किलासिन्-त्रि,सिध्मल-त्रि
<eid>1731<syns>अन्ध-त्रि,अदृश्-त्रि
<eid>1732<syns>मूर्च्छाल-त्रि,मूर्त-त्रि,मूर्च्छित-त्रि
किलासी सिध्मलोऽन्धोऽदृङ्मूर्च्छाले मूर्तमूर्च्छितौ ॥ ६१ ॥
<LEND>
<L>845<pc>
<eid>1733<syns>शुक्र-क्ली,तेजस्-क्ली,रेतस्-क्ली,बीज-क्ली,वीर्य-क्ली,इन्द्रिय-क्ली
शुक्रं तेजोरेतसी च बीजवीर्येन्द्रियाणि च ।
<LEND>
<L>846<pc>
<eid>1734<syns>मायु-पुं,पित्त-क्ली
<eid>1735<syns>कफ-पुं,श्लेष्मन्-पुं
<eid>1736<syns>त्वच्-स्त्री,असृर्ग्धरा-स्त्री
मायुः पित्तं कफः श्लेष्मा स्त्रियां तु त्वगसृग्धरा ॥ ६२ ॥
<LEND>
<L>847<pc>
<eid>1737<syns>पिशित-क्ली,तरस-क्ली,मांस-क्ली,पलल-क्ली,क्रव्य-क्ली,आमिष-क्ली
पिशितं तरसं मांसं पललं क्रव्यमामिषम् ।
<LEND>
<L>848<pc>
<eid>1738<syns>उत्तप्त-क्ली,शुष्कमांस-क्ली,वल्लूर-त्रि
उत्तप्तं शुष्कमांसं स्यात्तद्वल्लूरं त्रिलिङ्गकम् ॥ ६३ ॥
<LEND>
<L>849<pc>
<eid>1739<syns>रुधिर-क्ली,असृज्-क्ली,लोहित-क्ली,अस्र-क्ली,रक्त-क्ली,क्षतज-क्ली,शोणित-क्ली
रुधिरेऽसृग्लोहितास्ररक्तक्षतजशोणितम् ।
<LEND>
<L>850<pc>
<eid>1740<syns>बुक्का-स्त्री,अग्रमांस-क्ली
<eid>1741<syns>हृदय-क्ली,हृद्-क्ली
<eid>1742<syns>मेदस्-क्ली,वपा-स्त्री,वसा-स्त्री
बुक्काग्रमांसं हृदयं हृन्मेदस्तु वपा वसा ॥ ६४ ॥
<LEND>
<L>851<pc>
<eid>1743<syns>मन्या-स्त्री
<eid>1744<syns>नाडी-स्त्री,धमनि-स्त्री,सिरा-स्त्री
पश्चाद्ग्रीवाशिरा मन्या नाडी तु धमनिः शिरा ।
<LEND>
<L>852<pc>
<eid>1745<syns>तिलक-क्ली,क्लोमन्-क्ली
<eid>1746<syns>मस्तिष्क-क्ली,गोर्द-क्ली
<eid>1747<syns>किट्ट-क्ली,मल-पुंक्ली
तिलकं क्लोम मस्तिष्कं गोर्दं किट्टं मलोऽस्त्रियाम् ॥ ६५ ॥
<LEND>
<L>853<pc>
<eid>1748<syns>अन्त्र-क्ली,पुरीतत्-पुंक्ली
<eid>1749<syns>गुल्म-पुं,प्लीहन्-पुं
<eid>1750<syns>वस्नसा-स्त्री,स्नायु-स्त्री
<eid>1751<syns>कालखण्ड-क्ली,यकृत्-क्ली
अन्त्रं पुरीतद्गुल्मस्तु प्लीहा पुंस्यथ वस्नसा ।
स्नायुः स्त्रियां कालखण्डयकृती तु समे इमे ॥ ६६ ॥
<LEND>
<L>854<pc>
<eid>1752<syns>सृणिका-स्त्री,स्यन्दिनी-स्त्री,लाला-स्त्री
<eid>1753<syns>दूषिका-स्त्री
सृणिका स्यन्दिनी लाला दूषिका नेत्रयोर्मलम् ।
<LEND>
<L>855<pc>
<eid>1754<syns>नासामल-क्ली,सिङ्घाण-पुं
<eid>1755<syns>पिञ्जूष-पुं
नासामलं तु सिङ्घाणं पिञ्जूषं कर्णयोर्मलम् ।
<LEND>
<L>856<pc>
<eid>1756<syns>मूत्र-क्ली,प्रस्राव-पुं
<eid>1757<syns>उच्चार-पुं,अवस्कर-पुं,शमल-क्ली,शकृत्-क्ली,पुरीष-क्ली,गूथ-क्ली,वर्चस्क-पुंक्ली,विष्ठा-स्त्री,विश्-स्त्री
मूत्रं प्रस्राव उच्चारावस्करौ शमलं शकृत् ॥ ६७ ॥
पुरीषं गूथवर्चस्कमस्त्री विष्ठाविशौ स्त्रियौ ।
<LEND>
<L>857<pc>
<eid>1758<syns>कर्पर-पुं,कपाल-पुंक्ली
<eid>1759<syns>कीकस-क्ली,कुल्य-क्ली,अस्थि-क्ली
स्यात्कर्परः कपालोऽस्त्री कीकसं कुल्यमस्थि च ॥ ६८ ॥
<LEND>
<L>858<pc>
<eid>1760<syns>कङ्काल-पुं
<eid>1761<syns>कशेरुका-स्त्री
स्याच्छरीरास्थ्नि कङ्कालः पृष्ठास्थ्नि तु कशेरुका ।
<LEND>
<L>859<pc>
<eid>1762<syns>शिरोस्थि-क्ली,करोटि-स्त्री
<eid>1763<syns>पार्श्वास्थि-क्ली,पर्शुका-स्त्री
शिरोस्थनि करोटिः स्त्री पार्श्वास्थनि तु पर्शुका ॥ ६९ ॥
<LEND>
<L>860<pc>
<eid>1764<syns>अङ्ग-क्ली,प्रतीक-पुं,अवयव-पुं,अपघन-पुं
<eid>1765<syns>कलेवर-क्ली,गात्र-क्ली,वपुस्-क्ली,संहनन-क्ली,शरीर-क्ली,वर्ष्मन्-क्ली,विग्रह-पुं,काय-पुं,देह-पुंक्ली,मूर्ति-स्त्री,तनु-स्त्री,तनू-स्त्री
अङ्गं प्रतीकोऽवयवोऽपघनोऽथ कलेवरम् ।
गात्रं वपुः संहननं शरीरं वर्ष्म विग्रहः ॥ ७० ॥
कायो देहः क्लीबपुंसोः स्त्रियां मूर्तिस्तनुस्तनूः ।
<LEND>
<L>861<pc>
<eid>1766<syns>पादाग्र-क्ली,प्रपद-क्ली
<eid>1767<syns>पाद-पुं,पद्-पुं,अङ्घ्रि-पुं,चरण-पुंक्ली
पादाग्रं प्रपदं पादः पदङ्घ्रिश्चरणोऽस्त्रियाम् ॥ ७१ ॥
<LEND>
<L>862<pc>
<eid>1768<syns>घुटिका-स्त्री,गुल्फ-पुं
<eid>1769<syns>पार्ष्णि-पुं
तद्ग्रन्थी घुटिके गुल्फौ पुमान्पार्ष्णिस्तयोरधः ।
<LEND>
<L>863<pc>
<eid>1770<syns>जङ्घा-स्त्री,प्रसृता-स्त्री
<eid>1771<syns>जानु-पुंक्ली,ऊरुपर्वन्-पुंक्ली,अष्टीवत्-पुंक्ली
जङ्घा तु प्रसृता जानूरुपर्वाष्ठीवदस्त्रियाम् ॥ ७२ ॥
<LEND>
<L>864<pc>
<eid>1772<syns>सक्थि-क्ली,ऊरु-पुं
<eid>1773<syns>वङ्क्षण-पुं
सक्थि क्लीबे पुमानूरुस्तत्सन्धिः पुंसि वङ्क्षणः ।
<LEND>
<L>865<pc>
<eid>1774<syns>गुद-क्ली,अपान-क्ली,पायु-पुं
<eid>1775<syns>बस्ति-पुंस्त्री
गुदं त्वपानं पायुर्ना वस्तिर्नाभेरधो द्वयोः ॥ ७३ ॥
<LEND>
<L>866<pc>
<eid>1776<syns>कट-पुं,श्रोणिफलक-क्ली
<eid>1777<syns>कटि-स्त्री,श्रोणि-स्त्री,ककुद्मती-स्त्री
कटो ना श्रोणिफलकं कटिः श्रोणिः ककुद्मती ।
<LEND>
<L>867<pc>
<eid>1778<syns>नितम्ब-पुं
<eid>1779<syns>जघन-क्ली
पश्चान्नितम्बः स्त्रीकट्याः क्लीबे तु जघनं पुरः ॥ ७४ ॥
<LEND>
<L>868<pc>
<eid>1780<syns>कूपक-पुं,कुकुन्दर-पुं
कूपकौ तु नितम्बस्थौ द्वयहीने ककुन्दरे ।
<LEND>
<L>869<pc>
<eid>1781<syns>स्फिच्-स्त्री,कटिप्रोथ-पुं
स्त्रियाम्स्फिचौ कटिप्रोथावुपस्थो वक्ष्यमाणयोः ॥ ७५ ॥
<LEND>
<L>870<pc>
<eid>1782<syns>उपस्थ-पुं
<eid>1783<syns>भग-क्ली,योनि-पुंस्त्री
<eid>1784<syns>शिश्न-पुं,मेढ्र-पुं,मेहन-क्ली,शेफस्-क्ली
भगं योनिर्द्वयोः शिश्नो मेढ्रो मेहनशेफसी ।
<LEND>
<L>871<pc>
<eid>1785<syns>मुष्क-पुं,अण्डकोश-पुं,वृषण-पुं
<eid>1786<syns>त्रिक-क्ली
मुष्कोऽण्डकोशो वृषणः पृष्ठवंशाधरे त्रिकम् ॥ ७६ ॥
<LEND>
<L>872<pc>
<eid>1787<syns>पिचण्ड-पुं,कुक्षि-पुं,जठर-पुंक्ली,उदर-क्ली,तुन्द-क्ली
<eid>1788<syns>स्तन-पुं,कुच-पुं
पिचण्डकुक्षी जठरोदरं तुन्दं स्तनौ कुचौ ।
<LEND>
<L>873<pc>
<eid>1789<syns>चूचुक-पुंक्ली,कुचाग्र-क्ली
<eid>1790<syns>क्रोड-स्त्रीक्ली,भुजान्तर-क्ली
चूचुकं तु कुचाग्रं स्यान्न ना क्रोडं भुजान्तरम् ॥ ७७ ॥
<LEND>
<L>874<pc>
<eid>1791<syns>उरस्-क्ली,वत्स-पुंक्ली,वक्षस्-क्ली
<eid>1792<syns>पृष्ठ-क्ली
उरो वत्सं च वक्षश्च पृष्ठं तु चरमं तनोः ।
<LEND>
<L>875<pc>
<eid>1793<syns>स्कन्ध-पुं,भुजशिरस्-क्ली,अंस-पुंक्ली
<eid>1794<syns>जत्रु-क्ली
स्कन्धो भुजशिरोंऽसोऽस्त्री सन्धी तस्यैव जत्रुणी ॥ ७८ ॥
<LEND>
<L>876<pc>
<eid>1795<syns>बाहुमूल-क्ली,कक्ष-पुं
<eid>1796<syns>पार्श्व-पुंक्ली
बाहुमूले उभे कक्षौ पार्श्वमस्त्री तयोरधः ।
<LEND>
<L>877<pc>
<eid>1797<syns>मध्यम-पुंक्ली,अवलग्न-पुंक्ली,मध्य-पुंक्ली
मध्यमं चावलग्नं च मध्योऽस्त्री द्वौ परौ द्वयोः ॥ ७९ ॥
<LEND>
<L>878<pc>
<eid>1798<syns>भुज-पुंस्त्री,बाहु-पुंस्त्री,प्रवेष्ट-पुं,दोस्-पुं
<eid>1799<syns>कफोणि-पुंस्त्री,कूर्पर-पुंस्त्री
भुजबाहू प्रवेष्टो दोः स्यात्कफोणिस्तु कूर्परः ।
<LEND>
<L>879<pc>
<eid>1800<syns>प्रगण्ड-पुं
<eid>1801<syns>प्रकोष्ठ-पुं
अस्योपरि प्रगण्डः स्यात्प्रकोष्ठस्तस्य चाप्यधः ॥ ८० ॥
<LEND>
<L>880<pc>
<eid>1802<syns>करभ-पुं
मणिबन्धादाकनिष्ठं करस्य करभो बहिः ।
<LEND>
<L>881<pc>
<eid>1803<syns>पञ्चशाख-पुं,शय-पुं,पाणि-पुं
<eid>1804<syns>तर्जनी-स्त्री,प्रदेशिनी-स्त्री
पञ्चशाखः शयः पाणिस्तर्जनी स्यात्प्रदेशिनी ॥ ८१ ॥
<LEND>
<L>882<pc>
<eid>1805<syns>अङ्गुली-स्त्री,करशाखा-स्त्री
<eid>1806<syns>अङ्गुष्ठ-पुं
<eid>1807<syns>प्रदेशिनी-स्त्री
<eid>1808<syns>मध्यमा-स्त्री
<eid>1809<syns>अनामिका-स्त्री
<eid>1810<syns>कनिष्ठा-स्त्री
अङ्गुल्यः करशाखाः स्युः पुंस्यङ्गुष्ठः प्रदेशिनी ।
मध्यमानामिका चापि कनिष्ठा चेति ताः क्रमात् ॥ ८२ ॥
<LEND>
<L>883<pc>
<eid>1811<syns>पुनर्भव-पुं,कररुह-पुं,नख-पुंक्ली,नखर-पुंक्ली
पुनर्भवः कररुहो नखोऽस्त्री नखरोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>884<pc>
<eid>1812<syns>प्रादेश-पुं
<eid>1813<syns>ताल-पुं
<eid>1814<syns>गोकर्ण-पुं
प्रादेशतालगोकर्णास्तर्जन्यादियुते तते ॥ ८३ ॥
<LEND>
<L>885<pc>
<eid>1815<syns>वितस्ति-पुंस्त्री,द्वादशाङ्गुल-पुं
अङ्गुष्ठे सकनिष्ठे स्याद्वितस्तिर्द्वादशाङ्गुलः ।
<LEND>
<L>886<pc>
<eid>1816<syns>चपेट-पुं,प्रतल-पुं,प्रहस्त-पुं
पाणौ चपेटप्रतलप्रहस्ता विस्तृताङ्गुलौ ॥ ८४ ॥
<LEND>
<L>887<pc>
<eid>1817<syns>संहतल-पुं,प्रतल-पुं
द्वौ संहतौ संहतलप्रतलौ वामदक्षिणौ ।
<LEND>
<L>888<pc>
<eid>1818<syns>प्रसृति-स्त्री
<eid>1819<syns>अञ्जलि-पुं
पाणिर्निकुब्जः प्रसृतिस्तौ युतावञ्जलिः पुमान् ॥ ८५ ॥
<LEND>
<L>889<pc>
<eid>1820<syns>हस्त-पुं
<eid>1821<syns>रत्नि-पुंस्त्री
<eid>1822<syns>अरत्नि-पुंस्त्री
प्रकोष्ठे विस्तृतकरे हस्तो मुष्ट्या तु बद्धया ।
स रत्निः स्यादरत्निस्तु निष्कनिष्ठेन मुष्टिना ॥ ८६ ॥
<LEND>
<L>890<pc>
<eid>1823<syns>व्याम-पुं
व्यामो बाह्वोः सकरयोस्ततयोस्तिर्यगन्तरम् ।
<LEND>
<L>891<pc>
<eid>1824<syns>पौरुष-त्रि
ऊर्ध्वविस्तृतदोः पाणिनृमाने पौरुषं त्रिषु ॥ ८७ ॥
<LEND>
<L>892<pc>
<eid>1825<syns>कण्ठ-त्रि,गल-पुं
<eid>1826<syns>ग्रीवा-स्त्री,शिरोधि-स्त्री,कन्धरा-स्त्री
कण्ठो गलोऽथ ग्रीवायां शिरोधिः कन्धरेत्यपि ।
<LEND>
<L>893<pc>
<eid>1827<syns>कम्बुग्रीवा-स्त्री
<eid>1828<syns>अवटु-पुं,घटा-स्त्री,कृकाटिका-स्त्री
कम्बुग्रीवा त्रिरेखा सावटुर्घाटा कृकाटिका ॥ ८८ ॥
<LEND>
<L>894<pc>
<eid>1829<syns>वक्त्र-क्ली,आस्य-क्ली,वदन-क्ली,तुण्ड-क्ली,आनन-क्ली,लपन-क्ली,मुख-क्ली
वक्त्रास्ये वदनं तुण्डमाननं लपनं मुखम् ।
<LEND>
<L>895<pc>
<eid>1830<syns>घ्राण-क्ली,गन्धवहा-स्त्री,घोणा-स्त्री,नासा-स्त्री,नासिका-स्त्री
क्लीबे घ्राणं गन्धवहा घोणा नासा च नासिका ॥ ८९ ॥
<LEND>
<L>896<pc>
<eid>1831<syns>ओष्ठ-पुं,अधर-पुं,रदनच्छद-पुं,दशनवासस्-क्ली
ओष्ठाधरौ तु रदनच्छदौ दशनवाससी ।
<LEND>
<L>897<pc>
<eid>1832<syns>चिबुक-क्ली
<eid>1833<syns>गण्ड-पुं,कपोल-पुं
<eid>1834<syns>हनु-पुं
अधस्ताच्चिबुकं गण्डौ कपोलौ तत्परा हनुः ॥ ९० ॥
<LEND>
<L>898<pc>
<eid>1835<syns>रदन-पुं,दशन-पुं,दन्त-पुं,रद-पुं
<eid>1836<syns>तालु-क्ली,काकुद-क्ली
रदना दशना दन्ता रदास्तालु तु काकुदम् ।
<LEND>
<L>899<pc>
<eid>1837<syns>रसज्ञा-स्त्री,रसना-स्त्री,जिह्वा-स्त्री
<eid>1838<syns>सृक्किणी-क्ली
रसज्ञा रसना जिह्वा प्रान्तावोष्ठस्य सृक्किणी ॥ ९१ ॥
<LEND>
<L>900<pc>
<eid>1839<syns>ललाट-क्ली,अलिक-क्ली,गोधि-पुं
<eid>1840<syns>भ्रू-स्त्री
ललाटमलिकं गोधिरूर्ध्वे दृग्भ्यां भ्रुवौ स्त्रियौ ।
<LEND>
<L>901<pc>
<eid>1841<syns>कूर्च-पुंक्ली
<eid>1842<syns>तारकाक्षि-स्त्री,कनीनिका-स्त्री
कूर्चमस्त्री भ्रुवोर्मध्यं तारकाक्ष्णः कनीनिका ॥ ९२ ॥
<LEND>
<L>902<pc>
<eid>1843<syns>लोचन-क्ली,नयन-क्ली,नेत्र-क्ली,ईक्षण-क्ली,चक्षुस्-क्ली,अक्षि-क्ली,दृश्-स्त्री,दृष्टि-स्त्री
<eid>1844<syns>अस्रु-क्ली,नेत्राम्बु-क्ली,रोदन-क्ली,अस्र-क्ली,अश्रु-क्ली
लोचनं नयनं नेत्रमीक्षणं चक्षुरक्षिणी ।
दृग्दृष्टी चास्रु नेत्राम्बु रोदनं चास्रमश्रु च ॥ ९३ ॥
<LEND>
<L>903<pc>
<eid>1845<syns>अपाङ्ग-पुं
<eid>1846<syns>कटाक्ष-पुं,अपाङ्गदर्शन-क्ली
अपाङ्गौ नेत्रयोरन्तौ कटाक्षोऽपाङ्गदर्शने ।
<LEND>
<L>904<pc>
<eid>1847<syns>कर्ण-पुं,शब्दग्रह-पुं,श्रोत्र-क्ली,श्रुति-स्त्री,श्रवण-पुं,श्रवस्-क्ली
कर्णशब्दग्रहौ श्रोत्रं श्रुतिः स्त्री श्रवणं श्रवः ॥ ९४ ॥
<LEND>
<L>905<pc>
<eid>1848<syns>उत्तमाङ्ग-क्ली,शिरस्-क्ली,शीर्ष-क्ली,मूर्धन्-पुं,मस्तक-पुंक्ली
उत्तमाङ्गं शिरः शीर्षं मूर्धा ना मस्तकोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>906<pc>
<eid>1849<syns>चिकुर-पुं,कुन्तल-पुं,बाल-पुं,कच-पुं,केश-पुं,शिरोरुह-पुं
चिकुरः कुन्तलो वालः कचः केशः शिरोरुहः ॥ ९५ ॥
<LEND>
<L>907<pc>
<eid>1850<syns>कैशिक-क्ली,कैश्य-क्ली
<eid>1851<syns>अलक-पुं,चूर्णकुन्तल-पुं
तद्वृन्दे कैशिकं कैश्यमलकाश्चूर्णकुन्तलाः ।
<LEND>
<L>908<pc>
<eid>1852<syns>भ्रमरक-पुं
<eid>1853<syns>काकपक्ष-पुं,शिखण्डक-पुं
ते ललाटे भ्रमरकाः काकपक्षः शिखण्डकः ॥ ९६ ॥
<LEND>
<L>909<pc>
<eid>1854<syns>कबरी-स्त्री,केशवेश-पुं
<eid>1855<syns>धम्मिल्ल-पुं
कबरी केशवेशोऽथ धम्मिल्लः संयताः कचाः ।
<LEND>
<L>910<pc>
<eid>1856<syns>शिखा-स्त्री,चूडा-स्त्री,केशपाशी-स्त्री
<eid>1857<syns>सटा-स्त्री,जटा-स्त्री
शिखा चूडा केशपाशी व्रतिनस्तु सटा जटा ॥ ९७ ॥
<LEND>
<L>911<pc>
<eid>1858<syns>वेणि-स्त्री,प्रवेणी-स्त्री
<eid>1859<syns>शीर्षण्य-पुं,शिरस्य-पुं
वेणी प्रवेणी शीर्षण्यशिरस्यौ विशदे कचे ।
<LEND>
<L>912<pc>
<eid>1860<syns>पाश-पुं,पक्ष-पुं,हस्त-पुं
पाशः पक्षश्च हस्तश्च कलापार्थाः कचात्परे ॥ ९८ ॥
<LEND>
<L>913<pc>
<eid>1861<syns>तनूरुह-क्ली,रोमन्-क्ली,लोमन्-क्ली
<eid>1862<syns>श्मश्रु-क्ली
तनूरुहं रोम लोम तद्वृद्धौ श्मश्रु पुम्मुखे ।
<LEND>
<L>914<pc>
<eid>1863<syns>आकल्प-पुं,वेष-पुं,नेपथ्य-क्ली,प्रतिकर्मन्-क्ली,प्रसाधन-क्ली
आकल्पवेषौ नेपथ्यं प्रतिकर्म प्रसाधनम् ॥ ९९ ॥
<LEND>
<L>915<pc>
<eid>1864<syns>अलङ्कर्तृ-त्रि,अलङ्करिष्णु-त्रि
<eid>1865<syns>मण्डित-त्रि,प्रसाधित-त्रि,अलङ्कृत-त्रि,भूषित-त्रि,परिष्कृत-त्रि
दशैते त्रिष्वलङ्कर्तालङ्करिष्णुश्च मण्डितः ।
प्रसाधितोऽलङ्कृतश्च भूषितश्च परिष्कृतः ॥ १०० ॥
<LEND>
<L>916<pc>
<eid>1866<syns>विभ्राज्-त्रि,भ्राजिष्णु-त्रि,रोचिष्णु-त्रि
<eid>1867<syns>भूषण-क्ली,अलङ्क्रिया-स्त्री
विभ्राड्भ्राजिष्णुरोचिष्णू भूषणं स्यादलङ्क्रिया ।
<LEND>
<L>917<pc>
<eid>1868<syns>अलङ्कार-पुं,आभरण-क्ली,परिष्कार-पुं,विभूषण-क्ली,मण्डन-क्ली
<eid>1869<syns>मुकुट-क्ली,किरीट-पुंक्ली
अलङ्कारस्त्वाभरणं परिष्कारो विभूषणम् ॥ १०१ ॥
मण्डनं चाथ मुकुटं किरीटं पुन्नपुंसकम् ।
<LEND>
<L>918<pc>
<eid>1870<syns>चूडामणि-पुं,शिरोरत्न-क्ली
<eid>1871<syns>तरल-पुं
चूडामणिः शिरोरत्नं तरलो हारमध्यमगः ॥ १०२ ॥
<LEND>
<L>919<pc>
<eid>1872<syns>बालपाश्या-स्त्री,पारितथ्या-स्त्री
<eid>1873<syns>पत्रपाश्या-स्त्री,ललाटिका-स्त्री
वालपाश्या पारितथ्या पत्रपाश्या ललाटिका ।
<LEND>
<L>920<pc>
<eid>1874<syns>कर्णिका-स्त्री,तालपत्र-क्ली,कुण्डल-क्ली,कर्णवेष्टन-क्ली
कर्णिका तालपत्रं स्यात्कुण्डलं कर्णवेष्टनम् ॥ १०३ ॥
<LEND>
<L>921<pc>
<eid>1875<syns>ग्रैवेयक-क्ली,कण्ठभूषा-स्त्री
<eid>1876<syns>लम्बन-क्ली,ललन्तिका-स्त्री
ग्रैवेयकं कण्ठभूषा लम्बनं स्याल्ललन्तिका ।
<LEND>
<L>922<pc>
<eid>1877<syns>प्रालम्बिका-स्त्री
<eid>1878<syns>उरःसूत्रिका-स्त्री,हार-पुं,मुक्तावली-स्त्री
<eid>1879<syns>देवच्छन्द-पुं
<eid>1880<syns>गुत्स-पुं
<eid>1881<syns>गुत्सार्ध-पुं
<eid>1882<syns>गोस्तन-पुं
स्वर्णैः प्रालम्बिकाथोरःसूत्रिका मौक्तिकैः कृता ॥ १०४ ॥
हारो मुक्तावली देवच्छन्दोऽसौ शतयष्टिका ।
हारभेदा यष्टिभेदाद्गुच्छगुच्छार्धगोस्तनाः ॥ १०५ ॥
<LEND>
<L>923<pc>
<eid>1883<syns>अर्धहार-पुं
<eid>1884<syns>माणवक-पुं
<eid>1885<syns>एकावली-स्त्री
अर्धहारो माणवक एकावल्येकयष्टिका ।
<LEND>
<L>924<pc>
<eid>1886<syns>नक्षत्रमाला-स्त्री
सैव नक्षत्रमाला स्यात्सप्तविंशतिमौक्तिकैः ॥ १०६ ॥
<LEND>
<L>925<pc>
<eid>1887<syns>आवापक-पुं,पारिहार्य-पुं,कटक-पुंक्ली,वलय-पुंक्ली
आवापकः पारिहार्यः कटको वलयोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>926<pc>
<eid>1888<syns>केयूर-पुंक्ली,अङ्गद-पुंक्ली
<eid>1889<syns>अङ्गुलीयक-पुंक्ली,ऊर्मिका-स्त्री
केयूरमङ्गदं तुल्ये अङ्गुलीयकमूर्मिका ॥ १०७ ॥
<LEND>
<L>927<pc>
<eid>1890<syns>अङ्गुलिमुद्रा-स्त्री
<eid>1891<syns>कङ्कण-क्ली,करभूषण-क्ली
साक्षराङ्गुलिमुद्रा स्यात्कङ्कणं करभूषणम् ।
<LEND>
<L>928<pc>
<eid>1892<syns>मेखला-स्त्री,काञ्ची-स्त्री,सप्तकी-स्त्री,रशना-स्त्री,सारसन-क्ली
<eid>1893<syns>शृङ्खल-त्रि
स्त्रीकट्यां मेखला काञ्ची सप्तमी रशना तथा ॥ १०८ ॥
क्लीबे सारसनं चाथ पुंस्कट्यां शृङ्खलं त्रिषु ।
<LEND>
<L>929<pc>
<eid>1894<syns>पादाङ्गद-क्ली,तुलाकोटि-पुं,मञ्जीर-पुंक्ली,नूपुर-पुंक्ली
पादाङ्गदं तुलाकोटिर्मञ्जीरो नूपुरोऽस्त्रियाम् ॥ १०९ ॥
<LEND>
<L>930<pc>
<eid>1895<syns>हंसक-पुं,पादकटक-पुं
<eid>1896<syns>किङ्किणी-स्त्री,क्षुद्रघण्टिका-स्त्री
हंसकः पादकटकः किङ्किणी क्षुद्रघण्टिका ।
<LEND>
<L>931<pc>
<eid>1897<syns>त्वच्-स्त्री
<eid>1898<syns>फल-क्ली
<eid>1899<syns>कृमि-पुं
<eid>1900<syns>रोमन्-क्ली
त्वक्फलकृमिरोमाणि वस्त्रयोनिर्दश त्रिषु ॥ ११० ॥
<LEND>
<L>932<pc>
<eid>1901<syns>वाल्क-त्रि
<eid>1902<syns>फाल-त्रि,कार्पास-त्रि,बादर-त्रि
वाल्कं क्षौमादि फालं तु कार्पासं बादरं च तत् ।
<LEND>
<L>933<pc>
<eid>1903<syns>कौशेय-त्रि
<eid>1904<syns>राङ्कव-त्रि
कौशेयं कृमिकोशोत्थं राङ्कवं मृगरोमजम् ॥ १११ ॥
<LEND>
<L>934<pc>
<eid>1905<syns>अनाहत-त्रि,निष्प्रवाणि-त्रि,तन्त्रक-त्रि,नवाम्बर-क्ली
अनाहतं निष्प्रवाणि तन्त्रकं च नवाम्बरे ।
<LEND>
<L>935<pc>
<eid>1906<syns>उद्गमनीय-क्ली
तत्स्यादुद्गमनीयं यद्धौतयोर्वस्त्रयोर्युगम् ॥ ११२ ॥
<LEND>
<L>936<pc>
<eid>1907<syns>पत्रोर्ण-क्ली,धौतकौशेय-क्ली
<eid>1908<syns>बहुमूल्य-क्ली,महाधन-क्ली
पत्रोर्णं धौतकौशेयं बहुमूल्यं महाधनम् ।
<LEND>
<L>937<pc>
<eid>1909<syns>क्षौम-पुंक्ली,दुकूल-क्ली
<eid>1910<syns>निवीत-त्रि,प्रावृत-त्रि
क्षौमं दुकूलं स्याद्द्वे तु निवीतं प्रावृतं त्रिषु ॥ ११३ ॥
<LEND>
<L>938<pc>
<eid>1911<syns>दशा-पुंस्त्री,वस्ति-पुंस्त्री
स्त्रियां बहुत्वे वस्त्रस्य दशाः स्युर्वस्तयोर्द्वयोः ।
<LEND>
<L>939<pc>
<eid>1912<syns>दैर्घ्य-क्ली,आयाम-पुं,आनाह-पुं
<eid>1913<syns>परिणाह-पुं,विशालता-स्त्री
दैर्घ्यमायाम आरोहः परिणाहो विशालता ॥ ११४ ॥
<LEND>
<L>940<pc>
<eid>1914<syns>पटच्चर-क्ली,जीर्णवस्त्र-क्ली
<eid>1915<syns>नक्तक-पुं,कर्पट-पुं
पटच्चरं जीर्णवस्त्रं समौ नक्तककर्पटौ ।
<LEND>
<L>941<pc>
<eid>1916<syns>वस्त्र-क्ली,आच्छादन-क्ली,वास-क्ली,चेल-क्ली,वसन-क्ली,अंशुक-क्ली
वस्त्रमाच्छादनं वासश्चैलं वसनमंशुकम् ॥ ११५ ॥
<LEND>
<L>942<pc>
<eid>1917<syns>सुचेलक-पुं,पट-पुंक्ली
<eid>1918<syns>वराशि-पुं,स्थूलशाटक-पुं
सुचेलकः पटोऽस्त्री स्याद्वराशिः स्थूलशाटकः ।
<LEND>
<L>943<pc>
<eid>1919<syns>निचोल-त्रि,प्रच्छदपट-पुं
<eid>1920<syns>रल्लक-पुं,कम्बल-पुं
निचोलः प्रच्छदपटः समौ रल्लककम्बलौ ॥ ११६ ॥
<LEND>
<L>944<pc>
<eid>1921<syns>अन्तरीय-क्ली,उपसङ्ख्यान-क्ली,परिधान-क्ली,अधोम्शुक-क्ली
अन्तरीयोपसंव्यानपरिधानान्यधोंशुके ।
<LEND>
<L>945<pc>
<eid>1922<syns>प्रावार-पुं,उत्तरासङ्ग-पुं,बृहतिका-स्त्री,सङ्ख्यान-क्ली,उत्तरीय-क्ली
द्वौ प्रावारोत्तरासङ्गौ समौ बृहतिका तथा ॥ ११७ ॥
<LEND>
<L>946<pc>
<eid>1923<syns>चोल-पुं,कूर्पासक-पुंक्ली
संव्यानमुत्तरीयं च चोलः कूर्पासकोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>947<pc>
<eid>1924<syns>नीशार-पुं
नीशारः स्यात्प्रावरणे हिमानिलनिवारणे ॥ ११८ ॥
<LEND>
<L>948<pc>
<eid>1925<syns>अर्धोरुक-क्ली,चण्डातक-क्ली
अर्धोरुकं वरस्त्रीणां स्याच्चण्डातकमस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>949<pc>
<eid>1926<syns>आप्रपदीन-त्रि
स्यात्त्रिष्वाप्रपदीनं तत्प्राप्नोत्याप्रपदं हि यत् ॥ ११९ ॥
<LEND>
<L>950<pc>
<eid>1927<syns>वितान-पुंक्ली,उल्लोच-पुं
<eid>1928<syns>दूष्य-क्ली,वस्त्रवेश्मन्-क्ली
अस्त्री वितानमुल्लोचो दूष्याद्यं वस्त्रवेश्मनि ।
<LEND>
<L>951<pc>
<eid>1929<syns>प्रतिसीरा-स्त्री,जवनिका-स्त्री,तिरस्करिणी-स्त्री
प्रतिसीरा जवनिका स्यात्तिरस्करिणी च सा ॥ १२० ॥
<LEND>
<L>952<pc>
<eid>1930<syns>परिकर्मन्-क्ली,अङ्गसंस्कार-पुं
<eid>1931<syns>मार्ष्टि-स्त्री,मार्जना-स्त्री,मृजा-स्त्री
परिकर्माङ्गसंस्कारः स्यान्मार्ष्टिर्मार्जना मृजा ।
<LEND>
<L>953<pc>
<eid>1932<syns>उद्वर्तन-क्ली,उत्सादन-क्ली
<eid>1933<syns>आप्लाव-पुं,आप्लव-पुं,स्नान-क्ली
<eid>1934<syns>चर्चा-स्त्री,चार्चिक्य-क्ली,स्थासक-पुं
<eid>1935<syns>प्रबोधन-क्ली,अनुबोध-पुं
<eid>1936<syns>पत्रलेखा-स्त्री,पत्राङ्गुलि-स्त्री
उद्वर्तनोत्सादने द्वे समे आप्लाव आप्लवः ॥ १२१ ॥
स्नानं चर्चा तु चार्चिक्यं स्थासकोऽथ प्रबोधनम् ।
अनुबोधः पत्रलेखा पत्राङ्गुलिरिमे समे ॥ १२२ ॥
<LEND>
<L>954<pc>
<eid>1937<syns>तमालपत्र-क्ली,तिलक-पुंक्ली,चित्रक-क्ली,विशेषक-पुंक्ली
तमालपत्रतिलकचित्रकाणि विशेषकम् ।
<LEND>
<L>955<pc>
<eid>1938<syns>कुङ्कुम-क्ली,काश्मीरजन्मन्-क्ली,अग्निशिख-क्ली,वर-क्ली,बाह्लीक-क्ली,पीतन-क्ली,रक्त-क्ली,सङ्कोच-क्ली,पिशुन-क्ली,धीरन्-क्ली,लोहितचन्दन-क्ली
द्वितीयं च तुरीयं च न स्त्रियामथ कुङ्कुमम् ॥ १२३ ॥
काश्मीरजन्माग्निशिखं वरं वाह्लीकपीतने ।
रक्तसंकोचपिशुनं धीरं लोहितचन्दनम् ॥ १२४ ॥
<LEND>
<L>956<pc>
<eid>1939<syns>लाक्षा-स्त्री,राक्षा-स्त्री,जतु-क्ली,याव-पुं,अलक्त-पुं,द्रुमामय-पुं
लाक्षा राक्षा जतु क्लीबे यावोऽलक्तो द्रुमामयः ।
<LEND>
<L>957<pc>
<eid>1940<syns>लवङ्ग-क्ली,देवकुसुम-क्ली,श्रीसंज्ञ-क्ली
लवङ्गं देवकुसुमं श्रीसंज्ञमथ जायकम् ॥ १२५ ॥
<LEND>
<L>958<pc>
<eid>1941<syns>जायक-क्ली,कालीयक-क्ली,कालानुसार्य-क्ली
<eid>1942<syns>समार्थक-त्रि,वंशका-क्ली,अगुरु-क्ली,राजार्ह-क्ली,लोह-क्ली,कृमिज-क्ली,जोङ्गक-क्ली
कालीयकं च कालानुसार्यं चाथ समार्थकम् ।
वंशिकागुरुराजार्हलोहकृमिजजोङ्गकम् ॥ १२६ ॥
<LEND>
<L>959<pc>
<eid>1943<syns>कालागुरु-क्ली,अगुरु-क्ली
<eid>1944<syns>मङ्गल्या-क्ली,मल्लिगन्धि-क्ली
कालागुर्वगुरु स्यात्तु मङ्गल्या मल्लिगन्धि यत् ।
<LEND>
<L>960<pc>
<eid>1945<syns>यक्षधूप-पुं,सर्जरस-पुं,राल-पुं,सर्वरस-पुं,बहुरूप-पुं
<eid>1946<syns>वृकधूप-पुं,कृत्रिमधूपक-पुं
यक्षधूपः सर्जरसो रालसर्वरसावपि ॥ १२७ ॥
बहुरूपोऽप्यथ वृकधूपकृत्रिमधूपकौ ।
<LEND>
<L>961<pc>
<eid>1947<syns>तुरुष्क-पुं,पिण्डक-पुं,सिल्ह-पुं,यावन-पुं
<eid>1948<syns>पायस-पुं,श्रीवास-पुं,वृकधूप-पुं,श्रीवेष्ट-पुं,सरलद्रव-पुं
तुरुष्कः पिण्डकः सिह्लो यावनोऽप्यथ पायसः ॥ १२८ ॥
श्रीवासो वृकधूपोऽपि श्रीवेष्टसरलद्रवौ ।
<LEND>
<L>962<pc>
<eid>1949<syns>मृगनाभि-पुं,मृगमद-पुं,कस्तूरी-स्त्री
<eid>1950<syns>कोलक-क्ली,कक्कोलक-क्ली,कोशफल-क्ली
<eid>1951<syns>कर्पूर-पुंक्ली,घनसार-पुं,चन्द्रसंज्ञ-पुं,सिताभ्र-पुं,हिमवालुका-स्त्री
मृगनाभिर्मृगमदः कस्तूरी चाथ कोलकम् ॥ १२९ ॥
कक्कोलकं कोशफलमथ कर्पूरमस्त्रियाम् ।
घनसारश्चन्द्रसंज्ञः सिताभ्रो हिमवालुका ॥ १३० ॥
<LEND>
<L>963<pc>
<eid>1952<syns>गन्धसार-पुं,मलयज-पुं,भद्रश्री-स्त्री,चन्दन-पुंक्ली
गन्धसारो मलयजो भद्रश्रीश्चन्दनोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>964<pc>
<eid>1953<syns>तैलपर्णिक-क्ली,गोशीर्ष-क्ली,हरिचन्दन-पुंक्ली
तैलपर्णिकगोशीर्षे हरिचन्दनमस्त्रियाम् ॥ १३१ ॥
<LEND>
<L>965<pc>
<eid>1954<syns>तिलपर्णी-स्त्री,पत्राङ्ग-क्ली,रञ्जन-क्ली,रक्तचन्दन-क्ली,कुचन्दन-क्ली
<eid>1955<syns>जातीकोश-क्ली,जातीफल-क्ली
तिलपर्णी तु पत्राङ्गं रञ्जनं रक्तचन्दनम् ।
कुचन्दनं चाथ जातीकोशजातीफले समे ॥ १३२ ॥
<LEND>
<L>966<pc>
<eid>1956<syns>यक्षकर्दम-पुं
कर्पूरागुरुकस्तूरीकक्कोलैर्यक्षकर्दमः ।
<LEND>
<L>967<pc>
<eid>1957<syns>गात्रानुलेपनी-स्त्री,वर्ति-स्त्री,वर्णक-क्ली,विलेपन-क्ली
गात्रानुलेपनी वर्तिर्वर्णकं स्याद्विलेपनम् ॥ १३३ ॥
<LEND>
<L>968<pc>
<eid>1958<syns>चूर्ण-क्ली,वासयोग-पुं
<eid>1959<syns>भावित-त्रि,वासित-त्रि
चूर्णानि वासयोगाः स्युर्भावितं वासितं त्रिषु ।
<LEND>
<L>969<pc>
<eid>1960<syns>अधिवासन-क्ली
संस्कारो गन्धमाल्याद्यैर्यः स्यात्तदधिवासनम् ॥ १३४ ॥
<LEND>
<L>970<pc>
<eid>1961<syns>माल्य-क्ली,माला-स्त्री,स्रज्-स्त्री
<eid>1962<syns>गर्भक-पुं
माल्यं मालास्रजौ मूर्ध्नि केशमध्ये तु गर्भकः ।
<LEND>
<L>971<pc>
<eid>1963<syns>प्रभ्रष्टक-क्ली
प्रभ्रष्टकं शिखालम्बि पुरोन्यस्तं ललामकम् ॥ १३५ ॥
<LEND>
<L>972<pc>
<eid>1964<syns>ललामक-क्ली
<eid>1965<syns>प्रालम्ब-क्ली
<eid>1966<syns>वैकक्षिक-क्ली
प्रालम्बमृजुलम्बि स्यात्कण्ठाद्वैकक्षिकं तु तत् ।
<LEND>
<L>973<pc>
<eid>1967<syns>आपीड-पुं,शेखर-पुं
यत्तिर्यक्क्षिप्तमुरसि शिखास्वापीडशेखरौ ॥ १३६ ॥
<LEND>
<L>974<pc>
<eid>1968<syns>रचना-स्त्री,परिस्पन्द-पुं
<eid>1969<syns>आभोग-पुं,परिपूर्णता-स्त्री
रचना स्यात्परिस्यन्द आभोगः परिपूर्णता ।
<LEND>
<L>975<pc>
<eid>1970<syns>उपधान-क्ली,उपबर्ह-पुं
<eid>1971<syns>शय्या-स्त्री,शयनीय-क्ली,शयन-क्ली
<eid>1972<syns>मञ्च-पुं,पर्यङ्क-पुं,पल्यङ्क-पुं,खट्वा-स्त्री
उपधानं तूपबर्हः शय्यायां शयनीयवत् ॥ १३७ ॥
शयनं मञ्चपर्यङ्कपल्यङ्काः खट्वया समाः ।
<LEND>
<L>976<pc>
<eid>1973<syns>गेन्दुक-पुं,कन्दुक-पुं
<eid>1974<syns>दीप-पुं,प्रदीप-पुं
<eid>1975<syns>पीठ-क्ली,आसन-क्ली
गेन्दुकः कन्दुको दीपः प्रदीपः पीठमासनम् ॥ १३८ ॥
<LEND>
<L>977<pc>
<eid>1976<syns>समुद्गक-पुं,सम्पुटक-पुं
<eid>1977<syns>प्रतिग्राह-पुं,पतद्ग्रह-पुं
समुद्गकः सम्पुटकः प्रतिग्राहः पतद्ग्रहः ।
<LEND>
<L>978<pc>
<eid>1978<syns>प्रसाधनी-स्त्री,कङ्कतिका-स्त्री
<eid>1979<syns>पिष्टात-पुं,पटवासक-पुं
प्रसाधनी कङ्कतिका पिष्टातः पटवासकः ॥ १३९ ॥
<LEND>
<L>979<pc>
<eid>1980<syns>दर्पण-पुंक्ली,मुकुर-पुं,आदर्श-पुं
<eid>1981<syns>व्यजन-क्ली,तालवृन्तक-क्ली
दर्पणे मुकुरादर्शौ व्यजनं तालवृन्तकम् ॥ १४० ॥
<LEND>
;c{इति मनुष्यवर्गः}
;v{ब्रह्मवर्गः}
;c{अथ ब्रह्मवर्गः}
<L>980<pc>
<eid>1982<syns>सन्तति-स्त्री,गोत्र-क्ली,जनन-क्ली,कुल-क्ली,अभिजन-पुं,अन्वय-पुं,वंश-पुं,अन्ववाय-पुं,सन्तान-पुं
<eid>1983<syns>वर्ण-पुं
<eid>1984<syns>ब्राह्मण-पुं
<eid>1985<syns>क्षत्रिय-पुं
<eid>1986<syns>वैश्य-पुं
<eid>1987<syns>शूद्र-पुं
<eid>1988<syns>चातुर्वर्ण्य-क्ली
सन्ततिर्गोत्रजननकुलान्यभिजनान्वयौ ।
वंशोऽन्ववायः सन्तानो वर्णाः स्युर्ब्राह्मणादयः ॥ १ ॥
विप्रक्षत्रियविट्शूद्राश्चातुर्वर्ण्यमिति स्मृतम् ।
<LEND>
<L>981<pc>
<eid>1989<syns>राजबीजिन्-पुं,राजवंश्य-पुं
<eid>1990<syns>बीज्य-पुं,कुलसम्भव-पुं
राजबीजी राजवंश्यो बीज्यस्तु कुलसंभवः ॥ २ ॥
<LEND>
<L>982<pc>
<eid>1991<syns>महाकुल-पुं,कुलीन-त्रि,आर्य-पुं,सभ्य-पुं,सज्जन-पुं,साधु-त्रि
महाकुलकुलीनार्यसभ्यसज्जनसाधवः ।
<LEND>
<L>983<pc>
<eid>1992<syns>ब्रह्मचारिन्-पुं
<eid>1993<syns>गृहिन्-पुं
<eid>1994<syns>वानप्रस्थ-पुं
<eid>1995<syns>भिक्षु-पुं
ब्रह्मचारी गृही वानप्रस्थो भिक्षुश्चतुष्टये ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>984<pc>
<eid>1996<syns>आश्रम-पुंक्ली
<eid>1997<syns>द्विजाति-पुं,अग्रजन्मन्-पुं,भूदेव-पुं,वाडव-पुं,विप्र-पुं,ब्राह्मण-पुं
<eid>1998<syns>षट्कर्मन्-पुं
आश्रमोऽस्त्री द्विजात्यग्रजन्मभूदेववाडवाः ।
विप्रश्च ब्राह्मणोऽसौ षट्कर्मा यागादिभिर्वृतः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>985<pc>
<eid>1999<syns>विद्वस्-पुं,विपश्चित्-पुं,दोषज्ञ-पुं,सत्-पुं,सुधी-पुं,कोविद-पुं,बुध-पुं,धीर-पुं,मनीषिन्-पुं,ज्ञ-पुं,प्राज्ञ-पुं,सङ्ख्यावत्-पुं,पण्डित-पुं,कवि-पुं,धीमत्-पुं,सूरिन्-पुं,कृतिन्-पुं,कृष्टि-पुं,लब्धवर्ण-पुं,विचक्षण-पुं,दूरदर्शिन्-पुं,दीर्घदर्शिन्-पुं
विद्वान्विपश्चिद्दोषज्ञः सन्सुधीः कोविदो बुधः ।
धीरो मनीषी ज्ञः प्राज्ञः संख्यावान्पण्डितः कविः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>986<pc>
<eid>2000<syns>श्रोत्रिय-पुं,छान्दस-पुं
धीमान्सूरिः कृती कृष्टिर्लब्धवर्णो विचक्षणः ।
दूरदर्शी दीर्घदर्शी श्रोत्रियच्छान्दसौ समौ ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>987<pc>
<eid>2001<syns>मीमांसक-त्रि,जैमिनीय-पुं
<eid>2002<syns>वेदान्तिन्-पुं,ब्रह्मवादिन्-पुं
मीमांसको जैमिनीये वेदान्ती ब्रह्मवादिनि ।
<LEND>
<L>988<pc>
<eid>2003<syns>वैशेषिक-पुं,औलूक्य-पुं
<eid>2004<syns>सौगत-पुं,शून्यवादिन्-पुं
वैशेषिके स्यादौलूक्यः सौगतः शून्यवादिनि ।
<LEND>
<L>989<pc>
<eid>2005<syns>नैयायिक-पुं,अक्षपाद-पुं
<eid>2006<syns>स्याद्वादिन्-पुं,आर्हक-पुं
नैयायिकस्त्वक्षपादः स्यात्स्याद्वादिक आर्हकः ।
<LEND>
<L>990<pc>
<eid>2007<syns>चार्वाक-पुं,लौकायतिक-पुं
<eid>2008<syns>साङ्ख्य-पुं,कापिल-पुं
चार्वाकलौकायतिकौ सत्कार्ये सांख्यकापिलौ ।
<LEND>
<L>991<pc>
<eid>2009<syns>उपाध्याय-पुं,अध्यापक-पुं
<eid>2010<syns>गुरु-पुं
उपाध्यायोऽध्यापकोऽथ स्यान्निषेकादिकृद्गुरुः ।
<LEND>
<L>992<pc>
<eid>2011<syns>मन्त्रव्याख्याकृत्-पुं,आचार्य-पुं
<eid>2012<syns>व्रतिन्-पुं,यष्टृ-पुं,यजमान-पुं
मन्त्रव्याख्याकृदाचार्य आदेष्टा त्वध्वरे व्रती ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>993<pc>
<eid>2013<syns>दीक्षित-पुं
यष्टा च यजमानश्च स सोमवति दीक्षितः ।
<LEND>
<L>994<pc>
<eid>2014<syns>इज्याशील-पुं,यायजूक-पुं
<eid>2015<syns>यज्वन्-पुं
इज्याशीलो यायजूको यज्वा तु विधिनेष्टवान् ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>995<pc>
<eid>2016<syns>स्थपति-पुं
<eid>2017<syns>सोमपीथिन्-पुं,सोमप-पुं
स गीर्पतीष्ट्या स्थपतिः सोमपीथी तु सोमपाः ।
<LEND>
<L>996<pc>
<eid>2018<syns>सर्ववेदस्-पुं
सर्ववेदाः स येनेष्टो यागः सर्वस्वदक्षिणः ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>997<pc>
<eid>2019<syns>अनूचान-पुं
अनूचानः प्रवचने साङ्गेऽधीती गुरोस्तु यः ।
<LEND>
<L>998<pc>
<eid>2020<syns>समावृत्त-पुं
<eid>2021<syns>सुत्वन्-पुं
लब्धानुज्ञः समावृत्तः सुत्वा त्वभिषवे कृते ॥ १० ॥
<LEND>
<L>999<pc>
<eid>2022<syns>छात्र-पुं,अन्तेवासिन्-पुं,शिष्य-पुं
<eid>2023<syns>शैक्ष-पुं,प्राथमकल्पिक-पुं
छात्रान्तेवासिनौ शिष्ये शैक्षाः प्राथमकल्पिकाः ।
<LEND>
<L>1000<pc>
<eid>2024<syns>सब्रह्मचारिन्-पुं
एकब्रह्मव्रताचारा मिथः सब्रह्मचारिणः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>1001<pc>
<eid>2025<syns>सतीर्थ्य-पुं,एकगुरु-पुं
<eid>2026<syns>अग्निचित्-पुं
सतीर्थ्यास्त्वेकगुरवश्चितवानग्निमग्निचित् ।
<LEND>
<L>1002<pc>
<eid>2027<syns>ऐतिह्य-क्ली,इतिह-अ
पारम्पर्योपदेशे स्यादैतिह्यमितिहाव्ययम् ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>1003<pc>
<eid>2028<syns>उपज्ञा-स्त्री
<eid>2029<syns>उपक्रम-पुं
उपज्ञा ज्ञानमाद्यं स्याज्ज्ञात्वारम्भ उपक्रमः ।
<LEND>
<L>1004<pc>
<eid>2030<syns>यज्ञ-पुं,सव-पुं,अध्वर-पुं,याग-पुं,सप्ततन्तु-पुं,मख-पुं,क्रतु-पुं
यज्ञः सवोऽध्वरो यागः सप्ततन्तुर्मखः क्रतुः ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>1005<pc>
<eid>2031<syns>पाठ-पुं
<eid>2032<syns>होम-पुं
<eid>2033<syns>अतिथी_सपर्या-स्त्री
<eid>2034<syns>तर्पण-क्ली
<eid>2035<syns>बलि-पुं
<eid>2036<syns>पञ्चमहायज्ञ-पुं
<eid>2037<syns>ब्रह्मयज्ञ-पुं
पाठो होमश्चातिथीनां सपर्या तर्पणं बलिः ।
एते पञ्चमहायज्ञा ब्रह्मयज्ञादिनामकाः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>1006<pc>
<eid>2038<syns>समज्या-स्त्री,परिषद्-स्त्री,गोष्ठी-स्त्री,सभा-स्त्री,समिति-स्त्री,संसद्-स्त्री,आस्थानी-स्त्री,आस्थान-क्ली,सदस्-स्त्रीक्ली
समज्या परिषद्गोष्ठी सभासमितिसंसदः ।
आस्थानी क्लीबमास्थानं स्त्रीनपुंसकयोः सदः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>1007<pc>
<eid>2039<syns>प्राग्वंश-पुं
<eid>2040<syns>सदस्य-पुं
प्राग्वंशः प्राग्हविर्गेहात्सदस्या विधिदर्शिनः ।
<LEND>
<L>1008<pc>
<eid>2041<syns>सभासद्-पुं,सभास्तार-पुं,सभ्य-पुं,सामाजिक-पुं
सभासदः सभास्ताराः सभ्याः सामाजिकाश्च ते ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>1009<pc>
<eid>2042<syns>अध्वर्यु-पुं
<eid>2043<syns>उद्गातृ-पुं
<eid>2044<syns>होतृ-पुं
<eid>2045<syns>ऋत्विज्-पुं,याजक-पुं
अध्वर्यूद्गातृहोतारो यजुःसामर्ग्विदः क्रमात् ।
आग्नीध्राद्या धनैर्वार्या ऋत्विजो याजकाश्च ते ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>1010<pc>
<eid>2046<syns>वेदि-पुं
<eid>2047<syns>स्थण्डिल-क्ली,चत्वर-क्ली
वेदिः परिष्कृता भूमिः समे स्थण्डिलचत्वरे ।
<LEND>
<L>1011<pc>
<eid>2048<syns>चषाल-पुं,यूपकटक-पुं
<eid>2049<syns>कुम्बा-स्त्री
चषालो यूपकटकः कुम्बा सुगहना वृतिः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>1012<pc>
<eid>2050<syns>यूपाग्र-क्ली,तर्मन्-क्ली
<eid>2051<syns>अरणि-पुंस्त्री
यूपाग्रं तर्म निर्मन्थ्यदारुणि त्वरणिर्द्वयोः ।
<LEND>
<L>1013<pc>
<eid>2052<syns>दक्षिणाग्नि-पुं
<eid>2053<syns>गार्हपत्य-पुं
दक्षिणाग्निर्गार्हपत्याहवनीयौ त्रयोऽग्नयः ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>1014<pc>
<eid>2054<syns>आहवनीय-पुं
<eid>2055<syns>त्रेता-स्त्री
<eid>2056<syns>प्रणीत-पुं
अग्नित्रयमिदं त्रेता प्रणीतः संस्कृतोऽनलः ।
<LEND>
<L>1015<pc>
<eid>2057<syns>समूह्य-पुं,परिचाय्य-पुं,उपचाय्य-पुं
समूह्यः परिचाय्योपचाय्यावग्नौ प्रयोगिणः ॥ २० ॥
<LEND>
<L>1016<pc>
<eid>2058<syns>आनाय्य-पुं
<eid>2059<syns>आग्नायी-स्त्री,स्वाहा-स्त्री,हुतभुक्प्रिया-स्त्री
यो गार्हपत्यादानीय दक्षिणाग्निः प्रणीयते ।
तस्मिन्नानाय्योऽथाग्नायी स्वाहा च हुतभुक्प्रिया ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>1017<pc>
<eid>2060<syns>सामिधेनी-स्त्री,धाय्या-स्त्री
ऋक्सामिधेनी धाय्या च या स्यादग्निसमिन्धने ।
<LEND>
<L>1018<pc>
<eid>2061<syns>गायत्री-स्त्री
<eid>2062<syns>चरु-पुं
गायत्रीप्रमुखं छन्दो हव्यपाके चरुः पुमान् ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>1019<pc>
<eid>2063<syns>आमिक्षा-स्त्री
आमिक्षा सा शृतोष्णे या क्षीरे स्याद्दधियोगतः ।
<LEND>
<L>1020<pc>
<eid>2064<syns>धवित्र-क्ली
धवित्रं व्यजनं तद्यद्रचितं मृगचर्मणा ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>1021<pc>
<eid>2065<syns>पृषदाज्य-क्ली
<eid>2066<syns>परमान्न-क्ली,पायस-पुंक्ली
पृषदाज्यं सदध्याज्ये परमान्नं तु पायसम् ।
<LEND>
<L>1022<pc>
<eid>2067<syns>हव्य-क्ली
<eid>2068<syns>कव्य-क्ली
हव्यकव्ये दैवपित्र्ये अन्ने पात्रं स्रुवादिकम् ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>1023<pc>
<eid>2069<syns>पात्र-क्ली
<eid>2070<syns>ध्रुवा-स्त्री,उपभृत्-स्त्री,जहू-स्त्री,स्रुव-पुं,स्रुच्-स्त्री
ध्रुवोपभृज्जुहूर्ना तु स्रुवो भेदाः स्रुचः स्त्रियः ।
<LEND>
<L>1024<pc>
<eid>2071<syns>उपाकृत-पुं
उपाकृतः पशुरसौ योऽभिमन्त्र्य क्रतौ हतः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>1025<pc>
<eid>2072<syns>परम्पराक-क्ली,शमन-पुं,प्रोक्षण-क्ली
परम्पराकं शमनं प्रोक्षणं च वधार्थकम् ।
<LEND>
<L>1026<pc>
<eid>2073<syns>प्रमीत-त्रि,उपसम्पन्न-त्रि,प्रोक्षित-त्रि
वाच्यलिङ्गाः प्रमीतोपसम्पन्नप्रोक्षिता हते ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>1027<pc>
<eid>2074<syns>सांनाय्य-क्ली,हविस्-क्ली
<eid>2075<syns>हुत-त्रि,वषट्कृत-त्रि
सान्नाय्यं हविरग्नौ तु हुतं त्रिषु वषट्कृतम् ।
<LEND>
<L>1028<pc>
<eid>2076<syns>अवभृथ-पुं
<eid>2077<syns>यज्ञिय-त्रि
दीक्षान्तोऽवभृथो यज्ञे तत्कर्मार्हं तु यज्ञियम् ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>1029<pc>
<eid>2078<syns>इष्ट-क्ली
<eid>2079<syns>पूर्त-क्ली
त्रिष्वथ क्रतुकर्मेष्टं पूर्तं खातादि कर्म यत् ।
<LEND>
<L>1030<pc>
<eid>2080<syns>अमृत-क्ली
<eid>2081<syns>विघस-पुं
अमृतं विघसो यज्ञशेषभोजनशेषयोः ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>1031<pc>
<eid>2082<syns>त्याग-पुं,विहापित-क्ली,दान-क्ली,उत्सर्जन-क्ली,विसर्जन-क्ली,विश्राणन-क्ली,वितरण-क्ली,स्पर्शन-क्ली,प्रतिपादन-क्ली,प्रादेशन-क्ली,निर्वपण-क्ली,अपवर्जन-क्ली,अंहति-स्त्री
त्यागो विहापितं दानमुत्सर्जनविसर्जने ।
विश्राणनं वितरणं स्पर्शनं प्रतिपादनम् ॥ २९ ॥
प्रादेशनं निर्वपणमपवर्जनमंहतिः ।
<LEND>
<L>1032<pc>
<eid>2083<syns>और्ध्वदेहिक-त्रि
मृतार्थं तदहे दानं त्रिषु स्यादौर्ध्वदेहिकम् ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>1033<pc>
<eid>2084<syns>पितृदान-क्ली,निवाप-पुं
<eid>2085<syns>श्राद्ध-क्ली
पितृदानं निवापः स्याच्छ्राद्धं तत्कर्म शास्त्रतः ।
<LEND>
<L>1034<pc>
<eid>2086<syns>अन्वाहार्य-क्ली
<eid>2087<syns>कुतप-पुंक्ली
अन्वाहार्यं मासिकेंऽशोऽष्टमोऽह्नः कुतपोऽस्त्रियाम् ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>1035<pc>
<eid>2088<syns>पर्येषणा-स्त्री,परीष्टि-स्त्री,अन्वेषणा-स्त्री,गवेषणा-स्त्री
पर्येषणा परीष्टिश्चान्वेषणा च गवेषणा ।
<LEND>
<L>1036<pc>
<eid>2089<syns>सनि-स्त्री,अध्येषणा-स्त्री
<eid>2090<syns>याञ्चा-स्त्री,अभिशस्ति-स्त्री,याचना-स्त्री,अर्थना-स्त्री
सनिस्त्वध्येषणा याच्ञाभिशस्तिर्याचनार्थना ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>1037<pc>
<eid>2091<syns>अर्घ्य-त्रि
<eid>2092<syns>पाद्य-त्रि
<eid>2093<syns>आतिथ्य-त्रि
षट्तु त्रिष्वर्घ्यमर्घार्थे पाद्यं पादाय वारिणि ।
क्रमादातिथ्यातिथेये अतिथ्यर्थेऽत्र साधुनि ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>1038<pc>
<eid>2094<syns>आवेशिक-त्रि,आगन्तु-त्रि,अतिथि-पुं
स्युरावेशिक आगन्तुरतिथिर्ना गृहागते ।
<LEND>
<L>1039<pc>
<eid>2095<syns>प्राघूर्णिक-पुं,प्राघूणक-पुं
<eid>2096<syns>अभ्युत्थान-क्ली,गौरव-क्ली
प्राघूर्णिकः प्राघूणकश्चाभ्युत्थानं तु गौरवम् ।
<LEND>
<L>1040<pc>
<eid>2097<syns>पूजा-स्त्री,नमस्या-स्त्री,अपचिति-स्त्री,सपर्या-स्त्री,अर्चा-स्त्री,अर्हणा-स्त्री
पूजा नमस्यापचितिः सपर्यार्चार्हणाः समाः ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>1041<pc>
<eid>2098<syns>वरिवस्या-स्त्री,शुश्रूषा-स्त्री,परिचर्या-स्त्री,उपासना-स्त्रीक्ली
वरिवस्या तु शुश्रूषा परिचर्याप्युपासना ।
<LEND>
<L>1042<pc>
<eid>2099<syns>व्रज्या-स्त्री,अटाट्या-स्त्री,पर्यटन-क्ली
व्रज्याटाट्या पर्यटनं चर्या त्वीर्यापथे स्थितिः ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>1043<pc>
<eid>2100<syns>चर्या-स्त्री
<eid>2101<syns>उपस्पर्श-पुं,आचमन-क्ली
<eid>2102<syns>मौन-क्ली,अभाषण-क्ली
उपस्पर्शस्त्वाचमनमथ मौनमभाषणम् ।
<LEND>
<L>1044<pc>
<eid>2103<syns>प्राचेतस्-पुं,आदिकवि-पुं,मैत्रावरुणि-पुं,वाल्मीकि-पुं
<eid>2104<syns>गाधेय-पुं,विश्वामित्र-पुं,कौशिक-पुं
प्राचेतसश्चादिकविः स्यान्मैत्रावरुणिश्च सः ।
वाल्मीकिश्चाथ गाधेयो विश्वामित्रश्च कौशिकः ।
<LEND>
<L>1045<pc>
<eid>2105<syns>व्यास-पुं,द्वैपायन-पुं,पाराशर्य-पुं,सत्यवतीसुत-पुं
व्यासो द्वैपायनः पाराशर्यः सत्यवतीसुतः ।
<LEND>
<L>1046<pc>
<eid>2106<syns>आनुपूर्वी-स्त्री,आवृत्त-त्रि,परिपाटी-स्त्री,अनुक्रम-पुं,पर्याय-पुं
<eid>2107<syns>अतिपात-पुं,पर्यय-पुं,उपात्यय-पुं
आनुपूर्वी स्त्रियां वावृत्परिपाटी अनुक्रमः ॥ ३६ ॥
पर्यायश्चातिपातस्तु स्यात्पर्यय उपात्ययः ।
<LEND>
<L>1047<pc>
<eid>2108<syns>नियम-पुं,व्रत-पुंक्ली
<eid>2109<syns>पुण्यक-क्ली
नियमो व्रतमस्त्री तच्चोपवासादि पुण्यकम् ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>1048<pc>
<eid>2110<syns>औपवस्त-क्ली,उपवास-पुं
<eid>2111<syns>विवेक-पुं,पृथगात्मता-स्त्री
औपवस्तं तूपवासो विवेकः पृथगात्मता ।
<LEND>
<L>1049<pc>
<eid>2112<syns>ब्रह्मवर्चस्-क्ली,वृत्ताध्ययनर्द्धि-स्त्री
<eid>2113<syns>ब्रह्माञ्जलि-पुं
<eid>2114<syns>ब्रह्मबिन्दु-पुं
स्याद्ब्रह्मवर्चसं वृत्ताध्ययनर्द्धिरथाञ्जलिः ॥ ३८ ॥
पाठे ब्रह्माञ्जलिः पाठे विप्रुषो ब्रह्मबिन्दवः ।
<LEND>
<L>1050<pc>
<eid>2115<syns>ब्रह्मासन-क्ली
<eid>2116<syns>कल्प-पुं,विधि-पुं,क्रम-पुं
ध्यानयोगासने ब्रह्मासनं कल्पे विधिक्रमौ ॥ ३९ ॥
<LEND>
<L>1051<pc>
<eid>2117<syns>मुख्य-पुं
<eid>2118<syns>अनुकल्प-पुं
मुख्यः स्यात्प्रथमः कल्पोऽनुकल्पस्तु ततोऽधमः ।
<LEND>
<L>1052<pc>
<eid>2119<syns>उपाकरण-क्ली
संस्कारपूर्वं ग्रहणं स्यादुपाकरणं श्रुतेः ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>1053<pc>
<eid>2120<syns>पादग्रहण-क्ली,अभिवादन-क्ली
समे तु पादग्रहणमभिवादनमित्युभे ।
<LEND>
<L>1054<pc>
<eid>2121<syns>भिक्षु-पुं,परिव्राज्-पुं,कर्मन्दिन्-पुं,पाराशरिन्-पुं,मस्करिन्-पुं
भिक्षुः परिव्राट्कर्मन्दी पाराशर्यपि मस्करी ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>1055<pc>
<eid>2122<syns>तपस्विन्-पुं,तापस-पुं,पारिकाङ्क्षिन्-पुं
<eid>2123<syns>वाचंयम-पुं,मुनि-पुं
तपस्वी तापसः पारिकाङ्क्षी वाचंयमो मुनिः ।
<LEND>
<L>1056<pc>
<eid>2124<syns>तपःक्लेशसह-त्रि,दान्त-पुं
<eid>2125<syns>वर्णिन्-पुं,ब्रह्मचारिन्-पुं
तपःक्लेशसहो दान्तो वर्णिनो ब्रह्मचारिणः ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>1057<pc>
<eid>2126<syns>ऋषि-पुं,सत्यवाक्-पुं
<eid>2127<syns>स्नातक-पुं,आप्लुत-पुं,व्रतिन्-पुं
ऋषयः सत्यवचसः स्नातकस्त्वाप्लुतो व्रती ।
<LEND>
<L>1058<pc>
<eid>2128<syns>यतिन्-पुं,यति-पुं
ये निर्जितेन्द्रियग्रामा यतिनो यतयश्च ते ॥ ४३ ॥
<LEND>
<L>1059<pc>
<eid>2129<syns>स्थण्डिलशायिन्-पुं,स्थाण्डिल-पुं
<eid>2130<syns>विरजस्तमस्-पुं,द्वयातिग-पुं
यः स्थण्डिले व्रतवशाच्छेते स्थण्डिलशाय्यसौ ।
स्थाण्डिलश्चाथ विरजस्तमसः स्युर्द्वयातिगाः ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>1060<pc>
<eid>2131<syns>पवित्र-पुं,प्रयत-पुं,पूत-पुं
<eid>2132<syns>पाषण्ड-पुं,सर्वलिङ्गिन्-पुं
पवित्रः प्रयतः पूतः पाषण्डाः सर्वलिङ्गिनः ।
<LEND>
<L>1061<pc>
<eid>2133<syns>आषाढ-पुं
<eid>2134<syns>राम्भ-पुं,वैणव-पुं
पालाशो दण्ड आषाढो व्रते राम्भस्तु वैणवः ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>1062<pc>
<eid>2135<syns>कमण्डलु-पुंक्ली,कुण्डी-स्त्री
<eid>2136<syns>वृषी-स्त्री
अस्त्री कमण्डलुः कुण्डी व्रतिनामासनं वृषी ।
<LEND>
<L>1063<pc>
<eid>2137<syns>अजिन-क्ली,चर्मन्-क्ली,कृत्ति-स्त्री
अजिनं चर्म कृत्तिः स्त्री भैक्षं भिक्षाकदम्बकम् ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>1064<pc>
<eid>2138<syns>भैक्ष-क्ली
<eid>2139<syns>स्वाध्याय-पुं,जप-पुं
<eid>2140<syns>सुत्या-स्त्री,अभिषव-पुं,सवन-क्ली
स्वाध्यायः स्याज्जपः सुत्याभिषवः सवनं च सा ।
<LEND>
<L>1065<pc>
<eid>2141<syns>अघमर्षण-त्रि
सर्वैनसामपध्वंसि जप्यं त्रिष्वघमर्षणम् ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>1066<pc>
<eid>2142<syns>दर्श-पुं
<eid>2143<syns>पौर्णमास-पुं
दर्शश्च पौर्णमासश्च यागौ पक्षान्तयोः पृथक् ।
<LEND>
<L>1067<pc>
<eid>2144<syns>यम-पुं
शरीरसाधनापेक्षं नित्यं यत्कर्म तद्यमः ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>1068<pc>
<eid>2145<syns>नियम-पुं
नियमस्तु स तत्कर्म नित्यमागन्तुसाधनम् ।
<LEND>
<L>1069<pc>
<eid>2146<syns>क्षौर-क्ली,भद्राकरण-क्ली,मुण्डन-क्ली,वपन-त्रि
क्षौरं तु भद्राकरणं मुण्डनं वपनं त्रिषु ।
<LEND>
<L>1070<pc>
<eid>2147<syns>उपवीत-क्ली,यज्ञसूत्र-क्ली
उपवीतं ब्रह्मसूत्रं प्रोद्धृते दक्षिणे करे ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>1071<pc>
<eid>2148<syns>प्राचीनावीत-क्ली
<eid>2149<syns>निवीत-क्ली
प्राचीनावीतमन्यस्मिन्निवीतं कण्ठलम्बितम् ।
<LEND>
<L>1072<pc>
<eid>2150<syns>दैव-क्ली
<eid>2151<syns>काय-क्ली
अङ्गुल्यग्रे तीर्थं दैवं स्वल्पाङ्गुल्योर्मूले कायम् ॥ ५० ॥
<LEND>
<L>1073<pc>
<eid>2152<syns>पित्र्य-क्ली
<eid>2153<syns>ब्राह्म-क्ली
मध्येऽङ्गुष्ठाङ्गुल्योः पित्र्यं मूले त्वङ्गुष्ठस्य ब्राह्मम् ।
<LEND>
<L>1074<pc>
<eid>2154<syns>ब्रह्मभूय-क्ली,ब्रह्मत्व-क्ली,ब्रह्मसायुज्य-क्ली
स्याद्ब्रह्मभूयं ब्रह्मत्वं ब्रह्मसायुज्यमित्यपि ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>1075<pc>
<eid>2155<syns>देवभूय-क्ली
<eid>2156<syns>कृच्छ्र-क्ली
देवभूयादिकं तद्वत्कृच्छ्रं सान्तपनादिकम् ।
<LEND>
<L>1076<pc>
<eid>2157<syns>प्राय-पुं
<eid>2158<syns>वीरहन्-पुं,नष्टाग्नि-पुं
संन्यासवत्यनशने पुमान्प्रायोऽथ वीरहा ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>1077<pc>
<eid>2159<syns>कुहना-स्त्री
नष्टाग्निः कुहना लोभान्मिथ्येर्यापथकल्पना ।
<LEND>
<L>1078<pc>
<eid>2160<syns>व्रात्य-पुं,संस्कारहीन-पुं
<eid>2161<syns>अस्वाध्याय-पुं,निराकृति-पुं
व्रात्यः संस्कारहीनः स्यादस्वाध्यायो निराकृतिः ॥ ५३ ॥
<LEND>
<L>1079<pc>
<eid>2162<syns>धर्मध्वजिन्-पुं,लिङ्गवृत्ति-पुं
<eid>2163<syns>अवकीर्णिन्-पुं,क्षतव्रत-पुं
धर्मध्वजी लिङ्गवृत्तिरवकीर्णी क्षतव्रतः ।
<LEND>
<L>1080<pc>
<eid>2164<syns>अभिनिर्मुक्त-पुं
<eid>2165<syns>अभ्युदित-पुं
सुप्ते यस्मिन्नस्तमेति सुप्ते यस्मिन्नुदेति च ॥ ५४ ॥
अंशुमानभिनिर्मुक्ताभ्युदितौ च यथाक्रमम् ।
<LEND>
<L>1081<pc>
<eid>2166<syns>परिवेतृ-पुं
परिवेत्तानुजोऽनूढे ज्येष्ठे दारपरिग्रहात् ॥ ५५ ॥
<LEND>
<L>1082<pc>
<eid>2167<syns>परिवित्ति-पुं
<eid>2168<syns>विवाह-पुं,उपयम-पुं,परिणय-पुं,उद्वाह-पुं,उपयाम-पुं,पाणिपीडन-क्ली
परिवित्तिस्तु तज्ज्यायान्विवाहोपयमौ समौ ।
तथा परिणयोद्वाहोपयामाः पाणिपीडनम् ॥ ५६ ॥
<LEND>
<L>1083<pc>
<eid>2169<syns>व्यवाय-पुं,ग्राम्यधर्म-पुं,मैथुन-क्ली,निधुवन-क्ली,रत-क्ली
व्यवायो ग्राम्यधर्मो मैथुनं निधुवनं रतम् ।
<LEND>
<L>1084<pc>
<eid>2170<syns>त्रिवर्ग-पुं
<eid>2171<syns>चतुर्वर्ग-पुं
त्रिवर्गो धर्मकामार्थैश्चतुर्वर्गः समोक्षकैः ॥ ५७ ॥
<LEND>
<L>1085<pc>
<eid>2172<syns>चतुर्भद्र-क्ली
सबलैस्तैश्चतुर्भद्रं जन्याः स्निग्धा वरस्य ये ।
<LEND>
;c{इति ब्रह्मवर्गः}
;v{क्षत्रियवर्गः}
;c{अथ क्षत्रियवर्गः}
<L>1086<pc>
<eid>2173<syns>मूर्धाभिषिक्त-पुं,राजन्य-पुं,बाहुज-पुं,क्षत्रिय-पुं,विराज्-पुं
<eid>2174<syns>राजन्-पुं,राज्-पुं,पार्थिव-पुं,क्ष्माभृत्-पुं,नृप-पुं,भूप-पुं,महीक्षित्-पुं
मूर्धाभिषिक्तो राजन्यो बाहुजः क्षत्रियो विराट् ।
राजा राट्पार्थिवक्ष्माभृन्नृपभूपमहीक्षितः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>1087<pc>
<eid>2175<syns>अधीश्वर-पुं
राजा तु प्रणताशेषसामन्तः स्यादधीश्वरः ।
<LEND>
<L>1088<pc>
<eid>2176<syns>चक्रवर्तिन्-पुं,सार्वभौम-पुं
चक्रवर्ती सार्वभौमो नृपोऽन्यो मण्डलेश्वरः ॥ २ ॥
<LEND>
<L>1089<pc>
<eid>2177<syns>मण्डलेश्वर-पुं
येनेष्टं राजसूयेन मण्डलस्येश्वरश्च यः ।
<LEND>
<L>1090<pc>
<eid>2178<syns>सम्राट्-पुं
<eid>2179<syns>राजक-क्ली
<eid>2180<syns>राजन्यक-क्ली
शास्ति यश्चाज्ञया राज्ञः स सम्राडथ राजकम् ॥ ३ ॥
राजन्यकं च नृपतिक्षत्रियाणां गणे क्रमात् ।
<LEND>
<L>1091<pc>
<eid>2181<syns>मन्त्रिन्-पुं,धीसचिव-पुं,अमात्य-पुं
<eid>2182<syns>कर्मसचिव-पुं
मन्त्री धीसचिवोऽमात्योऽन्ये कर्मसचिवास्ततः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>1092<pc>
<eid>2183<syns>महामात्र-पुं,प्रधान-क्ली
<eid>2184<syns>पुरोधस्-पुं,पुरोहित-पुं
महामात्राः प्रधानानि पुरोधास्तु पुरोहितः ।
<LEND>
<L>1093<pc>
<eid>2185<syns>प्राड्विवाक-पुं,अक्षदर्शक-पुं
द्रष्टरि व्यवहाराणां प्राड्विवाकाक्षदर्शकौ ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>1094<pc>
<eid>2186<syns>प्रतीहार-पुं,द्वारपाल-पुं,द्वाःस्थ-पुं,द्वास्थित-पुं,दर्शक-पुं
प्रतीहारो द्वारपालद्वास्थद्वास्थितदर्शकाः ।
<LEND>
<L>1095<pc>
<eid>2187<syns>रक्षिवर्ग-पुं,अनीकस्थ-पुं
<eid>2188<syns>अध्यक्ष-पुं,अधिकृत-पुं
रक्षिवर्गस्त्वनीकस्थोऽथाध्यक्षाधिकृतौ समौ ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>1096<pc>
<eid>2189<syns>स्थायुक-पुं
<eid>2190<syns>गोप-पुं
स्थायुकोऽधिकृतो ग्रामे गोपो ग्रामेषु भूरिषु ।
<LEND>
<L>1097<pc>
<eid>2191<syns>भौरिक-पुं,कनकाध्यक्ष-पुं
<eid>2192<syns>रूप्याध्यक्ष-पुं,नैष्किक-पुं
भौरिकः कनकाध्यक्षो रूप्याध्यक्षस्तु नैष्किकः ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>1098<pc>
<eid>2193<syns>अन्तर्वंशिक-पुं
अन्तःपुरे त्वधिकृतः स्यादन्तर्वंशिको जनः ।
<LEND>
<L>1099<pc>
<eid>2194<syns>सौविदल्ल-पुं,कञ्चुकिन्-पुं,स्थापत्य-पुं,सौविद-पुं
सौविदल्लाः कञ्चुकिनः स्थापत्याः सौविदाश्च ते ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>1100<pc>
<eid>2195<syns>शण्ढ-पुं,वर्षवर-पुं
<eid>2196<syns>सेवक-पुं,अर्थिन्-पुं,अनुजीविन्-पुं
शण्ढो वर्षवरस्तुल्यौ सेवकार्थ्यनुजीविनः ।
<LEND>
<L>1101<pc>
<eid>2197<syns>शत्रु-पुं
<eid>2198<syns>मित्र-क्ली
विषयानन्तरो राजा शत्रुर्मित्रमतः परम् ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>1102<pc>
<eid>2199<syns>उदासीन-पुं
<eid>2200<syns>पार्ष्णिग्राह-पुं
उदासीनः परतरः पार्ष्णिग्राहस्तु पृष्ठतः ।
<LEND>
<L>1103<pc>
<eid>2201<syns>रिपु-पुं,वैरिन्-पुं,सपत्न-पुं,अरि-पुं,द्विषत्-पुं,द्वेषण-पुं,दुर्हृद्-पुं,द्विष्-पुं,विपक्ष-पुं,अहित-पुं,अमित्र-क्ली,दस्यु-पुं,शात्रव-पुं,शत्रु-पुं,अभिघातिन्-पुं,पर-पुं,अराति-पुं,प्रत्यर्थिन्-पुं,परिपन्थिन्-पुं
रिपौ वैरिसपत्नारिद्विषद्द्वेषणदुर्हृदः ॥ १० ॥
द्विड्विपक्षाहितामित्रदस्युशात्रवशत्रवः ।
अभिघातिपरारातिप्रत्यर्थिपरिपन्थिनः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>1104<pc>
<eid>2202<syns>वयस्य-पुं,स्निग्ध-पुं,सवयस्-पुं
<eid>2203<syns>मित्र-पुं,सखि-पुं,सुहृद्-पुं
वयस्यः स्निग्धः सवया अथ मित्रं सखा सुहृत् ।
<LEND>
<L>1105<pc>
<eid>2204<syns>सख्य-क्ली,साप्तपदीन-क्ली
<eid>2205<syns>अनुरोध-पुं,अनुवर्तन-क्ली
सख्यं साप्तपदीनं स्यादनुरोधोऽनुवर्तनम् ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>1106<pc>
<eid>2206<syns>यथार्हवर्ण-पुं,प्रणिधि-पुं,अपसर्प-पुं,चर-पुं,स्पश-पुं,चार-पुं,गूढपुरुष-पुं
<eid>2207<syns>आप्त-पुं,प्रत्ययित-त्रि
यथार्हवर्णः प्रणिधिरपसर्पश्चरः स्पशः ।
चारश्च गूढपुरुषश्चाप्तप्रत्ययितौ समौ ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>1107<pc>
<eid>2208<syns>सांवत्सर-पुं,ज्यौतिषिक-पुं,दैवज्ञ-पुं,गणक-पुं,मौहूर्तिक-पुं,मौहूर्त-पुं,ज्ञानिन्-पुं,कार्तान्तिक-पुं
सांवत्सरो ज्यौतिषिको दैवज्ञगणकावपि ।
स्युर्मौहूर्तिकमौहूर्तज्ञानिकार्तान्तिका अपि ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>1108<pc>
<eid>2209<syns>तान्त्रिक-पुं,ज्ञातसिद्धान्त-पुं
<eid>2210<syns>सत्रिन्-पुं,गृहपति-पुं
तान्त्रिको ज्ञातसिद्धान्तः सत्री गृहपतिः समौ ।
<LEND>
<L>1109<pc>
<eid>2211<syns>लिपिकार-पुं,अक्षरचण-पुं,अक्षरचुञ्चु-पुं,लेखक-पुं
लिपिकारोऽक्षरचरणोऽक्षरचुञ्चुश्च लेखके ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>1110<pc>
<eid>2212<syns>लिपि-स्त्री,लिबि-स्त्री
लिखिताक्षरविन्यासे लिपिर्लिबिरुभे स्त्रियौ ।
<LEND>
<L>1111<pc>
<eid>2213<syns>सन्देशहर-पुं,दूत-पुं
<eid>2214<syns>दूत्य-क्ली
स्यात्सन्देशहरो दूतो दूत्यं तद्भावकर्मणी ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>1112<pc>
<eid>2215<syns>अध्वनीन-पुं,अध्वग-पुं,अध्वन्य-पुं,पान्थ-पुं,पथिक-पुं
अध्वनीनोऽध्वगोऽध्वन्यः पान्थः पथिक इत्यपि ।
<LEND>
<L>1113<pc>
<eid>2216<syns>स्वामिन्-पुं
<eid>2217<syns>अमात्य-पुं
<eid>2218<syns>सुहृद्-पुं
<eid>2219<syns>कोश-पुं
<eid>2220<syns>राष्ट्र-क्ली
<eid>2221<syns>दुर्ग-क्ली
<eid>2222<syns>बल-पुं
<eid>2223<syns>राज्याङ्ग-क्ली,प्रकृति-स्त्री
स्वाम्यमात्यसुहृत्कोशराष्ट्रदुर्गबलानि च ॥ १७ ॥
राज्याङ्गानि प्रकृतयः पौराणां श्रेणयोऽपि च ।
<LEND>
<L>1114<pc>
<eid>2224<syns>सन्धि-पुं,विग्रह-पुं,यान-क्ली,आसन-क्ली,द्वैध-क्ली,आश्रय-पुं
सन्धिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>1115<pc>
<eid>2225<syns>प्रभाव-पुं,उत्साह-पुं,मन्त्रजा-स्त्री
<eid>2226<syns>क्षय-पुं
<eid>2227<syns>स्थान-क्ली
<eid>2228<syns>वृद्धि-स्त्री
षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभावोत्साहमन्त्रजाः ।
क्षयः स्थानं च वृद्धिश्च त्रिवर्गो नीतिवेदिनाम् ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>1116<pc>
<eid>2229<syns>प्रताप-पुं,प्रभाव-पुं
स प्रतापः प्रभावश्च यत्तेजः कोशदण्डजम् ।
<LEND>
<L>1117<pc>
<eid>2230<syns>भेद-पुं,दण्ड-पुं,सामन्-क्ली,दान-क्ली
भेदो दण्डः साम दानमित्युपायचतुष्टयम् ॥ २० ॥
<LEND>
<L>1118<pc>
<eid>2231<syns>साहस-क्ली,दम-पुं,दण्ड-पुं
<eid>2232<syns>सामन्-क्ली,सान्त्व-क्ली
साहसं तु दमो दण्डः साम सान्त्वमथो समौ ।
<LEND>
<L>1119<pc>
<eid>2233<syns>भेद-पुं,उपजाप-पुं
<eid>2234<syns>उपधा-स्त्री
भेदोपजापावुपधा धर्माद्यैर्यत्परीक्षणम् ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>1120<pc>
<eid>2235<syns>अषडक्षीण-त्रि
पञ्च त्रिष्वषडक्षीणो यस्तृतीयाद्यगोचरः ।
<LEND>
<L>1121<pc>
<eid>2236<syns>विविक्त-त्रि,विजन-त्रि,छन्न-त्रि,निःशलाक-त्रि,रहस्-क्ली,रहस्-अ,उपांशु-अ
<eid>2237<syns>रहस्य-त्रि
विविक्तविजनच्छन्ननिःशलाकास्तथा रहः ॥ २२ ॥
रहश्चोपांशु चालिङ्गे रहस्यं तद्भवे त्रिषु ।
<LEND>
<L>1122<pc>
<eid>2238<syns>विस्रम्भ-पुं,विश्वास-पुं
<eid>2239<syns>भ्रेष-पुं
समौ विस्रम्भविश्वासौ भ्रेषो भ्रंशो यथोचितात् ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>1123<pc>
<eid>2240<syns>अभ्रेष-पुं,न्याय-पुं,कल्प-पुं,देशरूप-क्ली,समञ्जस-क्ली
अभ्रेषन्यायकल्पास्तु देशरूपं समञ्जसम् ।
<LEND>
<L>1124<pc>
<eid>2241<syns>युक्त-त्रि,औपयिक-त्रि,लभ्य-त्रि,भजमान-त्रि,अभिनीत-त्रि,न्याय्य-त्रि
<eid>2242<syns>सम्प्रधारणा-स्त्री,समर्थन-क्ली
युक्तमौपयिकं लभ्यं भजमानाभिनीतवत् ॥ २४ ॥
न्याय्यं च त्रिषु षट्संप्रधारणा तु समर्थनम् ।
<LEND>
<L>1125<pc>
<eid>2243<syns>अववाद-पुं,निर्देश-पुं,निदेश-पुं,शासन-क्ली,शिष्टि-स्त्री,आज्ञा-स्त्री
अववादस्तु निर्देशो निदेशः शासनं च सः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>1126<pc>
<eid>2244<syns>संस्था-स्त्री,मर्यादा-स्त्री,धारणा-स्त्री,स्थिति-स्त्री
शिष्टिश्चाज्ञा च संस्था तु मर्यादा धारणा स्थितिः ।
<LEND>
<L>1127<pc>
<eid>2245<syns>आगस्-क्ली,अपराध-पुं,मन्तु-पुं
<eid>2246<syns>उद्दान-क्ली,बन्धन-क्ली
आगोऽपराधो मन्तुश्च समे तूद्दानबन्धने ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>1128<pc>
<eid>2247<syns>द्विपाद्य-पुं
<eid>2248<syns>भागधेय-पुं,कर-पुं,बलि-पुं
द्विपाद्यो द्विगुणो दण्डो भागधेयः करो बलिः ।
<LEND>
<L>1129<pc>
<eid>2249<syns>शुल्क-पुंक्ली
<eid>2250<syns>प्राभृत-क्ली,प्रदेशन-क्ली
घट्टादिदेयं शुल्कोऽस्त्री प्राभृतं तु प्रदेशनम् ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>1130<pc>
<eid>2251<syns>उपायन-क्ली,उपग्राह्य-क्ली,उपहार-पुं,उपदा-स्त्री
उपायनमुपग्राह्यमुपहारस्तथोपदा ।
<LEND>
<L>1131<pc>
<eid>2252<syns>सुदाय-पुं,हरण-क्ली
यौतकादि तु यद्देयं सुदायो हरणं च तत् ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>1132<pc>
<eid>2253<syns>तत्काल-पुं,तदात्व-क्ली
तत्कालस्तु तदात्वं स्यादुत्तरः काल आयतिः ।
<LEND>
<L>1133<pc>
<eid>2254<syns>सान्दृष्टिक-क्ली
<eid>2255<syns>उदर्क-पुं
सांदृष्टिकं फलं सद्य उदर्कः फलमुत्तरम् ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>1134<pc>
<eid>2256<syns>अदृष्ट-क्ली
<eid>2257<syns>दृष्ट-क्ली
अदृष्टं वह्नितोयादि दृष्टं स्वपरचक्रजम् ।
<LEND>
<L>1135<pc>
<eid>2258<syns>अहिभय-क्ली
महीभुजामहिभयं स्वपक्षप्रभवं भयम् ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>1136<pc>
<eid>2259<syns>प्रक्रिया-स्त्री,अधिकार-पुं
<eid>2260<syns>चामर-क्ली,प्रकीर्णक-क्ली
प्रक्रिया त्वधिकारः स्याच्चामरं तु प्रकीर्णकम् ।
<LEND>
<L>1137<pc>
<eid>2261<syns>नृपासन-क्ली,भद्रासन-क्ली
<eid>2262<syns>सिंहासन-क्ली
नृपासनं यत्तद्भद्रासनं सिंहासनं तु तत् ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>1138<pc>
<eid>2263<syns>छत्र-क्ली,आतपत्र-क्ली
<eid>2264<syns>नृपलक्ष्म-क्ली
हैमं छत्रं त्वातपत्रं राज्ञस्तु नृपलक्ष्म तत् ।
<LEND>
<L>1139<pc>
<eid>2265<syns>भद्रकुम्भ-पुं,पूर्णकुम्भ-पुं
<eid>2266<syns>भृङ्गार-पुं,कनकालुका-स्त्री
भद्रकुम्भः पूर्णकुम्भो भृङ्गारः कनकालुका ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>1140<pc>
<eid>2267<syns>निवेश-पुं,शिबिर-क्ली
<eid>2268<syns>सज्जन-क्ली,उपरक्षण-क्ली
निवेशः शिबिरं षण्ढे सज्जनं तूपरक्षणम् ।
<LEND>
<L>1141<pc>
<eid>2269<syns>सेनाङ्ग-क्ली
<eid>2270<syns>हस्तिन्-पुं
<eid>2271<syns>अश्व-पुं
<eid>2272<syns>रथ-पुं
<eid>2273<syns>पादात-पुं
हस्त्यश्वरथपादातं सेनाङ्गं स्याच्चतुष्टयम् ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>1142<pc>
<eid>2274<syns>दन्तिन्-पुं,दन्तावल-पुं,हस्तिन्-पुं,द्विरद-पुं,अनेकप-पुं,द्विप-पुं,मतङ्गज-पुं,गज-पुं,नाग-पुं,कुञ्जर-पुं,वारण-पुं,करिन्-पुं,इभ-पुं,स्तम्बेरम-पुं,पद्मिन्-पुं
<eid>2275<syns>यूथनाथ-पुं,यूथप-पुं
दन्ती दन्तावलो हस्ती द्विरदोऽनेकपो द्विपः ।
मतङ्गजो गजो नागः कुञ्जरो वारणः करी ॥ ३४ ॥
इभः स्तम्बेरमः पद्मी यूथनाथस्तु यूथपः ।
<LEND>
<L>1143<pc>
<eid>2276<syns>मदोत्कट-पुं,मदकल-पुं
<eid>2277<syns>कलभ-पुं,करिशावक-पुं
मदोत्कटो मदकलः कलभः करिशावकः ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>1144<pc>
<eid>2278<syns>प्रभिन्न-पुं,गर्जित-पुं,मत्त-पुं
<eid>2279<syns>उद्वान्त-पुं,निर्मद-पुं
प्रभिन्नो गर्जितो मत्तः समावुद्वान्तनिर्मदौ ।
<LEND>
<L>1145<pc>
<eid>2280<syns>हास्तिक-क्ली,गजता-स्त्री
<eid>2281<syns>करिणी-स्त्री,धेनुका-स्त्री,वशा-स्त्री
हास्तिकं गजता वृन्दे करिणी धेनुका वशा ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>1146<pc>
<eid>2282<syns>गण्ड-पुं,कट-पुं
<eid>2283<syns>मद-पुं,दान-क्ली
<eid>2284<syns>वमथु-पुं,करशीकर-पुं
गण्डः कटो मदो दानं वमथुः करशीकरः ।
<LEND>
<L>1147<pc>
<eid>2285<syns>कुम्भ-पुं,पिण्ड-पुं,शिरस्-क्ली
<eid>2286<syns>विदु-पुं
कुम्भौ तु पिण्डौ शिरसस्तयोर्मध्ये विदुः पुमान् ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>1148<pc>
<eid>2287<syns>अवग्रह-पुं
<eid>2288<syns>ईषिका-स्त्री
अवग्रहो ललाटं स्यादीषिका त्वक्षिकूटकम् ।
<LEND>
<L>1149<pc>
<eid>2289<syns>निर्याण-क्ली
<eid>2290<syns>चूलिका-स्त्री
अपाङ्गदेशो निर्याणं कर्णमूलं तु चूलिका ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>1150<pc>
<eid>2291<syns>वाहित्थ-क्ली
<eid>2292<syns>प्रतिमान-क्ली
अधः कुम्भस्य वाहित्थं प्रतिमानमधोऽस्य यत् ।
<LEND>
<L>1151<pc>
<eid>2293<syns>आसन-क्ली,स्कन्धदेश-पुं
<eid>2294<syns>पद्मक-क्ली,बिन्दुजालक-क्ली
आसनं स्कन्धदेशः स्यात्पद्मकं बिन्दुजालकम् ॥ ३९ ॥
<LEND>
<L>1152<pc>
<eid>2295<syns>पार्श्वभाग-पुं,पक्षभाग-पुं
<eid>2296<syns>दन्तभाग-पुं
पार्श्वभागः पक्षभागो दन्तभागस्तु योऽग्रतः ।
<LEND>
<L>1153<pc>
<eid>2297<syns>गात्र-क्ली
<eid>2298<syns>आवर-क्ली
द्वौ पूर्वपश्चाज्जङ्घादिदेशौ गात्रावरे क्रमात् ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>1154<pc>
<eid>2299<syns>तोत्र-क्ली,वेणुक-क्ली
<eid>2300<syns>आलान-क्ली,बन्धस्तम्भ-पुं
<eid>2301<syns>शृङ्खल-त्रि,अन्दुक-पुं,निगड-पुंक्ली
<eid>2302<syns>अङ्कुश-पुंक्ली,सृणि-स्त्री
तोत्रं वेणुकमालानं बन्धस्तम्भेऽथ शृङ्खले ।
अन्दुको निगडोऽस्त्री स्यादङ्कुशोऽस्त्री सृणिः स्त्रियाम् ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>1155<pc>
<eid>2303<syns>दूष्या-स्त्री,कक्ष्या-स्त्री,वरत्रा-स्त्री
<eid>2304<syns>कल्पना-स्त्री,सज्जना-स्त्री
दूष्या कक्ष्या वरत्रा स्यात्कल्पना सज्जना समे ।
<LEND>
<L>1156<pc>
<eid>2305<syns>प्रवेणि-स्त्री,आस्तरण-क्ली,वर्ण-पुं,परिस्तोम-पुं,कुथ-पुंस्त्री
प्रवेण्यास्तरणं वर्णः परिस्तोमः कुथो द्वयोः ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>1157<pc>
<eid>2306<syns>वीत-क्ली
<eid>2307<syns>वारी-स्त्री,गजबन्धनी-स्त्री
वीतं त्वसारं हस्त्यश्वं वारी तु गजबन्धनी ।
<LEND>
<L>1158<pc>
<eid>2308<syns>घोटक-पुं,वीति-पुं,तुरग-पुं,तुरङ्ग-पुं,अश्व-पुं,तुरङ्गम-पुं,वाजिन्-पुं,वाह-पुं,अर्वन्-पुं,गन्धर्व-पुं,हय-पुं,सैन्धव-पुं,सप्ति-पुं
घोटके वीतितुरगतुरङ्गाश्वतुरङ्गमाः ॥ ४३ ॥
वाजिवाहार्वगन्धर्वहयसैन्धवसप्तयः ।
<LEND>
<L>1159<pc>
<eid>2309<syns>आजानेय-पुं,कुलीन-पुं
<eid>2310<syns>विनीत-पुं,साधुवाहिन्-पुं
आजानेयाः कुलीनाः स्युर्विनीताः साधुवाहिनः ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>1160<pc>
<eid>2311<syns>वनायुज-पुं
<eid>2312<syns>पारसीक-पुं
<eid>2313<syns>काम्बोज-पुं
<eid>2314<syns>बाह्लिक-पुं
<eid>2315<syns>ययु-पुं,अश्वमेधीय-पुं
<eid>2316<syns>जवन-पुं,जवाधिक-पुं
वनायुजाः पारसीकाः काम्बोजाः बाह्लिका हयाः ।
ययुरश्वोऽश्वमेधीयो जवनस्तु जवाधिकः ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>1161<pc>
<eid>2317<syns>पृष्ठ्य-पुं,स्थौरिन्-पुं
<eid>2318<syns>सित-पुं,कर्क-पुं
<eid>2319<syns>रथ्य-पुं
पृष्ठ्यः स्थौरी सितः कर्को रथ्यो वोढा रथस्य यः ।
<LEND>
<L>1162<pc>
<eid>2320<syns>बाल-पुं,किशोर-पुं
<eid>2321<syns>वामी-स्त्री,अश्वा-स्त्री,वडवा-स्त्री
<eid>2322<syns>वाडव-क्ली
बालः किशोरो वाम्यश्वा वडवा वाडवं गणे ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>1163<pc>
<eid>2323<syns>आश्वीन-त्रि
त्रिष्वाश्वीनं यदश्वेन दिनेनैकेन गम्यते ।
<LEND>
<L>1164<pc>
<eid>2324<syns>कश्य-क्ली
<eid>2325<syns>हेषा-स्त्री,ह्रेषा-स्त्री
कश्यं तु मध्यमश्वानां हेषा ह्रेषा च निस्वनः ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>1165<pc>
<eid>2326<syns>निगाल-पुं,गलोद्देश-पुं
<eid>2327<syns>आश्वीय-क्ली,आश्व-क्ली
निगालस्तु गलोद्देशो वृन्दे त्वश्वीयमश्ववत् ।
<LEND>
<L>1166<pc>
<eid>2328<syns>आस्कन्दित-क्ली,धौरितक-क्ली,रेचित-क्ली,वल्गित-क्ली,प्लुत-क्ली
आस्कन्दितं धौरितकं रेचितम्वल्गितं प्लुतम् ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>1167<pc>
<eid>2329<syns>धारा-स्त्री
<eid>2330<syns>घोणा-स्त्री,प्रोथ-पुंक्ली
गतयोऽमूः पञ्च धारा घोणा तु प्रोथमस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1168<pc>
<eid>2331<syns>कविका-स्त्री,खलीन-पुंक्ली
<eid>2332<syns>शफ-क्ली,खुर-पुं
कविका तु खलीनोऽस्त्री शफं क्लीबे खुरः पुमान् ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>1169<pc>
<eid>2333<syns>पुच्छ-पुंक्ली,लूमन्-क्ली,लाङ्गूल-क्ली
<eid>2334<syns>वालहस्त-पुं,वालधि-पुं
पुच्छोऽस्त्री लूमलाङ्गूले वालहस्तश्च वालधिः ।
<LEND>
<L>1170<pc>
<eid>2335<syns>उपावृत्त-त्रि,लुठित-त्रि
त्रिषूपावृत्तलुठितौ परावृत्ते मुहुर्भुवि ॥ ५० ॥
<LEND>
<L>1171<pc>
<eid>2336<syns>शताङ्ग-पुं,स्यन्दन-पुं,रथ-पुं
याने चक्रिणि युद्धार्थे शताङ्गः स्यन्दनो रथः ।
<LEND>
<L>1172<pc>
<eid>2337<syns>पुष्परथ-पुं
असौ पुष्परथश्चक्रयानं न समराय यत् ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>1173<pc>
<eid>2338<syns>कर्णीरथ-पुं,प्रवहण-क्ली,डयन-क्ली
कर्णीरथः प्रवहणं डयनं च समं त्रयम् ।
<LEND>
<L>1174<pc>
<eid>2339<syns>अनस्-क्ली,शकट-पुंक्ली
<eid>2340<syns>गन्त्री-स्त्री,कम्बलिवाह्यक-क्ली
क्लीबेऽनः शकटोऽस्त्री स्याद्गन्त्री कम्बलिवाह्यकम् ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>1175<pc>
<eid>2341<syns>शिबिका-स्त्री,याप्ययान-क्ली
<eid>2342<syns>दोला-स्त्री,प्रेङ्खा-स्त्री
शिबिका याप्ययानं स्याद्दोला प्रेङ्खादिका स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1176<pc>
<eid>2343<syns>द्वैप-त्रि,वैयाघ्र-त्रि
उभौ तु द्वैपवैयाघ्रौ द्वीपिचर्मावृते रथे ॥ ५३ ॥
<LEND>
<L>1177<pc>
<eid>2344<syns>पाण्डुकम्बलिन्-त्रि
पाण्डुकम्बलसंवीतः स्यन्दनः पाण्डुकम्बली ।
<LEND>
<L>1178<pc>
<eid>2345<syns>काम्बल-पुं
रथे काम्बलवास्त्राद्याः कम्बलादिभिरावृते ॥ ५४ ॥
<LEND>
<L>1179<pc>
<eid>2346<syns>रथ्या-स्त्री,रथकट्या-स्त्री,रथव्रज-पुं
त्रिषु द्वैपादयो रथ्या रथकट्या रथव्रजे ।
<LEND>
<L>1180<pc>
<eid>2347<syns>धुर्-स्त्री,यानमुख-क्ली
<eid>2348<syns>रथाङ्ग-क्ली,अपस्कर-पुं
धूः स्त्री क्लीबे यानमुखं स्याद्रथाङ्गमपस्करः ॥ ५५ ॥
<LEND>
<L>1181<pc>
<eid>2349<syns>चक्र-क्ली,रथाङ्ग-क्ली
<eid>2350<syns>नेमि-स्त्री,प्रधि-पुं
चक्रं रथाङ्गं तस्यान्ते नेमिः स्त्री स्यात्प्रधिः पुमान् ।
<LEND>
<L>1182<pc>
<eid>2351<syns>पिण्डिका-स्त्री,नाभि-पुं
<eid>2352<syns>अक्षाग्रकीलक-पुं,अणि-पुंस्त्री
पिण्डिका नाभिरक्षाग्रकीलके तु द्वयोरणिः ॥ ५६ ॥
<LEND>
<L>1183<pc>
<eid>2353<syns>रथगुप्ति-स्त्री,वरूथ-पुं
<eid>2354<syns>कूबर-पुं,युगन्धर-पुं
रथगुप्तिर्वरूथो ना कूबरस्तु युगन्धरः ।
<LEND>
<L>1184<pc>
<eid>2355<syns>अनुकर्ष-पुं
अनुकर्षो दार्वधःस्थं प्रासङ्गो ना युगाद्युगः ॥ ५७ ॥
<LEND>
<L>1185<pc>
<eid>2356<syns>प्रासङ्ग-पुं
<eid>2357<syns>वाहन-क्ली,यान-क्ली,युग्य-क्ली,पत्र-क्ली,धोरण-क्ली
सर्वं स्याद्वाहनं यानं युग्यं पत्रं च धोरणम् ।
<LEND>
<L>1186<pc>
<eid>2358<syns>वैनीतक-पुंक्ली
परम्परावाहनं यत्तद्वैनीतकमस्त्रियाम् ॥ ५८ ॥
<LEND>
<L>1187<pc>
<eid>2359<syns>आधोरण-पुं,हस्तिपक-पुं,हस्त्यारोह-पुं,निषादिन्-पुं
आधोरणा हस्तिपका हस्त्यारोहा निषादिनः ।
<LEND>
<L>1188<pc>
<eid>2360<syns>नियन्तृ-पुं,प्राजितृ-पुं,यन्तृ-पुं,सूत-पुं,क्षन्त्रृ-पुं,सारथि-पुं,सव्येष्ठ-पुं,दक्षिणस्थ-पुं,रथकुटुम्बिन्-पुं
नियन्ता प्राजिता यन्ता सूतः क्षत्ता च सारथिः ॥ ५९ ॥
सव्येष्ठदक्षिणस्थौ च संज्ञा रथकुटुम्बिनः ।
<LEND>
<L>1189<pc>
<eid>2361<syns>रथिन्-पुं,स्यन्दनारोह-पुं
<eid>2362<syns>अश्वारोह-पुं,सादिन्-पुं
रथिनः स्यन्दनारोहा अश्वारोहास्तु सादिनः ॥ ६० ॥
<LEND>
<L>1190<pc>
<eid>2363<syns>भट-पुं,योध-पुं,योद्धृ-पुं
<eid>2364<syns>सेनारक्ष-पुं,सैनिक-पुं
भटा योधाश्च योद्धारः सेनारक्षास्तु सैनिकाः ।
<LEND>
<L>1191<pc>
<eid>2365<syns>सैन्य-पुं,सैनिक-पुं
सेनायां समवेता ये सैन्यास्ते सैनिकाश्च ते ॥ ६१ ॥
<LEND>
<L>1192<pc>
<eid>2366<syns>साहस्र-पुं,सहस्रिन्-पुं
बलिनो ये सहस्रेण साहस्रास्ते सहस्रिणः ।
<LEND>
<L>1193<pc>
<eid>2367<syns>परिधिस्थ-पुं,परिचर-पुं
<eid>2368<syns>सेनानी-पुं,वाहिनीपति-पुं
परिधिस्थः परिचरः सेनानीर्वाहिनीपतिः ॥ ६२ ॥
<LEND>
<L>1194<pc>
<eid>2369<syns>कञ्चुक-पुं,वारबाण-पुंक्ली
कञ्चुको वारबाणोऽस्त्री यत्तु मध्ये सकञ्चुकाः ।
<LEND>
<L>1195<pc>
<eid>2370<syns>सारसन-क्ली,अधिकाङ्ग-पुं
बध्नन्ति तत्सारसनमधिकाङ्गोऽथ शीर्षकम् ॥ ६३ ॥
<LEND>
<L>1196<pc>
<eid>2371<syns>शीर्षक-क्ली,शीर्षण्य-क्ली,शिरस्त्र-क्ली
<eid>2372<syns>तनुत्र-क्ली,वर्मन्-क्ली,दंशन-क्ली,उरःछद-पुं,कङ्कटक-पुं,जगर-पुं,कवच-पुंक्ली
शीर्षण्यं च शिरस्त्रेऽथ तनुत्रं वर्म दंशनम् ।
उरश्छदः कङ्कटको जागरः कवचोऽस्त्रियाम् ॥ ६४ ॥
<LEND>
<L>1197<pc>
<eid>2373<syns>आमुक्त-त्रि,प्रतिमुक्त-त्रि,पिनद्ध-त्रि,अपिनद्ध-त्रि
आमुक्तः प्रतिमुक्तश्च पिनद्धश्चापिनद्धवत् ।
<LEND>
<L>1198<pc>
<eid>2374<syns>संनद्ध-त्रि,वर्मित-त्रि,सज्ज-त्रि,दंशित-त्रि,व्यूढकङ्कट-त्रि
संनद्धो वर्मितः सज्जो दंशितो व्युढकङ्कटः ॥ ६५ ॥
<LEND>
<L>1199<pc>
<eid>2375<syns>कावचिक-क्ली
त्रिष्वामुक्तादयो वर्मभृतां कावचिकं गणे ।
<LEND>
<L>1200<pc>
<eid>2376<syns>पदाति-पुं,पत्ति-पुं,पदग-पुं,पादातिक-पुं,पदाजि-पुं,पद्ग-पुं,पदिक-पुं
<eid>2377<syns>पादात-क्ली,पत्तिसंहति-स्त्री
पदातिपत्तिपदगपादातिकपदाजयः ॥ ६६ ॥
पद्गश्च पदिकश्चाथ पादातं पत्तिसंहतिः ।
<LEND>
<L>1201<pc>
<eid>2378<syns>शस्त्राजीव-पुं,काण्डपृष्ठ-पुं,आयुधीय-पुं,आयुधिक-पुं
शस्त्राजीवे काण्डपृष्ठायुधीयायुधिकाः समाः ॥ ६७ ॥
<LEND>
<L>1202<pc>
<eid>2379<syns>कृतहस्त-पुं,सुप्रयोगविशिख-पुं,कृतपुङ्ख-पुं
कृतहस्तः सुप्रयोगविशिखः कृतपुङ्खवत् ।
<LEND>
<L>1203<pc>
<eid>2380<syns>अपराद्धपृषत्क-पुं
अपराद्धपृषत्कोऽसौ लक्ष्याद्यश्च्युतसायकः ॥ ६८ ॥
<LEND>
<L>1204<pc>
<eid>2381<syns>धन्विन्-पुं,धनुष्मत्-पुं,धानुष्क-पुं,निषङ्गिन्-पुं,अस्त्रिन्-पुं,धनुर्धर-पुं
धन्वी धनुष्मान्धानुष्को निषङ्ग्यस्त्री धनुर्धरः ।
<LEND>
<L>1205<pc>
<eid>2382<syns>काण्डवत्-पुं,काण्डीर-पुं
<eid>2383<syns>शाक्तीक-पुं,शक्तिहेतिक-पुं
स्यात्काण्डवांस्तु काण्डीरः शाक्तीकः शक्तिहेतिकः ॥ ६९ ॥
<LEND>
<L>1206<pc>
<eid>2384<syns>याष्टीक-पुं
<eid>2385<syns>पारश्वधिक-पुं
याष्टीकपारश्वधिकौ यष्टिपर्श्वधहेतिकौ ।
<LEND>
<L>1207<pc>
<eid>2386<syns>नैस्त्रिंशिक-पुं,असिहेति-पुं
<eid>2387<syns>प्रासिक-पुं,कौन्तिक-पुं
नैस्त्रिंशिकोऽसिहेतिः स्यात्समौ प्रासिककौन्तिकौ ॥ ७० ॥
<LEND>
<L>1208<pc>
<eid>2388<syns>चर्मिन्-पुं,फलकपाणि-पुं
<eid>2389<syns>पताकिन्-पुं,वैजयन्तिक-पुं
चर्मी फलकपाणिः स्यात्पताकी वैजयन्तिकः ।
<LEND>
<L>1209<pc>
<eid>2390<syns>अनुप्लव-पुं,सहाय-पुं,अनुचर-पुं,अभिचर-पुं
अनुप्लवः सहायश्चानुचरोऽभिचरः समाः ॥ ७१ ॥
<LEND>
<L>1210<pc>
<eid>2391<syns>पुरोग-पुं,अग्रेसर-पुं,प्रष्ठ-पुं,अग्रतःसर-पुं,पुरःसर-पुं,पुरोगम-पुं,पुरोगामिन्-पुं
<eid>2392<syns>मन्दगामिन्-पुं,मन्थर-पुं
पुरोगाग्रेसरप्रष्ठाग्रतः सरपुरः सराः ।
पुरोगमः पुरोगामी मन्दगामी तु मन्थरः ॥ ७२ ॥
<LEND>
<L>1211<pc>
<eid>2393<syns>जङ्घाल-पुं,अतिजव-पुं
<eid>2394<syns>जङ्घाकरिक-पुं,जाङ्घिक-पुं
जङ्घालोऽतिजवस्तुल्यौ जङ्घाकरिकजाङ्घिकौ ।
<LEND>
<L>1212<pc>
<eid>2395<syns>तरस्विन्-पुं,त्वरित-पुं,वेगिन्-पुं,प्रजविन्-पुं,जवन-पुं,जव-पुं
तरस्वी त्वरितो वेगी प्रजवी जवनो जवः ॥ ७३ ॥
<LEND>
<L>1213<pc>
<eid>2396<syns>जय्य-पुं
<eid>2397<syns>जेय-पुं
जय्यो यः शक्यते जेतुं जेयो जेतव्यमात्रके ।
<LEND>
<L>1214<pc>
<eid>2398<syns>जैत्र-पुं,जेतृ-पुं
जैत्रस्तु जेता यो गच्छत्यलं विद्विषतः प्रति ॥ ७४ ॥
<LEND>
<L>1215<pc>
<eid>2399<syns>अभ्यमित्र्य-पुं,अभ्यमित्रीय-पुं,अभ्यमित्रीण-पुं
सोऽभ्यमित्रोऽभ्यमित्रीयोऽप्यभ्यमित्रीण इत्यपि ।
<LEND>
<L>1216<pc>
<eid>2400<syns>ऊर्जस्वल-पुं,ऊर्जस्विन्-पुं,ऊर्जातिशयान्वित-पुं
ऊर्जस्वलः स्यादूर्जस्वी य ऊर्जातिशयान्वितः ॥ ७५ ॥
<LEND>
<L>1217<pc>
<eid>2401<syns>उरस्वत्-पुं,उरसिल-पुं
<eid>2402<syns>रथिर-पुं,रथिक-पुं,रथिन्-पुं
स्वादुरस्वानुरसिलो रथिरो रथिको रथी ।
<LEND>
<L>1218<pc>
<eid>2403<syns>कामङ्गामिन्-पुं,अनुकामीन-पुं
<eid>2404<syns>अत्यन्तीन-पुं
कामङ्गाम्यनुकामीनो ह्यत्यन्तीनस्तथा भृशम् ॥ ७६ ॥
<LEND>
<L>1219<pc>
<eid>2405<syns>शूर-पुं,वीर-पुं,विक्रान्त-पुं
<eid>2406<syns>जेतृ-पुं,जिष्णु-पुं,जित्वर-पुं
शूरो वीरश्च विक्रान्तो जेता जिष्णुश्च जित्वरः ।
<LEND>
<L>1220<pc>
<eid>2407<syns>सांयुगीन-पुं
सांयुगीनो रणे साधुः शस्त्राजीवादयस्त्रिषु ॥ ७७ ॥
<LEND>
<L>1221<pc>
<eid>2408<syns>ध्वजिनी-स्त्री,वाहिनी-स्त्री,सेना-स्त्री,पृतना-स्त्री,अनीकिनी-स्त्री,चमू-स्त्री,वरूथिनी-स्त्री,बल-पुं,सैन्य-पुं,चक्र-पुं,अनीक-पुंक्ली
ध्वजिनी वाहिनी सेना पृतनानीकिनी चमूः ।
वरूथिनी बलं सैन्यं चक्रं चानीकमस्त्रियाम् ॥ ७८ ॥
<LEND>
<L>1222<pc>
<eid>2409<syns>व्यूह-पुं,बलविन्यास-पुं
व्यूहस्तु बलविन्यासो भेदादण्डादयो युधि ।
<LEND>
<L>1223<pc>
<eid>2410<syns>प्रत्यासार-पुं,व्यूहपार्ष्णि-पुं
<eid>2411<syns>प्रतिग्रह-पुं
प्रत्यासारो व्यूहपार्ष्णिः सैन्यपृष्ठे प्रतिग्रहः ॥ ७९ ॥
<LEND>
<L>1224<pc>
<eid>2412<syns>पत्ति-पुं
<eid>2413<syns>सेनामुख-क्ली
<eid>2414<syns>गुल्म-पुं
<eid>2415<syns>गण-पुं
<eid>2416<syns>वाहिनी-स्त्री
<eid>2417<syns>पृतना-स्त्री
<eid>2418<syns>चमू-स्त्री
<eid>2419<syns>अनीकिनी-स्त्री
<eid>2420<syns>अक्षौहिणी-स्त्री
<eid>2421<syns>सम्पद्-स्त्री,सम्पत्ति-स्त्री,श्री-स्त्री,लक्ष्मी-स्त्री
<eid>2422<syns>विपत्ति-स्त्री,विपद्-स्त्री,आपद्-स्त्री
एकेभैकरथा त्र्यश्वा पत्तिः पञ्चपदातिका ।
पत्त्यङ्गैस्त्रिगुणैः सर्वैः क्रमादाख्या यथोत्तरम् ॥ ८० ॥
सेनामुखं गुल्मगणौ वाहिनी पृतना चमूः ।
अनीकिनी दशानीकिन्यक्षौहिण्यथ सम्पदि ॥ ८१ ॥
सम्पत्तिः श्रीश्च लक्ष्मीश्च विपत्त्यां विपदापदौ ।
<LEND>
<L>1225<pc>
<eid>2423<syns>आयुध-क्ली,प्रहरण-क्ली
<eid>2424<syns>शस्त्र-पुंक्ली
<eid>2425<syns>अस्त्र-पुंक्ली
आयुधं तु प्रहरणं शस्त्रमस्त्रमथास्त्रियौ ॥ ८२ ॥
<LEND>
<L>1226<pc>
<eid>2426<syns>धनुस्-पुंक्ली,चाप-पुंक्ली,धन्वन्-क्ली,शरासन-क्ली,कोदण्ड-क्ली,कार्मुक-क्ली,इष्वास-पुं
<eid>2427<syns>कालपृष्ठ-क्ली
<eid>2428<syns>गाण्डीव-पुंक्ली,गाण्डिव-पुंक्ली
धनुश्चापौ धन्वशरासनकोदण्डकार्मुकम् ।
इष्वासोऽप्यथ कर्णस्य कालपृष्ठं शरासनम् ॥ ८३ ॥
कपिध्वजस्य गाण्डीवगाण्डिवौ पुन्नपुंसकौ ।
<LEND>
<L>1227<pc>
<eid>2429<syns>कोटि-स्त्री,अटनी-स्त्री
<eid>2430<syns>गोधा-स्त्री,तल-क्ली
कोटिरस्याटनी गोधातले ज्याघातवारणे ॥ ८४ ॥
<LEND>
<L>1228<pc>
<eid>2431<syns>लस्तक-पुं,धनुर्मध्य-क्ली
<eid>2432<syns>मोर्वी-स्त्री,ज्या-स्त्री,शिञ्जिनी-स्त्री,गुण-पुं
लस्तकस्तु धनुर्मध्यं मोर्वी ज्या शिञ्जिनी गुणः ।
<LEND>
<L>1229<pc>
<eid>2433<syns>प्रत्यालीढ-क्ली,आलीढ-क्ली
स्यात्प्रत्यालीढमालीढमित्यादि स्थानपञ्चकम् ॥ ८५ ॥
<LEND>
<L>1230<pc>
<eid>2434<syns>लक्ष-क्ली,लक्ष्य-क्ली,शरव्य-क्ली
<eid>2435<syns>शराभ्यास-पुं,उपासन-क्ली
लक्षं लक्ष्यं शरव्यं च शराभ्यास उपासनम् ।
<LEND>
<L>1231<pc>
<eid>2436<syns>पृषत्क-पुं,बाण-पुं,विशिख-पुं,अजिह्मग-पुं,खग-पुं,आशुग-पुं,कलम्ब-पुं,मार्गण-पुं,शर-पुं,पत्रिन्-पुं,रोप-पुं,इषु-पुंस्त्री
पृषत्कबाणविशिखा अजिह्मगखगाशुगाः ॥ ८६ ॥
कलम्बमार्गणशराः पत्री रोप इषुर्द्वयोः ।
<LEND>
<L>1232<pc>
<eid>2437<syns>प्रक्ष्वेडन-पुं,नाराच-पुं
<eid>2438<syns>पक्ष-पुं,वाज-पुं
प्रक्ष्वेडनास्तु नाराचाः पक्षो वाजस्त्रिषूत्तरे ॥ ८७ ॥
<LEND>
<L>1233<pc>
<eid>2439<syns>निरस्त-त्रि
<eid>2440<syns>दिग्ध-त्रि,लिप्तक-त्रि
निरस्तः प्रहिते बाणे विषाक्ते दिग्धलिप्तकौ ।
<LEND>
<L>1234<pc>
<eid>2441<syns>तूण-पुं,उपासङ्ग-पुं,तूणीर-पुं,निषङ्ग-पुं,इषुधि-पुंस्त्री,तूणी-स्त्री
<eid>2442<syns>खड्ग-पुं,निस्त्रिंश-पुं,चन्द्रहास-पुं,असि-पुं,रिष्टि-पुं,कौक्षेयक-पुं,मण्डलाग्र-पुं,करवाल-पुं,कृपाण-पुं
तूणोपासङ्गतूणीरनिषङ्गा इषुधिर्द्वयोः ॥ ८८ ॥
तूण्यां खड्गे तु निस्त्रिंशचन्द्रहासासिरिष्टयः ।
कौक्षेयको मण्डलाग्रः करवालः कृपाणवत् ॥ ८९ ॥
<LEND>
<L>1235<pc>
<eid>2443<syns>त्सरु-पुं
<eid>2444<syns>मेखला-स्त्री
त्सरुः खड्गादिमुष्टौ स्यान्मेखला तन्निबन्धनम् ।
<LEND>
<L>1236<pc>
<eid>2445<syns>फलक-पुंक्ली,फल-क्ली,चर्मन्-क्ली
<eid>2446<syns>सङ्ग्राह-पुं
फलकोऽस्त्री फलं चर्म संग्राहो मुष्टिरस्य यः ॥ ९० ॥
<LEND>
<L>1237<pc>
<eid>2447<syns>द्रुघण-पुं,मुद्गर-पुं,घन-पुं
<eid>2448<syns>ईली-स्त्री,करवालिका-स्त्री
द्रुघणो मुद्गरघनौ स्यादीली करवालिका ।
<LEND>
<L>1238<pc>
<eid>2449<syns>भिन्दिपाल-पुं,सृग-पुं
<eid>2450<syns>परिघ-पुं,परिघातन-पुं
भिन्दिपालः सृगस्तुल्यौ परिघः परिघातिनः ॥ ९१ ॥
<LEND>
<L>1239<pc>
<eid>2451<syns>कुठार-पुंस्त्री,स्वधिति-पुंस्त्री,परशु-पुंस्त्री,परश्वध-पुं
द्वयोः कुठारः स्वधितिः परशुश्च परश्वधः ।
<LEND>
<L>1240<pc>
<eid>2452<syns>शस्त्री-स्त्री,असिपुत्री-स्त्री,छुरिका-स्त्री,असिधेनुका-स्त्री
स्याच्छ्स्त्री चासिपुत्री च छुरिका चासिधेनुका ॥ ९२ ॥
<LEND>
<L>1241<pc>
<eid>2453<syns>शल्य-पुंक्ली,शङ्कु-पुं
<eid>2454<syns>सर्वला-स्त्री,तोमर-पुंक्ली
वा पुंसि शल्यं शङ्कुर्ना सर्वला तोमरोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1242<pc>
<eid>2455<syns>प्रास-पुं,कुन्त-पुं
<eid>2456<syns>कोण-पुं,पाली-स्त्री,अश्रि-स्त्री,कोटि-स्त्री
प्रासस्तु कुन्तः कोणस्तु स्त्रियः पाल्यश्रिकोटयः ॥ ९३ ॥
<LEND>
<L>1243<pc>
<eid>2457<syns>सर्वाभिसार-पुं,सर्वौघ-पुं,सर्वसन्नहन-क्ली
सर्वाभिसारः सर्वौघः सर्वसन्नहनार्थकः ।
<LEND>
<L>1244<pc>
<eid>2458<syns>लोहाभिहार-पुं
लोहाभिसारोऽस्त्रभृतां राज्ञां नीराजनाविधिः ॥ ९४ ॥
<LEND>
<L>1245<pc>
<eid>2459<syns>अभिषेणन-क्ली
यत्सेनयाभिगमनमरौ तदभिषेणनम् ।
<LEND>
<L>1246<pc>
<eid>2460<syns>यात्रा-स्त्री,व्रज्या-स्त्री,अभिनिर्याण-क्ली,प्रस्थान-क्ली,गमन-क्ली,गम-पुं
यात्रा व्रज्याभिनिर्वाणं प्रस्थानं गमनं गमः ॥ ९५ ॥
<LEND>
<L>1247<pc>
<eid>2461<syns>आसार-पुं,प्रसरण-क्ली
<eid>2462<syns>प्रचक्र-क्ली,चलित-क्ली
स्यादासारः प्रसरणं प्रचक्रं चलितार्थकम् ।
<LEND>
<L>1248<pc>
<eid>2463<syns>अभिक्रम-पुं
अहितान्प्रत्यभीतस्य रणे यानमभिक्रमः ॥ ९६ ॥
<LEND>
<L>1249<pc>
<eid>2464<syns>वैतालिक-पुं,बोधकर-पुं
<eid>2465<syns>चाक्रिक-पुं,घाण्टिक-पुं
वैतालिका बोधकराश्चाक्रिका घाण्टिकार्थकाः ।
<LEND>
<L>1250<pc>
<eid>2466<syns>मागध-पुं,मगध-पुं
<eid>2467<syns>वन्दिन्-पुं,स्तुतिपाठक-पुं
स्युर्मागधास्तु मगधा बन्दिनः स्तुतिपाठकाः ॥ ९७ ॥
<LEND>
<L>1251<pc>
<eid>2468<syns>संशप्तक-पुं
संशप्तकास्तु समयात्संग्रामादनिवर्तिनः ।
<LEND>
<L>1252<pc>
<eid>2469<syns>रेणु-पुंस्त्री,धूलि-स्त्री,पांसु-पुं,रजस्-क्ली
रेणुर्द्वयोः स्त्रियां धूलिः पांसुर्ना न द्वयो रजः ॥ ९८ ॥
<LEND>
<L>1253<pc>
<eid>2470<syns>चूर्ण-क्ली,क्षोद-पुं
<eid>2471<syns>समुत्पिञ्ज-पुं,पिञ्जल-पुं
चूर्णे क्षोदः समुत्पिञ्जपिञ्जलौ भृशमाकुले ।
<LEND>
<L>1254<pc>
<eid>2472<syns>पताका-स्त्री,वैजयन्ती-स्त्री,केतन-क्ली,ध्वज-पुंक्ली
पताका वैजयन्ती स्यात्केतनं ध्वजमस्त्रियाम् ॥ ९९ ॥
<LEND>
<L>1255<pc>
<eid>2473<syns>वीराशंसन-क्ली
सा वीराशंसनं युद्धभूमिर्यातिभयप्रदा ।
<LEND>
<L>1256<pc>
<eid>2474<syns>अहम्पूर्विका-स्त्री
अहंपूर्वमहंपूर्वमित्यहंपूर्विका स्त्रियाम् ॥ १०० ॥
<LEND>
<L>1257<pc>
<eid>2475<syns>आहोपुरुषिका-स्त्री
आहोपुरुषिका दर्पाद्या स्यात्संभावनात्मनि ।
<LEND>
<L>1258<pc>
<eid>2476<syns>अहमहमिका-स्त्री
अहमहमिका तु सा स्यात्परस्परं यो भवत्यहङ्कारः ॥ १०१ ॥
<LEND>
<L>1259<pc>
<eid>2477<syns>द्रविण-क्ली,तरस्-क्ली,सहस्-क्ली,बल-क्ली,शौर्य-क्ली,स्थामन्-क्ली,शुष्म-क्ली,शक्ति-स्त्री,पराक्रम-पुं,प्राण-पुं
<eid>2478<syns>विक्रम-पुं,अतिशक्तिता-स्त्री
द्रविणं तरः सहोबलशौर्याणि स्थाम शुष्मं च ।
शक्तिः पराक्रमः प्राणो विक्रमस्त्वतिशक्तिता ॥ १०२ ॥
<LEND>
<L>1260<pc>
<eid>2479<syns>वीरपाण-क्ली
<eid>2480<syns>युद्ध-क्ली,आयोधन-क्ली,जन्य-पुं,प्रधन-क्ली,प्रविदारण-क्ली,मृध-क्ली,आस्कन्दन-क्ली,सङ्ख्य-क्ली,समीक-क्ली,साम्परायिक-क्ली,समर-पुं,अनीक-पुं,रण-पुं,कलह-पुं,विग्रह-पुं,सम्प्रहार-पुं,अभिसम्पात-पुं,कलि-पुं,संस्फोट-पुं,संयुग-पुं,अभ्यामर्द-पुं,समाघात-पुं,सङ्ग्राम-पुं,अभ्यागम-पुं,आहव-पुं,समुदाय-पुं,संयत्-स्त्री,समिति-स्त्री,आजि-स्त्री,समित्-स्त्री,युध्-स्त्री
वीरपानं तु यत्पानं वृत्ते भाविनि वारणे ।
युद्धमायोधनं जन्यं प्रधनं प्रविदारणम् ॥ १०३ ॥
मृधमास्कन्दनं संख्यं समीकं सांपरायिकम् ।
अस्त्रियां समरानीकरणाः कलहविग्रहौ ॥ १०४ ॥
सम्प्रहाराभिसम्पात कलिसंस्फोट संयुगाः ।
अभ्यामर्द समाघात संग्रामाभ्यागमाहवाः ॥ १०५ ॥
समुदायः स्त्रियः संयत्समित्याजिसमिद्युधः ।
<LEND>
<L>1261<pc>
<eid>2481<syns>नियुद्ध-क्ली,बाहुयुद्ध-क्ली
<eid>2482<syns>तुमुल-क्ली,रणसङ्कुल-क्ली
नियुद्धं बाहुयुद्धेऽथ तुमुलं रणसङ्कुले ॥ १०६ ॥
<LEND>
<L>1262<pc>
<eid>2483<syns>क्ष्वेडा-स्त्री,सिंहनाद-पुं
<eid>2484<syns>घटना-स्त्री,घटा-स्त्री
क्ष्वेडा तु सिंहनादः स्यात्करिणां घटना घटा ।
<LEND>
<L>1263<pc>
<eid>2485<syns>क्रन्दन-क्ली,योधसंराव-पुं
<eid>2486<syns>बृंहित-क्ली,करिगर्जित-क्ली
क्रन्दनं योधसंरावो बृंहितं करिगर्जितम् ॥ १०७ ॥
<LEND>
<L>1264<pc>
<eid>2487<syns>विस्फार-पुं
<eid>2488<syns>पटह-पुं,आडम्बर-पुं
विस्फारो धनुषः स्वानः पताहाडम्बरो समौ ।
<LEND>
<L>1265<pc>
<eid>2489<syns>प्रसभ-क्ली,बलात्कार-पुं,हठ-पुं
<eid>2490<syns>स्खलित-क्ली,छल-क्ली
प्रसभं तु बलात्कारो हठोऽथ स्खलितं छलम् ॥ १०८ ॥
<LEND>
<L>1266<pc>
<eid>2491<syns>अजन्य-क्ली,उत्पात-पुं,उपसर्ग-पुं
अजन्यं क्लीबमुत्पात उपसर्गः समं त्रयम् ।
<LEND>
<L>1267<pc>
<eid>2492<syns>मूर्छा-स्त्री,कश्मल-क्ली,मोह-पुं
<eid>2493<syns>अवमर्द-पुं,पीडन-क्ली
मूर्छा तु कश्मलं मोहोऽप्यवमर्दस्तु पीडनम् ॥ १०९ ॥
<LEND>
<L>1268<pc>
<eid>2494<syns>अभ्यवस्कन्दन-क्ली,अभ्यासादन-क्ली
<eid>2495<syns>विजय-पुं,जय-पुं
अभ्यवस्कन्दनं त्वभ्यासादनं विजयो जयः ।
<LEND>
<L>1269<pc>
<eid>2496<syns>वैरशुद्धि-स्त्री,प्रतीकार-पुं,वैरनिर्यातन-क्ली
वैरशुद्धिः प्रतीकारो वैरनिर्यातनं च सा ॥ ११० ॥
<LEND>
<L>1270<pc>
<eid>2497<syns>प्रद्राव-पुं,उद्द्राव-पुं,सन्द्राव-पुं,सन्दाव-पुं,विद्रव-पुं,द्रव-पुं,अपक्रम-पुं,अपयान-क्ली
<eid>2498<syns>भङ्ग-पुं,पराजय-पुं
प्रद्रावोद्द्रावसंद्रावसंदावा विद्रवो द्रवः ।
अपक्रमोऽपयानं च रणे भङ्गः पराजयः ॥ १११ ॥
<LEND>
<L>1271<pc>
<eid>2499<syns>पराजित-त्रि,पराभूत-त्रि
<eid>2500<syns>नष्ट-त्रि,तिरोहित-त्रि
पराजितपराभूतौ त्रिषु नष्टतिरोहितौ ।
<LEND>
<L>1272<pc>
<eid>2501<syns>प्रमापण-क्ली,निबर्हण-क्ली,निकारण-क्ली,विशारण-क्ली,प्रवासन-क्ली,परासन-क्ली,निषूदन-क्ली,निहिंसन-क्ली,निर्वासन-क्ली,संज्ञपन-क्ली,निर्ग्रन्थन-क्ली,अपासन-क्ली,निस्तर्हण-क्ली,निहनन-क्ली,क्षणन-क्ली,परिवर्जन-क्ली,निर्वापण-क्ली,विशसन-क्ली,मारण-क्ली,प्रतिघातन-क्ली,उद्वासन-क्ली,प्रमथन-क्ली,क्रथन-क्ली,उज्जासन-क्ली,आलम्भ-पुं,पिञ्ज-पुं,विशर-पुं,घात-पुं,उन्माथ-पुं,वध-पुं
प्रमापणं निबर्हणं निकारणं विशारणम् ॥ ११२ ॥
प्रवासनं परासनं निषूदनं निहिंसनम् ।
निर्वासनं संज्ञपनं निर्ग्रन्थनमपासनम् ॥ ११३ ॥
निस्तर्हणं निहननं क्षणनं परिवर्जनम् ।
निर्वापणं विशसनं मारणं प्रतिघातनम् ॥ ११४ ॥
उद्वासनप्रमथनक्रथनोज्जासनानि च ।
आलम्भपिञ्जविशरघातोन्माथवधा अपि ॥ ११५ ॥
<LEND>
<L>1273<pc>
<eid>2502<syns>पञ्चता-स्त्री,कालधर्म-पुं,दिष्टान्त-पुं,प्रलय-पुं,अत्यय-पुं,अन्त-पुं,नाश-पुं,मृत्यु-पुंस्त्री,मरण-क्ली,निधन-पुंक्ली
स्यात्पञ्चता कालधर्मो दिष्टान्तः प्रलयोऽत्ययः ।
अन्तो नाशो द्वयोर्मृत्युर्मरणं निधनोऽस्त्रियाम् ॥ ११६ ॥
<LEND>
<L>1274<pc>
<eid>2503<syns>परासु-त्रि,प्राप्तपञ्चत्व-त्रि,परेत-त्रि,प्रेत-त्रि,संस्थित-त्रि,मृत-त्रि,प्रमीत-त्रि
<eid>2504<syns>चिता-स्त्री,चित्या-स्त्री,चिति-स्त्री
परासुप्राप्तपञ्चत्वपरेतप्रेतसंस्थिताः ।
मृतप्रमीतौ त्रिष्वेते चिता चित्या चितिः स्त्रियाम् ॥ ११७ ॥
<LEND>
<L>1275<pc>
<eid>2505<syns>कबन्ध-पुंक्ली
कबन्धोऽस्त्री क्रियायुक्तमपमूर्धकलेवरम् ।
<LEND>
<L>1276<pc>
<eid>2506<syns>श्मशान-क्ली,पितृवन-क्ली
<eid>2507<syns>कुणप-क्ली,शव-पुंक्ली
श्मशानं स्यात्पितृवनं कुणपः शवमस्त्रियाम् ॥ ११८ ॥
<LEND>
<L>1277<pc>
<eid>2508<syns>प्रग्रह-पुं,उपग्रह-पुं,वन्दी-स्त्री
<eid>2509<syns>कारा-स्त्री,बन्धनालय-पुं
प्रग्रहोपग्रहौ बन्द्यां कारा स्यात्बन्धनालये ।
<LEND>
<L>1278<pc>
<eid>2510<syns>असु-पुंब,प्राण-पुं
<eid>2511<syns>जीव-पुं,असुधारण-क्ली
पूंसि भूम्न्यसवः प्राणाश्चैवं जीवोऽसुधारणम् ॥ ११९ ॥
<LEND>
<L>1279<pc>
<eid>2512<syns>आयुस्-क्ली,जीवितकाल-पुं
<eid>2513<syns>जीवातु-पुं,जीवनौषध-क्ली
आयुर्जीवितकालो ना जीवतुर्जीवनौषधम् ।
<LEND>
;c{इति क्षत्रियवर्गः}
;v{वैश्यवर्गः}
;c{अथ वैश्यवर्गः}
<L>1280<pc>
<eid>2514<syns>ऊरव्य-पुं,उरज-पुं,अर्य-पुं,वैश्य-पुं,भूमिस्पृश्-पुं,विश्-पुं
<eid>2515<syns>आजीव-पुं,जीविका-स्त्री,वार्ता-स्त्री,वृत्ति-स्त्री,वर्तन-क्ली,जीवन-क्ली
ऊरव्या ऊरुजा अर्या वैश्या भूमिस्पृशो विशः ।
आजीवो जीविका वार्ता वृत्तिर्वर्तनजीवने ॥ १ ॥
<LEND>
<L>1281<pc>
<eid>2516<syns>कृषि-स्त्री
<eid>2517<syns>पाशुपाल्य-क्ली
<eid>2518<syns>वाणिज्य-क्ली
<eid>2519<syns>सेवा-स्त्री,श्ववृत्ति-स्त्री
<eid>2520<syns>अनृत-क्ली,कृषि-स्त्री
<eid>2521<syns>उञ्छशिल-क्ली,ऋत-क्ली
स्त्रियां कृषिः पाशुपाल्यं वाणिज्यं चेति वृत्तयः ।
सेवा श्ववृत्तिरनृतं कृषिरुञ्छशिलं त्वृतम् ॥ २ ॥
<LEND>
<L>1282<pc>
<eid>2522<syns>मृत-क्ली
<eid>2523<syns>अमृत-क्ली
द्वे याचितायाचितयोर्यथासंख्यं मृतामृते ।
<LEND>
<L>1283<pc>
<eid>2524<syns>सत्यानृत-क्ली,वणिग्भाव-पुं
<eid>2525<syns>ऋण-क्ली,पर्युदञ्चन-क्ली,उद्धार-पुं
<eid>2526<syns>अर्थप्रयोग-पुं,कुसीद-क्ली,वृद्धिजीविका-स्त्री
सत्यानृतं वणिग्भावः स्यादृणं पर्युदञ्चनम् ॥ ३ ॥
उद्धारोऽर्थप्रयोगस्तु कुसीदं वृद्धिजीविका ।
<LEND>
<L>1284<pc>
<eid>2527<syns>याचितक-क्ली
<eid>2528<syns>आपमित्यक-क्ली
याच्ञयाप्तं याचितकं निमयादापमित्यकम् ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>1285<pc>
<eid>2529<syns>उत्तमर्ण-पुं
<eid>2530<syns>अधमर्ण-पुं
उत्तमर्णाधमर्णौ द्वौ प्रयोक्तृग्राहकौ क्रमात् ।
<LEND>
<L>1286<pc>
<eid>2531<syns>कुसीदिक-पुं,वार्धूषिक-पुं,वृद्ध्याजीव-पुं,वार्धुषि-पुं
कुसीदिको वार्धुषिको वृद्ध्याजीवश्च वार्धुषिः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>1287<pc>
<eid>2532<syns>क्षेत्राजीव-पुं,कर्षक-पुं,कृषक-पुं,कृषीवल-पुं
क्षेत्राजीवः कर्षकश्च कृषिकश्च कृषीवलः ।
<LEND>
<L>1288<pc>
<eid>2533<syns>व्रैहेय-त्रि
<eid>2534<syns>शालेय-त्रि
क्षेत्रं व्रैहेयशालेयं व्रीहिशाल्युद्भवो हि यत् ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>1289<pc>
<eid>2535<syns>यव्य-त्रि
<eid>2536<syns>यवक्य-त्रि
<eid>2537<syns>षष्टिक्य-त्रि
यव्यं यवक्यं षष्टिक्यं यवादिभवनं हि यत् ।
<LEND>
<L>1290<pc>
<eid>2538<syns>तिल्य-त्रि,तैलीन-त्रि
<eid>2539<syns>माष्य-क्ली,माषीण-त्रि
<eid>2540<syns>उम्य-क्ली,औमीन-क्ली
<eid>2541<syns>अणव्य-क्ली,अणवीन-त्रि
<eid>2542<syns>भङ्ग्य-क्ली,भाङ्गीन-त्रि
तिल्यं तैलीनवन्माषोमाणुभङ्गा द्विरूपता ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>1291<pc>
<eid>2543<syns>मौद्गीन-त्रि
<eid>2544<syns>कौद्रवीण-क्ली
<eid>2545<syns>चाणकीण-त्रि
<eid>2546<syns>गौधुमीण-क्ली
<eid>2547<syns>कालायीण-क्ली
<eid>2548<syns>कौदुमीण-क्ली
<eid>2549<syns>प्रैयङ्गवीण-क्ली
मौद्गीनकौद्रवीणादि शेषधान्योद्भवक्षमम् ।
<LEND>
<L>1292<pc>
<eid>2550<syns>शाकशाकट-त्रि,शाकशाकिन-त्रि
शाकक्षेत्रादिके शाकशाकटं शाकशाकिनम् ।
<LEND>
<L>1293<pc>
<eid>2551<syns>बीजाकृत-क्ली,उप्तकृष्ट-त्रि
<eid>2552<syns>सीत्य-त्रि,कृष्ट-त्रि,हल्यवत्-क्ली
बीजाकृतं तूप्तकृष्टे सीत्यं कृष्टं च हल्यवत् ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>1294<pc>
<eid>2553<syns>त्रिगुणाकृत-त्रि,तृतीयाकृत-त्रि,त्रिहल्य-त्रि,त्रिसीत्य-त्रि
त्रिगुणाकृतं तृतीयाकृतं त्रिहल्यं त्रिसीत्यमपि तस्मिन् ।
<LEND>
<L>1295<pc>
<eid>2554<syns>द्विगुणाकृत-त्रि,द्वितीयाकृत-त्रि,द्विहल्य-त्रि,द्विसीत्य-त्रि,शम्बाकृत-त्रि
द्विगुणाकृते तु सर्वं पूर्वं शम्बाकृतमपीह ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>1296<pc>
<eid>2555<syns>द्रौणिका-क्ली
<eid>2556<syns>आढकिक-त्रि
<eid>2557<syns>कौडविक-त्रि
<eid>2558<syns>प्रास्थिक-त्रि
द्रोणाढकादिवापादौ द्रौणिकाढकिकादयः ।
<LEND>
<L>1297<pc>
<eid>2559<syns>खारीक-पुं
खारीवापस्तु खारीक उत्तमर्णादयस्त्रिषु ॥ १० ॥
<LEND>
<L>1298<pc>
<eid>2560<syns>वप्र-पुंक्ली,केदार-पुं,क्षेत्र-क्ली
<eid>2561<syns>कैदारक-क्ली,कैदार्य-क्ली,क्षैत्र-क्ली,कैदारिक-क्ली
पुन्नपुंसकयोर्वप्रः केदारः क्षेत्रमस्य तु ।
कैदारकं स्यात्कैदार्यं क्षेत्रं कैदारिकं गणे ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>1299<pc>
<eid>2562<syns>लोष्ट-पुंक्ली,लेष्टु-पुं
<eid>2563<syns>कोटिश-पुं,लोष्टभेदन-पुं
लोष्टानि लेष्टवः पुंसि कोटिशो लोष्टभेदनः ।
<LEND>
<L>1300<pc>
<eid>2564<syns>प्राजन-क्ली,तोदन-क्ली,तोत्र-क्ली
<eid>2565<syns>खनित्र-क्ली,अवदारण-क्ली
प्राजनं तोदनं तोत्रं खनित्रमवदारणे ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>1301<pc>
<eid>2566<syns>दात्र-क्ली,लवित्र-क्ली
<eid>2567<syns>आबन्ध-पुं,योत्र-क्ली,योक्त्र-क्ली
<eid>2568<syns>फल-क्ली,निरीश-क्ली,कुटक-क्ली,फाल-पुं,कृषिक-पुं
<eid>2569<syns>लाङ्गल-क्ली,हल-क्ली,गोदारण-क्ली,सीर-पुं
<eid>2570<syns>शम्या-स्त्री,युगकीलक-पुं
दात्रं लवित्रमाबन्धो योत्रं योक्त्रमथो फलम् ।
निरीशं कुटकं फालः कृषको लाङ्गलं हलम् ॥ १३ ॥
गोदारणं च शीरोऽथ शम्या स्त्री युगकीलकः ।
<LEND>
<L>1302<pc>
<eid>2571<syns>ईषा-स्त्री,लाङ्गलदण्ड-पुं
<eid>2572<syns>सीता-स्त्री,लाङ्गलपद्धति-स्त्री
ईषा लाङ्गलदण्डः स्यात्सीता लाङ्गलपद्धतिः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>1303<pc>
<eid>2573<syns>मेधि-पुं,खलेदारु-क्ली
पुंसि मेधिः खले दारु न्यस्तं यत्पशुबन्धने ।
<LEND>
<L>1304<pc>
<eid>2574<syns>आशु-त्रि,व्रीहि-पुं,पाटल-पुं
<eid>2575<syns>शितशूक-पुं,यव-पुं
आशुर्व्रीहिः पाटलः स्याच्छितशूकयवौ समौ ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>1305<pc>
<eid>2576<syns>तोक्म-पुं
<eid>2577<syns>कलाय-पुं,सतीनक-पुं,हरेणु-पुं,खण्डिक-पुं
<eid>2578<syns>कोरदूष-पुं,कोद्रव-पुं
तोक्मस्तु तत्र हरिते कलायस्तु सतीनकः ।
हरेणुरेणुकौ चास्मिन्कोरदूषस्तु कोद्रवः ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>1306<pc>
<eid>2579<syns>मङ्गल्यक-पुं,मसूर-पुं
<eid>2580<syns>मकुष्ठक-पुं,मयुष्ठक-पुं,वनमुद्ग-पुं
<eid>2581<syns>सर्षप-पुं,तन्तुभ-पुं,कदम्बक-पुं
मङ्गल्यको मसूरोऽथ मकुष्टक मयुष्टकौ ।
वनमुद्गे सर्षपे तु द्वौ तन्तुभकदम्बकौ ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>1307<pc>
<eid>2582<syns>सिद्धार्थ-पुं
<eid>2583<syns>गोधूम-पुं,सुमन-पुं
सिद्धार्थस्त्वेष धवलो गोधूमः सुमनः समौ ।
<LEND>
<L>1308<pc>
<eid>2584<syns>यावक-पुं,कुल्माष-पुं
<eid>2585<syns>चणक-पुं,हरिमन्थक-पुं
स्याद्यावकस्तु कुल्माषश्चणको हरिमन्थकः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>1309<pc>
<eid>2586<syns>तिलपेज-पुं,तिलपिञ्ज-पुं
द्वौ तिले तिलपेजश्च तिलपिञ्जश्च निष्फले ।
<LEND>
<L>1310<pc>
<eid>2587<syns>क्षव-पुं,क्षुधाभिजनन-पुं,राजिका-स्त्री,कृष्णिका-स्त्री,आसुरी-स्त्री
क्षवः क्षुताभिजननो राजिका कृष्णिकासुरी ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>1311<pc>
<eid>2588<syns>कङ्गु-स्त्री,प्रियङ्गु-स्त्री
<eid>2589<syns>अतसी-स्त्री,उमा-स्त्री,क्षुमा-स्त्री
स्त्रियौ कङ्गुप्रियङ्गू द्वे अतसी स्यादुमा क्षुमा ।
<LEND>
<L>1312<pc>
<eid>2590<syns>मातुलानी-स्त्री,भङ्गा-स्त्री
<eid>2591<syns>अणु-पुं
मातुलानी तु भङ्गायां व्रीहिभेदस्त्वणुः पुमान् ॥ २० ॥
<LEND>
<L>1313<pc>
<eid>2592<syns>किंशारु-पुं,सस्यशूक-क्ली
<eid>2593<syns>कणिश-क्ली,सस्यमञ्जरी-स्त्री
किंशारुः सस्यशूकं स्यात्कणिशं सस्यमञ्जरी ।
<LEND>
<L>1314<pc>
<eid>2594<syns>धान्य-क्ली,व्रीहि-पुं,स्तम्बकरि-पुं
<eid>2595<syns>स्तम्ब-पुं,गुच्छ-पुं
धान्यं व्रीहिः स्तम्बकरिः स्तम्बो गुच्छस्तृणादिनः ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>1315<pc>
<eid>2596<syns>नाडी-स्त्री,नाल-क्ली
<eid>2597<syns>पलाल-पुंक्ली
नाडी नालञ्च काण्डोऽस्य पलालोऽस्त्री सनिष्फलः ।
<LEND>
<L>1316<pc>
<eid>2598<syns>कडङ्गर-पुं,बुस-क्ली
<eid>2599<syns>धान्यत्वच्-स्त्री,तुष-पुं
कडङ्गरो बुसं क्लीबे धान्यत्वचि तुषः पुमान् ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>1317<pc>
<eid>2600<syns>शूक-पुंक्ली
<eid>2601<syns>शमी-स्त्री,शिम्बा-स्त्री
शूकोऽस्त्री श्लक्ष्णतीक्ष्णाग्रे शमी शिम्बा त्रिषूत्तरे ।
<LEND>
<L>1318<pc>
<eid>2602<syns>ऋद्ध-त्रि,आवसित-त्रि
<eid>2603<syns>पूत-त्रि,बहुलीकृत-त्रि
ऋद्धमावसितं धान्यं पूतं तु बहुलीकृतम् ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>1319<pc>
<eid>2604<syns>शमीधान्य-क्ली
<eid>2605<syns>शूकधान्य-क्ली
माषादयः शमीधान्ये शूकधान्ये यवादयः ।
<LEND>
<L>1320<pc>
<eid>2606<syns>शालि-पुं
शालयः कलमाद्याश्च षष्टिकाद्याश्च पुंस्यमी ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>1321<pc>
<eid>2607<syns>तृणधान्य-क्ली,नीवार-पुं
<eid>2608<syns>गवेधु-स्त्री,गवेधुका-स्त्री
तृणधान्यानि नीवाराः स्त्री गवेधुर्गवेधुका ।
<LEND>
<L>1322<pc>
<eid>2609<syns>अयोग्र-पुंक्ली,मुसल-पुंक्ली
<eid>2610<syns>उदूखल-क्ली,उलूखल-क्ली
अयोग्रं मुसलोऽस्त्री स्यादुदूखलमुलूखलम् ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>1323<pc>
<eid>2611<syns>प्रस्फोटन-क्ली,शूर्प-पुंक्ली
<eid>2612<syns>चालनी-स्त्री,तितउ-पुं
<eid>2613<syns>स्यूत-पुं,प्रसेव-पुं
<eid>2614<syns>कण्डोल-पुं,पिट-पुं
<eid>2615<syns>कट-पुं,किलिञ्जक-पुं
प्रस्फोटनं शूर्पमस्त्री चालनी तितउः पुमान् ।
स्यूतप्रसेवौ कण्डोलपिटौ कटकिलिञ्जकौ ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>1324<pc>
<eid>2616<syns>रसवती-स्त्री,पाकस्थान-क्ली,महानस-क्ली
समानौ रसवत्यां तु पाकस्थानमहानसे ।
<LEND>
<L>1325<pc>
<eid>2617<syns>पौरोगव-पुं
<eid>2618<syns>सूपकार-पुं,बल्लव-पुं,आरालिक-त्रि,आन्धसिक-त्रि,सूदा-त्रि,औदनिक-त्रि,गुण-त्रि
पौरोगवस्तदध्यक्षः सूपकारास्तु बल्लवाः ॥ २७ ॥
आरालिका आन्धसिकाः सूदा औदनिका गुणाः ।
<LEND>
<L>1326<pc>
<eid>2619<syns>आपूपिक-त्रि,कान्दविक-त्रि,भक्ष्यकार-त्रि
आपूपिकः कान्दविको भक्ष्यकार इमे त्रिषु ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>1327<pc>
<eid>2620<syns>अश्मन्त-क्ली,उद्धान-क्ली,अधिश्रयणी-स्त्री,चुल्ली-स्त्री,अन्तिका-स्त्री
अश्मन्तमुद्धानमधिश्रयणी चुल्लिरन्तिका ।
<LEND>
<L>1328<pc>
<eid>2621<syns>अङ्गारधानिका-स्त्री,अङ्गारशकटी-स्त्री,हसन्ती-स्त्री,हसनी-स्त्री
अङ्गारधानिकाङ्गारशकट्यपि हसन्त्यपि ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>1329<pc>
<eid>2622<syns>अङ्गार-पुंक्ली
<eid>2623<syns>अलात-क्ली,उल्मुक-क्ली
हसन्यप्यथ न स्त्री स्यादङ्गारोऽलातमुल्मुकम् ।
<LEND>
<L>1330<pc>
<eid>2624<syns>अम्बरीष-क्ली,भ्राष्ट्र-पुं
<eid>2625<syns>कन्दु-पुंस्त्री,स्वेदनी-स्त्री
क्लीबेऽम्बरीषं भ्राष्ट्रो ना कन्दुर्वा स्वेदनी स्त्रियाम् ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>1331<pc>
<eid>2626<syns>अलिञ्जर-पुं,मणिक-पुं
<eid>2627<syns>कर्करी-स्त्री,आलु-स्त्री,गलन्तिका-स्त्री
अलिञ्जरः स्यान्मणिकः कर्कर्यालुर्गलन्तिका ।
<LEND>
<L>1332<pc>
<eid>2628<syns>पिठर-पुं,स्थाली-स्त्री,उखा-स्त्री,कुण्ड-क्ली
पिठरः स्थाल्युखा कुण्डं कलशस्तु त्रिषु द्वयोः ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>1333<pc>
<eid>2629<syns>कलश-त्रि,घट-पुं,कुट-पुं,निप-पुंक्ली
<eid>2630<syns>शराव-पुंक्ली,वर्धमानक-पुं
घटः कुटनिपावस्त्री शरावो वर्धमानकः ।
<LEND>
<L>1334<pc>
<eid>2631<syns>ऋजीष-क्ली,पिष्टपचन-क्ली
<eid>2632<syns>कंस-पुंक्ली,पानभाजन-क्ली
ऋजीषं पिष्टपचनं कंसोऽस्त्री पानभाजनम् ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>1335<pc>
<eid>2633<syns>कुतू-स्त्री,कृत्ति-स्त्री
<eid>2634<syns>कुतुप-पुं
कुतूः कृत्तेः स्नेहपात्रं सैवाल्पा कुतुपः पुमान् ।
<LEND>
<L>1336<pc>
<eid>2635<syns>आवपन-क्ली,भाण्ड-क्ली,पात्र-क्ली,अमत्र-क्ली,भाजन-क्ली
सर्वमावपनं भाण्डं पात्रामत्रं च भाजनम् ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>1337<pc>
<eid>2636<syns>दर्वि-स्त्री,कम्बि-स्त्री,खजाका-स्त्री
<eid>2637<syns>तर्दू-पुं,दारुहस्तक-पुं
दर्विः कम्बिः खजाका च स्यात्तर्दूर्दारुहस्तकः ।
<LEND>
<L>1338<pc>
<eid>2638<syns>शाक-पुंक्ली,हरितक-क्ली,शिग्रु-पुं
अस्त्री शाकं हरितकं शिग्रुरस्य तु नाडिका ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>1339<pc>
<eid>2639<syns>कलम्ब-पुं,कडम्ब-पुं
<eid>2640<syns>वेषवार-पुं,उपस्कर-पुं
कलम्बश्च कडम्बश्च वेसवार उपस्करः ।
<LEND>
<L>1340<pc>
<eid>2641<syns>तिन्तिडीक-क्ली,चुक्र-क्ली,वृक्षाम्ल-क्ली
तिन्तिडीकं च चुक्रं च वृक्षाम्लमथ वेल्लजम् ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>1341<pc>
<eid>2642<syns>वेल्लज-क्ली,मरीच-क्ली,कोलक-क्ली,कृष्ण-क्ली,औषण-क्ली,धर्मपत्तन-क्ली
मरीचं कोलकं कृष्णमूषणं धर्मपत्तनम् ।
<LEND>
<L>1342<pc>
<eid>2643<syns>जीरक-पुं,जरण-पुं,अजाजी-स्त्री,कणा-स्त्री
जीरको जरणोऽजाजि कणा कृष्णे तु जीरके ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>1343<pc>
<eid>2644<syns>सुषवी-स्त्री,कारवी-स्त्री,पृथ्वी-स्त्री,पृथु-पुं,काला-स्त्री,उपकुञ्जिका-स्त्री
सुषवी कारवी पृथ्वी पृथुः कालोपकुञ्जिका ।
<LEND>
<L>1344<pc>
<eid>2645<syns>आर्द्रक-क्ली,शृङ्गबेर-क्ली
<eid>2646<syns>छत्रा-स्त्री,वितुन्नक-क्ली,कुस्तुम्बरु-क्ली,धान्याक-क्ली
<eid>2647<syns>शुण्ठी-स्त्री,महौषध-क्ली,विश्व-स्त्रीक्ली,नागर-क्ली,विश्वभेषज-क्ली
आर्द्रकं शृङ्गबेरं स्यादथच्छत्रा वितुन्नकम् ॥ ३७ ॥
कुस्तुम्बुरु च धान्याकमथ शुण्ठी महौषधम् ।
स्त्रीनपुंसकयोर्विश्वं नागरं विश्वभेषजम् ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>1345<pc>
<eid>2648<syns>आरनालक-क्ली,सौवीर-क्ली,कुल्माष-क्ली,अभिषुत-क्ली,अवन्तिसोम-क्ली,धान्याम्ल-क्ली,कुञ्जल-क्ली,काञ्जिक-क्ली
आरनालकसौवीरकुल्माषाभिषुतानि च ।
अवन्तिसोमधान्याम्लकुञ्जलानि च काञ्जिके ॥ ३९ ॥
<LEND>
<L>1346<pc>
<eid>2649<syns>सहस्रवेधि-क्ली,जतुक-क्ली,बल्हीक-क्ली,हिङ्गु-क्ली,रामठ-क्ली
सहस्रवेधि जतुकं बाल्हीकं हिङ्गु रामठम् ।
<LEND>
<L>1347<pc>
<eid>2650<syns>कारवी-स्त्री,पृथ्वी-स्त्री,बाष्पिका-स्त्री,कबरी-स्त्री,पृथु-पुं
तत्पत्री कारवी पृथ्वी बाष्पिका कबरी पृथुः ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>1348<pc>
<eid>2651<syns>निशाह्वा-स्त्री,काञ्चनी-स्त्री,पीता-स्त्री,हरिद्रा-स्त्री,वरवर्णिनी-स्त्री
निशाख्या काञ्चनी पीता हरिद्रा वरवर्णिनी ।
<LEND>
<L>1349<pc>
<eid>2652<syns>सामुद्र-क्ली,लवण-पुं,अक्षीव-क्ली,वशिर-क्ली
सामुद्रं यत्तु लवणमक्षीवं वशिरं च तत् ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>1350<pc>
<eid>2653<syns>सैन्धव-पुंक्ली,शीतशिव-क्ली,माणिमन्थ-क्ली,सिन्धुज-क्ली
सैन्धवोऽस्त्री शीतशिवं माणिमन्थं च सिन्धुजे ।
<LEND>
<L>1351<pc>
<eid>2654<syns>रौमक-क्ली,वसुक-क्ली
<eid>2655<syns>पाक्य-क्ली,बिड-क्ली
रौमकं वसुकं पाक्यं विडं च कृतके द्वयम् ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>1352<pc>
<eid>2656<syns>सौवर्चल-क्ली,अक्ष-पुंक्ली,रुचक-पुं
<eid>2657<syns>तिलक-क्ली
सौवर्चलेऽक्षरुचके तिलकं तत्र मेचके ।
<LEND>
<L>1353<pc>
<eid>2658<syns>मत्स्यण्डी-स्त्री,फाणित-क्ली,खण्डविकार-पुं
<eid>2659<syns>शर्करा-स्त्री,सिता-स्त्री
मत्स्यण्डी फाणितं खण्डविकारः शर्करा सिता ॥ ४३ ॥
<LEND>
<L>1354<pc>
<eid>2660<syns>कूर्चिका-स्त्री
<eid>2661<syns>रसाला-स्त्री,मार्जिता-स्त्री
कूर्चिका क्षीरविकृतिः स्याद्रसाला तु मार्जिता ।
<LEND>
<L>1355<pc>
<eid>2662<syns>तेमन-क्ली,निष्ठान-क्ली
स्यात्तेमनं तु निष्ठानं त्रिलिङ्गा वासितावधेः ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>1356<pc>
<eid>2663<syns>शूलाकृत-त्रि,भटित्र-त्रि,शूल्य-त्रि
<eid>2664<syns>उख्य-त्रि,पैठर-त्रि
शूलाकृतं भटित्रं स्याच्छूल्यमुख्यं तु पैठरम् ।
<LEND>
<L>1357<pc>
<eid>2665<syns>प्रणीत-त्रि,उपसम्पन्न-त्रि
<eid>2666<syns>प्रयस्त-त्रि,सुसंस्कृत-त्रि
प्रणीतमुपसंपन्नं प्रयस्तं स्यात्सुसंस्कृतम् ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>1358<pc>
<eid>2667<syns>पिच्छिल-त्रि,विजिल-त्रि
<eid>2668<syns>सम्मृष्ट-त्रि,शोधित-त्रि
स्यात्पिच्छिलं तु विजिलं संमृष्टं शोधितं समे ।
<LEND>
<L>1359<pc>
<eid>2669<syns>चिक्कण-त्रि,मसृण-त्रि,स्निग्ध-त्रि
<eid>2670<syns>भावित-त्रि,वासित-त्रि
चिक्कणं मसृणं स्निग्धं तुल्ये भावितवासिते ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>1360<pc>
<eid>2671<syns>आपक्व-क्ली,पौलि-पुं,अभ्यूष-पुं
<eid>2672<syns>लाज-पुंब
<eid>2673<syns>अक्षत-पुंब
आपक्वं पौलिरभ्यूषो लाजाः पुंभूम्नि चाक्षताः ।
<LEND>
<L>1361<pc>
<eid>2674<syns>पृथुक-पुं,चिपिटक-पुं
<eid>2675<syns>धाना-स्त्री,भृष्टयव-पुं
पृथुकः स्याच्चिपिटको धाना भ्रष्टयवे स्त्रियः ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>1362<pc>
<eid>2676<syns>पूप-पुं,अपूप-पुं,पिष्टक-पुं
<eid>2677<syns>करम्भ-पुं,दधिसक्तु-पुं
पूपोऽपूपः पिष्टकः स्यात्करम्भो दधिसक्तवः ।
<LEND>
<L>1363<pc>
<eid>2678<syns>भिस्सा-स्त्री,भक्त-क्ली,अन्ध-पुं,अन्न-क्ली,ओदन-पुंक्ली,दीदिवि-पुं
भिस्सा स्त्री भक्तमन्धोऽन्नमोदनोऽस्त्री सदीदिविः ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>1364<pc>
<eid>2679<syns>भिस्सटा-स्त्री,दग्धिका-स्त्री
<eid>2680<syns>मण्ड-पुंक्ली
भिस्सटा दग्धिका सर्वरसाग्रे मण्डमस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1365<pc>
<eid>2681<syns>मासर-पुं,आचाम-पुं,निस्राव-पुं
मासराचामनिस्रावा मण्डे भक्तसमुद्भवे ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>1366<pc>
<eid>2682<syns>यवागू-स्त्री,उष्णिका-स्त्री,श्राणा-स्त्री,विलेपी-स्त्री,तरला-स्त्री
यवागूरुष्णिका श्राणा विलेपी तरला च सा ।
<LEND>
<L>1367<pc>
<eid>2683<syns>म्रक्षण-क्ली,अभ्यञ्जन-क्ली,तैल-क्ली
<eid>2684<syns>कृसर-क्ली,तिलौदन-पुं
म्रक्षणाभ्यञ्जने तैलं कृसरस्तु तिलौदनः ।
<LEND>
<L>1368<pc>
<eid>2685<syns>गव्य-त्रि
<eid>2686<syns>गोविष्-पुंक्ली,गोमय-पुंक्ली
गव्यं त्रिषु गवां सर्वं गोविड्गोमयस्त्रियाम् ॥ ५० ॥
<LEND>
<L>1369<pc>
<eid>2687<syns>करीष-पुंक्ली
<eid>2688<syns>दुग्ध-क्ली,क्षीर-क्ली,पयस्-क्ली
तत्तु शुष्कं करीषोऽस्त्री दुग्धं क्षीरं पयस्समम् ।
<LEND>
<L>1370<pc>
<eid>2689<syns>पयस्य-क्ली
<eid>2690<syns>द्रप्स्य-क्ली,दधि-क्ली
पयस्यमाज्यदध्यादि द्रप्स्यं दधि घनेतरत् ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>1371<pc>
<eid>2691<syns>घृत-क्ली,आज्य-क्ली,हविस्-क्ली,सर्पिस्-क्ली
<eid>2692<syns>नवनीत-क्ली
घृतमाज्यं हविः सर्पिर्नवनीतं नवोद्घृतम् ।
<LEND>
<L>1372<pc>
<eid>2693<syns>हैयङ्गवीन-क्ली
तत्तु हैयङ्गवीनं यद्ध्योगोदोहोद्भवं घृतम् ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>1373<pc>
<eid>2694<syns>दण्डाहत-क्ली,कालशेय-क्ली,अरिष्ट-क्ली,गोरस-पुं
दण्डाहतं कालशेयमरिष्टमपि गोरसः ।
<LEND>
<L>1374<pc>
<eid>2695<syns>तक्र-क्ली
<eid>2696<syns>उदश्वित्-क्ली
<eid>2697<syns>मथित-क्ली
तक्रं ह्युदश्विन्मथितं पादाम्ब्वर्धाम्बु निर्जलम् ॥ ५३ ॥
<LEND>
<L>1375<pc>
<eid>2698<syns>मण्ड-क्ली
<eid>2699<syns>मस्तु-क्ली
<eid>2700<syns>पीयूष-क्ली
मण्डं दधिभवं मस्तु पीयूषोऽभिनवं पयः ।
<LEND>
<L>1376<pc>
<eid>2701<syns>अशनाया-स्त्री,बुभुक्षा-स्त्री,क्षुत्-स्त्री
<eid>2702<syns>ग्रास-पुं,कवल-पुं
अशनाया बुभुक्षा क्षुद्ग्रासस्तु कवलः पुमान् ॥ ५४ ॥
<LEND>
<L>1377<pc>
<eid>2703<syns>सपीति-स्त्री,तुल्यपान-क्ली
<eid>2704<syns>सग्धि-स्त्री,सहभोजन-क्ली
सपीतिः स्त्री तुल्यपानं सग्धिः स्त्री सहभोजनम् ।
<LEND>
<L>1378<pc>
<eid>2705<syns>उदन्या-स्त्री,पिपासा-स्त्री,तृष्-स्त्री,तर्ष-पुं
<eid>2706<syns>जग्धि-स्त्री,भोजन-क्ली,जेमन-क्ली,लेह-पुं,आहार-पुं,निघस-पुं,न्याद-पुं
उदन्या तु पिपासा तृट्तर्षो जग्धिस्तु भोजनम् ॥ ५५ ॥
जेमनं लेह आहारो निघासो न्याद इत्यपि ।
<LEND>
<L>1379<pc>
<eid>2707<syns>सौहित्य-क्ली,तर्पण-क्ली,तृप्ति-स्त्री
<eid>2708<syns>फेला-स्त्री,भुक्तसमुज्झित-क्ली
सौहित्यं तर्पणं तृप्तिः फेला भुक्तसमुज्झितम् ॥ ५६ ॥
<LEND>
<L>1380<pc>
<eid>2709<syns>काम-क्ली,प्रकामम्-अ,पर्याप्त-क्ली,निकामम्-अ,इष्ट-क्ली,यथेप्सितम्-अ
कामं प्रकामं पर्याप्तं निकामेष्टं यथेप्सितम् ।
<LEND>
<L>1381<pc>
<eid>2710<syns>गोप-पुं,गोपाल-पुं,गोसङ्ख्य-पुं,गोधुक्-पुं,आभीर-पुं,वल्लव-पुं
गोपे गोपालगोसंख्यगोधुगाभीरवल्लवाः ॥ ५७ ॥
<LEND>
<L>1382<pc>
<eid>2711<syns>पादबन्धन-क्ली
<eid>2712<syns>गवीश्वर-पुं,गोमत्-पुं,गोमिन्-पुं
<eid>2713<syns>गोकुल-क्ली,गोधन-क्ली
गोमहिष्यादिकं पादबन्धनं द्वौ गवीश्वरे ।
गोमान्गोमी गोकुलं तु गोधनं स्याद्गवां व्रजे ॥ ५८ ॥
<LEND>
<L>1383<pc>
<eid>2714<syns>आशितङ्गवीन-त्रि
<eid>2715<syns>उक्षन्-पुं,भद्र-पुं,बलीवर्द-पुं,ऋषभ-पुं,वृषभ-पुं,वृष-पुं,अनडुह्-पुं,सौरभेय-पुं,गो-पुं
<eid>2716<syns>औक्षक-क्ली
त्रिष्वाशितङ्गवीनं तद्गावो यत्राशिताः पुरा ।
उक्षा भद्रो बलीवर्द ऋषभो वृषभो वृषः ॥ ५९ ॥
अनड्वान्सौरभेयो गौरुक्ष्णां संहतिरौक्षकम् ।
<LEND>
<L>1384<pc>
<eid>2717<syns>गव्या-स्त्री,गोत्रा-स्त्री
<eid>2718<syns>वात्सक-क्ली
<eid>2719<syns>धैनुक-क्ली
गव्या गोत्रा गवां वत्सधेन्वोर्वात्सकधैनुके ॥ ६० ॥
<LEND>
<L>1385<pc>
<eid>2720<syns>महोक्ष-पुं
<eid>2721<syns>वृद्धोक्ष-पुं,जरद्गव-पुं
वृषो महान्महोक्षः स्याद्वृद्धोक्षस्तु जरद्गवः ।
<LEND>
<L>1386<pc>
<eid>2722<syns>जातोक्ष-पुं
<eid>2723<syns>तर्णक-पुं
उत्पन्न उक्षा जातोक्षः सद्योजातस्तु तर्णकः ॥ ६१ ॥
<LEND>
<L>1387<pc>
<eid>2724<syns>शकृत्करि-पुं,वत्स-पुं
<eid>2725<syns>दम्य-पुं,वत्सतर-पुं
शकृत्करिस्तु वत्सस्याद्दम्यवत्सतरौ समौ ।
<LEND>
<L>1388<pc>
<eid>2726<syns>आर्षभ्य-पुं,षण्डतायोग्य-पुं
<eid>2727<syns>षण्ड-पुं,गोपति-पुं,इट्चर-पुं
आर्षभ्यः षण्डतायोग्यः षण्डो गोपतिरिट्चरः ॥ ६२ ॥
<LEND>
<L>1389<pc>
<eid>2728<syns>वह-पुं
<eid>2729<syns>सास्ना-स्त्री,गलकम्बल-पुं
स्कन्धदेशे त्वस्य वहः सास्ना तु गलकम्बलः ।
<LEND>
<L>1390<pc>
<eid>2730<syns>नस्तित-पुं,नस्योत-पुं
<eid>2731<syns>प्रष्ठवाह्-पुं,युगपार्श्वग-पुं
स्यान्नस्तितस्तु नस्योतः प्रष्ठवाड्युगपार्श्वगः ॥ ६३ ॥
<LEND>
<L>1391<pc>
<eid>2732<syns>युग्य-क्ली
<eid>2733<syns>प्रासङ्ग्य-पुं
<eid>2734<syns>शाकट-पुं
युगादीनां तु वोढारो युग्यप्रासङ्ग्यशाकटाः ।
<LEND>
<L>1392<pc>
<eid>2735<syns>हालिक-पुं,सैरिक-पुं
खनति तेन तद्वोढास्येदं हालिकसैरिकौ ॥ ६४ ॥
<LEND>
<L>1393<pc>
<eid>2736<syns>धुर्वह-पुं,धुर्य-पुं,धौरेय-पुं,धुरीण-पुं,सधुरन्धर-पुं
धुर्वहे धुर्य धौरेय धुरीणाः सधुरन्धराः ।
<LEND>
<L>1394<pc>
<eid>2737<syns>एकधुरीण-पुं,एकधुर-पुं,एकधुरावह-पुं
उभावेकधुरीणैकधुरावेकधुरावहे ॥ ६५ ॥
<LEND>
<L>1395<pc>
<eid>2738<syns>सर्वधुरीण-पुं,सर्वधुरावह-पुं
स तु सर्वधुरीणः स्याद्यो वै सर्वधुरावहः ।
<LEND>
<L>1396<pc>
<eid>2739<syns>माहेयी-स्त्री,सौरभेयी-स्त्री,गो-पुं,उस्रा-स्त्री,मातृ-स्त्री,शृङ्गिणी-स्त्री,अर्जुनी-स्त्री,अघ्न्या-स्त्री,रोहिणी-स्त्री
माहेयी सौरभेयी गौरुस्रा माता च शृङ्गिणी ॥ ६६ ॥
<LEND>
<L>1397<pc>
<eid>2740<syns>नैचिकी-स्त्री
अर्जुन्यघ्न्या रोहिणी स्यादुत्तमा गोषु नैचिकी ।
<LEND>
<L>1398<pc>
<eid>2741<syns>शबली-स्त्री,धवला-स्त्री
वर्णादिभेदात्संज्ञाः स्युः शबलीधवलादयः ॥ ६७ ॥
<LEND>
<L>1399<pc>
<eid>2742<syns>द्विहायनी-स्त्री
<eid>2743<syns>एकहायनी-स्त्री
द्विहायनी द्विवर्षा गौरेकाब्दा त्वेकहायनी ।
<LEND>
<L>1400<pc>
<eid>2744<syns>चतुर्हायणी-स्त्री
<eid>2745<syns>त्रिहायणी-स्त्री
चतुरब्दा चतुर्हायण्येवं त्र्यब्दा त्रिहायणी ॥ ६८ ॥
<LEND>
<L>1401<pc>
<eid>2746<syns>वशा-स्त्री,वन्ध्या-स्त्री
<eid>2747<syns>अवतोका-स्त्री,स्रवद्गर्भा-स्त्री
<eid>2748<syns>सन्धिनी-स्त्री
<eid>2749<syns>वेहत्-स्त्री,गर्भोपघातिनी-स्त्री
वशा वन्ध्यावतोका तु स्रवद्गर्भाथ सन्धिनी ।
आक्रान्ता वृषभेणाथ वेहद्गर्भोपघातिनी ॥ ६९ ॥
<LEND>
<L>1402<pc>
<eid>2750<syns>उपसर्या-स्त्री
<eid>2751<syns>प्रष्ठौही-स्त्री,बालगर्भिणी-स्त्री
काल्योपसर्या प्रजने प्रष्ठौही बालगर्भिणी ।
<LEND>
<L>1403<pc>
<eid>2752<syns>अचण्डी-स्त्री,सुकरा-स्त्री
<eid>2753<syns>बहुसूति-स्त्री,परेष्टुका-स्त्री
स्यादचण्डी तु सुकरा बहुसूतिः परेष्टुका ॥ ७० ॥
<LEND>
<L>1404<pc>
<eid>2754<syns>चिरप्रसूता-स्त्री,बष्कयणी-स्त्री
<eid>2755<syns>धेनु-स्त्री,नवसूतिका-स्त्री
चिरप्रसूता बष्कयणी धेनुः स्यान्नवसूतिका ।
<LEND>
<L>1405<pc>
<eid>2756<syns>सुव्रता-स्त्री,सुखसन्दोह्या-स्त्री
<eid>2757<syns>पीनोध्नी-स्त्री,पीवरस्तनी-स्त्री
सुव्रता सुखसंदोह्या पीनोध्नी पीवरस्तनी ॥ ७१ ॥
<LEND>
<L>1406<pc>
<eid>2758<syns>द्रोणक्षीरा-स्त्री,द्रोणदुग्धा-स्त्री
<eid>2759<syns>धेनुष्या-स्त्री
द्रोणक्षीरा द्रोणदुग्धा धेनुष्या बन्धके स्थिता ।
<LEND>
<L>1407<pc>
<eid>2760<syns>समांसमीना-स्त्री
समांसमीना सा यैव प्रतिवर्षं प्रसूयते ॥ ७२ ॥
<LEND>
<L>1408<pc>
<eid>2761<syns>ऊधस्-क्ली,आपीन-क्ली
<eid>2762<syns>शिवक-पुं,कीलक-पुं
ऊधस्तु क्लीबमापीनं समौ शिवककीलकौ ।
<LEND>
<L>1409<pc>
<eid>2763<syns>दामन्-स्त्रीक्ली,सन्दान-क्ली
<eid>2764<syns>पशुरज्जु-स्त्री,दामनी-स्त्री
न पुंसि दाम सन्दानं पशुरज्जुस्तु दामनी ॥ ७३ ॥
<LEND>
<L>1410<pc>
<eid>2765<syns>वैशाख-पुं,मन्थ-पुं,मन्थान-पुं,मन्था-पुं,मन्थदण्डक-पुं
वैशाखमन्थमन्थान मन्थानो मन्थदण्डके ।
<LEND>
<L>1411<pc>
<eid>2766<syns>कुठर-पुं,दण्डविष्कम्भ-पुं
<eid>2767<syns>मन्थनी-स्त्री,गर्गरी-स्त्री
कुठरो दण्डविष्कम्भो मन्थनी गर्गरी समे ॥ ७४ ॥
<LEND>
<L>1412<pc>
<eid>2768<syns>उष्ट्र-पुं,क्रमेलक-पुं,मय-पुं,महाङ्ग-पुं
<eid>2769<syns>करभ-पुं
<eid>2770<syns>शृङ्खलक-पुं
उष्ट्रे क्रमेलकमयमहाङ्गाः करभः शिशुः ।
करभाः स्युः शृङ्खलका दारवैः पादबन्धनैः ॥ ७५ ॥
<LEND>
<L>1413<pc>
<eid>2771<syns>अजा-स्त्री,छागी-स्त्री
<eid>2772<syns>स्तभ-पुं,छाग-पुं,वस्त-पुं,छगलक-पुं,अज-पुं
अजा छागी शुभच्छागबस्तच्छगलका अजे ।
<LEND>
<L>1414<pc>
<eid>2773<syns>मेढ्र-पुं,उरभ्र-पुं,उरण-पुं,ऊर्णायु-पुं,मेष-पुं,वृष्णि-पुं,एडक-पुं
मेढ्रोरभ्रोरणोर्णायु मेष वृष्णय एडके ॥ ७६ ॥
<LEND>
<L>1415<pc>
<eid>2774<syns>औष्ट्रक-क्ली
<eid>2775<syns>औरभ्रक-क्ली
<eid>2776<syns>आजक-क्ली
उष्ट्रोरभ्राजवृन्दे स्यादौष्ट्रकौरभ्रकाजकम् ।
<LEND>
<L>1416<pc>
<eid>2777<syns>चक्रीवत्-पुं,वालेय-पुं,रासभ-पुं,गर्दभ-पुं,खर-पुं
चक्रीवन्तस्तु वालेया रासभा गर्दभाः खराः ॥ ७७ ॥
<LEND>
<L>1417<pc>
<eid>2778<syns>वैदेहक-पुं,सार्थवाह-पुं,नैगम-पुं,वाणिज-पुं,वणिज्-पुं,पण्याजीव-पुं,आपणिक-पुं,क्रयविक्रयक-पुं
वैदेहकः सार्थवाहो नैगमो वाणिजो वणिक् ।
पण्याजीवो ह्यापणिकः क्रयविक्रयिकश्च सः ॥ ७८ ॥
<LEND>
<L>1418<pc>
<eid>2779<syns>विक्रेतृ-पुं,विक्रयिक-पुं
<eid>2780<syns>क्रायक-पुं,क्रयिक-पुं
विक्रेता स्याद्विक्रयिकः क्रायकक्रयिकौ समौ ।
<LEND>
<L>1419<pc>
<eid>2781<syns>वाणिज्य-क्ली,वणिज्या-स्त्री
<eid>2782<syns>मूल्य-क्ली,वस्न-पुं,अवक्रय-पुं
वाणिज्यं तु वणिज्या स्यान्मूल्यं वस्नोऽप्यवक्रयः ॥ ७९ ॥
<LEND>
<L>1420<pc>
<eid>2783<syns>नीवी-स्त्री,परिपण-पुं,मूलधन-क्ली
<eid>2784<syns>लाभ-पुं,अधिक-त्रि,फल-क्ली
नीवी परिपणो मूलधनं लाभोऽधिकं फलम् ।
<LEND>
<L>1421<pc>
<eid>2785<syns>परिदान-क्ली,परीवर्त-पुं,नैमेय-पुं,नियम-पुं
परिदानं परीवर्तो नैमेयनियमावपि ॥ ८० ॥
<LEND>
<L>1422<pc>
<eid>2786<syns>उपनिधि-पुं,न्यास-पुं
<eid>2787<syns>प्रतिदान-क्ली
पुमानुपनिधिर्न्यासः प्रतिदानं तदर्पणम् ।
<LEND>
<L>1423<pc>
<eid>2788<syns>क्रय्य-त्रि
<eid>2789<syns>क्रेय-त्रि
क्रये प्रसारितं क्रय्यं क्रेयं क्रेतव्यमात्रके ॥ ८१ ॥
<LEND>
<L>1424<pc>
<eid>2790<syns>विक्रेय-त्रि,पणितव्य-त्रि,पण्य-त्रि
विक्रेयं पणितव्यं च पण्यं क्रय्यादयस्त्रिषु ।
<LEND>
<L>1425<pc>
<eid>2791<syns>सत्यापन-क्ली,सत्यङ्कार-पुं,सत्याकृति-स्त्री
क्लीबे सत्यापनं सत्यङ्कारः सत्याकृतिः स्त्रियाम् ॥ ८२ ॥
<LEND>
<L>1426<pc>
<eid>2792<syns>विपण-पुं,विक्रय-पुं
विपणो विक्रयः संख्याः संख्येये ह्यादश त्रिषु ।
विंशत्याद्याः सदैकत्वे सर्वाः संख्येयसंख्ययोः ॥ ८३ ॥
संख्यार्थे द्विबहुत्वे स्तस्तासु चानवतेः स्त्रियः ।
पङ्क्तेः शतसहस्रादि क्रमाद्दशगुणोत्तरम् ॥ ८४ ॥
<LEND>
<L>1427<pc>
<eid>2793<syns>यौतव-क्ली
<eid>2794<syns>द्रुवय-क्ली
<eid>2795<syns>पाय्य-क्ली
<eid>2796<syns>आद्यमाषक-पुं
यौतवं द्रुवयं पाय्यमिति मानार्थकं त्रयम् ।
मानं तुलाङ्गुलिप्रस्थैर्गुञ्जाः पञ्जाद्यमाषकः ॥ ८५ ॥
<LEND>
<L>1428<pc>
<eid>2797<syns>अक्ष-पुं,कर्ष-पुंक्ली
<eid>2798<syns>पल-क्ली
ते षोडशाक्षः कर्षोऽस्त्री पलं कर्षचतुष्टयम् ।
<LEND>
<L>1429<pc>
<eid>2799<syns>सुवर्ण-पुंक्ली,विस्त-पुंक्ली
<eid>2800<syns>कुरुविस्त-पुं
सुवर्णबिस्तौ हेम्नोऽक्षे कुरुबिस्तस्तु तत्पले ॥ ८६ ॥
<LEND>
<L>1430<pc>
<eid>2801<syns>तुला-स्त्री
<eid>2802<syns>भार-पुं
<eid>2803<syns>शाकटभार-त्रि
<eid>2804<syns>आचित-पुंक्ली
तुला स्त्रियां पलशतं भारः स्याद्विंशतिस्तुलाः ।
आचितो दश भाराः स्युः शाकटो भार आचितः ॥ ८७ ॥
<LEND>
<L>1431<pc>
<eid>2805<syns>कार्षापण-पुं,कार्षिक-पुं
<eid>2806<syns>पण-पुं
कार्षापणः कार्षिकः स्यात् कार्षिके ताम्रिके पणः ।
<LEND>
<L>1432<pc>
<eid>2807<syns>आढक-पुंक्ली
<eid>2808<syns>द्रोण-पुं
<eid>2809<syns>खारी-स्त्री
<eid>2810<syns>वाह-पुं
<eid>2811<syns>निकुञ्चक-पुं
<eid>2812<syns>कुडव-पुं
<eid>2813<syns>प्रस्थ-पुं
अस्त्रियामाढकद्रोणौ खारी वाहो निकुञ्चकः ॥ ८८ ॥
कुडवः प्रस्थ इत्याद्याः परिमाणार्थकाः पृथक् ।
<LEND>
<L>1433<pc>
<eid>2814<syns>पाद-पुं
<eid>2815<syns>अंश-पुं,भाग-पुं,वण्टक-पुं
पादस्तुरीयो भागः स्यादंशभागौ तु वण्टके ॥ ८९ ॥
<LEND>
<L>1434<pc>
<eid>2816<syns>द्रव्य-क्ली,वित्त-क्ली,स्वापतेय-क्ली,रिक्थ-क्ली,ऋक्थ-क्ली,धन-क्ली,वसु-क्ली,हिरण्य-क्ली,द्रविण-क्ली,द्युम्न-क्ली,अर्थ-पुं,रै-पुं,विभव-पुं
द्रव्यं वित्तं स्वापतेयं रिक्थमृक्थं धनं वसु ।
हिरण्यं द्रविणं द्युम्नमर्थरैविभवा अपि ॥ ९० ॥
<LEND>
<L>1435<pc>
<eid>2817<syns>कोश-पुं,हिरण्य-क्ली
<eid>2818<syns>कुप्य-क्ली
<eid>2819<syns>रूप्य-क्ली
स्यात्कोशश्च हिरण्यं च हेमरूप्ये कृताकृते ।
ताभ्यां यदन्यत्तत्कुप्यं रूप्यं तद्द्वयमाहतम् ॥ ९१ ॥
<LEND>
<L>1436<pc>
<eid>2820<syns>गारुत्मत-क्ली,मरकत-क्ली,अश्मगर्भ-पुं,हरिन्मणि-पुं
गारुत्मतं मरकतमश्मगर्भो हरिन्मणिः ।
<LEND>
<L>1437<pc>
<eid>2821<syns>शोणरत्न-क्ली,लोहितक-पुं,पद्मराग-पुं
<eid>2822<syns>मौक्तिक-क्ली,मुक्ता-स्त्री
<eid>2823<syns>विद्रुम-पुं,प्रवाल-पुंक्ली
शोणरत्नं लोहितकः पद्मरागोऽथ मौक्तिकम् ॥ ९२ ॥
मुक्ताथ विद्रुमः पुंसि प्रवालं पुन्नपुंसकम् ।
<LEND>
<L>1438<pc>
<eid>2824<syns>रत्न-क्ली,मणि-पुंस्त्री
रत्नं मणिर्द्वयोरश्मजातौ मुक्तादिकेऽपि च ॥ ९३ ॥
<LEND>
<L>1439<pc>
<eid>2825<syns>स्वर्ण-क्ली,सुवर्ण-क्ली,कनक-क्ली,हिरण्य-क्ली,हेमन्-क्ली,हाटक-क्ली,तपनीय-क्ली,शातकुम्भ-क्ली,गाङ्गेय-क्ली,भर्मन्-क्ली,कर्बुर-क्ली,चामीकर-क्ली,जातरूप-क्ली,महारजत-क्ली,काञ्चन-क्ली,रुक्म-क्ली,कार्तस्वर-क्ली,जाम्बूनद-क्ली,अष्टापद-पुंक्ली
स्वर्णं सुवर्णं कनकं हिरण्यं हेमकाटकम् ।
तपनीयं शातकुम्भं गाङ्गेयं भर्म कर्बुरम् ॥ ९४ ॥
चामीकरं जातरूपं महारजतकाञ्चने ।
रुक्मं कार्तस्वरं जाम्बूनदमष्टापदोऽस्त्रियाम् ॥ ९५ ॥
<LEND>
<L>1440<pc>
<eid>2826<syns>श्रृङ्गीकनक-क्ली
अलङ्कारसुवर्णं यच्छृङ्गीकनकमित्यदः ।
<LEND>
<L>1441<pc>
<eid>2827<syns>दुर्वर्ण-क्ली,रजत-क्ली,रूप्य-क्ली,खर्जूर-क्ली,श्वेत-क्ली
दुर्वर्णं रजतं रूप्यं खर्जूरं श्वेतमित्यपि ॥ ९६ ॥
<LEND>
<L>1442<pc>
<eid>2828<syns>रीति-स्त्री,आरकूट-पुंक्ली
<eid>2829<syns>ताम्रक-क्ली,शुल्ब-क्ली,म्लेच्छमुख-क्ली,द्व्यष्ट-क्ली,वरिष्ठ-क्ली,उदुम्बर-क्ली
रीतिः स्त्रियामारकूटो न स्त्रियामथ ताम्रकम् ।
शुल्बं म्लेच्छमुखं द्व्यष्टवरिष्टोदुम्बराणि च ॥ ९७ ॥
<LEND>
<L>1443<pc>
<eid>2830<syns>लोह-पुंक्ली,शस्त्रक-क्ली,तीक्ष्ण-क्ली,पिण्ड-क्ली,कालायस-क्ली,अयस्-क्ली,अश्मसार-पुंक्ली
<eid>2831<syns>मण्डूर-क्ली,सिंहाण-क्ली
लोहोऽस्त्री शस्त्रकं तीक्ष्णं पिण्डं कालायसायसी ।
अश्मसारोऽथ मण्डूरं सिंहाणमपि तन्मले ॥ ९८ ॥
<LEND>
<L>1444<pc>
<eid>2832<syns>तैजस-क्ली,लोह-क्ली
<eid>2833<syns>कुशी-स्त्री
सर्वं च तैजसं लौहं विकारस्त्वयसः कुशी ।
<LEND>
<L>1445<pc>
<eid>2834<syns>क्षार-पुं,काच-पुं
<eid>2835<syns>चपल-पुं,रस-पुं,सूत-पुं,पारद-पुं
क्षारः काचोऽथ चपलो रसः सूतश्च पारदे ॥ ९९ ॥
<LEND>
<L>1446<pc>
<eid>2836<syns>गवल-क्ली
<eid>2837<syns>अभ्रक-क्ली,गिरिज-क्ली,अमल-क्ली
गवलं माहिषं शृङ्गमभ्रकं गिरिजामले ।
<LEND>
<L>1447<pc>
<eid>2838<syns>स्रोतोञ्जन-क्ली,सौवीर-क्ली,कापोताञ्जन-क्ली,यामुन-क्ली
स्रोतोञ्जनं तु सौवीरं कापोताञ्जनयामुने ॥ १०० ॥
<LEND>
<L>1448<pc>
<eid>2839<syns>तुत्थाञ्जन-क्ली,शिखिग्रीव-क्ली,वितुन्नक-क्ली,मयूरक-क्ली
तुत्थाञ्जनं शिखिग्रीवं वितुन्नकमयूरके ।
<LEND>
<L>1449<pc>
<eid>2840<syns>कर्परी-स्त्री,दार्विका-स्त्री,तुत्थ-क्ली
कर्परी दार्विकाक्वाथोद्भवं तुत्थं रसाञ्जनम् ॥ १०१ ॥
<LEND>
<L>1450<pc>
<eid>2841<syns>रसाञ्जन-क्ली,रसगर्भ-क्ली,तार्क्ष्यशैल-क्ली
<eid>2842<syns>गन्धाश्मन्-पुं,गन्धिक-पुं,सौगन्धिक-पुं
रसगर्भं तार्क्ष्यशैलं गन्धाश्मनि तु गन्धिकः ।
<LEND>
<L>1451<pc>
<eid>2843<syns>चक्षुष्या-स्त्री,कुलाली-स्त्री,कुलत्थिका-स्त्री
सौगन्धिकश्च चक्षुष्याकुलाल्यौ तु कुलत्थिका ॥ १०२ ॥
<LEND>
<L>1452<pc>
<eid>2844<syns>रीतिपुष्प-क्ली,पुष्पकेतु-क्ली,पौष्पक-क्ली,कुसुमाञ्जन-क्ली
रीतिपुष्पं पुष्पकेतु पुष्पकं कुसुमाञ्जनम् ।
<LEND>
<L>1453<pc>
<eid>2845<syns>पिञ्जर-क्ली,पीतन-क्ली,ताल-क्ली,आल-क्ली,हरितालक-क्ली
पिञ्जरं पीतनं तालमालं च हरितालके ॥ १०३ ॥
<LEND>
<L>1454<pc>
<eid>2846<syns>गैरेय-क्ली,अर्थ्य-क्ली,गिरिज-क्ली,अश्मज-क्ली,शिलाजतु-क्ली
गैरेयमर्थ्यं गिरिजमश्मजं च शिलाजतु ।
<LEND>
<L>1455<pc>
<eid>2847<syns>बोल-पुं,गन्धरस-पुं,प्राण-पुं,पिण्ड-पुं,गोप-पुं,रस-पुं
वोलगन्धरसप्राणपिण्डगोपरसाः समाः ॥ १०४ ॥
<LEND>
<L>1456<pc>
<eid>2848<syns>हिण्डीर-पुं,अब्धिकफ-पुं,फेन-पुं
<eid>2849<syns>सिन्दूर-क्ली,नागसम्भव-क्ली
डिण्डीरोऽब्धिकफः फेनः सिन्दूरं नागसंभवम् ।
<LEND>
<L>1457<pc>
<eid>2850<syns>नाग-पुं,सीसक-क्ली,योगेष्ट-क्ली,वप्र-क्ली
<eid>2851<syns>त्रपु-क्ली,पिच्चट-क्ली,रङ्ग-क्ली,वङ्ग-क्ली
नागसीसकयोगेष्टवप्राणि त्रपु पिञ्चटम् ॥ १०५ ॥
<LEND>
<L>1458<pc>
<eid>2852<syns>पिचु-पुं,तूल-पुं
<eid>2853<syns>कमलोत्तर-क्ली,कुसुम्भ-क्ली,वह्निशिख-क्ली,महारजन-क्ली
रङ्गवङ्गे अथ पिचुस्तूलोऽथ कमलोत्तरम् ।
स्यात्कुसुम्भं वह्निशिखं महारजनमित्यपि ॥ १०६ ॥
<LEND>
<L>1459<pc>
<eid>2854<syns>मेषकम्बल-पुं,ऊर्णायु-पुं
<eid>2855<syns>शशोर्ण-क्ली,शशलोमन्-क्ली
मेषकम्बल ऊर्णायुः शशोर्णं शशलोमनि ।
<LEND>
<L>1460<pc>
<eid>2856<syns>मधु-पुं,क्षौद्र-क्ली,माक्षिक-क्ली
<eid>2857<syns>मधूच्छिष्ट-क्ली,सिक्थक-क्ली
मधु क्षौद्रं माक्षिकादि मधूच्छिष्टं तु सिक्थकम् ॥ १०७ ॥
<LEND>
<L>1461<pc>
<eid>2858<syns>मनःशिला-स्त्री,मनोगुप्ता-स्त्री,मनोह्वा-स्त्री,नागजिह्विका-स्त्री,नैपाली-स्त्री,कुनटी-स्त्री,गोला-स्त्री
<eid>2859<syns>यवक्षार-पुं,यवाग्रज-पुं,पाक्य-पुं
<eid>2860<syns>स्वर्जिकाक्षार-पुं,कापोत-क्ली,सुखवर्चक-पुं,सौवर्चल-क्ली,रुचक-क्ली
<eid>2861<syns>त्वक्क्षीरी-स्त्री,वंशरोचना-स्त्री
मनःशिला मनोगुप्ता मनोह्वा नागजिह्विका ।
नैपाली कुनटी गोला यवक्षारो यवाग्रजः ॥ १०८ ॥
पाक्योऽथ सर्जिकाक्षारः कापोतः सुखवर्चकः ।
सौवर्चलं स्याद्रुचकं त्वक्क्षीरी वंशरोचना ॥ १०९ ॥
<LEND>
<L>1462<pc>
<eid>2862<syns>शिग्रुज-क्ली,श्वेतमरिच-क्ली
<eid>2863<syns>मोरट-क्ली
शिग्रुजं श्वेतमरिचं मोरटं मूलमैक्षवम् ।
<LEND>
<L>1463<pc>
<eid>2864<syns>ग्रन्थिक-क्ली,पिप्पलीमूल-क्ली,चटकाशिरस्-क्ली
ग्रन्थिकं पिप्पलीमूलं चटकाशिर इत्यपि ॥ ११० ॥
<LEND>
<L>1464<pc>
<eid>2865<syns>गोलोमी-स्त्री,भूतकेश-पुं
<eid>2866<syns>पत्राङ्ग-क्ली,रक्तचन्दन-क्ली
गोलोमी भूतकेशो ना पत्राङ्गं रक्तचन्दनम् ।
<LEND>
<L>1465<pc>
<eid>2867<syns>त्रिकटु-क्ली,त्र्यूषण-क्ली,व्योष-क्ली
<eid>2868<syns>त्रिफला-स्त्री,फलत्रिक-क्ली
त्रिकटु त्र्यूषणं व्योषं त्रिफला तु फलत्रिकम् ॥ १११ ॥
<LEND>
;c{इति वैश्यवर्गः}
;v{शूद्रवर्गः}
;c{अथ शूद्रवर्गः}
<L>1466<pc>
<eid>2869<syns>शूद्र-पुं,अवरवर्ण-पुं,वृषल-पुं,जघन्यज-पुं
<eid>2870<syns>सङ्कीर्ण-पुं
शूद्राश्चावरवर्णाश्च वृषलाश्च जघन्यजाः ।
आचण्डालात्तु सङ्कीर्णा अम्बष्ठकरणादयः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>1467<pc>
<eid>2871<syns>अम्बष्ठ-पुं
<eid>2872<syns>उग्र-पुं
<eid>2873<syns>मागध-पुं
शूद्राविशोस्तु करणोऽम्बष्ठो वैश्याद्विजन्मनोः ।
शूद्राक्षत्रिययोरुग्रो मागधः क्षत्रियाविशोः ॥ २ ॥
<LEND>
<L>1468<pc>
<eid>2874<syns>माहिष-पुं
<eid>2875<syns>क्षत्तृ-पुं
माहिष्योऽर्याक्षत्रिययोः क्षत्तार्याशूद्रयोः सुतः ।
<LEND>
<L>1469<pc>
<eid>2876<syns>सूत-पुं
<eid>2877<syns>वैदेहक-पुं
ब्राह्मण्यां क्षत्रियात्सूतस्तस्यां वैदेहको विशः ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>1470<pc>
<eid>2878<syns>रथकार-पुं
रथकारस्तु माहिष्यात्करण्यां यस्य संभवः ।
<LEND>
<L>1471<pc>
<eid>2879<syns>चण्डाल-पुं
स्याच्चण्डालस्तु जनितो ब्राह्मण्यां वृषलेन यः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>1472<pc>
<eid>2880<syns>कारु-पुं,शिल्पिन्-पुं
<eid>2881<syns>श्रेणि-पुंस्त्री
कारुः शिल्पी संहतैस्तैर्द्वयोः श्रेणिः सजातिभिः ।
<LEND>
<L>1473<pc>
<eid>2882<syns>कुलक-पुं,कुलश्रेष्ठिन्-पुं
<eid>2883<syns>मालाकार-पुं,मालिक-पुं
कुलकः स्यात्कुलश्रेष्ठी मालाकारस्तु मालिकः ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>1474<pc>
<eid>2884<syns>कुम्भकार-पुं,कुलाल-पुं
<eid>2885<syns>पलगण्ड-पुं,लेपक-पुं
कुम्भकारः कुलालः स्यात्पलगण्डस्तु लेपकः ।
<LEND>
<L>1475<pc>
<eid>2886<syns>तन्तुवाय-पुं,कुविन्द-पुं
<eid>2887<syns>तुन्नवाय-पुं,सौचिक-पुं
तन्तुवायः कुविन्दः स्यात्तुन्नवायस्तु सौचिकः ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>1476<pc>
<eid>2888<syns>रङ्गाजीव-पुं,चित्रकर-पुं
<eid>2889<syns>शस्त्रमार्ज-पुं,असिधावक-पुं
रङ्गाजीवश्चित्रकरः शस्त्रमार्जोऽसि धावकः ।
<LEND>
<L>1477<pc>
<eid>2890<syns>पादकृत्-पुं,चर्मकार-पुं
<eid>2891<syns>व्योकार-पुं,लोहकारक-पुं
पादकृच्चर्मकारः स्याद्व्योकारो लोहकारकः ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>1478<pc>
<eid>2892<syns>नाडिन्धम-पुं,स्वर्णकार-पुं,कलाद-पुं,रुक्मकारक-पुं
नाडिन्धमः स्वर्णकारः कलादो रुक्मकारकः ।
<LEND>
<L>1479<pc>
<eid>2893<syns>शाङ्खिक-पुं,काम्बविक-पुं
<eid>2894<syns>शौल्बिक-पुं,ताम्रकुट्टक-पुं
स्याच्छाङ्खिकः काम्बविकः शौल्बिकस्ताम्रकुट्टकः ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>1480<pc>
<eid>2895<syns>तक्षन्-पुं,वर्धकि-पुं,त्वष्टृ-पुं,रथकार-पुं,काष्ठतक्ष-पुं
तक्षा तु वर्धकिस्त्वष्टा रथकारस्तु काष्ठतट् ।
<LEND>
<L>1481<pc>
<eid>2896<syns>ग्रामाधीन-पुं,ग्रामतक्ष-पुं
<eid>2897<syns>कौटतक्ष-पुं
ग्रामाधीनो ग्रामतक्षः कौटतक्षोऽनधीनकः ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>1482<pc>
<eid>2898<syns>क्षुरिन्-पुं,मुण्डिन्-पुं,दिवाकीर्ति-पुं,नापित-पुं,अन्तावसायिन्-पुं
क्षुरी मुण्डी दिवाकीर्तिनापितान्तावसायिनः ।
<LEND>
<L>1483<pc>
<eid>2899<syns>निर्णेजक-पुं,रजक-पुं
<eid>2900<syns>शौण्डिक-पुं,मण्डहारक-पुं
निर्णेजकः स्याद्रजकः शौण्डिको मण्डहारकः ॥ १० ॥
<LEND>
<L>1484<pc>
<eid>2901<syns>जाबाल-पुं,अजाजीव-पुं
<eid>2902<syns>देवाजीव-पुं,देवल-पुं
जाबालः स्यादजाजीवो देवाजीवस्तु देवलः ।
<LEND>
<L>1485<pc>
<eid>2903<syns>माया-स्त्री,शाम्बरी-स्त्री
<eid>2904<syns>मायाकार-पुं,प्रतिहारक-पुं
स्यान्माया शाम्बरी मायाकारस्तु प्रतिहारकः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>1486<pc>
<eid>2905<syns>शैलालिन्-पुं,शैलूष-पुं,जायाजीव-पुं,कृशाश्विन्-पुं,भरत-पुं,नट-पुं
<eid>2906<syns>चारण-पुं,कुशीलव-पुं
शैलालिनस्तु शैलूषा जायाजीवाः कृशाश्विनः ।
भरता इत्यपि नटाश्चारणास्तु कुशीलवाः ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>1487<pc>
<eid>2907<syns>मार्दङ्गिक-पुं,मौरजिक-पुं
<eid>2908<syns>पाणिवाद-पुं,पाणिघ-पुं
मार्दङ्गिका मौरजिकाः पाणिवादास्तु पाणिघाः ।
<LEND>
<L>1488<pc>
<eid>2909<syns>वेणुध्म-पुं,वैणविक-पुं
<eid>2910<syns>वीणावाद-पुं,वैणिक-पुं
वेणुध्माः स्युर्वैणविका वीणावादास्तु वैणिकाः ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>1489<pc>
<eid>2911<syns>जीवान्तक-पुं,शाकुनिक-पुं
<eid>2912<syns>वागुरिक-पुं,जालिक-पुं
जीवान्तकः शाकुनिको द्वौ वागुरिकजालिकौ ।
<LEND>
<L>1490<pc>
<eid>2913<syns>वैतंसिक-पुं,कौटिक-पुं,मांसिक-पुं
वैतंसिकः कौटिकश्च मांसिकश्च समं त्रयम् ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>1491<pc>
<eid>2914<syns>भृतक-पुं,भृतिभुज्-पुं,कर्मकर-पुं,वैतनिक-पुं
भृतको भृतिभुक्कर्मकरो वैतनिकोऽपि सः ।
<LEND>
<L>1492<pc>
<eid>2915<syns>वार्तावह-पुं,वैवधिक-पुं
<eid>2916<syns>भारवाह-पुं,भारिक-पुं
वार्तावहो वैवधिको भारवाहस्तु भारिकः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>1493<pc>
<eid>2917<syns>विवर्ण-पुं,पामर-पुं,नीच-पुं,प्राकृत-पुं,पृथग्जन-पुं,निहीन-पुं,अपसद-पुं,जाल्म-पुं,क्षुल्लक-पुं,इतर-पुं
विवर्णः पामरो नीचः प्राकृतश्च पृथग्जनः ।
निहीनोऽपसदो जाल्मः क्षुल्लकश्चेतरश्च सः ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>1494<pc>
<eid>2918<syns>भृत्य-पुं,दासेर-पुं,दासेय-पुं,दास-पुं,गोप्यक-पुं,चेटक-पुं,नियोज्य-पुं,किङ्कर-पुं,प्रैष्य-पुं,भुजिष्य-पुं,परिचारक-पुं
भृत्ये दासेरदासेयदासगोप्यकचेटकाः ।
नियोज्यकिङ्करप्रैष्यभुजिष्यपरिचारकाः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>1495<pc>
<eid>2919<syns>पराचित-पुं,परिस्कन्द-पुं,परजात-पुं,परैधित-पुं
पराचितपरिस्कन्दपरजातपरैधिताः ।
<LEND>
<L>1496<pc>
<eid>2920<syns>मन्द-पुं,तुन्दपरिमृज-पुं,आलस्य-पुं,शीतक-पुं,अलस-पुं,अनुष्ण-पुं
मन्दस्तुन्दपरिमृज आलस्यः शीतकोऽलसोऽनुष्णः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>1497<pc>
<eid>2921<syns>दक्ष-पुं,चतुर-पुं,पेशल-पुं,पटु-पुं,सूत्थान-पुं,उष्ण-पुं
दक्षे तु चतुरपेशलपटवः सूत्थान उष्णश्च ।
<LEND>
<L>1498<pc>
<eid>2922<syns>चण्डाल-पुं,प्लव-पुं,मातङ्ग-पुं,दिवाकीर्ति-पुं,जनङ्गम-पुं,निषाद-पुं,श्वपच-पुं,अन्तेवासिन्-पुं,चाण्डाल-पुं,पुक्कस-पुं
चण्डालप्लवमातङ्गदिवाकीर्तिजनङ्गमाः ॥ १९ ॥
निषादश्वपचावन्तेवासिचाण्डालपुक्कसाः ।
<LEND>
<L>1499<pc>
<eid>2923<syns>किरात-पुं
<eid>2924<syns>शबर-पुं
<eid>2925<syns>पुलिन्द-पुं
<eid>2926<syns>म्लेच्छ-पुं
भेदाः किरातशबरपुलिन्दा म्लेच्छजातयः ॥ २० ॥
<LEND>
<L>1500<pc>
<eid>2927<syns>व्याध-पुं,मृगवधाजीव-पुं,मृगयु-पुं,लुब्धक-पुं
व्याधो मृगवधाजीवो मृगयुर्लुब्धकोऽपि सः ।
<LEND>
<L>1501<pc>
<eid>2928<syns>कौलेयक-पुं,सारमेय-पुं,कुक्कुर-पुं,मृगदंशक-पुं,शुनक-पुं,भषक-पुं,श्वान-पुं
<eid>2929<syns>अलर्क-पुं
कौलेयकः सारमेयः कुक्कुरो मृगदंशकः ॥ २१ ॥
शुनको भषकः श्वा स्यादलर्कस्तु स रोगितः ।
<LEND>
<L>1502<pc>
<eid>2930<syns>विश्वकद्रु-पुं
<eid>2931<syns>सरमा-स्त्री,शुनी-स्त्री
श्वा विश्वकद्रुर्मृगयाकुशलः सरमा शुनी ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>1503<pc>
<eid>2932<syns>विट्चर-पुं
<eid>2933<syns>वर्कर-पुं
विट्चरः सूकरो ग्राम्यो वर्करस्तरुणः पशुः ।
<LEND>
<L>1504<pc>
<eid>2934<syns>आच्छोदन-क्ली,मृगव्य-क्ली,आखेट-पुं,मृगया-स्त्री
आच्छोदनं मृगव्यं स्यादाखेटोमृगया स्त्रियाम् ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>1505<pc>
<eid>2935<syns>दक्षिणेर्मन्-पुं
दक्षिणारुर्लुब्धयोगाद्दक्षिणेर्मा कुरङ्गकः ।
<LEND>
<L>1506<pc>
<eid>2936<syns>चौर-पुं,एकागारिक-पुं,स्तेन-पुं,दस्यु-पुं,तस्कर-पुं,मोषक-पुं,प्रतिरोधिन्-पुं,परास्कन्दिन्-पुं,पाटच्चर-पुं,मलिम्लुच-पुं
चौरैकागारिकस्तेनदस्युतस्करमोषकाः ॥ २४ ॥
प्रतिरोधिपरास्कन्दिपाटच्चरमलिम्लुचाः ।
<LEND>
<L>1507<pc>
<eid>2937<syns>चौरिका-स्त्री,स्तैन्य-क्ली,चौर्य-क्ली,स्तेय-क्ली
चौरिका स्तैन्यचोर्ये च स्तेयं लोप्त्रं तु तद्धने ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>1508<pc>
<eid>2938<syns>लोप्त्र-क्ली
<eid>2939<syns>वीतंस-पुं
वीतंसस्तूपकरणं बन्धने मृगपक्षिणाम् ।
<LEND>
<L>1509<pc>
<eid>2940<syns>उन्माथ-पुं,कूटयन्त्र-क्ली
<eid>2941<syns>वागुरा-स्त्री,मृगबन्धनी-स्त्री
उन्माथः कूटयन्त्रं स्याद्वागुरा मृगबन्धनी ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>1510<pc>
<eid>2942<syns>शुल्ब-क्ली,वराटक-पुं,रज्जु-स्त्री,वटी-त्रि,गुण-पुं
शुल्बं वराटकं स्त्री तु रज्जुस्त्रिषु वटी गुणः ।
<LEND>
<L>1511<pc>
<eid>2943<syns>उद्घाटन-क्ली,घटीयन्त्र-क्ली
उद्घाटनं घटीयन्त्रं सलिलोद्वाहनं प्रहेः ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>1512<pc>
<eid>2944<syns>वेमन्-पुंक्ली,वायदण्ड-पुं
<eid>2945<syns>सूत्र-क्ली,तन्तु-पुं
पुंसि वेमा वायदण्डः सूत्राणि नरि तन्तवः ।
<LEND>
<L>1513<pc>
<eid>2946<syns>वाणि-स्त्री,व्यूति-स्त्री
<eid>2947<syns>पुस्त-क्ली
वाणिर्व्यूतिः स्त्रियौ तुल्ये पुस्तं लेप्यादिकर्मणि ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>1514<pc>
<eid>2948<syns>पाञ्चालिका-स्त्री,पुत्रिका-स्त्री
पाञ्चालिका पुत्रिका स्याद्वस्त्रदन्तादिभिः कृता ।
<LEND>
<L>1515<pc>
<eid>2949<syns>जातुष-त्रि
<eid>2950<syns>त्रापुष-त्रि
जतुत्रपुविकारे तु जातुषं त्रापुषं त्रिषु ।
<LEND>
<L>1516<pc>
<eid>2951<syns>पिटक-पुं,पेटक-पुं,पेटा-स्त्री,मञ्जूषा-स्त्री
<eid>2952<syns>विहङ्गिका-स्त्री,भारयष्टि-स्त्री
<eid>2953<syns>शिक्य-क्ली,काच-पुं
<eid>2954<syns>पादुका-स्त्री,पादू-स्त्री,उपानह्-स्त्री
<eid>2955<syns>अनुपदीना-स्त्री
पिटकः पेटकः पेटा मञ्जूषाथ विहङ्गिका ॥ २९ ॥
भारयष्टिस्तदालम्बि शिक्यं काचोऽथ पादुका ।
पादूरुपानत्स्त्री सैवानुपदीना पदायता ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>1517<pc>
<eid>2956<syns>नध्री-स्त्री,वर्ध्री-स्त्री,वरत्रा-स्त्री
<eid>2957<syns>कशा-स्त्री
नध्री वध्री वरत्रा स्यादश्वादेस्ताडनी कशा ।
<LEND>
<L>1518<pc>
<eid>2958<syns>चाण्डालिका-स्त्री,कण्डोलवीणा-स्त्री,चण्डालवल्लकी-स्त्री
चाण्डालिका तु कण्डोलवीणा चण्डालवल्लकी ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>1519<pc>
<eid>2959<syns>नाराची-स्त्री,एषणिका-स्त्री
<eid>2960<syns>शाण-पुं,निकष-पुं,कष-पुं
नाराची स्यादेषणिका शाणस्तु निकषः कषः ।
<LEND>
<L>1520<pc>
<eid>2961<syns>व्रश्चन-पुं,पत्रपरशु-पुं
<eid>2962<syns>एषिका-स्त्री,तूलिका-स्त्री
व्रश्चनःपत्रपरशुरीषिका तूलिका समे ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>1521<pc>
<eid>2963<syns>तैजसावर्तनी-स्त्री,मूषा-स्त्री
<eid>2964<syns>भस्त्रा-स्त्री,चर्मप्रसेविका-स्त्री
तैजसावर्तनी मूषा भस्त्रा चर्मप्रसेविका ।
<LEND>
<L>1522<pc>
<eid>2965<syns>आस्फोटनी-स्त्री,वेधनिका-स्त्री
<eid>2966<syns>कृपाणी-स्त्री,कर्तरी-स्त्री
आस्फोटनी वेधनिका कृपाणी कर्तरी समे ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>1523<pc>
<eid>2967<syns>वृक्षादनी-स्त्री,वृक्षभेदिन्-पुं
<eid>2968<syns>टङ्क-पुं,पाषाणदारण-पुं
वृक्षादनी वृक्षभेदी टङ्कः पाषाणदारणः ।
<LEND>
<L>1524<pc>
<eid>2969<syns>क्रकच-पुंक्ली,करपत्र-क्ली
<eid>2970<syns>आरा-स्त्री,चर्मप्रभेधिका-स्त्री
क्रकचोऽस्त्री करपत्रमारा चर्मप्रभेदिका ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>1525<pc>
<eid>2971<syns>सूर्मी-स्त्री,स्थूणा-स्त्री,अयःप्रतिमा-स्त्री
<eid>2972<syns>शिल्प-क्ली
सूर्मी स्थूणायःप्रतिमा शिल्पं कर्म कलादिकम् ।
<LEND>
<L>1526<pc>
<eid>2973<syns>प्रतिमान-क्ली,प्रतिबिम्ब-क्ली,प्रतिमा-स्त्री,प्रतियातना-स्त्री,प्रतिच्छाया-स्त्री,प्रतिकृति-स्त्री,अर्चा-स्त्री,प्रतिनिधि-पुं
प्रतिमानं प्रतिबिम्बं प्रतिमा प्रतियातना प्रतिच्छाया ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>1527<pc>
<eid>2974<syns>उपमा-स्त्री,उपमान-क्ली
<eid>2975<syns>सम-त्रि,तुल्य-त्रि,सदृक्ष-त्रि,सदृश-त्रि,सदृश्-त्रि,साधारण-त्रि,समान-त्रि,निभ-पुं,सङ्काश-पुं,नीकाश-पुं,प्रतीकाश-पुं,उपम-पुं
प्रतिकृतिरर्चा पुंसि प्रतिनिधिरुपमोपमानं स्यात् ।
वाच्यलिङ्गाः समस्तुल्यः सदृक्षः सदृशः सदृक् ॥ ३६ ॥
साधारणः समानश्च स्युरुत्तरपदे त्वमी ।
निभसङ्काशनीकाशप्रतीकाशोपमादयः ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>1528<pc>
<eid>2976<syns>कर्मण्या-स्त्री,विधा-स्त्री,भृत्या-स्त्री,भृति-स्त्री,भर्मन्-क्ली,वेतन-क्ली,भरण्य-क्ली,भरण-क्ली,मूल्य-क्ली,निर्वेश-पुं,पण-पुं
कर्मण्या तु विधाभृत्याभृतयो भर्म वेतनम् ।
भरण्यं भरणं मूल्यं निर्वेशः पण इत्यपि ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>1529<pc>
<eid>2977<syns>सुरा-स्त्री,हलिप्रिया-स्त्री,हाला-स्त्री,परिस्रुत्-स्त्री,वरुणात्मजा-स्त्री,गन्धोत्तमा-स्त्री,प्रसन्ना-स्त्री,इरा-स्त्री,कादम्बरी-स्त्री,परिस्रुत्-स्त्री,मदिरा-स्त्री,कश्य-क्ली,मद्य-क्ली
<eid>2978<syns>अवदंश-पुं
सुरा हलिप्रिया हाला परिस्रुद्वरुणात्मजा ।
गन्धोत्तमाप्रसन्नेराकादम्बर्यः परिस्रुता ॥ ३९ ॥
मदिरा कश्यमद्ये चाप्यवदंशस्तु भक्षणम् ।
<LEND>
<L>1530<pc>
<eid>2979<syns>शुण्डा-स्त्री,पान-क्ली,मदस्थान-क्ली
<eid>2980<syns>मधुवार-पुं,मधुक्रम-पुं
शुण्डा पानं मदस्थानं मधुवारा मधुक्रमाः ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>1531<pc>
<eid>2981<syns>मध्वासव-पुं,माधवक-पुं,मधु-क्ली,माध्वीक-क्ली
मध्वासवो माधवको मधु माध्वीकमद्वयोः ।
<LEND>
<L>1532<pc>
<eid>2982<syns>मैरेय-क्ली,आसव-पुं,सीधु-पुं
<eid>2983<syns>मेदक-पुं,जगल-पुं
मैरेयमासवः सीधुर्मेदको जगलः समौ ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>1533<pc>
<eid>2984<syns>सन्धान-क्ली,अभिषव-पुं
<eid>2985<syns>किण्व-क्ली,नग्नहू-पुं
सन्धानं स्यादभिषवः किण्वं पुंसि तु नग्नहूः ।
<LEND>
<L>1534<pc>
<eid>2986<syns>कारोत्तर-पुं,सुरामण्ड-पुं
<eid>2987<syns>आपान-क्ली,पानगोष्ठिका-स्त्री
कारोत्तरः सुरामण्ड आपानं पानगोष्ठिका ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>1535<pc>
<eid>2988<syns>चषक-पुंक्ली,पानपात्र-क्ली
<eid>2989<syns>सरक-पुं,अनुतर्षण-क्ली
चषकोऽस्त्री पानपात्रं सरकोऽप्यनुतर्षणम् ।
<LEND>
<L>1536<pc>
<eid>2990<syns>धूर्त-पुं,अक्षदेविन्-पुं,कितव-पुं,अक्षधूर्त-पुं,द्यूतकृत्-पुं
धूर्तोऽक्षदेवी कितवोऽक्षधूर्तो द्यूतकृत्समाः ॥ ४३ ॥
<LEND>
<L>1537<pc>
<eid>2991<syns>लग्नक-पुं,प्रतिभू-पुं
<eid>2992<syns>सभिक-पुं,द्यूतकारक-पुं
स्युर्लग्नकाः प्रतिभुवः सभिका द्यूतकारकाः ।
<LEND>
<L>1538<pc>
<eid>2993<syns>द्यूत-पुंक्ली,अक्षवती-स्त्री,कैतव-क्ली,पण-पुं
द्यूतोऽस्त्रियामक्षवती कैतवं पण इत्यपि ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>1539<pc>
<eid>2994<syns>पण-पुं,ग्लह-पुं
<eid>2995<syns>अक्ष-पुं,देवन-पुं,पाशक-पुं
पणोऽक्षेषु ग्लहोऽक्षास्तु देवनाः पाशकाश्च ते ।
<LEND>
<L>1540<pc>
<eid>2996<syns>परिणाय-पुं
परिणायस्तु शारीणां समन्तान्नयने स्त्रियाम् ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>1541<pc>
<eid>2997<syns>अष्टापद-पुंक्ली,शारिफल-पुंक्ली
<eid>2998<syns>प्राणिवृत्त-क्ली
अष्टापदं शारिफलं प्राणिवृत्तं समाह्वयः ।
<LEND>
उक्ता भूरिप्रयोगत्वादेकस्मिन्येऽत्र यौगिकाः ।
ताद्धर्म्यादन्यतो वृत्तावूह्या लिङ्गान्तरेऽपि ते ॥ ४६ ॥
;c{इति शूद्रवर्गः}
इत्यमरसिंहकृतौ नामलिङ्गानुशासने ।
द्वितीयकाण्डो भूम्यादिः साङ्ग एव समर्थितः ॥ ४७ ॥

;k{तृतीयं सामान्यकाण्डम्}
;c{तृतीयं सामान्यकाण्डम् ।}
;v{विशेष्यनिघ्नवर्गः}
;c{अथ विशेष्यनिघ्नवर्गः}
विशेष्यनिघ्नैः सङ्कीर्णैर्नानार्थैरव्ययैरपि ।
लिङ्गादिसंग्रहैर्वर्गाः सामान्ये वर्गसंश्रयाः ॥ १ ॥
;c{परिभाषा ।}
स्त्रीदाराद्यैर्यद्विशेष्यं यादृशैः प्रस्तुतं पदैः ।
गुणद्रव्यक्रियाशब्दास्तथा स्युस्तस्य भेदकाः ॥ २ ॥
;c{विशेष्यनिघ्नवर्गः}
<L>1542<pc>
<eid>2999<syns>सुकृतिन्-त्रि,पुण्यवत्-त्रि,धन्य-त्रि
<eid>3000<syns>महेच्छ-त्रि,महाशय-त्रि
सुकृती पुण्यवान्धन्यो महेच्छस्तु महाशयः ।
<LEND>
<L>1543<pc>
<eid>3001<syns>हृदयालु-त्रि,सुहृदय-त्रि
<eid>3002<syns>महोत्साह-त्रि,महोद्यम-त्रि
हृदयालुः सुहृदयो महोत्साहो महोद्यमः ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>1544<pc>
<eid>3003<syns>प्रवीण-त्रि,निपुण-त्रि,अभिज्ञ-त्रि,विज्ञ-त्रि,निष्णात-त्रि,शिक्षित-त्रि,वैज्ञानिक-त्रि,कृतमुख-त्रि,कृतिन्-त्रि,कुशल-त्रि
प्रवीणे निपुणाभिज्ञविज्ञनिष्णातशिक्षिताः ।
वैज्ञानिकः कृतमुखः कृती कुशल इत्यपि ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>1545<pc>
<eid>3004<syns>पूज्य-त्रि,प्रतीक्ष्य-त्रि
<eid>3005<syns>सांशयिक-त्रि,संशयापन्नमानस-त्रि
पूज्यः प्रतीक्ष्यः सांशयिकः संशयापन्नमानसः ।
<LEND>
<L>1546<pc>
<eid>3006<syns>दक्षिणेय-त्रि,दक्षिणार्ह-त्रि,दक्षिण्य-त्रि
दक्षिणीयो दक्षिणार्हस्तत्र दक्षिण्य इत्यपि ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>1547<pc>
<eid>3007<syns>वदान्य-त्रि,स्थूललक्ष्य-त्रि,दानशौण्ड-त्रि,बहुप्रद-त्रि
स्युर्वदान्यस्थूललक्ष्यदानशौण्डा बहुप्रदे ।
<LEND>
<L>1548<pc>
<eid>3008<syns>जैवातृक-त्रि,आयुष्मत्-त्रि
<eid>3009<syns>अन्तर्वाणि-त्रि,शास्त्रविद्-त्रि
जैवातृकः स्यादायुष्मानन्तर्वाणिस्तु शास्त्रवित् ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>1549<pc>
<eid>3010<syns>परीक्षक-त्रि,कारणिक-त्रि
<eid>3011<syns>वरद-त्रि,समर्धक-त्रि
परीक्षकः कारणिको वरदस्तु समर्धकः ।
<LEND>
<L>1550<pc>
<eid>3012<syns>हर्षमाण-त्रि,विकुर्वाण-त्रि,प्रमनस्-त्रि,हृष्टमानस-त्रि
हर्षमाणो विकुर्वाणः प्रमना हृष्टमानसः ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>1551<pc>
<eid>3013<syns>दुर्मनस्-त्रि,विमनस्-त्रि,अन्तर्मनस्-त्रि
<eid>3014<syns>उत्क-त्रि,उन्मनस्-त्रि
दुर्मना विमना अन्तर्मनाः स्यादुत्क उन्मनाः ।
<LEND>
<L>1552<pc>
<eid>3015<syns>दक्षिण-त्रि,सरल-त्रि,उदार-त्रि
<eid>3016<syns>सुकल-त्रि
दक्षिणे सरलोदारौ सुकलो दातृभोक्तरि ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>1553<pc>
<eid>3017<syns>तत्पर-त्रि,प्रसित-त्रि,आसक्त-त्रि
<eid>3018<syns>इष्टार्थोद्युक्त-त्रि,उत्सुक-त्रि
तत्परे प्रसितासक्ताविष्टार्थोद्युक्त उत्सुकः ।
<LEND>
<L>1554<pc>
<eid>3019<syns>प्रतीत-त्रि,प्रथित-त्रि,ख्यात-त्रि,वित्त-त्रि,विज्ञात-त्रि,विश्रुत-त्रि
प्रतीते प्रथितख्यातवित्तविज्ञातविश्रुताः ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>1555<pc>
<eid>3020<syns>कृतलक्षण-त्रि,आहतलक्षण-त्रि
गुणैः प्रतीते तु कृतलक्षणाहतलक्षणौ ।
<LEND>
<L>1556<pc>
<eid>3021<syns>इभ्य-पुं,आढ्य-त्रि,धनिन्-पुं
<eid>3022<syns>स्वामिन्-पुं,ईश्वर-पुं,पति-पुं,ईशितृ-पुं,अधिभू-पुं,नायक-पुं,नेतृ-पुं,प्रभु-पुं,परिवृढ-पुं,अधिप-पुं
इभ्य आढ्यो धनी स्वामी त्वीश्वरः पतिरीशिता ॥ १० ॥
अधिभूर्नायको नेता प्रभुः परिवृढोऽधिपः ।
<LEND>
<L>1557<pc>
<eid>3023<syns>अधिकर्धि-त्रि,समृद्ध-त्रि
<eid>3024<syns>कुटुम्बव्यापृत-पुं,अभ्यागारिक-पुं,उपाधि-पुं
अधिकर्द्धिः समृद्धः स्यात्कुटुम्बव्यापृतस्तु यः ॥ ११ ॥
स्यादभ्यागारिकस्तस्मिन्नुपाधिश्च पुमानयम् ।
<LEND>
<L>1558<pc>
<eid>3025<syns>सिंहसंहनन-पुं
वराङ्गरूपोपेतो यः सिंहसंहननो हि सः ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>1559<pc>
<eid>3026<syns>निर्वार्य-त्रि
निवार्यः कार्यकर्ता यः सम्पन्नः सत्वसम्पदा ।
<LEND>
<L>1560<pc>
<eid>3027<syns>अवाक्-त्रि,मूक-त्रि
<eid>3028<syns>मनोजवस-त्रि,पितृसन्निभ-त्रि
अवाचि मूकोऽथ मनोजवसः पितृसन्निभः ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>1561<pc>
<eid>3029<syns>कूकुद-पुं
सत्कृत्यालङ्कृतां कन्यां यो ददाति स कूकुदः ।
<LEND>
<L>1562<pc>
<eid>3030<syns>लक्ष्मीवत्-त्रि,लक्ष्मण-पुं,श्रील-त्रि,श्रीमत्-पुं
<eid>3031<syns>स्निग्ध-पुं,वत्सल-त्रि
लक्ष्मीवान्लक्ष्मणः श्रीलः श्रीमान्स्निग्धस्तु वत्सलः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>1563<pc>
<eid>3032<syns>दयालु-त्रि,कारुणिक-त्रि,कृपालु-त्रि,सूरत-त्रि
स्याद्दयालुः कारुणिकः कृपालुः सूरतस्समाः ।
<LEND>
<L>1564<pc>
<eid>3033<syns>स्वतन्त्र-त्रि,अपावृत-त्रि,स्वैरिन्-त्रि,स्वच्छन्द-त्रि,निरवग्रह-त्रि
स्वतन्त्रोऽपावृतः स्वैरी स्वच्छन्दो निरवग्रहः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>1565<pc>
<eid>3034<syns>परतन्त्र-त्रि,पराधीन-त्रि,परवत्-त्रि,नाथवत्-त्रि
परतन्त्रः पराधीनः परवान्नाथवानपि ।
<LEND>
<L>1566<pc>
<eid>3035<syns>अधीन-त्रि,निघ्न-त्रि,आयत्त-त्रि,अस्वच्छन्द-त्रि,गृह्यक-त्रि
अधीनो निघ्न आयत्तोऽस्वच्छन्दो गृह्यकोऽप्यसौ ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>1567<pc>
<eid>3036<syns>खलपू-त्रि,बहुकर-त्रि
<eid>3037<syns>दीर्घसूत्र-त्रि,चिरक्रिय-त्रि
खलपूः स्याद्बहुकरो दीर्घसूत्रश्चिरक्रियः ।
<LEND>
<L>1568<pc>
<eid>3038<syns>जाल्म-त्रि,असमीक्ष्यकारिन्-त्रि
<eid>3039<syns>कुण्ठ-त्रि
जाल्मोऽसमीक्ष्यकारी स्यात्कुण्ठो मन्दः क्रियासु यः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>1569<pc>
<eid>3040<syns>कर्मक्षम-त्रि,अलङ्कर्मन्-त्रि
<eid>3041<syns>क्रियावत्-त्रि
कर्मक्षमोऽलङ्कर्माणः क्रियावान्कर्मसूद्यतः ।
<LEND>
<L>1570<pc>
<eid>3042<syns>कार्म-त्रि,कर्मशील-त्रि
<eid>3043<syns>कर्मशूर-त्रि,कर्मठ-त्रि
स कार्मः कर्मशीलो यः कर्मशूरस्तु कर्मठः ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>1571<pc>
<eid>3044<syns>भरण्यभुज्-त्रि,कर्मकर-त्रि
<eid>3045<syns>कर्मकार-त्रि
भरण्यभुक्कर्मकरः कर्मकारस्तु तत्क्रियः ।
<LEND>
<L>1572<pc>
<eid>3046<syns>अपस्नात-त्रि,मृतस्नात-त्रि
<eid>3047<syns>आमिषाशिन्-त्रि,शौष्कल-त्रि
अपस्नातो मृतस्नात आमिषाशी तु शौष्कुलः ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>1573<pc>
<eid>3048<syns>बुभुक्षित-त्रि,क्षुधित-त्रि,जिघत्सु-त्रि,अशनायित-त्रि
बुभुक्षितः स्यात्क्षुधितो जिघत्सुरशनायितः ।
<LEND>
<L>1574<pc>
<eid>3049<syns>परान्न-त्रि,परपिण्डाद-त्रि
<eid>3050<syns>भक्षक-त्रि,घस्मर-त्रि,अद्मर-त्रि
परान्नः परपिण्डादो भक्षको घस्मरोऽद्भरः ॥ २० ॥
<LEND>
<L>1575<pc>
<eid>3051<syns>आद्यून-त्रि,औदरिक-त्रि
आद्यूनः स्यादौदरिको विजिगीषाविवर्जिते ।
<LEND>
<L>1576<pc>
<eid>3052<syns>आत्मम्भरि-त्रि,कुक्षिम्भरि-त्रि
उभौ त्वात्मम्भरिः कुक्षिम्भरिः स्वोदरपूरके ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>1577<pc>
<eid>3053<syns>सर्वान्नीन-त्रि,सर्वान्नभोजिन्-त्रि
<eid>3054<syns>गृध्नु-त्रि,गर्धन-त्रि,लुब्ध-त्रि,अभिलाषुक-त्रि,तृष्णज्-त्रि
<eid>3055<syns>लोलुप-त्रि,लोलुभ-त्रि
सर्वान्नीनस्तु सर्वान्नभोजी गृध्नुस्तु गर्धनः ।
लुब्धोऽभिलाषुकस्तृष्णक्समौ लोलुपलोलुभौ ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>1578<pc>
<eid>3056<syns>उन्माद-त्रि,उन्मदिष्णु-त्रि
<eid>3057<syns>अविनीत-त्रि,समुद्धत-त्रि
सोन्मादस्तून्मदिष्णुः स्यादविनीतः समुद्धतः ।
<LEND>
<L>1579<pc>
<eid>3058<syns>मत्त-त्रि,शौण्ड-त्रि,उत्कट-त्रि,क्षीब-त्रि
<eid>3059<syns>कामुक-त्रि,कमितृ-त्रि,अनुक-त्रि,कम्र-त्रि,कामयितृ-त्रि,अभीक-त्रि,कमन-त्रि,कामन-त्रि,अभिक-त्रि
मत्ते शौण्डोत्कटक्षीबाः कामुके कमितानुकः ॥ २३ ॥
कम्रः कामयिताभीकः कमनः कामनोऽभिकः ।
<LEND>
<L>1580<pc>
<eid>3060<syns>विधेय-त्रि,विनयग्राहिन्-त्रि,वचनेस्थित-त्रि,आश्रव-त्रि
विधेयो विनयग्राही वचनेस्थित आश्रवः ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>1581<pc>
<eid>3061<syns>वश्य-त्रि,प्रणेय-त्रि
<eid>3062<syns>निभृत-त्रि,विनीत-त्रि,प्रश्रित-त्रि
वश्यः प्रणेयो निभृतविनीतप्रश्रिताः समाः ।
<LEND>
<L>1582<pc>
<eid>3063<syns>धृष्ट-त्रि,धृष्णज्-त्रि,वियात-त्रि
<eid>3064<syns>प्रगल्भ-त्रि,प्रतिभान्वित-त्रि
धृष्टे धृष्णग्वियातश्च प्रगल्भः प्रतिभान्विते ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>1583<pc>
<eid>3065<syns>अधृष्ट-त्रि,शालीन-त्रि
<eid>3066<syns>विलक्ष-त्रि,विस्मयान्वित-त्रि
स्यादधृष्टे तु शालीनो विलक्षो विस्मयान्विते ।
<LEND>
<L>1584<pc>
<eid>3067<syns>अधीर-त्रि,कातर-त्रि
<eid>3068<syns>त्रस्त-त्रि,भीरु-त्रि,भीरुक-त्रि,भीलुक-त्रि
अधीरे कातरस्त्रस्ते भीरुभीरुकभीलुकाः ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>1585<pc>
<eid>3069<syns>आशंसु-त्रि,आशंसितृ-त्रि
<eid>3070<syns>गृहयालु-त्रि,ग्रहीतृ-त्रि
आशंसुराशंसितरि गृहयालुर्ग्रहीतरि ।
<LEND>
<L>1586<pc>
<eid>3071<syns>श्रद्धालु-त्रि
<eid>3072<syns>पतयालु-त्रि,पातुक-त्रि
श्रद्धालुः श्रद्धया युक्ते पतयालुस्तु पातुके ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>1587<pc>
<eid>3073<syns>लज्जाशील-त्रि,अपत्रपिष्णु-त्रि
<eid>3074<syns>वन्दारु-त्रि,अभिवादक-त्रि
लज्जाशीलेऽपत्रपिष्णुर्वन्दारुरभिवादके ।
<LEND>
<L>1588<pc>
<eid>3075<syns>शरारु-त्रि,घातुक-त्रि,हिंस्र-त्रि
<eid>3076<syns>वर्धिष्णु-त्रि,वर्धन-त्रि
शरारुर्घातुको हिंस्रः स्याद्वर्धिष्णुस्तु वर्द्धनः ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>1589<pc>
<eid>3077<syns>उत्पतिष्णु-त्रि,उत्पतितृ-त्रि
<eid>3078<syns>अलङ्करिष्णु-त्रि,मण्डन-त्रि
उत्पतिष्णुस्तूत्पतितालङ्करिष्णुस्तु मण्डनः ।
<LEND>
<L>1590<pc>
<eid>3079<syns>भूष्णु-त्रि,भविष्णु-त्रि,भवितृ-त्रि
<eid>3080<syns>वर्तिष्णु-त्रि,वर्तन-त्रि
भूष्णुर्भविष्णुर्भविता वर्तिष्णुर्वर्तनः समौ ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>1591<pc>
<eid>3081<syns>निराकरिष्णु-त्रि,क्षिप्नु-त्रि
<eid>3082<syns>सान्द्रस्निग्ध-त्रि,मेदुर-त्रि
निराकरिष्णुः क्षिप्नुः स्यात्सान्द्रस्निग्धस्तु मेदुरः ।
<LEND>
<L>1592<pc>
<eid>3083<syns>ज्ञातृ-त्रि,विदुर-त्रि,विन्दु-त्रि
<eid>3084<syns>विकासिन्-त्रि,विकस्वर-त्रि
ज्ञाता तु विदुरो विन्दुर्विकासी तु विकस्वरः ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>1593<pc>
<eid>3085<syns>विसृत्वर-त्रि,विसृमर-त्रि,प्रसारिन्-त्रि,विसारिन्-त्रि
विसृत्वरो विसृमरः प्रसारी च विसारिणि ।
<LEND>
<L>1594<pc>
<eid>3086<syns>सहिष्णु-त्रि,सहन-त्रि,क्षन्तृ-त्रि,तितिक्षु-त्रि,क्षमितृ-त्रि,क्षमिन्-त्रि
सहिष्णुः सहनः क्षन्ता तितिक्षुः क्षमिता क्षमी ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>1595<pc>
<eid>3087<syns>क्रोधन-त्रि,अमर्षण-त्रि,कोपिन्-त्रि
<eid>3088<syns>चण्ड-त्रि,अत्यन्तकोपन-त्रि
क्रोधनोऽमर्षणः कोपी चण्डस्त्वत्यन्तकोपनः ।
<LEND>
<L>1596<pc>
<eid>3089<syns>जागरूक-त्रि,जागरितृ-त्रि
<eid>3090<syns>घूर्णित-त्रि,प्रचलायित-त्रि
जागरूको जागरिता घूर्णितः प्रचलायितः ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>1597<pc>
<eid>3091<syns>स्वप्नज्-त्रि,शयालु-त्रि,निद्रालु-त्रि
<eid>3092<syns>निद्राण-त्रि,शयित-त्रि
स्वप्नक्शयालुर्निद्रालुर्निद्राणशयितौ समौ ।
<LEND>
<L>1598<pc>
<eid>3093<syns>पराङ्मुख-त्रि,पराचीन-त्रि
<eid>3094<syns>अवाञ्च्-त्रि,अधोमुख-त्रि
पराङ्मुखः पराचीनः स्यादवाङप्यधोमुखः ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>1599<pc>
<eid>3095<syns>देवद्र्यञ्च्-त्रि
<eid>3096<syns>विष्वद्र्यञ्च्-त्रि
देवानञ्चति देवद्र्यङ्विष्वद्र्यङ्विष्वगञ्चति ।
<LEND>
<L>1600<pc>
<eid>3097<syns>सध्र्यञ्च्-त्रि
<eid>3098<syns>तिर्यञ्च्-त्रि
यस्सहाञ्चति सध्र्यङ्स स तिर्यङ्यस्तिरोऽञ्चति ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>1601<pc>
<eid>3099<syns>वद-त्रि,वदावद-त्रि,वक्तृ-पुं
<eid>3100<syns>वागीश-पुं,वाक्पति-क्ली
वदो वदावदो वक्ता वागीशो वाक्पतिस्समौ ।
<LEND>
<L>1602<pc>
<eid>3101<syns>वाचोयुक्तिपटु-त्रि,वाग्मिन्-पुं,वावदूक-त्रि,अतिवक्तृ-त्रि
वाचोयुक्तिपटुर्वाग्मी वावदूकोऽतिवक्तरि ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>1603<pc>
<eid>3102<syns>जल्पाक-त्रि,वाचाल-त्रि,वाचाट-त्रि,बहुगर्ह्यवाच्-त्रि
स्याज्जल्पाकस्तु वाचालो वाचाटो बहुगर्ह्यवाक् ।
<LEND>
<L>1604<pc>
<eid>3103<syns>दुर्मुख-त्रि,मुखर-त्रि,अबद्धमुख-त्रि
<eid>3104<syns>शक्ल-त्रि,प्रियंवद-त्रि
दुर्मुखे मुखराबद्धमुखौ शक्लः प्रियंवदे ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>1605<pc>
<eid>3105<syns>लोहल-त्रि,अस्फुटवाच्-त्रि
<eid>3106<syns>गर्ह्यवादिन्-त्रि,कद्वद-त्रि
लोहलः स्यादस्फुटवाग्गर्ह्यवादी तु कद्वदः ।
<LEND>
<L>1606<pc>
<eid>3107<syns>कुवाद-त्रि,कुचर-त्रि
<eid>3108<syns>असौम्यस्वर-त्रि,अस्वर-त्रि
समौ कुवादकुचरौ स्यादसौम्यस्वरोऽस्वरः ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>1607<pc>
<eid>3109<syns>रवण-त्रि,शब्दन-त्रि
<eid>3110<syns>नान्दीवादिन्-त्रि,नान्दीकर-त्रि
रवणः शब्दनो नान्दीवादी नान्दीकरः समौ ।
<LEND>
<L>1608<pc>
<eid>3111<syns>जड-त्रि,अज्ञ-त्रि
<eid>3112<syns>एडमूक-त्रि
जडोऽज्ञ एडमूकस्तु वक्तुं श्रोतुमशिक्षिते ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>1609<pc>
<eid>3113<syns>तूष्णींशील-त्रि,तूष्णीक-त्रि
<eid>3114<syns>नग्न-त्रि,अवासस्-त्रि,दिगम्बर-त्रि
तूष्णींशीलस्तु तूष्णीको नग्नोऽवासा दिगम्बरे ।
<LEND>
<L>1610<pc>
<eid>3115<syns>निष्कासित-त्रि,अवकृष्ट-त्रि
<eid>3116<syns>अपध्वस्त-त्रि,धिक्कृत-त्रि
निष्कासितोऽवकृष्टः स्यादपध्वस्तस्तु धिक्कृतः ॥ ३९ ॥
<LEND>
<L>1611<pc>
<eid>3117<syns>आत्तगर्व-त्रि,अभिभूत-त्रि
<eid>3118<syns>दापित-त्रि,साधित-त्रि
आत्तगर्वोऽभिभूतः स्याद्दापितः साधितः समौ ।
<LEND>
<L>1612<pc>
<eid>3119<syns>प्रत्यादिष्ट-त्रि,निरस्त-त्रि,प्रत्याख्यात-त्रि,निराकृत-त्रि
प्रत्यादिष्टो निरस्तः स्यात्प्रत्याख्यातो निराकृतः ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>1613<pc>
<eid>3120<syns>निकृत-त्रि,विप्रकृत-त्रि
<eid>3121<syns>विप्रलब्ध-त्रि,वञ्चित-त्रि
निकृतः स्याद्विप्रकृतो विप्रलब्धस्तु वञ्चितः ।
<LEND>
<L>1614<pc>
<eid>3122<syns>मनोहत-त्रि,प्रतिहत-त्रि,प्रतिबद्ध-त्रि,हत-त्रि
मनोहतः प्रतिहतः प्रतिबद्धो हतश्च सः ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>1615<pc>
<eid>3123<syns>अधिक्षिप्त-त्रि,प्रतिक्षिप्त-त्रि
<eid>3124<syns>बद्ध-त्रि,कीलित-त्रि,संयत-त्रि
अधिक्षिप्तः प्रतिक्षिप्तो बद्धे कीलितसंयतौ ।
<LEND>
<L>1616<pc>
<eid>3125<syns>आपन्न-त्रि,आपत्प्राप्त-त्रि
<eid>3126<syns>कान्दिशीक-त्रि,भयद्रुत-त्रि
आपन्न आपत्प्राप्तः स्यात्कान्दिशीको भयद्रुतः ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>1617<pc>
<eid>3127<syns>आक्षारित-त्रि,क्षारित-त्रि,अभिशस्त-त्रि
<eid>3128<syns>सङ्कसुक-त्रि,अस्थिर-त्रि
आक्षारितः क्षारितोऽभिशस्ते सङ्कसुकोऽस्थिरे ।
<LEND>
<L>1618<pc>
<eid>3129<syns>व्यसनार्त-त्रि,उपरक्त-त्रि
<eid>3130<syns>विहस्त-त्रि,व्याकुल-त्रि
व्यसनार्तोपरक्तौ द्वौ विहस्तव्याकुलौ समौ ॥ ४३ ॥
<LEND>
<L>1619<pc>
<eid>3131<syns>विक्लव-त्रि,विह्वल-त्रि
<eid>3132<syns>विवश-त्रि,अरिष्टदुष्टधी-त्रि
विक्लवो विह्वलः स्यात्तु विवशोऽरिष्टदुष्टधीः ।
<LEND>
<L>1620<pc>
<eid>3133<syns>कश्य-त्रि,कश्यार्ह-त्रि
<eid>3134<syns>आततायिन्-त्रि
कश्यः कश्यार्हे सन्नद्धे त्वाततायी वधोद्यते ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>1621<pc>
<eid>3135<syns>द्वेष्य-त्रि,अक्षिगत-त्रि
<eid>3136<syns>वध्य-त्रि,शीर्षछेद्य-त्रि
द्वेष्ये त्वक्षिगतो वध्यः शीर्षच्छेद्य इमौ समौ ।
<LEND>
<L>1622<pc>
<eid>3137<syns>विष्य-त्रि
<eid>3138<syns>मुसल्य-त्रि
विष्यो विषेण यो वध्यो मुसल्यो मुसलेन यः ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>1623<pc>
<eid>3139<syns>शिश्विदान-त्रि,अकृष्णकर्मन्-त्रि
<eid>3140<syns>चपल-त्रि,चिकुर-त्रि
शिश्विदानोऽकृष्णकर्मा चपलश्चिकुरः समौ ।
<LEND>
<L>1624<pc>
<eid>3141<syns>दोषैकदृश्-त्रि,पुरोभागिन्-त्रि
<eid>3142<syns>निकृत-त्रि,अनृजु-त्रि,शठ-त्रि
दोषैकदृक्पुरोभागी निकृतस्त्वनृजुः शठः ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>1625<pc>
<eid>3143<syns>कर्णेजप-त्रि,सूचक-त्रि
<eid>3144<syns>पिशुन-त्रि,दुर्जन-त्रि,खल-त्रि
कर्णेजपः सूचकः स्यात्पिशुनो दुर्जनः खलः ।
<LEND>
<L>1626<pc>
<eid>3145<syns>नृशंस-त्रि,घातुक-त्रि,क्रूर-त्रि,पाप-त्रि
<eid>3146<syns>धूर्त-त्रि,वञ्चक-त्रि
नृशंसो घातुकः क्रूरः पापो धूर्तस्तु वञ्चकः ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>1627<pc>
<eid>3147<syns>अज्ञ-त्रि,मूढ-त्रि,यथाजात-त्रि,मूर्ख-त्रि,वैधेय-त्रि,बालिश-त्रि
अज्ञे मूढयथाजातमूर्खवैधेयबालिशाः ।
<LEND>
<L>1628<pc>
<eid>3148<syns>कदर्य-त्रि,कृपण-त्रि,क्षुद्र-त्रि,किम्पचान-त्रि,मितम्पच-त्रि
कदर्ये कृपणक्षुद्रकिम्पचानमितम्पचाः ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>1629<pc>
<eid>3149<syns>निःस्व-त्रि,दुर्विध-त्रि,दीन-त्रि,दरिद्र-त्रि,दुर्गत-त्रि
निःस्वस्तु दुर्विधो दीनो दरिद्रो दुर्गतोऽपि सः ।
<LEND>
<L>1630<pc>
<eid>3150<syns>वनीयक-त्रि,याचनक-त्रि,मार्गण-त्रि,याचक-त्रि,अर्थिन्-त्रि
वनीयको याचनको मार्गणो याचकार्थिनौ ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>1631<pc>
<eid>3151<syns>अहङ्कारवत्-त्रि,अहंयु-त्रि
<eid>3152<syns>शुभंयु-त्रि,शुभान्वित-त्रि
अहङ्कारवानहंयुः शुभंयुस्तु शुभान्वितः ।
<LEND>
<L>1632<pc>
<eid>3153<syns>दिव्योपपादुक-त्रि
<eid>3154<syns>जरायुज-त्रि
दिव्योपपादुका देवा नृगवाद्या जरायुजाः ॥ ५० ॥
<LEND>
<L>1633<pc>
<eid>3155<syns>स्वेदज-त्रि
<eid>3156<syns>अण्डज-त्रि
<eid>3157<syns>उद्भिद्-त्रि,उद्भिज्ज-त्रि,उद्भिद-त्रि
स्वेदजाः कृमिदंशाद्याः पक्षिसर्पादयोऽण्डजाः ।
उद्भिदस्तरुगुल्माद्या उद्भिदुद्भिज्जमुद्भिदम् ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>1634<pc>
<eid>3158<syns>सुन्दर-त्रि,रुचिर-त्रि,चारु-त्रि,सुषम-त्रि,साधु-त्रि,शोभन-त्रि,कान्त-त्रि,मनोरम-त्रि,रुच्य-त्रि,मनोज्ञ-त्रि,मञ्जु-त्रि,मञ्जुल-त्रि
सुन्दरं रुचिरं चारु सुषमं साधु शोभनम् ।
कान्तं मनोरमं रुच्यं मनोज्ञं मञ्जु मञ्जुलम् ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>1635<pc>
<eid>3159<syns>आसेचनक-त्रि
तदासेचनकं तृप्तेर्नास्त्यन्तो यस्य दर्शनात् ।
<LEND>
<L>1636<pc>
<eid>3160<syns>अभीष्ट-त्रि,अभीप्सित-त्रि,हृद्य-त्रि,दयित-त्रि,वल्लभ-त्रि,प्रिय-त्रि
अभीष्टेऽभीप्सितं हृद्यं दयितं वल्लभं प्रियम् ॥ ५३ ॥
<LEND>
<L>1637<pc>
<eid>3161<syns>निकृष्ट-त्रि,प्रतिकृष्ट-त्रि,अर्वन्-त्रि,रेफ-पुं,याप्य-त्रि,अवम-त्रि,अधम-त्रि,कुपूय-त्रि,कुत्सित-त्रि,अवद्य-त्रि,खेट-त्रि,गर्ह्य-त्रि,अणक-त्रि
निकृष्टप्रतिकृष्टार्वरेफयाप्यावमाधमाः ।
कुपूयकुत्सितावद्यखेटगर्ह्याणकाः समाः ॥ ५४ ॥
<LEND>
<L>1638<pc>
<eid>3162<syns>मलीमस-त्रि,मलिन-त्रि,कच्चर-त्रि,मलदूषित-त्रि
मलीमसं तु मलिनं कच्चरं मलदूषितम् ।
<LEND>
<L>1639<pc>
<eid>3163<syns>पूत-त्रि,पवित्र-पुं,मेध्य-त्रि
<eid>3164<syns>वीध्र-त्रि,विमलार्थक-त्रि
पूतं पवित्रं मेध्यं च वीध्रं तु विमलार्थकम् ॥ ५५ ॥
<LEND>
<L>1640<pc>
<eid>3165<syns>निर्णिक्त-त्रि,शोधित-त्रि,मृष्ट-त्रि,निःशोध्य-त्रि,अनवस्कर-त्रि
निर्णिक्तं शोधितं मृष्टं निःशोध्यमनवस्करम् ।
<LEND>
<L>1641<pc>
<eid>3166<syns>असार-त्रि,फल्गु-त्रि
<eid>3167<syns>शून्य-त्रि,वशिक-त्रि,तुच्छ-त्रि,रिक्तक-त्रि
असारं फल्गु शून्यं तु वशिकं तुच्छरिक्तके ॥ ५६ ॥
<LEND>
<L>1642<pc>
<eid>3168<syns>प्रधान-क्ली,प्रमुख-त्रि,प्रवेक-त्रि,अनुत्तम-त्रि,उत्तम-त्रि,मुख्य-त्रि,वर्य-त्रि,वरेण्य-त्रि,प्रवर्ह-त्रि,अनवरार्ध्य-त्रि,परार्ध्य-त्रि,अग्र-त्रि,प्राग्रहर-त्रि,प्राग्र्य-त्रि,अग्र्य-त्रि,अग्रीय-त्रि,अग्रिय-त्रि
क्लीबे प्रधानं प्रमुखप्रवेकानुत्तमोत्तमाः ।
मुख्यवर्यवरेण्याश्च प्रवर्होऽनवरार्ध्यवत् ॥ ५७ ॥
परार्ध्याग्रप्राग्रहरप्राग्र्याग्र्याग्रीयमग्रियम् ।
<LEND>
<L>1643<pc>
<eid>3169<syns>श्रेयस्-त्रि,श्रेष्ठ-त्रि,पुष्कल-त्रि,सत्तम-त्रि,अतिशोभन-त्रि
श्रेयाञ्श्रेष्ठः पुष्कलः स्यात्सत्तमश्चातिशोभने ॥ ५८ ॥
<LEND>
<L>1644<pc>
<eid>3170<syns>व्याघ्र-पुं,पुङ्गव-पुं,ऋषभ-पुं,कुञ्जर-पुं,सिंह-पुं,शार्दूल-पुं,नाग-पुं
स्युरुत्तरपदे व्याघ्रपुङ्गवर्षभकुञ्जराः ।
सिंहशार्दूलनागाद्याः पुंसि श्रेष्ठार्थगोचराः ॥ ५९ ॥
<LEND>
<L>1645<pc>
<eid>3171<syns>अप्राग्र्य-त्रि,अप्रधान-क्ली,उपसर्जन-क्ली
अप्राग्र्यं द्वयहीने द्वे अप्रधानोपसर्जने ।
<LEND>
<L>1646<pc>
<eid>3172<syns>विशङ्कट-त्रि,पृथु-त्रि,बृहत्-त्रि,विशाल-त्रि,पृथुल-त्रि,महत्-त्रि,वड्र-त्रि,उरु-त्रि,विपुल-त्रि
विशङ्कटं पृथु बृहद्विशालं पृथुलं महत् ॥ ६० ॥
<LEND>
<L>1647<pc>
<eid>3173<syns>पीन-त्रि,पीवन्-त्रि,स्थूल-त्रि,पीवर-त्रि
वड्रोरुविपुलं पीनपीव्नी तु स्थूलपीवरे ।
<LEND>
<L>1648<pc>
<eid>3174<syns>स्तोक-त्रि,अल्प-त्रि,क्षुल्लक-त्रि,सूक्ष्म-त्रि,श्लक्ष्ण-त्रि,दभ्र-त्रि,कृश-त्रि,तनु-त्रि,मात्रा-स्त्री,त्रुटि-स्त्री,लव-पुं,लेश-पुं,कण-पुं,अणु-पुं
स्तोकाल्पक्षुल्लकाः सूक्ष्मं श्लक्ष्णं दभ्रं कृशं तनु ॥ ६१ ॥
स्त्रियां मात्रा त्रुटिः पुंसि लवलेशकणाणवः ।
<LEND>
<L>1649<pc>
<eid>3175<syns>अत्यल्प-त्रि,अल्पिष्ठ-त्रि,अल्पीयस्-त्रि,कनीयस्-त्रि,अणीय-त्रि
अत्यल्पेऽल्पिष्ठमल्पीयः कनीयोऽणीय इत्यपि ॥ ६२ ॥
<LEND>
<L>1650<pc>
<eid>3176<syns>प्रभूत-त्रि,प्रचुर-त्रि,प्राज्य-त्रि,अदभ्र-त्रि,बहुल-त्रि,बहु-त्रि,पुरुहू-त्रि,पुरु-त्रि,भूयिष्ठ-त्रि,स्फिर-त्रि,भूयस्-अ,भूरि-त्रि
प्रभूतं प्रचुरं प्राज्यमदभ्रं बहुलं बहु ।
पुरुहूः पुरु भूयिष्ठं स्फारं भूयश्च भूरि च ॥ ६३ ॥
<LEND>
<L>1651<pc>
<eid>3177<syns>परश्शत-त्रि
परःशताद्यास्ते येषां परा संख्या शतादिकात् ।
<LEND>
<L>1652<pc>
<eid>3178<syns>गणनीय-त्रि,गणेय-त्रि
<eid>3179<syns>सङ्ख्यात-त्रि,गणित-त्रि
<eid>3180<syns>सम-त्रि,सर्व-त्रि,विश्व-क्ली,अशेष-त्रि,कृत्स्न-त्रि,समस्त-त्रि,निखिल-त्रि,अखिल-त्रि,निःशेष-त्रि,समग्र-त्रि,सकल-त्रि,पूर्ण-त्रि,अखण्ड-त्रि,अनूनक-त्रि
गणनीये तु गणेयं संख्याते गणितमथ समं सर्वम् ॥ ६४ ॥
विश्वमशेषं कृत्स्नं समस्तनिखिलाखिलानि निःशेषम् ।
समग्रं सकलं पूर्णमखण्डं स्यादनूनके ॥ ६५ ॥
<LEND>
<L>1653<pc>
<eid>3181<syns>घन-पुं,निरन्तर-त्रि,सान्द्र-त्रि
<eid>3182<syns>पेलव-त्रि,विरल-त्रि,तनु-त्रि
घनं निरन्तरं सान्द्रं पेलवं विरलं तनु ।
<LEND>
<L>1654<pc>
<eid>3183<syns>समीप-त्रि,निकट-त्रि,आसन्न-त्रि,सन्निकृष्ट-त्रि,सनीड-त्रि,सदेश-त्रि,अभ्याश-त्रि,सविध-त्रि,समर्याद-त्रि,सवेश-त्रि,उपकण्ठ-त्रि,अन्तिक-त्रि,अभ्यर्ण-त्रि,अभ्यग्र-त्रि,अभितस्-अ
समीपे निकटासन्नसन्निकृष्टसनीडवत् ॥ ६६ ॥
सदेशाभ्याशसविधसमर्यादसवेशवत् ।
उपकण्ठान्तिकाभ्यर्णाभ्यग्रा अप्यभितोऽव्ययम् ॥ ६७ ॥
<LEND>
<L>1655<pc>
<eid>3184<syns>संसक्त-त्रि,अव्यवहित-त्रि,अपदान्तर-त्रि
संसक्ते त्वव्यवहितमपदान्तरमित्यपि ।
<LEND>
<L>1656<pc>
<eid>3185<syns>नेदिष्ठ-त्रि,अन्तिकतम-त्रि
<eid>3186<syns>दूर-त्रि,विप्रकृष्टक-त्रि
नेदिष्ठमन्तिकतमं स्याद्दूरं विप्रकृष्टकम् ॥ ६८ ॥
<LEND>
<L>1657<pc>
<eid>3187<syns>दवीयस्-त्रि,दविष्ठ-त्रि,सुदूर-त्रि
<eid>3188<syns>दीर्घ-त्रि,आयत-त्रि
दवीयश्च दविष्ठं च सुदूरं दीर्घमायतम् ।
<LEND>
<L>1658<pc>
<eid>3189<syns>वर्तुल-त्रि,निस्तल-त्रि,वृत्त-क्ली
<eid>3190<syns>बन्धुर-त्रि,उन्नतानत-त्रि
वर्तुलं निस्तलं वृत्तं बन्धुरं तून्नतानतम् ॥ ६९ ॥
<LEND>
<L>1659<pc>
<eid>3191<syns>उच्च-त्रि,प्रांशु-त्रि,उन्नत-त्रि,उदग्र-त्रि,उच्छ्रित-त्रि,तुङ्ग-त्रि
<eid>3192<syns>वामन-पुं,न्यञ्च्-त्रि,नीच-पुं,खर्व-पुं,ह्रस्व-पुं
<eid>3193<syns>अवाग्र-त्रि,अवनत-त्रि,आनत-त्रि
उच्चप्रांशून्नतोदग्रोच्छ्रितास्तुङ्गेऽथ वामने ।
न्यङ्नीचखर्वह्रस्वाः स्युरवाग्रेऽवनतानते ॥ ७० ॥
<LEND>
<L>1660<pc>
<eid>3194<syns>अराल-त्रि,वृजिन-त्रि,जिह्म-त्रि,ऊर्मिमत्-त्रि,कुञ्चित-त्रि,नत-त्रि,आविद्ध-त्रि,कुटिल-त्रि,भुग्न-त्रि,वेल्लित-त्रि,वक्र-त्रि
अरालं वृजिनं जिह्ममूर्मिमत्कुञ्चितं नतम् ।
आविद्धं कुटिलं भुग्नं वेल्लितं वक्रमित्यपि ॥ ७१ ॥
<LEND>
<L>1661<pc>
<eid>3195<syns>ऋजु-त्रि,अजिह्म-त्रि,प्रगुण-त्रि
<eid>3196<syns>व्यस्त-त्रि,अप्रगुण-त्रि,आकुल-त्रि
ऋजावजिह्मप्रगुणौ व्यस्ते त्वप्रगुणाकुलौ ।
<LEND>
<L>1662<pc>
<eid>3197<syns>शाश्वत-त्रि,ध्रुव-त्रि,नित्य-त्रि,सदातन-त्रि,सनातन-त्रि
शाश्वतस्तु ध्रुवो नित्यसदातनसनातनाः ॥ ७२ ॥
<LEND>
<L>1663<pc>
<eid>3198<syns>स्थास्नु-त्रि,स्थिरतर-त्रि,स्थेयस्-त्रि
स्थास्नुः स्थिरतरः स्थेयानेकरूपतया तु यः ।
<LEND>
<L>1664<pc>
<eid>3199<syns>कूटस्थ-त्रि
<eid>3200<syns>स्थावर-त्रि,जङ्गमेतर-त्रि
कालव्यापी स कूटस्थः स्थावरो जङ्गमेतरः ॥ ७३ ॥
<LEND>
<L>1665<pc>
<eid>3201<syns>चरिष्णु-त्रि,जङ्गम-त्रि,चर-त्रि,त्रस-त्रि,इङ्ग-त्रि,चराचर-त्रि
चरिष्णु जङ्गमचरं त्रसमिङ्गं चराचरम् ।
<LEND>
<L>1666<pc>
<eid>3202<syns>चलन-त्रि,कम्पन-त्रि,कम्प्र-त्रि,चल-त्रि,लोल-त्रि,चलाचल-त्रि,चञ्चल-त्रि,तरल-त्रि,पारिप्लव-त्रि,परिप्लव-त्रि
चलनं कम्पनं कम्प्रं चलं लोलं चलाचलम् ॥ ७४ ॥
चञ्चलं तरलं चैव पारिप्लवपरिप्लवे ।
<LEND>
<L>1667<pc>
<eid>3203<syns>अतिरिक्त-त्रि,समधिक-त्रि
<eid>3204<syns>दृढसन्धि-त्रि,संहत-त्रि
अतिरिक्तः समधिको दृढसन्धिस्तु संहतः ॥ ७५ ॥
<LEND>
<L>1668<pc>
<eid>3205<syns>खक्खट-त्रि,कठिन-त्रि,क्रूर-त्रि,कठोर-त्रि,निष्ठुर-त्रि,दृढ-त्रि,जरठ-त्रि,मूर्तिमत्-त्रि,मूर्त-त्रि
<eid>3206<syns>प्रवृद्ध-त्रि,प्रौढ-त्रि,एधित-त्रि
खक्खटं कठिनं क्रूरं कठोरं निष्ठुरं दृढम् ।
जरठं मूर्तिमन्मूर्तं प्रवृद्धं प्रौढमेधितम् ॥ ७६ ॥
<LEND>
<L>1669<pc>
<eid>3207<syns>पुराण-त्रि,प्रतन-त्रि,प्रत्न-त्रि,पुरातन-त्रि,चिरन्तन-त्रि
पुराणे प्रतनप्रत्नपुरातनचिरन्तनाः ।
<LEND>
<L>1670<pc>
<eid>3208<syns>प्रत्यग्र-त्रि,अभिनव-त्रि,नव्य-त्रि,नवीन-त्रि,नूतन-त्रि,नव-त्रि,नूत्न-त्रि
प्रत्यग्रोऽभिनवो नव्यो नवीनो नूतनो नवः ॥ ७७ ॥
<LEND>
<L>1671<pc>
<eid>3209<syns>सुकुमार-त्रि,कोमल-त्रि,मृदुल-त्रि,मृदु-त्रि
नूत्नश्च सुकुमारं तु कोमलं मृदुलम्मृदु ।
<LEND>
<L>1672<pc>
<eid>3210<syns>अन्वञ्च्-त्रि,अन्वक्ष-त्रि,अनुग-त्रि,अनुपद-क्लीअ
अन्वगन्वक्षमनुगेऽनुपदं क्लीबमव्ययम् ॥ ७८ ॥
<LEND>
<L>1673<pc>
<eid>3211<syns>प्रत्यक्ष-त्रि,ऐन्द्रियक-त्रि
<eid>3212<syns>अप्रत्यक्ष-त्रि,अतीन्द्रिय-त्रि
प्रत्यक्षं स्यादैन्द्रियकमप्रत्यक्षमतीन्द्रियम् ।
<LEND>
<L>1674<pc>
<eid>3213<syns>एकतान-त्रि,अनन्यवृत्ति-त्रि,एकाग्र-त्रि,एकायन-त्रि,एकसर्ग-त्रि,एकाग्र्य-त्रि,एकायनगत-त्रि
एकतानोऽनन्यवृत्तिरेकाग्रैकायनावपि ॥ ७९ ॥
अप्येकसर्ग एकाग्र्योऽप्येकायनगतोऽपि सः ।
<LEND>
<L>1675<pc>
<eid>3214<syns>आदि-पुं,पूर्व-त्रि,पौरस्त्य-त्रि,प्रथम-त्रि,आद्य-त्रि
पुंस्यादिः पूर्वपौरस्त्यप्रथमाद्या अथास्त्रियाम् ॥ ८० ॥
<LEND>
<L>1676<pc>
<eid>3215<syns>अन्त-पुंक्ली,जघन्य-त्रि,चरम-त्रि,अन्त्य-त्रि,पाश्चात्य-त्रि,पश्चिम-त्रि
अन्तो जघन्यं चरममन्त्यपाश्चात्यपश्चिमाः ।
<LEND>
<L>1677<pc>
<eid>3216<syns>मोघ-त्रि,निरर्थक-त्रि
<eid>3217<syns>स्पष्ट-त्रि,स्फुट-त्रि,प्रव्यक्त-त्रि,उल्बण-त्रि
मोघं निरर्थकं स्पष्टं स्फुटं प्रव्यक्तमुल्बणम् ॥ ८१ ॥
<LEND>
<L>1678<pc>
<eid>3218<syns>साधारण-त्रि,सामान्य-क्ली
<eid>3219<syns>एकाकिन्-त्रि,एक-त्रि,एकक-त्रि
साधारणं तु सामान्यमेकाकी त्वेक एककः ।
<LEND>
<L>1679<pc>
<eid>3220<syns>भिन्नार्थक-त्रि,अन्यतर-त्रि,एक-त्रि,त्व-त्रि,अन्य-त्रि,इतर-त्रि
भिन्नार्थका अन्यतर एकस्त्वोऽन्येतरावपि ॥ ८२ ॥
<LEND>
<L>1680<pc>
<eid>3221<syns>उच्चावच-त्रि,नैकभेद-त्रि
<eid>3222<syns>उच्चण्ड-त्रि,अविलम्बित-त्रि
उच्चावचं नैकभेदमुच्चण्डमविलम्बितम् ।
<LEND>
<L>1681<pc>
<eid>3223<syns>अरुन्तुद-त्रि,मर्मस्पृश्-त्रि
<eid>3224<syns>अबाध-त्रि,निरर्गल-त्रि
अरुन्तुदस्तु मर्मस्पृगबाधं तु निरर्गलम् ॥ ८३ ॥
<LEND>
<L>1682<pc>
<eid>3225<syns>प्रसव्य-त्रि,प्रतिकूल-त्रि,अपसव्य-त्रि,अपष्ठु-त्रि
प्रसव्यं प्रतिकूलं स्यादपसव्यमपष्ठु च ।
<LEND>
<L>1683<pc>
<eid>3226<syns>सव्य-त्रि,वाम-त्रि
<eid>3227<syns>अपसव्य-त्रि,दक्षिण-त्रि
वामं शरीरं सव्यं स्यादपसव्यं तु दक्षिणम् ॥ ८४ ॥
<LEND>
<L>1684<pc>
<eid>3228<syns>सङ्कट-पुं,सम्बाध-पुं
<eid>3229<syns>कलिल-त्रि,गहन-त्रि
सङ्कटं ना तु सम्बाधः कलिलं गहनं समे ।
<LEND>
<L>1685<pc>
<eid>3230<syns>सङ्कीर्ण-त्रि,सङ्कुल-त्रि,आकीर्ण-त्रि
<eid>3231<syns>मुण्डित-त्रि,परिवापित-त्रि
सङ्कीर्णे सङ्कुलाकीर्णे मुण्डितं परिवापितम् ॥ ८५ ॥
<LEND>
<L>1686<pc>
<eid>3232<syns>ग्रन्थित-त्रि,सन्दित-त्रि,दृब्ध-त्रि
<eid>3233<syns>विसृत-त्रि,विस्तृत-त्रि,तत-त्रि
ग्रन्थितं सन्दितं दृब्धं विसृतं विस्तृतं ततम् ।
<LEND>
<L>1687<pc>
<eid>3234<syns>अन्तर्गत-त्रि,विस्मृत-त्रि
<eid>3235<syns>प्राप्त-त्रि,प्रणिहित-त्रि
अन्तर्गतं विस्मृतं स्यात्प्राप्तप्रणिहिते समे ॥ ८६ ॥
<LEND>
<L>1688<pc>
<eid>3236<syns>वेल्लित-त्रि,प्रेङ्खित-त्रि,आधूत-त्रि,चलित-त्रि,आकम्पित-त्रि,धुत-त्रि
वेल्लितप्रेङ्खिताधूतचलिताकम्पिता धुते ।
<LEND>
<L>1689<pc>
<eid>3237<syns>नुत्त-त्रि,नुन्न-त्रि,अस्त-त्रि,निष्ठ्यूत-त्रि,आविद्ध-त्रि,क्षिप्त-त्रि,ईरित-त्रि
नुत्तनुन्नास्तनिष्ठ्यूताविद्धक्षिप्तेरिताः समाः ॥ ८७ ॥
<LEND>
<L>1690<pc>
<eid>3238<syns>परिक्षिप्त-त्रि,निवृत-त्रि
<eid>3239<syns>मूषित-त्रि,मुषित-त्रि
परिक्षिप्तं तु निवृत्तं मूषितं मुषितार्थकम् ।
<LEND>
<L>1691<pc>
<eid>3240<syns>प्रवृद्ध-त्रि,प्रसृत-त्रि
<eid>3241<syns>न्यस्त-त्रि,निसृष्ट-त्रि
<eid>3242<syns>गुणित-त्रि,आहत-त्रि
प्रवृद्धप्रसृते न्यस्तनिसृष्टे गुणिताहते ॥ ८८ ॥
<LEND>
<L>1692<pc>
<eid>3243<syns>निदिग्ध-त्रि,उपचित-त्रि
<eid>3244<syns>गूढ-त्रि,गुप्त-त्रि
<eid>3245<syns>गुण्ठित-त्रि,रूषित-त्रि
निदिग्धोपचिते गूढगुप्ते गुण्ठितरूषिते ।
<LEND>
<L>1693<pc>
<eid>3246<syns>द्रुत-त्रि,अवदीर्ण-त्रि
<eid>3247<syns>उद्गूर्ण-त्रि,उद्यत-त्रि
<eid>3248<syns>काचित-त्रि,शिक्यित-त्रि
द्रुतावदीर्णे उद्गूर्णोद्यते काचितशिक्यिते ॥ ८९ ॥
<LEND>
<L>1694<pc>
<eid>3249<syns>घ्राण-त्रि,घ्रात-त्रि
<eid>3250<syns>दिग्ध-त्रि,लिप्त-त्रि
<eid>3251<syns>समुदक्त-त्रि,उद्धृत-त्रि
घ्राणघ्राते दिग्धलिप्ते समुदक्तोद्धृते समे ।
<LEND>
<L>1695<pc>
<eid>3252<syns>वेष्टित-त्रि,वलयित-त्रि,संवीत-त्रि,रुद्ध-त्रि,आवृत-त्रि
वेष्टितं स्याद्वलयितं संवीतं रुद्धमावृतम् ॥ ९० ॥
<LEND>
<L>1696<pc>
<eid>3253<syns>रुग्ण-त्रि,भुग्न-त्रि
<eid>3254<syns>निशित-त्रि,क्ष्णुत-त्रि,शात-क्ली,तेजित-त्रि
रुग्णं भुग्नेऽथ निशितक्ष्णुतशातानि तेजिते ।
<LEND>
<L>1697<pc>
<eid>3255<syns>विनाशोन्मुख-त्रि,पक्व-त्रि
<eid>3256<syns>ह्रीण-त्रि,ह्रीत-त्रि,लज्जित-त्रि
स्याद्विनाशोन्मुखं पक्वं ह्रीणह्रीतौ तु लज्जिते ॥ ९१ ॥
<LEND>
<L>1698<pc>
<eid>3257<syns>वृत-त्रि,वृत्त-त्रि,व्यावृत्त-त्रि
<eid>3258<syns>संयोजित-त्रि,उपाहित-त्रि
वृत्ते तु वृत्तव्यावृत्तौ संयोजित उपाहितः ।
<LEND>
<L>1699<pc>
<eid>3259<syns>प्राप्य-त्रि,गम्य-त्रि,समासाद्य-त्रि
<eid>3260<syns>स्यन्न-त्रि,रीण-त्रि,स्नुत-त्रि,स्रुत-त्रि
प्राप्यं गम्यं समासाद्यं स्यन्नं रीणं स्नुतं स्रुतम् ॥ ९२ ॥
<LEND>
<L>1700<pc>
<eid>3261<syns>सङ्गूढ-त्रि,सङ्कलित-त्रि
<eid>3262<syns>अवगीत-त्रि,ख्यातगर्हण-त्रि
संगूढः स्यात्सङ्कलितोऽवगीतः ख्यातगर्हणः ।
<LEND>
<L>1701<pc>
<eid>3263<syns>विविध-त्रि,बहुविध-त्रि,नानारूप-त्रि,पृथग्विध-त्रि
विविधः स्याद्बहुविधो नानारूपः पृथग्विधः ॥ ९३ ॥
<LEND>
<L>1702<pc>
<eid>3264<syns>अवरीण-त्रि,धिक्कृत-त्रि
<eid>3265<syns>अवध्वस्त-त्रि,अवचूर्णित-त्रि
अवरीणो धिक्कृतश्चाप्यवध्वस्तोऽवचूर्णितः ।
<LEND>
<L>1703<pc>
<eid>3266<syns>अनायासकृत-त्रि,फाण्ट-त्रि
<eid>3267<syns>स्वनित-त्रि,ध्वनित-त्रि
अनायासकृतं फाण्टं स्वनितं ध्वनितं समे ॥ ९४ ॥
<LEND>
<L>1704<pc>
<eid>3268<syns>बद्ध-त्रि,सम्दनित-त्रि,मूत-त्रि,उद्दित-त्रि,सम्दित-त्रि,सित-त्रि
बद्धे सन्दानितं मूतमुद्दितं सन्दितं सितम् ।
<LEND>
<L>1705<pc>
<eid>3269<syns>निष्पक्व-त्रि,क्वथित-त्रि
<eid>3270<syns>शृत-त्रि
निष्पक्वे क्वथितं पाके क्षीराज्यहविषां शृतम् ॥ ९५ ॥
<LEND>
<L>1706<pc>
<eid>3271<syns>निर्वाण-त्रि
<eid>3272<syns>निर्वात-त्रि
निर्वाणो मुनिवह्न्यादौ निर्वातस्तु गतेऽनिले ।
<LEND>
<L>1707<pc>
<eid>3273<syns>पक्व-त्रि,परिणत-त्रि
<eid>3274<syns>गून-त्रि,हन्न-त्रि
<eid>3275<syns>मीढ-त्रि,मूत्रित-त्रि
पक्वं परिणते गूनं हन्ने मीढं तु मूत्रिते ॥ ९६ ॥
<LEND>
<L>1708<pc>
<eid>3276<syns>पुष्ट-त्रि,पुषित-त्रि
<eid>3277<syns>सोढ-त्रि,क्षान्त-त्रि
<eid>3278<syns>उद्वान्त-त्रि,उद्गत-त्रि
पुष्टे तु पुषितं सोढे क्षान्तमुद्वान्तमुद्गते ।
<LEND>
<L>1709<pc>
<eid>3279<syns>दान्त-त्रि,दमित-त्रि
<eid>3280<syns>शान्त-त्रि,शमित-त्रि
<eid>3281<syns>प्रार्थित-त्रि,अर्दित-त्रि
दान्तस्तु दमिते शान्तः शमिते प्रार्थितेऽर्दितः ॥ ९७ ॥
<LEND>
<L>1710<pc>
<eid>3282<syns>ज्ञप्त-त्रि,ज्ञपित-त्रि
<eid>3283<syns>छन्न-त्रि,छादित-त्रि
<eid>3284<syns>पूजित-त्रि,अञ्चित-त्रि
ज्ञप्तस्तु ज्ञापितो छन्नश्छादिते पूजितेऽञ्चितः ।
<LEND>
<L>1711<pc>
<eid>3285<syns>पूर्ण-त्रि,पूरित-त्रि
<eid>3286<syns>क्लिष्ट-त्रि,क्लिशित-त्रि
<eid>3287<syns>अवसित-त्रि,सित-त्रि
पूर्णस्तु पूरिते क्लिष्टः क्लिशितेऽवसिते सितः ॥ ९८ ॥
<LEND>
<L>1712<pc>
<eid>3288<syns>प्रुष्ट-त्रि,प्लुष्ट-त्रि,उषित-त्रि,दग्ध-त्रि
<eid>3289<syns>तष्ट-त्रि,त्वष्ट-त्रि,तनूकृत-त्रि
प्रुष्टप्लुष्टोषिता दग्धे तष्टत्वष्टौ तनूकृते ।
<LEND>
<L>1713<pc>
<eid>3290<syns>वेधित-त्रि,छिद्रित-त्रि,विद्ध-त्रि
<eid>3291<syns>विन्न-त्रि,वित्त-त्रि,विचारित-त्रि
वेधितच्छिद्रितौ विद्धे विन्नवित्तौ विचारिते ॥ ९९ ॥
<LEND>
<L>1714<pc>
<eid>3292<syns>निष्प्रभ-त्रि,विगत-त्रि,अरोक-त्रि
<eid>3293<syns>विलीन-त्रि,विद्रुत-त्रि,द्रुत-त्रि
निष्प्रभे विगतारोकौ विलीने विद्रुतद्रुतौ ।
<LEND>
<L>1715<pc>
<eid>3294<syns>सिद्ध-त्रि,निर्वृत्त-त्रि,निष्पन्न-त्रि
<eid>3295<syns>दारित-त्रि,भिन्न-त्रि,भेदित-त्रि
सिद्धे निर्वृत्तनिष्पन्नौ दारिते भिन्नभेदितौ ॥ १०० ॥
<LEND>
<L>1716<pc>
<eid>3296<syns>ऊत-त्रि,स्यूत-त्रि,उत-त्रि
ऊतं स्यूतमुतं चेति त्रितयं तन्तुसन्तते ।
<LEND>
<L>1717<pc>
<eid>3297<syns>अर्हित-त्रि,नमस्यित-त्रि,नमसित-त्रि,अपचायित-त्रि,अर्चित-त्रि,अपचित-त्रि
स्यादर्हिते नमस्यितनमसितमपचायितार्चितापचितम् ॥ १०१ ॥
<LEND>
<L>1718<pc>
<eid>3298<syns>वरिवसित-त्रि,वरिवस्यित-त्रि,उपासित-त्रि,उपचरित-त्रि
वरिवसिते वरिवस्यितमुपासितं चोपचरितं च ।
<LEND>
<L>1719<pc>
<eid>3299<syns>सन्तापित-त्रि,सन्तप्त-त्रि,धूपित-त्रि,धूपायित-त्रि,दून-त्रि
सन्तापितसन्तप्तौ धूपितधूपायितौ च दूनश्च ॥ १०२ ॥
<LEND>
<L>1720<pc>
<eid>3300<syns>हृष्ट-त्रि,मत्त-त्रि,तृप्त-त्रि,प्रह्लन्न-त्रि,प्रमुदित-त्रि,प्रीत-त्रि
हृष्टे मत्तस्तृप्तः प्रह्लन्नः प्रमुदितः प्रीतः ।
<LEND>
<L>1721<pc>
<eid>3301<syns>छिन्न-त्रि,छात-त्रि,लून-त्रि,कृत्त-त्रि,दात-त्रि,दित-त्रि,छित-त्रि,वृक्ण-त्रि
छिन्नं छातं लूनं कृत्तं दातं दितं छितं वृक्णम् ॥ १०३ ॥
<LEND>
<L>1722<pc>
<eid>3302<syns>स्रस्त-त्रि,ध्वस्त-त्रि,भ्रष्ट-त्रि,स्कन्न-त्रि,पन्न-त्रि,च्युत-त्रि,गलित-त्रि
स्रस्तं ध्वस्तं भ्रष्टं स्कन्नं पन्नं च्युतं गलितम् ।
<LEND>
<L>1723<pc>
<eid>3303<syns>लब्ध-त्रि,प्राप्त-त्रि,विन्न-त्रि,भावित-त्रि,आसादित-त्रि,भूत-त्रि
लब्धं प्राप्तं विन्नं भावितमासादितं च भूतं च ॥ १०४ ॥
<LEND>
<L>1724<pc>
<eid>3304<syns>अन्वेषित-त्रि,गवेषित-त्रि,अन्विष्ट-त्रि,मार्गित-त्रि,मृगित-त्रि
अन्वेषितं गवेषितमन्विष्टं मार्गितं मृगितम् ।
<LEND>
<L>1725<pc>
<eid>3305<syns>आर्द्र-त्रि,सार्द्र-त्रि,क्लिन्न-त्रि,तिमित-त्रि,स्तिमित-त्रि,समुन्न-त्रि,उत्त-त्रि
आर्द्रं सार्द्रं क्लिन्नं तिमितं स्मितितं समुन्नमुत्तं च ॥ १०५ ॥
<LEND>
<L>1726<pc>
<eid>3306<syns>त्रात-त्रि,त्राण-त्रि,रक्षित-त्रि,अवित-त्रि,गोपायित-त्रि,गुप्त-त्रि
त्रातं त्राणं रक्षितमवितं गोपायितं च गुप्तं च ।
<LEND>
<L>1727<pc>
<eid>3307<syns>अवगणित-त्रि,अवमत-त्रि,अवज्ञात-त्रि,अवमानित-त्रि,परिभूत-त्रि
अवगणितमवमतावज्ञातेऽवमानितं च परिभूते ॥ १०६ ॥
<LEND>
<L>1728<pc>
<eid>3308<syns>त्यक्त-त्रि,हीन-त्रि,विधुत-त्रि,समुज्झित-त्रि,धूत-त्रि,उत्सृष्ट-त्रि
त्यक्तं हीनं विधुतं समुज्झितं धूतमुत्सृष्टे ।
<LEND>
<L>1729<pc>
<eid>3309<syns>उक्त-त्रि,भाषित-त्रि,उदित-त्रि,जल्पित-त्रि,आख्यात-त्रि,अभिहित-त्रि,लपित-त्रि
उक्तं भाषितमुदितं जल्पितमाख्यातमभिहितं लपितम् ॥ १०७ ॥
<LEND>
<L>1730<pc>
<eid>3310<syns>बुद्ध-त्रि,बुधित-त्रि,मनित-त्रि,विदित-त्रि,प्रतिपन्न-त्रि,अवसित-त्रि,अवगत-त्रि
बुद्धं बुधितं मनितं विदितं प्रतिपन्नमवसितावगते ।
<LEND>
<L>1731<pc>
<eid>3311<syns>ऊरीकृत-त्रि,उररीकृत-त्रि,अङ्गीकृत-त्रि,आश्रुत-त्रि,प्रतिज्ञात-त्रि,सङ्गीर्ण-त्रि,विदित-त्रि,संश्रुत-त्रि,समाहित-त्रि,उपश्रुत-त्रि,उपगत-त्रि
उरीकृतमुररीकृतमङ्गीकृतमाश्रुतं प्रतिज्ञातम् ॥ १०८ ॥
<LEND>
<L>1732<pc>
<eid>3312<syns>ईलित-त्रि,शस्त-त्रि,पणायित-त्रि,पनायित-त्रि,प्रणुत-त्रि,पणित-त्रि,पनित-त्रि,गीर्ण-त्रि,वर्णित-त्रि,अभिष्टुत-त्रि,ईडित-त्रि,स्तुत-त्रि
सङ्गीर्णविदितसंश्रुतसमाहितोपश्रुतोपगतम् ।
ईलितशस्तपणायितपनायितप्रणुतपणितपनितानि ॥ १०९ ॥
अपि गीर्णवर्णिताभिष्टुतेडितानि स्तुतार्थानि ।
<LEND>
<L>1733<pc>
<eid>3313<syns>भक्षित-त्रि,चर्वित-त्रि,लिप्त-त्रि,प्रत्यवसित-त्रि,गिलित-त्रि,खादित-त्रि,प्सात-त्रि,अभ्यवहृत-त्रि,अन्न-त्रि,जग्ध-त्रि,ग्रस्त-त्रि,ग्लस्त-त्रि,अशित-त्रि,भुक्त-त्रि
भक्षितचर्वितलिप्तप्रत्यवसितगिलितखादितप्सातम् ॥ ११० ॥
अभ्यवहृतान्नजग्धग्रस्तग्लस्ताशितं भुक्ते ।
<LEND>
<L>1734<pc>
<eid>3314<syns>क्षेपिष्ठ-त्रि
<eid>3315<syns>क्षोदिष्ठ-त्रि
<eid>3316<syns>प्रेष्ठ-त्रि
<eid>3317<syns>वरिष्ठ-त्रि
<eid>3318<syns>स्थविष्ठ-त्रि
<eid>3319<syns>बंहिष्ठ-त्रि
क्षेपिष्ठक्षोदिष्ठप्रेष्ठवरिष्ठस्थविष्ठबंहिष्ठाः ॥ १११ ॥
क्षिप्रक्षुद्राभीप्सितपृथुपीवरबहुलप्रकर्षार्थाः ।
<LEND>
<L>1735<pc>
<eid>3320<syns>साधिष्ठ-त्रि
<eid>3321<syns>द्राघिष्ठ-त्रि
<eid>3322<syns>स्फेष्ठ-त्रि
<eid>3323<syns>गरिष्ठ-त्रि
<eid>3324<syns>ह्रसिष्ठ-त्रि
साधिष्ठद्राघिष्ठस्फेष्ठगरिष्ठह्रसिष्ठवृन्दिष्ठाः ॥ ११२ ॥
बाढव्यायतबहुगुरुवामनवृन्दारकातिशये ।
<LEND>
;c{इति विशेष्यनिघ्नवर्गः}

;v{सङ्कीर्णवर्गः}
;c{अथ सङ्कीर्णवर्गः}
प्रकृतिप्रत्ययार्थाद्यैः सङ्कीर्णे लिङ्गमुन्नयेत् ।
कर्म क्रिया तत्सातत्ये गम्ये स्युरपरस्पराः ॥ १ ॥
<L>1736<pc>
<eid>3325<syns>पारायण-त्रि,तुरायण-त्रि
<eid>3326<syns>यदृच्छा-स्त्री,स्वैरिता-स्त्री
<eid>3327<syns>विलक्षण-क्ली
साकल्यासङ्गवचने पारायणतुरायणे ।
यदृच्छा स्वैरिता हेतुशून्या त्वास्था विलक्षणम् ॥ २ ॥
<LEND>
<L>1737<pc>
<eid>3328<syns>शमथ-पुं,शम-पुं,शान्ति-स्त्री
<eid>3329<syns>दान्ति-स्त्री,दमथ-पुं,दम-पुं
शमथस्तु शमः शान्तिर्दान्तिस्तु दमथो दमः ।
<LEND>
<L>1738<pc>
<eid>3330<syns>अवदान-क्ली,कर्मवृत्त-क्ली
<eid>3331<syns>काम्यदान-क्ली,प्रवारण-क्ली
अवदानं कर्म वृत्तं काम्यदानं प्रवारणम् ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>1739<pc>
<eid>3332<syns>वशक्रिया-स्त्री,संवनन-क्ली
<eid>3333<syns>मूलकर्मन्-क्ली,कार्मण-क्ली
वशक्रिया संवननं मूलकर्म तु कार्मणम् ।
<LEND>
<L>1740<pc>
<eid>3334<syns>विधूनन-क्ली,विधुवन-क्ली
<eid>3335<syns>तर्पण-क्ली,प्रीणन-क्ली,अवन-क्ली
विधूननं विधुवनं तर्पणं प्रीणनावनम् ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>1741<pc>
<eid>3336<syns>पर्याप्ति-स्त्री,परित्राण-क्ली,हस्तधारण-क्ली
पर्याप्तिः स्यात्परित्राणं हस्तधारणमित्यपि ।
<LEND>
<L>1742<pc>
<eid>3337<syns>सेवन-क्ली,सीवन-क्ली,स्यूति-स्त्री
<eid>3338<syns>विदर-पुं,स्फुटन-क्ली,भिद्-स्त्री
सेवनं सीवनं स्यूतिर्विदरः स्फुटनं भिदा ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>1743<pc>
<eid>3339<syns>आक्रोशन-क्ली,अभीषङ्ग-पुं
<eid>3340<syns>संवेद-पुं,वेदना-स्त्रीक्ली
आक्रोशनमभीषङ्गः संवेदो वेदना न ना ।
<LEND>
<L>1744<pc>
<eid>3341<syns>सम्मूर्च्छन-क्ली,अभिव्याप्ति-स्त्री
<eid>3342<syns>याञ्चा-स्त्री,भिक्षा-स्त्री,अर्थना-स्त्री,अर्दना-स्त्री
सम्मूर्च्छनमभिव्याप्तिर्याञ्चा भिक्षार्थनार्दना ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>1745<pc>
<eid>3343<syns>वर्धन-क्ली,छेदन-क्ली
<eid>3344<syns>आनन्दन-क्ली,सभाजन-क्ली,आप्रच्छन्न-क्ली
<eid>3345<syns>आम्नाय-पुं,सम्प्रदाय-पुं
<eid>3346<syns>क्षय-पुं,क्षिया-स्त्री
वर्धनं छेदनेऽथ द्वे आनन्दनसभाजने ।
आप्रच्छन्नमथाम्नायः सम्प्रदायः क्षये क्षिया ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>1746<pc>
<eid>3347<syns>ग्रह-पुं,ग्राह-पुं
<eid>3348<syns>वश-पुं,कान्त-त्रि
<eid>3349<syns>रक्ष्ण-पुं,त्राण-क्ली
<eid>3350<syns>रण-पुं,क्वण-पुं
ग्रहे ग्राहो वशः कान्तौ रक्ष्णस्त्राणे रणः क्वणे ।
<LEND>
<L>1747<pc>
<eid>3351<syns>व्यध-पुं,वेध-पुं
<eid>3352<syns>पचा-स्त्री,पाक-पुं
<eid>3353<syns>हव-पुं,हूति-स्त्री
<eid>3354<syns>वर-पुं,वृत्ति-स्त्री
व्यधो वेधे पचा पाके हवो हूतौ वरो वृत्तौ ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>1748<pc>
<eid>3355<syns>ओष-पुं,प्लोष-पुं
<eid>3356<syns>नय-पुं,नाय-पुं
<eid>3357<syns>ज्यानि-स्त्री,जीर्ण-पुं
<eid>3358<syns>भ्रम-पुं,भ्रमि-स्त्री
ओषः प्लोषे नयो नाये ज्यानिर्जीर्णौ भ्रमो भ्रमौ ।
<LEND>
<L>1749<pc>
<eid>3359<syns>स्फाति-स्त्री,वृद्धि-स्त्री
<eid>3360<syns>प्रथा-स्त्री,ख्याति-स्त्री
<eid>3361<syns>स्पृष्टि-स्त्री,पृक्ति-स्त्री
<eid>3362<syns>स्नव-पुं,स्रव-पुं
स्फातिर्वृद्धौ प्रथाख्यातौ स्पृष्टिः पृक्तौ स्नवः स्रवे ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>1750<pc>
<eid>3363<syns>विधा-स्त्री,समृद्धि-स्त्री
<eid>3364<syns>स्फुरण-क्ली,स्फुरणा-स्त्री
<eid>3365<syns>प्रमिति-स्त्री,प्रमा-स्त्री
विधा समृद्धौ स्फुरणे स्फुरणा प्रमितौ प्रमा ।
<LEND>
<L>1751<pc>
<eid>3366<syns>प्रसूति-स्त्री,प्रसव-पुं
<eid>3367<syns>श्च्योत-पुं,प्राधार-पुं
<eid>3368<syns>क्लमथ-पुं,क्लम-पुं
प्रसूतिः प्रसवे श्च्योते प्राधारः क्लमथः क्लमे ॥ १० ॥
<LEND>
<L>1752<pc>
<eid>3369<syns>उत्कर्ष-पुं,अतिशय-पुं
<eid>3370<syns>सन्धि-पुं,श्लेष-पुं
<eid>3371<syns>विषय-पुं,आश्रय-पुं
उत्कर्षोऽतिशये सन्धिः श्लेषे विषय आश्रये ।
<LEND>
<L>1753<pc>
<eid>3372<syns>क्षिपा-स्त्री,क्षेपण-क्ली
<eid>3373<syns>गीर्णि-स्त्री,गिरि-स्त्री
<eid>3374<syns>गुरण-क्ली,उद्यम-पुं
क्षिपायां क्षेपणं गीर्णिर्गिरौ गुरणमुद्यमे ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>1754<pc>
<eid>3375<syns>उन्नाय-पुं,उन्नय-पुं
<eid>3376<syns>श्राय-पुं,श्रयण-क्ली
<eid>3377<syns>जयन-क्ली,जय-पुं
उन्नाय उन्नये श्रायः श्रयणे जयने जयः ।
<LEND>
<L>1755<pc>
<eid>3378<syns>निगाद-पुं,निगद-पुं
<eid>3379<syns>माद-पुं,मद-पुं
<eid>3380<syns>उद्वेग-पुं,उद्भ्रम-पुं
निगादो निगदे मादो मद उद्वेग उद्भ्रमे ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>1756<pc>
<eid>3381<syns>विमर्दन-क्ली,परिमल-पुं
<eid>3382<syns>अभ्युपपत्ति-स्त्री,अनुग्रह-पुं
विमर्दनं परिमलोऽभ्युपपत्तिरनुग्रहः ।
<LEND>
<L>1757<pc>
<eid>3383<syns>निग्रह-पुं,निरोध-पुं
<eid>3384<syns>अभियोग-पुं,अभिग्रह-पुं
निग्रहस्तद्विरुद्धः स्यादभियोगस्त्वभिग्रहः ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>1758<pc>
<eid>3385<syns>मुष्टिबन्ध-पुं,सङ्ग्राह-पुं
<eid>3386<syns>डिम्ब-पुं,डमर-पुं,विप्लव-पुं
मुष्टिबन्धस्तु संग्राहो डिम्बे डमरविप्लवौ ।
<LEND>
<L>1759<pc>
<eid>3387<syns>बन्धन-क्ली,प्रसिति-स्त्री,चार-पुं
<eid>3388<syns>स्पर्श-पुं,स्प्रष्टृ-पुं,उपतप्तृ-पुं
बन्धनं प्रसितिश्चारः स्पर्शः स्प्रष्टोपतप्तरि ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>1760<pc>
<eid>3389<syns>निकार-पुं,विप्रकार-पुं
<eid>3390<syns>आकार-पुं,इङ्ग-त्रि,इङ्गित-क्ली
निकारो विप्रकारः स्यादाकारस्त्विङ्ग इङ्गितम् ।
<LEND>
<L>1761<pc>
<eid>3391<syns>परिणाम-पुं,विकार-पुं,विकृति-स्त्री,विक्रिया-स्त्री
परिणामो विकारे द्वे समे विकृतिविक्रिये ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>1762<pc>
<eid>3392<syns>अपहार-पुं,अपचय-पुं
<eid>3393<syns>समाहार-पुं,समुच्चय-पुं
अपहारस्त्वपचयः समाहारः समुच्चयः ।
<LEND>
<L>1763<pc>
<eid>3394<syns>प्रत्याहार-पुं,उपादान-क्ली
<eid>3395<syns>विहार-पुं,परिक्रम-पुं
प्रत्याहार उपादानं विहारस्तु परिक्रमः ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>1764<pc>
<eid>3396<syns>अभिहार-पुं,अभिग्रहण-क्ली
<eid>3397<syns>निहार-पुं,अभ्यवकर्षण-क्ली
अभिहारोऽभिग्रहणं निहारोऽभ्यवकर्षणम् ।
<LEND>
<L>1765<pc>
<eid>3398<syns>अनुहार-पुं,अनुकार-पुं
<eid>3399<syns>व्यय-पुं
अनुहारोऽनुकारः स्यादर्थस्यापगमे व्ययः ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>1766<pc>
<eid>3400<syns>प्रवाह-पुं,प्रवृत्ति-स्त्री
<eid>3401<syns>प्रवह-पुं
प्रवाहस्तु प्रवृत्तिः स्यात्प्रवहो गमनं बहिः ।
<LEND>
<L>1767<pc>
<eid>3402<syns>वियाम-पुं,वियम-पुं,याम-पुं,यम-पुं,संयाम-पुं,संयम-पुं
वियामो वियमो यामो यमः संयामसंयमौ ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>1768<pc>
<eid>3403<syns>हिंसाकर्मन्-क्ली,आभिचार-पुं
<eid>3404<syns>जागर्या-स्त्री,जागरा-पुंस्त्री
हिंसाकर्माभिचारः स्याज्जागर्या जागरा द्वयोः ।
<LEND>
<L>1769<pc>
<eid>3405<syns>विघ्न-पुं,अन्तराय-पुं,प्रत्यूह-पुं
<eid>3406<syns>उपघ्न-पुं,अन्तिकाश्रय-पुं
विघ्नोऽन्तरायः प्रत्यूहः स्यादुपघ्नोऽन्तिकाश्रये ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>1770<pc>
<eid>3407<syns>निर्वेश-पुं,उपभोग-पुं
<eid>3408<syns>परिसर्प-पुं,परिक्रिया-स्त्री
निर्वेश उपभोगः स्यात्परिसर्पः परिक्रिया ।
<LEND>
<L>1771<pc>
<eid>3409<syns>विधुर-क्ली,प्रविश्लेष-पुं
<eid>3410<syns>अभिप्राय-पुं,छन्द-पुं,आशय-पुं
विधुरं तु प्रविश्लेषेऽभिप्रायश्छन्द आशयः ॥ २० ॥
<LEND>
<L>1772<pc>
<eid>3411<syns>सङ्क्षेपण-क्ली,समसन-क्ली
<eid>3412<syns>पर्यवस्था-स्त्री,विरोधन-क्ली
संक्षेपणं समसनं पर्यवस्था विरोधनम् ।
<LEND>
<L>1773<pc>
<eid>3413<syns>परिसर्या-स्त्री,परीसार-पुं
<eid>3414<syns>आस्या-स्त्री,आसना-स्त्री,स्थिति-स्त्री
परिसर्या परीसारः स्यादास्यात्वासना स्थितिः ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>1774<pc>
<eid>3415<syns>विस्तार-पुं,विग्रह-पुं,व्यास-पुं
<eid>3416<syns>विस्तर-पुं
विस्तारो विग्रहो व्यासः स च शब्दस्य विस्तरः ।
<LEND>
<L>1775<pc>
<eid>3417<syns>संवाहन-क्ली,मर्दन-क्ली
<eid>3418<syns>विनाश-पुं,अदर्शन-क्ली
संवाहनं मर्दनं स्याद्विनाशः स्याददर्शनम् ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>1776<pc>
<eid>3419<syns>संस्तव-पुं,परिचय-पुं
<eid>3420<syns>प्रसर-पुं,विसर्पण-क्ली
संस्तवः स्यात्परिचयः प्रसरस्तु विसर्पणम् ।
<LEND>
<L>1777<pc>
<eid>3421<syns>नीवाक-पुं,प्रयाम-पुं
<eid>3422<syns>सन्निधि-पुं,सन्निकर्षण-क्ली
नीवाकस्तु प्रयामः स्यात्सन्निधिः सन्निकर्षणम् ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>1778<pc>
<eid>3423<syns>लव-पुं,अभिलाव-पुं,लवन-क्ली
<eid>3424<syns>निष्पाव-पुं,पवन-क्ली,पव-पुं
लवोऽभिलावो लवने निष्पावः पवने पवः ।
<LEND>
<L>1779<pc>
<eid>3425<syns>प्रस्ताव-पुं,अवसर-पुं
<eid>3426<syns>त्रसर-पुं,सूत्रवेष्टन-क्ली
प्रस्तावः स्यादवसरस्त्रसरः सूत्रवेष्टनम् ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>1780<pc>
<eid>3427<syns>प्रजन-पुं,उपसर-पुं
<eid>3428<syns>प्रश्रय-पुं,प्रणय-पुं
प्रजनः स्यादुपसरः प्रश्रयप्रणयौ समौ ।
<LEND>
<L>1781<pc>
<eid>3429<syns>धीशक्ति-स्त्री,निष्क्रम-पुं
<eid>3430<syns>सङ्क्रम-पुंक्ली,दुर्गसञ्चर-पुं
धीशक्तिर्निष्क्रमोऽस्त्री तु संक्रमो दुर्गसञ्चरः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>1782<pc>
<eid>3431<syns>प्रत्युत्क्रम-पुं,प्रयोगार्थ-पुं
<eid>3432<syns>प्रक्रम-पुं,उपक्रम-पुं,अभ्यादान-क्ली,उद्धात-पुं,आरम्भ-पुं
<eid>3433<syns>सम्भ्रम-पुं,त्वरा-पुंस्त्री
प्रत्युत्क्रमः प्रयोगार्थः प्रक्रमः स्यादुपक्रमः ।
स्यादभ्यादानमुद्धात आरम्भः सम्भ्रमस्त्वरा ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>1783<pc>
<eid>3434<syns>प्रतिबन्ध-पुं,प्रविष्टम्भ-पुं
<eid>3435<syns>अवनाय-पुं,निपातन-क्ली
प्रतिबन्धः प्रविष्टम्भोऽवनायस्तु निपातनम् ।
<LEND>
<L>1784<pc>
<eid>3436<syns>उपलम्भ-पुं,अनुभव-पुं
<eid>3437<syns>समालम्भ-पुं,विलेपन-क्ली
उपलम्भस्त्वनुभवः समालम्भो विलेपनम् ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>1785<pc>
<eid>3438<syns>विप्रलम्भ-पुं,विप्रयोग-पुं
<eid>3439<syns>विलम्भ-पुं,अतिसर्जन-क्ली
विप्रलम्भो विप्रयोगो विलम्भस्त्वतिसर्जनम् ।
<LEND>
<L>1786<pc>
<eid>3440<syns>विश्राव-पुं,प्रतिख्याति-स्त्री
<eid>3441<syns>अवेक्षा-स्त्री,प्रतिजागर-पुं
विश्रावस्तु प्रतिख्यातिरवेक्षा प्रतिजागरः ॥ २८ ॥
<LEND>
<L>1787<pc>
<eid>3442<syns>निपाठ-पुं,निपठ-पुं,पाठ-पुं
<eid>3443<syns>तेम-पुं,स्तेम-पुं,समुन्दन-क्ली
निपाठनिपठौ पाठे तेमस्तेमौ समुन्दने ।
<LEND>
<L>1788<pc>
<eid>3444<syns>आदीनव-पुं,आस्रव-पुं,क्लेश-पुं
<eid>3445<syns>मेलक-पुं,सङ्ग-पुं,सङ्गम-पुं
आदीनवास्रवौ क्लेशे मेलके सङ्गसङ्गमौ ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>1789<pc>
<eid>3446<syns>संवीक्षन-क्ली,विचयन-क्ली,मार्गण-क्ली,मृगणा-स्त्री,मृग-पुं
संवीक्षणं विचयनं मार्गणं मृगणा मृगः ।
<LEND>
<L>1790<pc>
<eid>3447<syns>परिरम्भ-पुं,परिष्वङ्ग-पुं,संश्लेष-पुं,उपगूहन-क्ली
परिरम्भः परिष्वङ्गः संश्लेष उपगूहनम् ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>1791<pc>
<eid>3448<syns>निर्वर्णन-क्ली,निध्यान-क्ली,दर्शन-क्ली,आलोकन-क्ली,ईक्षण-क्ली
निर्वर्णनं तु निध्यानं दर्शनालोकनेक्षणम् ।
<LEND>
<L>1792<pc>
<eid>3449<syns>प्रत्याख्यान-क्ली,निरसन-क्ली,प्रत्यादेश-पुं,निराकृति-पुं
प्रत्याख्यानं निरसनं प्रत्यादेशो निराकृतिः ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>1793<pc>
<eid>3450<syns>उपशाय-पुं,विशाय-पुं
उपशायो विशायश्च पर्यायशयनार्थकौ ।
<LEND>
<L>1794<pc>
<eid>3451<syns>अर्तन-क्ली,ऋतीया-स्त्री,हृणीया-स्त्री,घृणा-स्त्री
अर्तनं च ऋतीया च हृणीया च घृणार्थकाः ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>1795<pc>
<eid>3452<syns>व्यत्यास-पुं,विपर्यास-पुं,व्यत्यय-पुं,विपर्यय-पुं
स्याद्व्यत्यासो विपर्यासो व्यत्ययश्च विपर्यये ।
<LEND>
<L>1796<pc>
<eid>3453<syns>पर्यय-पुं,अतिक्रम-पुं,अतिपात-पुं,उपात्यय-पुं
पर्ययोऽतिक्रमस्तस्मिन्नतिपात उपात्ययः ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>1797<pc>
<eid>3454<syns>प्रतिशासन-क्ली
प्रेषणं यत्समाहूय तत्र स्यात्प्रतिशासनम् ।
<LEND>
<L>1798<pc>
<eid>3455<syns>संस्ताव-पुं
स संस्तावः क्रतुषु या स्तुतिभूमिर्द्विजन्मनाम् ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>1799<pc>
<eid>3456<syns>उद्घन-पुं
निधाय तक्ष्यते यत्र काष्ठे काष्ठं स उद्धनः ।
<LEND>
<L>1800<pc>
<eid>3457<syns>स्तम्बघ्न-पुं,स्तम्बघन-पुं
स्तम्बघ्नस्तु स्तम्बघनः स्तम्बो येन निहन्यते ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>1801<pc>
<eid>3458<syns>आविध-पुं
<eid>3459<syns>निघ-पुं
आविधो विध्यते येन तत्र विष्वक्समे निघः ।
<LEND>
<L>1802<pc>
<eid>3460<syns>उत्कार-पुं,निकार-पुं
उत्कारश्च निकारश्च द्वौ धान्योत्क्षेपणार्थकौ ॥ ३६ ॥
<LEND>
<L>1803<pc>
<eid>3461<syns>निगार-पुं
<eid>3462<syns>उद्गार-पुं
<eid>3463<syns>विक्षाव-पुं
<eid>3464<syns>उद्ग्राह-पुं
निगारोद्गारविक्षावोद्ग्राहास्तु गरणादिषु ।
<LEND>
<L>1804<pc>
<eid>3465<syns>आरति-स्त्री,अवरति-स्त्री,विरति-स्त्री,उपराम-पुं
आरत्यवरतिविरतय उपरामेऽथ स्त्रियां तु निष्ठेवः ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>1805<pc>
<eid>3466<syns>निष्ठेव-पुंस्त्री,निष्ठ्यूति-स्त्री,निष्ठेवन-क्ली,निष्ठीवन-क्ली
निष्ठयूतिर्निष्ठेवननिष्ठीवनमित्यभिन्नानि ।
<LEND>
<L>1806<pc>
<eid>3467<syns>जवन-क्ली,जूति-स्त्री
<eid>3468<syns>साति-स्त्री,अवसान-क्ली
<eid>3469<syns>ज्वर-पुं,जूर्ति-स्त्री
जवने जूतिः सातिस्त्ववसाने स्यादथ ज्वरे जूर्तिः ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>1807<pc>
<eid>3470<syns>उदज-पुं,पशुप्रेरण-क्ली
<eid>3471<syns>अकरणि-स्त्री
उदजस्तु पशुप्रेरणमकरणिरित्यादयः शापे ।
<LEND>
<L>1808<pc>
<eid>3472<syns>औपगवक-क्ली
गोत्रान्तेभ्यस्तस्य वृन्दमित्यौपगवकादिकम् ॥ ३९ ॥
<LEND>
<L>1809<pc>
<eid>3473<syns>आपूपिक-क्ली
<eid>3474<syns>शाष्कुलिक-क्ली
आपूपिकं शाष्कुलिकमेवमाद्यमचेतसाम् ।
<LEND>
<L>1810<pc>
<eid>3475<syns>माणव्य-क्ली
<eid>3476<syns>सहायता-स्त्री
माणवानां तु माणव्यं सहायानां सहायता ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>1811<pc>
<eid>3477<syns>हल्या-स्त्री
<eid>3478<syns>ब्राह्मण्य-क्ली
<eid>3479<syns>वाडव्य-क्ली
हल्या हलानां ब्राह्मण्यवाडव्ये तु द्विजन्मनाम् ।
<LEND>
<L>1812<pc>
<eid>3480<syns>पार्श्व-क्ली
<eid>3481<syns>पृष्ठ्य-क्ली
द्वे पर्शुकानां पृष्ठानां पार्श्वं पृष्ठ्यमनुक्रमात् ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>1813<pc>
<eid>3482<syns>खलिनी-स्त्री,खल्या-स्त्री
<eid>3483<syns>मानुष्यक-क्ली
खलानां खलिनी खल्याप्यथ मानुष्यकं नृणाम् ।
<LEND>
<L>1814<pc>
<eid>3484<syns>ग्रामता-स्त्री
<eid>3485<syns>जनता-स्त्री
<eid>3486<syns>धूम्या-स्त्री
<eid>3487<syns>पाश्या-स्त्री
<eid>3488<syns>गल्या-स्त्री
ग्रामता जनता धूम्या पाश्या गल्या पृथक्पृथक् ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>1815<pc>
<eid>3489<syns>साहस्र-क्ली
<eid>3490<syns>कारीष-क्ली
<eid>3491<syns>चार्मण-क्ली
<eid>3492<syns>आथर्वण-क्ली
अपि साहस्रकारीषचार्मणाथर्वणादिकम् ।
<LEND>
;c{इति सङ्कीर्णवर्गः}

;v{नानार्थवर्गः}
;c{अथ नानार्थवर्गः}
नानार्थाः केऽपि कान्तादि वर्गेष्वेवात्र कीर्तिताः ।
भूरि प्रयोगा ये येषु पर्यायेष्वपि तेषु ते ॥ १ ॥
<L>1816<pc>
<eid>3493<syns>नाक-पुं,आकाश
<eid>3494<syns>नाक-पुं,त्रिदिव
<eid>3495<syns>लोक-पुं,भुवन
<eid>3496<syns>लोक-पुं,जन
<eid>3497<syns>श्लोक-पुं,पद्य
<eid>3498<syns>श्लोक-पुं,यशस्
<eid>3499<syns>सायक-पुं,शर
<eid>3500<syns>सायक-पुं,खड्ग
आकाशे त्रिदिवे नाको लोकस्तु भुवने जने ।
पद्ये यशसि च श्लोकः शरे खड्गे च सायकः ॥ २ ॥
<LEND>
<L>1817<pc>
<eid>3501<syns>जम्बुक-पुं,क्रोष्टु
<eid>3502<syns>जम्बुक-पुं,वरुण
<eid>3503<syns>पृथुक-पुं,चिपिट
<eid>3504<syns>पृथुक-पुं,अर्भक
जम्बुकौ क्रोष्टुवरुणौ पृथुकौ चिपिटार्भकौ ।
<LEND>
<L>1818<pc>
<eid>3505<syns>आलोक-पुं,दर्शन
<eid>3506<syns>आलोक-पुं,उद्योत
<eid>3507<syns>आनक-पुं,भेरी
<eid>3508<syns>आनक-पुं,पटह
आलोकौ दर्शनोद्योतौ भेरीपटहमानकौ ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>1819<pc>
<eid>3509<syns>अङ्क-पुं,उत्सङ्ग
<eid>3510<syns>अङ्क-पुं,चिह्न
<eid>3511<syns>कलङ्क-पुं,अङ्क
<eid>3512<syns>कलङ्क-पुं,अपवाद
उत्सङ्गचिह्नयोरङ्कः कलङ्कोऽङ्कापवादयोः ।
<LEND>
<L>1820<pc>
<eid>3513<syns>तक्षक-पुं,नाग
<eid>3514<syns>तक्षक-पुं,वर्धकि
<eid>3515<syns>अर्क-पुं,स्फटिक
<eid>3516<syns>अर्क-पुं,सूर्य
तक्षको नागवर्द्धक्योरर्कः स्फटिकसूर्ययोः ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>1821<pc>
<eid>3517<syns>क-पुं,मारुत
<eid>3518<syns>क-पुं,वेधस्
<eid>3519<syns>क-पुं,ब्रध्न
<eid>3520<syns>क-क्ली,शिरस्
<eid>3521<syns>क-क्ली,अम्बु
मारुते वेधसि ब्रध्ने पुंसि कः कं शिरोऽम्बुनोः ।
<LEND>
<L>1822<pc>
<eid>3522<syns>पुलाक-पुं,तुच्छधान्य
<eid>3523<syns>पुलाक-पुं,सङ्क्षेप
<eid>3524<syns>पुलाक-पुं,भक्तसिक्थक-क्ली
स्यात्पुलाकस्तुच्छधान्ये संक्षेपे भक्तसिक्थके ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>1823<pc>
<eid>3525<syns>पेचक-पुं,उलूक
<eid>3526<syns>पेचक-पुं,करिपूच्छमूलोपान्त
उलूके करिणः पुच्छमूलोपान्ते च पेचकः ।
<LEND>
<L>1824<pc>
<eid>3527<syns>करक-पुं,कमण्डलु
<eid>3528<syns>विनायक-पुं,सुगत
कमण्डलौ च करकः सुगते च विनायकः ॥ ६ ॥
<LEND>
<L>1825<pc>
<eid>3529<syns>किष्कु-पुं,हस्त
<eid>3530<syns>किष्कु-पुं,वितस्ति
<eid>3531<syns>प्रतीक-पुं,शूक
<eid>3532<syns>प्रतीक-पुं,कीट
किष्कुर्हस्ते वितस्तौ च शूककीटे च वृश्चिकः ।
<LEND>
<L>1826<pc>
<eid>3533<syns>प्रतीक-त्रि,प्रतिकूल
<eid>3534<syns>प्रतीक-पुं,एकदेश
प्रतिकूले प्रतीकस्त्रिष्वेकदेशे तु पुंस्ययम् ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>1827<pc>
<eid>3535<syns>भूतिक-क्ली,भूनिम्ब
<eid>3536<syns>भूतिक-क्ली,कत्तृण
<eid>3537<syns>भूतिक-क्ली,भूस्तृण
स्याद्भूतिकं तु भूनिम्बे कत्तृणे भूस्तृणेऽपि च ।
<LEND>
<L>1828<pc>
<eid>3538<syns>कोशातकी-स्त्री,ज्योत्स्निका
<eid>3539<syns>कोशातकी-स्त्री,घोष
<eid>3540<syns>सोमवल्क-पुं,कट्फल
<eid>3541<syns>सोमवल्क-पुं,सितखदिर
<eid>3542<syns>पिण्याक-पुंक्ली,सिल्हक
<eid>3543<syns>पिण्याक-पुंक्ली,तिलकल्क
<eid>3544<syns>बाह्लीक-क्ली,रामठ
ज्योत्स्निकायां च घोषे च कोशातक्यथ कट्फले ॥ ८ ॥
सिते च खदिरे सोमवल्कः स्यादथ सिह्लके ।
तिलकल्के च पिण्याको बाह्लीकं रामठेऽपि च ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>1829<pc>
<eid>3545<syns>कौशिक-पुं,महेन्द्र
<eid>3546<syns>कौशिक-पुं,गुग्गुलु
<eid>3547<syns>कौशिक-पुं,उलूक
<eid>3548<syns>कौशिक-पुं,व्याल
<eid>3549<syns>कौशिक-पुं,ग्राहिन्
महेन्द्रगुग्गुलूलूकव्यालग्राहिषु कौशिकः ।
<LEND>
<L>1830<pc>
<eid>3550<syns>आतङ्क-पुं,रुज्
<eid>3551<syns>आतङ्क-पुं,ताप
<eid>3552<syns>आतङ्क-पुं,शङ्का
<eid>3553<syns>क्षुल्लक-त्रि,स्वल्प
रुक्तापशङ्कास्वातङ्कः स्वल्पेऽपि क्षुल्लकस्त्रिषु ॥ १० ॥
<LEND>
<L>1831<pc>
<eid>3554<syns>जैवातृक-पुं,शशाङ्क
<eid>3555<syns>वर्तक-पुं,अश्वखुर
<eid>3556<syns>पुण्डरीक-पुं,व्याघ्र
<eid>3557<syns>दीपक-पुं,यवानी
जैवातृकः शशाङ्केऽपि खुरेऽप्यश्वस्य वर्तकः ।
व्याघ्रेऽपि पुण्डरीको ना यवान्यामपि दीपकः ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>1832<pc>
<eid>3558<syns>शालावृक-पुं,कपि
<eid>3559<syns>शालावृक-पुं,क्रोष्टु
<eid>3560<syns>शालावृक-पुं,श्वन्
<eid>3561<syns>गैरिक-क्ली,स्वर्ण
शालावृकाः कपिक्रोष्टुश्वानः स्वर्णेऽपि गैरिकम् ।
<LEND>
<L>1833<pc>
<eid>3562<syns>व्यलीक-क्ली,पीडा
<eid>3563<syns>अलीक-क्ली,अप्रिय
<eid>3564<syns>अलीक-क्ली,अनृत
पीडार्थेऽपि व्यलीकं स्यादलीकं त्वप्रियेऽनृते ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>1834<pc>
<eid>3565<syns>अनूक-क्ली,शील
<eid>3566<syns>अनूक-क्ली,अन्वय
<eid>3567<syns>शल्क-क्ली,शकल
<eid>3568<syns>शल्क-क्ली,वल्कल
शीलान्वयावनूके द्वे शल्के शकलवल्कले ।
<LEND>
<L>1835<pc>
<eid>3569<syns>निष्क-पुंक्ली,हेमन्
<eid>3570<syns>निष्क-पुंक्ली,उरोभूषण
<eid>3571<syns>निष्क-पुंक्ली,पल
<eid>3572<syns>निष्क-पुंक्ली,दीनार
<eid>3573<syns>निष्क-पुंक्ली,साष्टशतसुवर्ण
<eid>3574<syns>कल्क-पुंक्ली,समल
<eid>3575<syns>कल्क-पुंक्ली,एनस्
<eid>3576<syns>कल्क-पुंक्ली,दम्भ
<eid>3577<syns>पिनाक-पुंक्ली,शूल
<eid>3578<syns>पिनाक-पुंक्ली,शङ्करधन्वन्
साष्टे शते सुवर्णानां हेम्न्युरोभूषणे पले ॥ १३ ॥
दीनारेऽपि च निष्कोऽस्त्री कल्कोऽस्त्री शमलैनसोः ।
दम्भेऽप्यथ पिनाकोऽस्त्री शूलशङ्करधन्वनोः ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>1836<pc>
<eid>3579<syns>धेनुका-स्त्री,करेणु
<eid>3580<syns>कालिका-स्त्री,मेघजाल
धेनुका तु करेण्वां च मेघजाले च कालिका ।
<LEND>
<L>1837<pc>
<eid>3581<syns>कारिका-स्त्री,यातना
<eid>3582<syns>कारिका-स्त्री,वृत्ति
<eid>3583<syns>कर्णिका-स्त्री,कर्णभूषण
<eid>3584<syns>कर्णिका-स्त्री,करिहस्ताङ्गुलि
<eid>3585<syns>कर्णिका-स्त्री,पद्मबीजकोशी
<eid>3586<syns>वृन्दारक-त्रि,रूपिन्
<eid>3587<syns>वृन्दारक-त्रि,मुख्य
<eid>3588<syns>एक-त्रि,मुख्य
<eid>3589<syns>एक-त्रि,अन्य
<eid>3590<syns>एक-त्रि,केवल
कारिका यातनावृत्त्योः कर्णिका कर्णभूषणे ॥ १५ ॥
करिहस्तेऽङ्गुलौ पद्मबीजकोश्यां त्रिषूत्तरे ।
वृन्दारकौ रूपिमुख्यावेके मुख्यान्यकेवलाः ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>1838<pc>
<eid>3591<syns>कौक्कुटिक-त्रि,दाम्भिक
<eid>3592<syns>कौक्कुटिक-त्रि,अदूरेरितेक्षण
स्याद्दाम्भिके कौक्कुटिको यश्चादूरेरितेक्षणः ।
<LEND>
<L>1839<pc>
<eid>3593<syns>लालाटिक-त्रि,प्रभुभालदर्शिन्
<eid>3594<syns>लालाटिक-त्रि,कार्याक्षम
लालाटिकः प्रभोर्भालदर्शी कार्याक्षमश्च यः ।
<LEND>
<L>1840<pc>
<eid>3595<syns>कटक-पुंक्ली,भूभृन्नितम्ब
<eid>3596<syns>कटक-पुंक्ली,वलय
<eid>3597<syns>कटक-पुंक्ली,चक्र
भूभृन्नितम्बवलयचक्रेषु कटकोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1841<pc>
<eid>3598<syns>कण्टक-पुं,सूच्यग्र
<eid>3599<syns>कण्टक-पुं,क्षुद्रशत्रु
<eid>3600<syns>कण्टक-पुं,रोमहर्ष
सूच्यग्रे क्षुद्रशत्रौ च रोमहर्षे च कण्टकः ।
<LEND>
<L>1842<pc>
<eid>3601<syns>पाक-त्रि,पक्ति
<eid>3602<syns>पाक-त्रि,शिशु
<eid>3603<syns>नायक-त्रि,मध्यरत्न
<eid>3604<syns>नायक-त्रि,नेतृ
पाकौ पक्तिशिशू मध्यरत्ने नेतरि नायकः ।
<LEND>
<L>1843<pc>
<eid>3605<syns>पर्यङ्क-पुं,परिकर
<eid>3606<syns>लुब्धक-पुं,व्याध
पर्यङ्कः स्यात्परिकरे स्याद्व्याधेऽपि च लुब्धकः ।
<LEND>
<L>1844<pc>
<eid>3607<syns>पेटक-त्रि,वृन्द
<eid>3608<syns>देशिक-पुं,गुरु
<eid>3609<syns>देशिक-पुं,देश्य
पेटकस्त्रिषु वृन्देऽपि गुरौ देश्ये च देशिकः ।
<LEND>
<L>1845<pc>
<eid>3610<syns>खेटक-क्ली,ग्राम
<eid>3611<syns>खेटक-क्ली,फलक
<eid>3612<syns>जालिक-पुं,धीवर
खेटकौ ग्रामफलकौ धीवरेऽपि च जालिकः ।
<LEND>
<L>1846<pc>
<eid>3613<syns>किञ्जल्क-पुं,पुष्परेणु
<eid>3614<syns>शुल्क-पुंक्ली,स्त्रीधन
पुष्परेणौ च किञ्जल्कः शुल्कोऽस्त्री स्त्रीधनेऽपि च ।
<LEND>
<L>1847<pc>
<eid>3615<syns>उत्कलिका-स्त्री,कल्लोल
<eid>3616<syns>वार्धक-क्ली,भाव
<eid>3617<syns>वार्धक-क्ली,वृन्द
स्यात्कल्लोलेऽप्युत्कलिका वार्धकं भाववृन्दयोः ।
<LEND>
<L>1848<pc>
<eid>3618<syns>गणिका-स्त्री,करिणी
<eid>3619<syns>दारक-क्ली,बाल
<eid>3620<syns>दारक-क्ली,भेदक
करिण्यां चापि गणिका दारकौ बालभेदकौ ।
<LEND>
<L>1849<pc>
<eid>3621<syns>अनेडमूक-त्रि,अन्ध
<eid>3622<syns>टङ्क-पुंक्ली,दर्प
<eid>3623<syns>टङ्क-पुंक्ली,अश्मदारण
अन्धेऽप्यनेडमूकः स्याट्टङ्कौ दर्पाश्मदारणौ ।
<LEND>
<L>1850<pc>
<eid>3624<syns>उष्ट्रिका-स्त्री,मृद्भाण्ड
<eid>3625<syns>खजक-पुं,मन्थ
<eid>3626<syns>खजक-पुं,रसदर्वक
मृद्भाण्डेऽप्युष्ट्रिका मन्थे खजको रसदर्वके ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>1851<pc>
<eid>3627<syns>मयूख-पुं,त्विष्
<eid>3628<syns>मयूख-पुं,कर
<eid>3629<syns>मयूख-पुं,ज्वाला
<eid>3630<syns>शिलीमुख-पुं,अलि
<eid>3631<syns>शिलीमुख-पुं,बाण
मयूखस्त्विट्करज्वालास्वलिबाणौ शिलीमुखौ ।
<LEND>
<L>1852<pc>
<eid>3632<syns>शङ्ख-पुंक्ली,निधि
<eid>3633<syns>शङ्ख-पुंक्ली,ललाटास्थि
<eid>3634<syns>शङ्ख-पुंक्ली,कम्बु
<eid>3635<syns>ख-क्ली,इन्द्रिय
शङ्खो निधौ ललटास्थ्नि कम्बौ न स्त्रीन्द्रियेऽपि खम् ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>1853<pc>
<eid>3636<syns>शिखा-स्त्री,घृणि
<eid>3637<syns>शिखा-स्त्री,ज्वाला
<eid>3638<syns>नग-पुं,शैल
<eid>3639<syns>नग-पुं,वृक्ष
<eid>3640<syns>अग-पुं,शैल
<eid>3641<syns>अग-पुं,वृक्ष
घृणिज्वाले अपि शिखे शैलवृक्षौ नगावगौ ।
<LEND>
<L>1854<pc>
<eid>3642<syns>आशुग-पुं,वायु
<eid>3643<syns>आशुग-पुं,विशिख
<eid>3644<syns>खग-पुं,शर
<eid>3645<syns>खग-पुं,अर्क
<eid>3646<syns>खग-पुं,विहग
आशुगौ वायुविशिखौ शरार्कविहगाः खगाः ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>1855<pc>
<eid>3647<syns>पतङ्ग-पुं,पक्षिन्
<eid>3648<syns>पतङ्ग-पुं,सूर्य
<eid>3649<syns>पूग-पुं,क्रमुक
<eid>3650<syns>पूग-पुं,वृन्द
पतङ्गौ पक्षिसूर्यौ च पूगः क्रमुकवृन्दयोः ।
<LEND>
<L>1856<pc>
<eid>3651<syns>मृग-पुं,पशु
<eid>3652<syns>वेग-पुं,प्रवाह
<eid>3653<syns>वेग-पुं,जव
पशवोऽपि मृगा वेगः प्रवाहजवयोरपि ॥ २० ॥
<LEND>
<L>1857<pc>
<eid>3654<syns>पराग-पुं,कौसुम
<eid>3655<syns>पराग-पुं,रेणु
<eid>3656<syns>पराग-पुं,स्नानीय
<eid>3657<syns>पराग-पुं,रजस्
परागः कौसुमे रेणौ स्नानीयादौ रजस्यपि ।
<LEND>
<L>1858<pc>
<eid>3658<syns>नाग-पुं,गज
<eid>3659<syns>मातङ्ग-पुं,गज
<eid>3660<syns>अपाङ्ग-पुं,तिलक
गजेऽपि नागमातङ्गावपाङ्गस्तिलकेऽपि च ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>1859<pc>
<eid>3661<syns>सर्ग-पुं,स्वभाव
<eid>3662<syns>सर्ग-पुं,निर्मोक्ष
<eid>3663<syns>सर्ग-पुं,निश्चय
<eid>3664<syns>सर्ग-पुं,अध्याय
<eid>3665<syns>सर्ग-पुं,सृष्टि
सर्गः स्वभावनिर्मोक्षनिश्चयाध्यायसृष्टिषु ।
<LEND>
<L>1860<pc>
<eid>3666<syns>योग-पुं,सन्नहन
<eid>3667<syns>योग-पुं,उपाय
<eid>3668<syns>योग-पुं,ध्यान
<eid>3669<syns>योग-पुं,सङ्गति
<eid>3670<syns>योग-पुं,युक्ति
योगः सन्नहनोपायध्यानसङ्गतियुक्तिषु ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>1861<pc>
<eid>3671<syns>भोग-पुं,सुख
<eid>3672<syns>भोग-पुं,स्त्र्यादिभृति
<eid>3673<syns>भोग-पुं,अहि_फण
<eid>3674<syns>भोग-पुं,अहि_काय
भोगः सुखे स्त्र्यादिभृतावहेश्च फणकाययोः ।
<LEND>
<L>1862<pc>
<eid>3675<syns>सारङ्ग-पुं,चातक
<eid>3676<syns>सारङ्ग-पुं,हरिण
<eid>3677<syns>सारङ्ग-त्रि,शबल
चातके हरिणे पुंसि सारङ्गः शबले त्रिषु ॥ २३ ॥
<LEND>
<L>1863<pc>
<eid>3678<syns>प्लवग-पुं,कपि
<eid>3679<syns>अभिषङ्ग-पुं,पराभव
<eid>3680<syns>युग-क्ली,यानाङ्ग
<eid>3681<syns>युग-पुं,युग्म
<eid>3682<syns>युग-पुं,कृतादि
कपौ च प्लवगः शापे त्वभिषङ्गः पराभवे ।
यानाद्यङ्गे युगः पुंसि युगं युग्मे कृतादिषु ॥ २४ ॥
<LEND>
<L>1864<pc>
<eid>3683<syns>गो-पुंस्त्री,स्वर्ग
<eid>3684<syns>गो-पुंस्त्री,इषु
<eid>3685<syns>गो-पुंस्त्री,पशु
<eid>3686<syns>गो-पुंस्त्री,वाच्
<eid>3687<syns>गो-पुंस्त्री,वज्र
<eid>3688<syns>गो-पुंस्त्री,दिश्
<eid>3689<syns>गो-पुंस्त्री,नेत्र
<eid>3690<syns>गो-पुंस्त्री,घृणि
<eid>3691<syns>गो-पुंस्त्री,भू
<eid>3692<syns>गो-पुंस्त्री,जल
<eid>3693<syns>लिङ्ग-क्ली,चिह्न
<eid>3694<syns>लिङ्ग-क्ली,शेफस्
स्वर्गेषुपशुवाग्वज्रदिङ्नेत्रधृणिभूजले ।
लक्ष्यदृष्ट्या स्त्रियां पुंसि गौर्लिङ्गं चिह्नशेफसोः ॥ २५ ॥
<LEND>
<L>1865<pc>
<eid>3695<syns>शृङ्ग-क्ली,प्राधान्य
<eid>3696<syns>शृङ्ग-क्ली,सानु
<eid>3697<syns>वराङ्ग-क्ली,मूर्धन्
<eid>3698<syns>वराङ्ग-क्ली,गुह्य
शृङ्गं प्राधान्यसान्वोश्च वराङ्गं मूर्धगुह्ययोः ।
<LEND>
<L>1866<pc>
<eid>3699<syns>भग-क्ली,श्री
<eid>3700<syns>भग-क्ली,काम
<eid>3701<syns>भग-क्ली,माहात्म्य
<eid>3702<syns>भग-क्ली,वीर्य
<eid>3703<syns>भग-क्ली,यत्न
<eid>3704<syns>भग-क्ली,अर्क
<eid>3705<syns>भग-क्ली,कीर्ति
भगं श्रीकाममाहात्म्यवीर्ययत्नार्ककीर्तिषु ॥ २६ ॥
<LEND>
<L>1867<pc>
<eid>3706<syns>परिघ-पुं,परिघात
<eid>3707<syns>परिघ-पुं,अस्त्र
<eid>3708<syns>ओघ-पुं,वृन्द
<eid>3709<syns>ओघ-पुं,अम्भस्_रय
परिघः परिघातेऽस्त्रेऽप्योघो वृन्देऽम्भसां रये ।
<LEND>
<L>1868<pc>
<eid>3710<syns>अर्घ-पुं,मूल्य
<eid>3711<syns>अर्घ-पुं,पूजाविधि
<eid>3712<syns>अघ-क्ली,अंहस्
<eid>3713<syns>अघ-क्ली,दुःख
<eid>3714<syns>अघ-क्ली,व्यसन
मूल्ये पूजाविधावर्घोंऽहोदुःखव्यसनेष्वघम् ॥ २७ ॥
<LEND>
<L>1869<pc>
<eid>3715<syns>लघु-त्रि,इष्ट
<eid>3716<syns>लघु-त्रि,अल्प
<eid>3717<syns>काच-पुं,शिक्य
<eid>3718<syns>काच-पुं,मृद्भेद
<eid>3719<syns>काच-पुं,दृगृज्
त्रिष्विष्टेऽल्पे लघुः काचाः शिक्यभृद्भेददृग्रुजः ।
<LEND>
<L>1870<pc>
<eid>3720<syns>प्रपञ्च-पुं,विपर्यास
<eid>3721<syns>प्रपञ्च-पुं,विस्तर
<eid>3722<syns>शुचि-पुं,पावक
<eid>3723<syns>शुचि-त्रि,मास्
<eid>3724<syns>शुचि-त्रि,अत्युपधामात्य
<eid>3725<syns>शुचि-त्रि,मेध्य
<eid>3726<syns>शुचि-त्रि,सित
विपर्यासे विस्तरे च प्रपञ्चः पावके शुचिः ॥ २८ ॥
मास्यमात्ये चाप्युपधे पुंसि मेध्ये सिते त्रिषु ।
<LEND>
<L>1871<pc>
<eid>3727<syns>रुचि-स्त्री,अभिष्वङ्ग
<eid>3728<syns>रुचि-स्त्री,स्पृहा
<eid>3729<syns>रुचि-स्त्री,गभस्ति
अभिष्वङ्गे स्पृहायां च गभस्तौ च रुचिः स्त्रियाम् ॥ २९ ॥
<LEND>
<L>1872<pc>
<eid>3730<syns>अच्छ-पुं,प्रसन्न
<eid>3731<syns>अच्छ-पुं,भल्लुक
<eid>3732<syns>गुच्छ-पुं,स्तबक
<eid>3733<syns>गुच्छ-पुं,हार
प्रसन्ने भल्लुकेऽप्यच्छो गुच्छः स्तबकहारयोः ।
<LEND>
<L>1873<pc>
<eid>3734<syns>कच्छ-पुं,परिधानाञ्चल
<eid>3735<syns>कच्छ-त्रि,जलप्रान्त
परिधानाञ्चले कच्छो जलप्रान्ते त्रिलिङ्गकः ।
<LEND>
<L>1874<pc>
<eid>3736<syns>अहिभुज-पुं,केकिन्
<eid>3737<syns>अहिभुज-पुं,तार्क्ष्य
<eid>3738<syns>द्विज-पुं,दन्त
<eid>3739<syns>द्विज-पुं,विप्र
<eid>3740<syns>द्विज-पुं,अण्डज
केकि तार्क्ष्यावहिभुजौ दन्तविप्राण्डजा द्विजाः ।
<LEND>
<L>1875<pc>
<eid>3741<syns>अज-पुं,विष्णु
<eid>3742<syns>अज-पुं,हर
<eid>3743<syns>अज-पुं,छाग
<eid>3744<syns>व्रज-पुं,गोष्ठ
<eid>3745<syns>व्रज-पुं,अध्वन्
<eid>3746<syns>व्रज-पुं,निवह
अजा विष्णुहरच्छागा गोष्ठाध्वनिवहा व्रजाः ॥ ३० ॥
<LEND>
<L>1876<pc>
<eid>3747<syns>धर्मराज-पुं,जिन
<eid>3748<syns>धर्मराज-पुं,यम
<eid>3749<syns>कुञ्ज-पुंक्ली,दन्त
धर्मराजौ जिनयमौ कुञ्जो दन्तेऽपि न स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1877<pc>
<eid>3750<syns>वलज-क्ली,क्षेत्र
<eid>3751<syns>वलज-क्ली,पूर्द्वार
<eid>3752<syns>वलजा-स्त्री,वल्गुदर्शना
वलजे क्षेत्रपूर्द्वारे वलजा वल्गुदर्शना ॥ ३१ ॥
<LEND>
<L>1878<pc>
<eid>3753<syns>आजि-स्त्री,समक्ष्मा
<eid>3754<syns>प्रजा-स्त्री,सन्तति
<eid>3755<syns>प्रजा-स्त्री,जन
समे क्ष्मांशे रणेऽप्याजिः प्रजा स्यात्सन्ततौ जने ।
<LEND>
<L>1879<pc>
<eid>3756<syns>अब्ज-पुं,शङ्ख
<eid>3757<syns>अब्ज-पुं,शशाङ्क
<eid>3758<syns>निज-त्रि,स्वक
<eid>3759<syns>निज-त्रि,नित्य
अब्जौ शङ्खशशाङ्कौ च स्वके नित्ये निजं त्रिषु ॥ ३२ ॥
<LEND>
<L>1880<pc>
<eid>3760<syns>क्षेत्रज्ञ-पुं,आत्मन्
<eid>3761<syns>क्षेत्रज्ञ-त्रि,प्रवीण
पुंस्यात्मनि प्रवीणे च क्षेत्रज्ञो वाच्यलिङ्गकः ।
<LEND>
<L>1881<pc>
<eid>3762<syns>संज्ञा-स्त्री,चेतना
<eid>3763<syns>संज्ञा-स्त्री,नामन्
<eid>3764<syns>संज्ञा-स्त्री,अर्थसूचना
संज्ञा स्याच्चेतनानामहस्ताद्यैश्चार्थसूचना ॥ ३३ ॥
<LEND>
<L>1882<pc>
<eid>3765<syns>करट-पुं,काक
<eid>3766<syns>करट-पुं,इभगण्ड
<eid>3767<syns>कट-पुं,गजगण्ड
<eid>3768<syns>कट-पुं,गजकटि
काकेभगण्डौ करटौ गजगण्डकटी कटौ ।
<LEND>
<L>1883<pc>
<eid>3769<syns>शिपिविष्ट-पुं,खलति
<eid>3770<syns>शिपिविष्ट-पुं,दुश्चर्मन्
<eid>3771<syns>शिपिविष्ट-पुं,महेश्वर
शिपिविष्टस्तु खलतौ दुश्चर्मणि महेश्वरे ॥ ३४ ॥
<LEND>
<L>1884<pc>
<eid>3772<syns>त्वष्टृ-पुं,देवशिल्पिन्
<eid>3773<syns>दिष्ट-क्ली,दैव
देवशिल्पिन्यपि त्वष्टा दिष्टं दैवेऽपि न द्वयोः ।
<LEND>
<L>1885<pc>
<eid>3774<syns>कटु-पुं,रस
<eid>3775<syns>कटु-क्ली,अकार्य
<eid>3776<syns>कटु-त्रि,मत्सर
<eid>3777<syns>कटु-त्रि,तीक्ष्ण
रसे कटुः कट्वकार्ये त्रिषु मत्सरतीक्ष्णयोः ॥ ३५ ॥
<LEND>
<L>1886<pc>
<eid>3778<syns>रिष्ट-क्ली,क्षेम
<eid>3779<syns>रिष्ट-क्ली,अशुभाभाव
<eid>3780<syns>अरिष्ट-क्ली,शुभ
<eid>3781<syns>अरिष्ट-क्ली,अशुभ
रिष्टं क्षेमाशुभाभावेष्वरिष्टे तु शुभाशुभे ।
<LEND>
<L>1887<pc>
<eid>3782<syns>कूट-पुंक्ली,माया
<eid>3783<syns>कूट-पुंक्ली,निश्चल
<eid>3784<syns>कूट-पुंक्ली,यन्त्र
<eid>3785<syns>कूट-पुंक्ली,कैतव
<eid>3786<syns>कूट-पुंक्ली,अनृत
<eid>3787<syns>कूट-पुंक्ली,राशि
<eid>3788<syns>कूट-पुंक्ली,अयोघन
<eid>3789<syns>कूट-पुंक्ली,शैलशृङ्ग
<eid>3790<syns>कूट-पुंक्ली,सीराङ्ग
मायानिश्चलयन्त्रेषु कैतवानृतराशिषु ॥ ३६ ॥
अयोघने शैलशृङ्गे सीराङ्गे कूटमस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1888<pc>
<eid>3791<syns>त्रुटि-स्त्री,सूक्ष्मैला
<eid>3792<syns>त्रुटि-स्त्री,काल
<eid>3793<syns>त्रुटि-स्त्री,संशय
सूक्ष्मैलायां त्रुटिः स्त्री स्यात्कालेऽल्पे संशयेऽपि सा ॥ ३७ ॥
<LEND>
<L>1889<pc>
<eid>3794<syns>कोटि-स्त्री,अर्ति
<eid>3795<syns>कोटि-स्त्री,उत्कर्ष
<eid>3796<syns>कोटि-स्त्री,अश्रि
<eid>3797<syns>जटा-स्त्री,मूल
<eid>3798<syns>जटा-स्त्री,लग्नकच
आर्त्युत्कर्षाश्रयः कोट्यो मूले लग्नकचे जटा ।
<LEND>
<L>1890<pc>
<eid>3799<syns>व्युष्टि-स्त्री,फल
<eid>3800<syns>व्युष्टि-स्त्री,समृद्धि
<eid>3801<syns>दृष्टि-स्त्री,ज्ञान
<eid>3802<syns>दृष्टि-स्त्री,अक्षि
<eid>3803<syns>दृष्टि-स्त्री,दर्शन
व्युष्टिः फले समृद्धौ च दृष्टिर्ज्ञानेऽक्ष्णि दर्शने ॥ ३८ ॥
<LEND>
<L>1891<pc>
<eid>3804<syns>इष्टि-स्त्री,याग
<eid>3805<syns>इष्टि-स्त्री,इच्छा
<eid>3806<syns>सृष्टि-त्रि,निश्चित
<eid>3807<syns>सृष्टि-त्रि,बहु
इष्टिर्यागेच्छयोः सृष्टिर्निश्चिते बहुनि त्रिषु ।
<LEND>
<L>1892<pc>
<eid>3808<syns>कष्ट-त्रि,कृच्छ्र
<eid>3809<syns>कष्ट-त्रि,गहन
<eid>3810<syns>पटु-त्रि,दक्ष
<eid>3811<syns>पटु-त्रि,अमन्द
<eid>3812<syns>पटु-त्रि,अगद
<eid>3813<syns>नीलकण्ठ-पुं,शिव
कष्टे तु कृच्छ्रगहने दक्षामन्दागदेषु तु ॥ ३९ ॥
पटुर्द्वौ वाच्यलिङ्गौ च नीलकण्ठः शिवेऽपि च ।
<LEND>
<L>1893<pc>
<eid>3814<syns>कोष्ठ-पुं,अन्तर्जठर
<eid>3815<syns>कोष्ठ-पुं,कुसूल
<eid>3816<syns>कोष्ठ-पुं,अन्तर्गृह
पुंसि कोष्ठोऽन्तर्जठरं कुसूलोऽन्तर्गृहं तथा ॥ ४० ॥
<LEND>
<L>1894<pc>
<eid>3817<syns>निष्ठा-स्त्री,निष्पत्ति
<eid>3818<syns>निष्ठा-स्त्री,नाश
<eid>3819<syns>निष्ठा-स्त्री,अन्त
<eid>3820<syns>काष्ठा-स्त्री,उत्कर्ष
<eid>3821<syns>काष्ठा-स्त्री,स्थिति
<eid>3822<syns>काष्ठा-स्त्री,दिश्
निष्ठा निष्पत्तिनाशान्ताः काष्ठोत्कर्षे स्थितौ दिशि ।
<LEND>
<L>1895<pc>
<eid>3823<syns>ज्येष्ठ-त्रि,अतिशस्त
<eid>3824<syns>कनिष्ठ-त्रि,अतियुवन्
<eid>3825<syns>कनिष्ठ-त्रि,अल्प
त्रिषु ज्येष्ठोऽतिशस्तेऽपि कनिष्ठोऽतियुवाल्पयोः ॥ ४१ ॥
<LEND>
<L>1896<pc>
<eid>3826<syns>दण्ड-पुंक्ली,लगुड
<eid>3827<syns>गुड-पुं,गोल
<eid>3828<syns>गुड-पुं,इक्षुपाक
दण्डोऽस्त्री लगुडेऽपि स्याद्गुडो गोलेक्षुपाकयोः ।
<LEND>
<L>1897<pc>
<eid>3829<syns>व्याड-पुं,सर्प
<eid>3830<syns>व्याड-पुं,मांसाद्
<eid>3831<syns>इडा-स्त्री,गो
<eid>3832<syns>इडा-स्त्री,भू
<eid>3833<syns>इडा-स्त्री,वाच्
<eid>3834<syns>इला-स्त्री,गो
<eid>3835<syns>इला-स्त्री,भू
<eid>3836<syns>इला-स्त्री,वाच्
सर्पमांसात्पशू व्याडौ गोभूवाचस्त्विडा इलाः ॥ ४२ ॥
<LEND>
<L>1898<pc>
<eid>3837<syns>क्ष्वेडा-स्त्री,वंशशलाका
<eid>3838<syns>नाडी-स्त्री,षट्क्षणकाल
क्ष्वेडा वंशशलाकापि नाडी कालेऽपि षट्क्षणे ।
<LEND>
<L>1899<pc>
<eid>3839<syns>काण्ड-पुंक्ली,दण्ड
<eid>3840<syns>काण्ड-पुंक्ली,बाण
<eid>3841<syns>काण्ड-पुंक्ली,अर्वन्
<eid>3842<syns>काण्ड-पुंक्ली,वर्ग
<eid>3843<syns>काण्ड-पुंक्ली,अवसर
<eid>3844<syns>काण्ड-पुंक्ली,वारि
काण्डोऽस्त्री दण्डबाणार्ववर्गावसरवारिषु ॥ ४३ ॥
<LEND>
<L>1900<pc>
<eid>3845<syns>भाण्ड-क्ली,अश्वाभरण
<eid>3846<syns>भाण्ड-क्ली,अमत्र
<eid>3847<syns>भाण्ड-क्ली,मूलवणिग्धन
स्याद्भाण्डमश्वाभरणेऽमत्रे मूलवणिग्धने ।
<LEND>
<L>1901<pc>
<eid>3848<syns>बाढ-क्ली,भृश
<eid>3849<syns>बाढ-क्ली,प्रतिज्ञा
<eid>3850<syns>प्रगाढ-क्ली,भृश
<eid>3851<syns>प्रगाढ-क्ली,कृच्छ्र
भृशप्रतिज्ञयोर्बाढं प्रगाढं भृशकृच्छ्रयोः ॥ ४४ ॥
<LEND>
<L>1902<pc>
<eid>3852<syns>दृढ-त्रि,शक्त
<eid>3853<syns>दृढ-त्रि,स्थूल
<eid>3854<syns>व्यूढ-त्रि,विन्यस्त
<eid>3855<syns>व्यूढ-त्रि,संहत
शक्तस्थूलौ त्रिषु दृढौ व्यूढौ विन्यस्तसंहतौ ।
<LEND>
<L>1903<pc>
<eid>3856<syns>भ्रूण-पुं,अर्भक
<eid>3857<syns>भ्रूण-पुं,स्त्रैणगर्भ
<eid>3858<syns>बाण-पुं,बलिसुत
<eid>3859<syns>बाण-पुं,शर
भ्रूणोऽर्भके स्त्रैणगर्भे बाणो बलिसुते शरे ॥ ४५ ॥
<LEND>
<L>1904<pc>
<eid>3860<syns>कण-पुं,अतिसूक्ष्म
<eid>3861<syns>कण-पुं,धान्यांश
<eid>3862<syns>गण-पुं,सङ्घात
<eid>3863<syns>गण-पुं,प्रमथ
कणोऽतिसूक्ष्मे धान्यांशे सङ्घाते प्रमथे गणः ।
<LEND>
<L>1905<pc>
<eid>3864<syns>पण-पुं,द्यूत
<eid>3865<syns>पण-पुं,उत्सृष्ट
<eid>3866<syns>पण-पुं,भृति
<eid>3867<syns>पण-पुं,मूल्य
<eid>3868<syns>पण-पुं,धन
पणो द्यूतादिषूत्सृष्टे भृतौ मूल्ये धनेऽपि च ॥ ४६ ॥
<LEND>
<L>1906<pc>
<eid>3869<syns>गुण-पुं,मोर्वी
<eid>3870<syns>गुण-पुं,द्रव्याश्रित
<eid>3871<syns>गुण-पुं,सत्त्वादि
<eid>3872<syns>गुण-पुं,शौर्य
<eid>3873<syns>गुण-पुं,सन्ध्यादि
मौर्व्यां द्रव्याश्रिते सत्वशौर्यसन्ध्यादिके गुणः ।
<LEND>
<L>1907<pc>
<eid>3874<syns>क्षण-पुं,निर्व्यापारस्थिति
<eid>3875<syns>क्षण-पुं,कालविशेष
<eid>3876<syns>क्षण-पुं,उत्सव
निर्व्यापारस्थितौ कालविशेषोत्सवयोः क्षणः ॥ ४७ ॥
<LEND>
<L>1908<pc>
<eid>3877<syns>वर्ण-पुं,द्विजादि
<eid>3878<syns>वर्ण-पुं,शुक्लादि
<eid>3879<syns>वर्ण-पुं,स्तुति
<eid>3880<syns>वर्ण-पुंक्ली,अक्षर
वर्णो द्विजादौ शुक्लादौ स्तुतौ वर्णं तु वाक्षरे ।
<LEND>
<L>1909<pc>
<eid>3881<syns>अरुण-पुं,भास्कर
<eid>3882<syns>अरुण-त्रि,वर्णभेद
अरुणो भास्करेऽपि स्याद्वर्णभेदेऽपि च त्रिषु ॥ ४८ ॥
<LEND>
<L>1910<pc>
<eid>3883<syns>स्थाणु-पुं,शर्व
<eid>3884<syns>द्रोण-पुं,काक
<eid>3885<syns>रण-पुं,आजि
<eid>3886<syns>रण-पुं,रव
स्थाणुः शर्वेऽप्यथ द्रोणः काकेऽप्याजौ रवे रणः ।
<LEND>
<L>1911<pc>
<eid>3887<syns>ग्रामणी-पुं,नापित
<eid>3888<syns>ग्रामणी-त्रि,श्रेष्ठ
<eid>3889<syns>ग्रामणी-त्रि,ग्रामाधिप
ग्रामणीर्नापिते पुंसि श्रेष्ठे ग्रामाधिपे त्रिषु ॥ ४९ ॥
<LEND>
<L>1912<pc>
<eid>3890<syns>ऊर्णा-स्त्री,मेषलोमन्
<eid>3891<syns>ऊर्णा-स्त्री,आवर्त
ऊर्णा मेषादिलोम्नि स्यादावर्ते चान्तरा भ्रुवोः ।
<LEND>
<L>1913<pc>
<eid>3892<syns>हरिणी-स्त्री,मृगी
<eid>3893<syns>हरिणी-स्त्री,हेमप्रतिमा
<eid>3894<syns>हरिणी-स्त्री,हरिता
हरिणी स्यान्मृगी हेमप्रतिमा हरिता च या ॥ ५० ॥
<LEND>
<L>1914<pc>
<eid>3895<syns>हरिण-त्रि,पाण्डु
<eid>3896<syns>स्थूणा-स्त्री,वेश्मन्_स्तम्भ
<eid>3897<syns>तृष्णा-स्त्री,स्पृहा
<eid>3898<syns>तृष्णा-स्त्री,पिपासा
त्रिषु पाण्डौ च हरिणः स्थूणा स्तम्भेऽपि वेश्मनः ।
<LEND>
<L>1915<pc>
<eid>3899<syns>घृणा-स्त्री,जुगुप्सा
<eid>3900<syns>घृणा-स्त्री,करुणा
तृष्णे स्पृहापिपासे द्वे जुगुप्साकरुणे घृणे ॥ ५१ ॥
<LEND>
<L>1916<pc>
<eid>3901<syns>विपणि-स्त्री,वणिक्पथ
<eid>3902<syns>वारुणी-स्त्री,सुरा
<eid>3903<syns>वारुणी-स्त्री,प्रत्यञ्च्
वणिक्पथे च विपणिः सुरा प्रत्यक्च वारुणी ।
<LEND>
<L>1917<pc>
<eid>3904<syns>करेणु-स्त्री,इभी
<eid>3905<syns>करेणु-पुं,इभ
<eid>3906<syns>द्रविण-क्ली,बल
<eid>3907<syns>द्रविण-क्ली,धन
करेणुरिभ्यां स्त्री नेभे द्रविणं तु बलं धनम् ॥ ५२ ॥
<LEND>
<L>1918<pc>
<eid>3908<syns>शरण-क्ली,गृह
<eid>3909<syns>शरण-क्ली,रक्षितृ
<eid>3910<syns>श्रीपर्ण-क्ली,कमल
शरणं गृहरक्षित्रोः श्रीपर्णं कमलेऽपि च ।
<LEND>
<L>1919<pc>
<eid>3911<syns>तीक्ष्ण-क्ली,विष
<eid>3912<syns>तीक्ष्ण-क्ली,अभिमर
<eid>3913<syns>तीक्ष्ण-क्ली,लोह
<eid>3914<syns>तीक्ष्ण-त्रि,खर
विषाभिमरलोहेषु तीक्ष्णं क्लीबे खरे त्रिषु ॥ ५३ ॥
<LEND>
<L>1920<pc>
<eid>3915<syns>प्रमाण-क्ली,हेतु
<eid>3916<syns>प्रमाण-क्ली,मर्यादा
<eid>3917<syns>प्रमाण-क्ली,शास्त्र
<eid>3918<syns>प्रमाण-क्ली,इयत्ता
<eid>3919<syns>प्रमाण-क्ली,प्रमातृ
प्रमाणं हेतुमर्यादाशास्त्रेयत्ताप्रमातृषु ।
<LEND>
<L>1921<pc>
<eid>3920<syns>करण-क्ली,साधकतम-क्ली
<eid>3921<syns>करण-क्ली,क्षेत्र
<eid>3922<syns>करण-क्ली,गात्र
<eid>3923<syns>करण-क्ली,इन्द्रिय
करणं साधकतमं क्षेत्रगात्रेन्द्रियेष्वपि ॥ ५४ ॥
<LEND>
<L>1922<pc>
<eid>3924<syns>संसरण-क्ली,प्राण्युत्पाद
<eid>3925<syns>संसरण-क्ली,असंबाधचमूगति
<eid>3926<syns>संसरण-क्ली,घण्टापथ
<eid>3927<syns>समुद्गिरण-क्ली,वान्तान्न
<eid>3928<syns>समुद्गिरण-क्ली,उन्नय
प्राण्युत्पादे संसरणमसंबाधचमूगतौ ।
घण्टापथेऽथ वान्तान्ने समुद्गिरणमुन्नये ॥ ५५ ॥
<LEND>
<L>1923<pc>
<eid>3929<syns>विषाण-त्रि,पशुशृङ्ग
<eid>3930<syns>विषाण-त्रि,इभदन्त
अतस्त्रिषु विषाणं स्यात्पशुशृङ्गेभदन्तयोः ।
<LEND>
<L>1924<pc>
<eid>3931<syns>प्रवण-त्रि,क्रमनिम्नोर्वी
<eid>3932<syns>प्रवण-त्रि,प्रह्व
<eid>3933<syns>प्रवण-पुं,चतुष्पथ
प्रवणं क्रमनिम्नोर्व्यां प्रह्वे ना तु चतुष्पथे ॥ ५६ ॥
<LEND>
<L>1925<pc>
<eid>3934<syns>सङ्कीर्ण-त्रि,निचित
<eid>3935<syns>सङ्कीर्ण-त्रि,अशुद्ध
<eid>3936<syns>ईरिण-त्रि,शून्य
<eid>3937<syns>ईरिण-त्रि,ऊषर
सङ्कीर्णौ निचिताशुद्धाविरिणं शून्यमूषरम् ।
<LEND>
<L>1926<pc>
<eid>3938<syns>वरण-पुं,सेतु
<eid>3939<syns>वेणी-स्त्री,नदीभेद
<eid>3940<syns>वेणी-स्त्री,कचोच्चय
सेतौ च वरणो वेणी नदीभेदे कचोच्चये ।
<LEND>
<L>1927<pc>
<eid>3941<syns>विवस्वत्-पुं,देव
<eid>3942<syns>विवस्वत्-पुं,सूर्य
<eid>3943<syns>सरस्वत्-पुं,नदविशेष
<eid>3944<syns>सरस्वत्-पुं,अर्णव
देवसूर्यौ विवस्वन्तौ सरस्वन्तौ नदार्णवौ ॥ ५७ ॥
<LEND>
<L>1928<pc>
<eid>3945<syns>गरुत्मत्-पुं,पक्षिन्
<eid>3946<syns>गरुत्मत्-पुं,तार्क्ष्य
<eid>3947<syns>शकुन्त-पुं,भास
<eid>3948<syns>धूमकेतु-पुं,पक्षिन्
पक्षितार्क्ष्यौ गरुत्मन्तौ शकुन्तौ भासपक्षिणौ ।
<LEND>
<L>1929<pc>
<eid>3949<syns>धूमकेतु-पुं,अग्नि
<eid>3950<syns>धूमकेतु-पुं,उत्पात
<eid>3951<syns>जीमूत-पुं,मेघ
<eid>3952<syns>जीमूत-पुं,पर्वत
अग्न्युत्पातौ धूमकेतू जीमूतौ मेघपर्वतौ ॥ ५८ ॥
<LEND>
<L>1930<pc>
<eid>3953<syns>हस्त-पुं,पाणि
<eid>3954<syns>हस्त-पुं,नक्षत्र
<eid>3955<syns>मरुत्-पुं,पवन
<eid>3956<syns>मरुत्-पुं,अमर
हस्तौ तु पाणिनक्षत्रे मरुतौ पवनामरौ ।
<LEND>
<L>1931<pc>
<eid>3957<syns>यन्तृ-पुं,हस्तिपक
<eid>3958<syns>यन्तृ-पुं,सूत
<eid>3959<syns>भर्तृ-पुं,धातृ
<eid>3960<syns>भर्तृ-पुं,पोष्टृ
यन्ता हस्तिपके सूते भर्ता धातरि पोष्टरि ॥ ५९ ॥
<LEND>
<L>1932<pc>
<eid>3961<syns>पोत-पुं,यानपात्र
<eid>3962<syns>पोत-पुं,शिशु
<eid>3963<syns>प्रेत-पुं,प्राण्यन्तर
<eid>3964<syns>प्रेत-त्रि,मृत
यानपात्रे शिशौ पोतः प्रेतः प्राण्यन्तरे मृते ।
<LEND>
<L>1933<pc>
<eid>3965<syns>केतु-पुं,ग्रहभेद
<eid>3966<syns>केतु-पुं,ध्वज
<eid>3967<syns>सुत-पुं,पार्थिव
<eid>3968<syns>सुत-पुं,तनय
ग्रहभेदे ध्वजे केतुः पार्थिवे तनये सुतः ॥ ६० ॥
<LEND>
<L>1934<pc>
<eid>3969<syns>स्थपति-पुं,कारुभेद
<eid>3970<syns>भूभृत्-पुं,भूमिधर
<eid>3971<syns>भूभृत्-पुं,नृप
स्थपतिः कारुभेदेऽपि भूभृद्भूमिधरे नृपे ।
<LEND>
<L>1935<pc>
<eid>3972<syns>मूर्धाभिषिक्त-पुं,भूप
<eid>3973<syns>ऋतु-पुं,स्त्रीकुसुम
मूर्धाभिषिक्तो भूपेऽपि ऋतुः स्त्रीकुसुमेऽपि च ॥ ६१ ॥
<LEND>
<L>1936<pc>
<eid>3974<syns>अजित-पुं,विष्णु
<eid>3975<syns>अजित-पुं,विष्णु
<eid>3976<syns>सूत-पुं,त्वष्टृ
<eid>3977<syns>सूत-पुं,सारथि
विष्णावप्यजिताव्यक्तौ सूतस्त्वष्टरि सारथौ ।
<LEND>
<L>1937<pc>
<eid>3978<syns>व्यक्त-त्रि,प्राज्ञ
<eid>3979<syns>दृष्टान्त-पुं,शास्त्र
<eid>3980<syns>दृष्टान्त-पुं,निदर्शन
व्यक्तः प्राज्ञेऽपि दृष्टान्तावुभौ शास्त्रनिदर्शने ॥ ६२ ॥
<LEND>
<L>1938<pc>
<eid>3981<syns>क्षत्तृ-पुं,सारथि
<eid>3982<syns>क्षत्तृ-पुं,द्वाःस्थ
<eid>3983<syns>क्षत्तृ-पुं,ज्ञातिविशेष
क्षत्ता स्यात्सारथौ द्वाःस्थे क्षत्रियायां च शूद्रजे ।
<LEND>
<L>1939<pc>
<eid>3984<syns>वृत्तान्त-पुं,प्रकरण
<eid>3985<syns>वृत्तान्त-पुं,प्रकार
<eid>3986<syns>वृत्तान्त-पुं,कार्त्स्न्य
<eid>3987<syns>वृत्तान्त-पुं,वार्ता
वृत्तान्तः स्यात्प्रकरणे प्रकारे कार्त्स्न्यवार्तयोः ॥ ६३ ॥
<LEND>
<L>1940<pc>
<eid>3988<syns>आनर्त-पुं,समर
<eid>3989<syns>आनर्त-पुं,नृत्यस्थान
<eid>3990<syns>आनर्त-पुं,नीवृद्विशेष
आनर्तः समरे नृत्यस्थाननीवृद्विशेषयोः ।
<LEND>
<L>1941<pc>
<eid>3991<syns>कृतान्त-पुं,यम
<eid>3992<syns>कृतान्त-पुं,सिद्धान्त
<eid>3993<syns>कृतान्त-पुं,दैव
<eid>3994<syns>कृतान्त-पुं,अकुशलकर्मन्
कृतान्तो यमसिद्धान्तदैवाकुशलकर्मसु ॥ ६४ ॥
<LEND>
<L>1942<pc>
<eid>3995<syns>धातु-पुं,श्लेष्मादि
<eid>3996<syns>धातु-पुं,रसादि
<eid>3997<syns>धातु-पुं,रक्तादि
<eid>3998<syns>धातु-पुं,महाभूत
<eid>3999<syns>धातु-पुं,महाभूतगुण
<eid>4000<syns>धातु-पुं,इन्द्रिय
<eid>4001<syns>कृतान्त-पुं,अश्मविकृति
<eid>4002<syns>कृतान्त-पुं,शब्दयोनि
श्लेष्मादि रसरक्तादि महाभूतानि तद्गुणाः ।
इन्द्रियाण्यश्मविकृतिः शब्दयोनिश्च धातवः ॥ ६५ ॥
<LEND>
<L>1943<pc>
<eid>4003<syns>शुद्धान्त-पुं,कक्षान्तर
<eid>4004<syns>शुद्धान्त-पुं,नृपासर्वगोचर
कक्षान्तरेऽपि शुद्धान्तो नृपस्यासर्वगोचरे ।
<LEND>
<L>1944<pc>
<eid>4005<syns>शक्ति-स्त्री,कासू
<eid>4006<syns>शक्ति-स्त्री,सामर्थ्य
<eid>4007<syns>मूर्ति-स्त्री,काठिन्य
<eid>4008<syns>मूर्ति-स्त्री,काया
कासूसामर्थ्ययोः शक्तिर्मूर्तिः काठिन्यकाययोः ॥ ६६ ॥
<LEND>
<L>1945<pc>
<eid>4009<syns>व्रतति-स्त्री,विस्तार
<eid>4010<syns>व्रतति-स्त्री,वल्ली
<eid>4011<syns>वसती-स्त्री,रात्रि
<eid>4012<syns>वसती-स्त्री,वेश्मन्
विस्तारवल्ल्योर्व्रततिर्वसती रात्रिवेश्मनोः ।
<LEND>
<L>1946<pc>
<eid>4013<syns>अपचिति-स्त्री,क्षय
<eid>4014<syns>अपचिति-स्त्री,अर्चा
<eid>4015<syns>साति-स्त्री,दान
<eid>4016<syns>साति-स्त्री,अवसान
क्षयार्चयोरपचितिः सातिर्दानावसानयोः ॥ ६७ ॥
<LEND>
<L>1947<pc>
<eid>4017<syns>अर्ति-स्त्री,पीडा
<eid>4018<syns>अर्ति-स्त्री,धनुष्कोटि
<eid>4019<syns>जाति-स्त्री,सामान्य
<eid>4020<syns>जाति-स्त्री,जन्मन्
आर्तिः पीडा धनुष्कोट्योर्जातिः सामान्यजन्मनोः ।
<LEND>
<L>1948<pc>
<eid>4021<syns>रीति-स्त्री,प्रचार
<eid>4022<syns>रीति-स्त्री,स्यन्द
<eid>4023<syns>ईति-स्त्री,डिम्ब
<eid>4024<syns>ईति-स्त्री,प्रवास
प्रचारस्यन्दयो रीतिरीतिर्डिम्बप्रवासयोः ॥ ६८ ॥
<LEND>
<L>1949<pc>
<eid>4025<syns>प्राप्ति-स्त्री,उदय
<eid>4026<syns>प्राप्ति-स्त्री,अधिगम
<eid>4027<syns>त्रेता-स्त्री,अग्नित्रय
<eid>4028<syns>त्रेता-स्त्री,युग
उदयेऽधिगमे प्राप्तिस्त्रेता त्वग्नित्रये युगे ।
<LEND>
<L>1950<pc>
<eid>4029<syns>महती-स्त्री,वीणाभेद
<eid>4030<syns>भूति-स्त्री,भस्मन्
<eid>4031<syns>भूति-स्त्री,सम्पद्
वीणाभेदेऽपि महती भूतिर्भस्मनि सम्पदि ॥ ६९ ॥
<LEND>
<L>1951<pc>
<eid>4032<syns>भोगवती-स्त्री,नागनदी
<eid>4033<syns>भोगवती-स्त्री,नागनगरी
<eid>4034<syns>समिति-स्त्री,सङ्गर
<eid>4035<syns>समिति-स्त्री,सङ्ग
<eid>4036<syns>समिति-स्त्री,सभा
<eid>4037<syns>क्षिति-स्त्री,क्षय
<eid>4038<syns>क्षिति-स्त्री,आवास
नदीनगर्योर्नागानां भोगवत्यथ सङ्गरे ।
सङ्गे सभायां समितिः क्षयावासावपि क्षितिः ॥ ७० ॥
<LEND>
<L>1952<pc>
<eid>4039<syns>हेति-स्त्री,रव्यर्चिस्
<eid>4040<syns>हेति-स्त्री,शस्त्र
<eid>4041<syns>हेति-स्त्री,वह्निज्वाला
रवेरर्चिश्च शस्त्रं च वह्निज्वाला च हेतयः ।
<LEND>
<L>1953<pc>
<eid>4042<syns>जगती-स्त्री,जगत्
<eid>4043<syns>जगती-स्त्री,छन्दोविशेष
<eid>4044<syns>जगती-स्त्री,क्षिति
जगती जगति च्छन्दोविशेषेऽपि क्षितावपि ॥ ७१ ॥
<LEND>
<L>1954<pc>
<eid>4045<syns>पङ्क्ति-स्त्री,छन्दस्
<eid>4046<syns>पङ्क्ति-स्त्री,दशम
<eid>4047<syns>आयति-स्त्री,प्रभाव
पङ्क्तिश्छन्दोऽपि दशमं स्यात्प्रभावेऽपि चायतिः ।
<LEND>
<L>1955<pc>
<eid>4048<syns>पत्ति-स्त्री,गति
<eid>4049<syns>पक्षति-स्त्री,पक्षमूल
<eid>4050<syns>पक्षति-स्त्री,पक्षमूल
पत्तिर्गतौ च मूले तु पक्षतिः पक्षभेदयोः ॥ ७२ ॥
<LEND>
<L>1956<pc>
<eid>4051<syns>प्रकृति-स्त्री,योनि
<eid>4052<syns>प्रकृति-स्त्री,लिङ्ग
<eid>4053<syns>वृत्ति-स्त्री,कैशिक्यादि
प्रकृतिर्योनिलिङ्गे च कैशिक्याद्याश्च वृत्तयः ।
<LEND>
<L>1957<pc>
<eid>4054<syns>सिकता-स्त्रीब,वालुका
<eid>4055<syns>श्रुति-स्त्री,वेद
<eid>4056<syns>श्रुति-स्त्री,श्रवस्
सिकताः स्युर्वालुकापि वेदे श्रवसि च श्रुतिः ॥ ७३ ॥
<LEND>
<L>1958<pc>
<eid>4057<syns>वनिता-स्त्री,जनितात्यर्थानुरागा
<eid>4058<syns>वनिता-स्त्री,योषित्
वनिता जनितात्यर्थानुरागायां च योषिति ।
<LEND>
<L>1959<pc>
<eid>4059<syns>गुप्ति-स्त्री,क्षितिव्युदास
<eid>4060<syns>धृति-स्त्री,धारण
<eid>4061<syns>धृति-स्त्री,धैर्य
गुप्तिः क्षितिव्युदासेऽपि धृतिर्धारणधैर्ययोः ॥ ७४ ॥
<LEND>
<L>1960<pc>
<eid>4062<syns>बृहती-स्त्री,क्षुद्रवार्ताकी
<eid>4063<syns>बृहती-स्त्री,छन्दोभेद
<eid>4064<syns>बृहती-स्त्री,महती
बृहती क्षुद्रवार्ताकीच्छन्दोभेदे महत्यपि ।
<LEND>
<L>1961<pc>
<eid>4065<syns>वासिता-स्त्री,स्त्री
<eid>4066<syns>वासिता-स्त्री,करिणी
<eid>4067<syns>वार्ता-स्त्री,वृत्ति
<eid>4068<syns>वार्ता-स्त्री,जनश्रुति
वासिता स्त्रीकरिण्योश्च वार्ता वृत्तौ जनश्रुतौ ॥ ७५ ॥
<LEND>
<L>1962<pc>
<eid>4069<syns>वार्त-क्ली,फल्गु
<eid>4070<syns>वार्त-त्रि,अरोग
<eid>4071<syns>घृत-क्ली,अप्
<eid>4072<syns>अमृत-क्ली,अप्
वार्तं फल्गुन्यरोगे च त्रिष्वप्सु च घृतामृते ।
<LEND>
<L>1963<pc>
<eid>4073<syns>कलधौत-क्ली,रूप्य
<eid>4074<syns>कलधौत-क्ली,हेमन्
<eid>4075<syns>निमित्त-क्ली,हेतु
<eid>4076<syns>निमित्त-क्ली,लक्ष्मन्
कलधौतं रूप्यहेम्नोर्निमित्तं हेतुलक्ष्मणोः ॥ ७६ ॥
<LEND>
<L>1964<pc>
<eid>4077<syns>श्रुत-क्ली,शास्त्र
<eid>4078<syns>श्रुत-क्ली,अवधृत
<eid>4079<syns>कृत-क्ली,युग
<eid>4080<syns>कृत-क्ली,पर्याप्त
श्रुतं शास्त्रावधृतयोर्युगपर्याप्तयोः कृतम् ।
<LEND>
<L>1965<pc>
<eid>4081<syns>अत्याहित-क्ली,महाभीति
<eid>4082<syns>अत्याहित-क्ली,जीवानपेक्षिकर्मन्
अत्याहितं महाभीतिः कर्म जीवानपेक्षि च ॥ ७७ ॥
<LEND>
<L>1966<pc>
<eid>4083<syns>भूत-क्ली,युक्त
<eid>4084<syns>भूत-क्ली,क्ष्मादि
<eid>4085<syns>भूत-क्ली,प्राणिन्
<eid>4086<syns>भूत-क्ली,अतीत
<eid>4087<syns>भूत-त्रि,सम
युक्ते क्ष्मादावृते भूतं प्राण्यतीते समे त्रिषु ।
<LEND>
<L>1967<pc>
<eid>4088<syns>वृत्त-क्ली,पद्य
<eid>4089<syns>वृत्त-क्ली,चरित्र
<eid>4090<syns>वृत्त-त्रि,अतीत
<eid>4091<syns>वृत्त-त्रि,दृढनिस्तल
वृत्तं पद्ये चरित्रे त्रिष्वतीते दृढनिस्तले ॥ ७८ ॥
<LEND>
<L>1968<pc>
<eid>4092<syns>महत्-क्ली,राज्य
<eid>4093<syns>अवगीत-क्ली,जन्य
<eid>4094<syns>अवगीत-त्रि,गर्हित
महद्राज्यं चावगीतं जन्ये स्याद्गर्हिते त्रिषु ।
<LEND>
<L>1969<pc>
<eid>4095<syns>श्वेत-क्ली,रूप्य
<eid>4096<syns>रजत-क्ली,हेमन्
<eid>4097<syns>रजत-क्ली,रूप्य
<eid>4098<syns>रजत-त्रि,सित
श्वेतं रूप्येऽपि रजतं हेम्नि रूप्ये सिते त्रिषु ॥ ७९ ॥
<LEND>
<L>1970<pc>
<eid>4099<syns>जगत्-त्रि,इङ्ग
<eid>4100<syns>रक्त-त्रि,नील्यादिराग्
त्रिष्वितो जगदिङ्गेऽपि रक्तं नील्यादिरागि च ।
<LEND>
<L>1971<pc>
<eid>4101<syns>अवदात-त्रि,सित
<eid>4102<syns>अवदात-त्रि,पीत
<eid>4103<syns>अवदात-त्रि,शुद्ध
<eid>4104<syns>सित-त्रि,बद्ध
<eid>4105<syns>सित-त्रि,अर्जुन
अवदातः सिते पीते शुद्धे बद्धार्जुनौ सितौ ॥ ८० ॥
<LEND>
<L>1972<pc>
<eid>4106<syns>अभिनीत-त्रि,युक्त
<eid>4107<syns>अभिनीत-त्रि,अतिसंस्कृत
<eid>4108<syns>अभिनीत-त्रि,अमर्षिन्
<eid>4109<syns>संस्कृत-त्रि,कृत्रिम
<eid>4110<syns>संस्कृत-त्रि,लक्षणोपेत
<eid>4111<syns>अनन्त-त्रि,अनवधि
युक्तेऽतिसंस्कृतेऽमर्षिण्यभिनीतोऽथ संस्कृतम् ।
कृत्रिमे लक्षणोपेतेऽप्यनन्तोऽनवधावपि ॥ ८१ ॥
<LEND>
<L>1973<pc>
<eid>4112<syns>प्रतीत-त्रि,ख्यात
<eid>4113<syns>प्रतीत-त्रि,प्रतीत
<eid>4114<syns>अभिजात-त्रि,कुलज
<eid>4115<syns>अभिजात-त्रि,बुध
ख्याते हृष्टे प्रतीतोऽभिजातस्तु कुलजे बुधे ।
<LEND>
<L>1974<pc>
<eid>4116<syns>विविक्त-त्रि,पूत
<eid>4117<syns>विविक्त-त्रि,विजन
<eid>4118<syns>मूर्छित-त्रि,मूढ
<eid>4119<syns>मूर्छित-त्रि,सोच्छ्रय
विविक्तौ पूतविजनौ मूर्छितौ मूढसोच्छ्रयौ ॥ ८२ ॥
<LEND>
<L>1975<pc>
<eid>4120<syns>शुक्त-त्रि,अम्ल
<eid>4121<syns>शुक्त-त्रि,परुष
<eid>4122<syns>शिति-त्रि,धवल
<eid>4123<syns>शिति-त्रि,मेचक
द्वौ चाम्लपरुषौ शुक्तौ शिती धवलमेचकौ ।
<LEND>
<L>1976<pc>
<eid>4124<syns>सत्-त्रि,सत्य
<eid>4125<syns>सत्-त्रि,साधु
<eid>4126<syns>सत्-त्रि,विद्यमान
<eid>4127<syns>सत्-त्रि,प्रशस्त
<eid>4128<syns>सत्-त्रि,अभ्यर्हित
सत्ये साधौ विद्यमाने प्रशस्तेऽभ्यर्हिते च सत् ॥ ८३ ॥
<LEND>
<L>1977<pc>
<eid>4129<syns>पुरस्कृत-त्रि,पूजित
<eid>4130<syns>पुरस्कृत-त्रि,अरात्यभियुक्त
<eid>4131<syns>पुरस्कृत-त्रि,अग्रतःकृत
पुरस्कृतः पूजितेऽरात्यभियुक्तेऽग्रतः कृते ।
<LEND>
<L>1978<pc>
<eid>4132<syns>निवात-त्रि,आश्रय
<eid>4133<syns>निवात-त्रि,अवात
<eid>4134<syns>निवात-त्रि,शस्त्राभेद्यवर्मन्
निवातावाश्रयावातौ शस्त्राभेद्यं च वर्म यत् ॥ ८४ ॥
<LEND>
<L>1979<pc>
<eid>4135<syns>उच्छ्रित-त्रि,जात
<eid>4136<syns>उच्छ्रित-त्रि,उन्नद्ध
<eid>4137<syns>उच्छ्रित-त्रि,प्रवृद्ध
<eid>4138<syns>उत्थित-त्रि,वृद्धिमत्
<eid>4139<syns>उत्थित-त्रि,प्रद्योत
<eid>4140<syns>उत्थित-त्रि,उत्पन्न
<eid>4141<syns>आदृत-त्रि,सादर
<eid>4142<syns>आदृत-त्रि,अर्चित
जातोन्नद्धप्रवृद्धाः स्युरुच्छ्रिता उत्थितास्त्वमी ।
वृद्धिमत्प्रोद्यतोत्पन्ना आदृतौ सादरार्चितौ ॥ ८५ ॥
<LEND>
<L>1980<pc>
<eid>4143<syns>अर्थ-पुं,अभधेय
<eid>4144<syns>अर्थ-पुं,रै
<eid>4145<syns>अर्थ-पुं,वस्तु
<eid>4146<syns>अर्थ-पुं,प्रयोजन
<eid>4147<syns>अर्थ-पुं,निवृत्ति
अर्थोऽभिधेयरैवस्तुप्रयोजननिवृत्तिषु ।
<LEND>
<L>1981<pc>
<eid>4148<syns>तीर्थ-क्ली,निपान
<eid>4149<syns>तीर्थ-क्ली,आगम
<eid>4150<syns>तीर्थ-क्ली,ऋषिजुष्टजल
<eid>4151<syns>तीर्थ-क्ली,गुरु
निपानागमयोस्तीर्थमृषिजुष्टे जले गुरौ ॥ ८६ ॥
<LEND>
<L>1982<pc>
<eid>4152<syns>समर्थ-त्रि,शक्तिस्थ
<eid>4153<syns>समर्थ-त्रि,सम्बद्धार्थ
<eid>4154<syns>समर्थ-त्रि,हित
<eid>4155<syns>दशमीस्थ-पुं,क्षीणराग
<eid>4156<syns>दशमीस्थ-पुं,वृद्ध
<eid>4157<syns>वीथी-स्त्री,पदवी
समर्थस्त्रिषु शक्तिस्थे सम्बद्धार्थे हितेऽपि च ।
दशमीस्थौ क्षीणरागवृद्धौ वीथी पदव्यपि ॥ ८७ ॥
<LEND>
<L>1983<pc>
<eid>4158<syns>आस्था-स्त्री,आस्थानी
<eid>4159<syns>आस्था-स्त्री,यत्न
<eid>4160<syns>प्रस्थ-पुंक्ली,सानु
<eid>4161<syns>प्रस्थ-पुंक्ली,मान
आस्थानीयत्नयोरास्था प्रस्थोऽस्त्री सानुमानयोः ।
<LEND>
<L>1984<pc>
<eid>4162<syns>ग्रन्थ-पुं,शास्त्र
<eid>4163<syns>ग्रन्थ-पुं,द्रविण
<eid>4164<syns>संस्था-स्त्री,आधार
<eid>4165<syns>संस्था-स्त्री,स्थिति
<eid>4166<syns>संस्था-स्त्री,मृति
शास्त्रद्रविणयोर्ग्रन्थः संस्थाधारे स्थितौ मृतौ ।
<LEND>
<L>1985<pc>
<eid>4167<syns>छन्द-पुं,अभिप्राय
<eid>4168<syns>छन्द-पुं,वश
<eid>4169<syns>अब्द-पुं,जीमूत
<eid>4170<syns>अब्द-पुं,वत्सर
अभिप्रायवशौ छन्दावब्दौ जीमूतवत्सरौ ॥ ८८ ॥
<LEND>
<L>1986<pc>
<eid>4171<syns>अपवाद-पुं,निन्दा
<eid>4172<syns>अपवाद-पुं,आज्ञा
<eid>4173<syns>दायाद-पुं,सुत
<eid>4174<syns>दायाद-पुं,बान्धव
अपवादौ तु निन्दाज्ञे दायादौ सुतबान्धवौ ।
<LEND>
<L>1987<pc>
<eid>4175<syns>पाद-पुं,रश्मि
<eid>4176<syns>पाद-पुं,अङ्घ्रि
<eid>4177<syns>पाद-पुं,तुर्यांश
<eid>4178<syns>तमोनुद्-पुं,चन्द्र
<eid>4179<syns>तमोनुद्-पुं,अग्नि
<eid>4180<syns>तमोनुद्-पुं,अर्क
पादा रश्म्यङ्घ्रितुर्यांशाश्चन्द्राग्न्यर्कास्तमोनुदः ॥ ८९ ॥
<LEND>
<L>1988<pc>
<eid>4181<syns>निर्वाद-पुं,जनवाद
<eid>4182<syns>शाद-पुं,जम्बाल
<eid>4183<syns>शाद-पुं,शष्प
निर्वादो जनवादेऽपि शादो जम्बालशष्पयोः ।
<LEND>
<L>1989<pc>
<eid>4184<syns>आक्रन्द-पुं,आराव
<eid>4185<syns>आक्रन्द-पुं,रुदित
<eid>4186<syns>आक्रन्द-पुं,दारुणरण
आरावे रुदिते त्रातर्याक्रन्दो दारुणे रणे ॥ ९० ॥
<LEND>
<L>1990<pc>
<eid>4187<syns>प्रसाद-पुं,अनुराग
<eid>4188<syns>सूद-त्रि,व्यञ्जन
स्यात्प्रसादोऽनुरागेऽपि सूदः स्याद्व्यञ्जनेऽपि च ।
<LEND>
<L>1991<pc>
<eid>4189<syns>गोविन्द-पुं,गोष्ठाध्यक्ष
<eid>4190<syns>आमोद-पुं,हर्ष
<eid>4191<syns>मद-पुं,हर्ष
गोष्ठाध्यक्षेऽपि गोविन्दो हर्षेऽप्यामोदवन्मदः ॥ ९१ ॥
<LEND>
<L>1992<pc>
<eid>4192<syns>ककुद-पुंक्ली,प्राधान्य
<eid>4193<syns>ककुद-पुंक्ली,राजलिङ्ग
<eid>4194<syns>ककुद-पुंक्ली,वृषाङ्ग
प्राधान्ये राजलिङ्गे च वृषाङ्गे ककुदोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>1993<pc>
<eid>4195<syns>संविद्-स्त्री,ज्ञान
<eid>4196<syns>संविद्-स्त्री,सम्भाषा
<eid>4197<syns>संविद्-स्त्री,क्रियाकार
<eid>4198<syns>संविद्-स्त्री,आजि
<eid>4199<syns>संविद्-स्त्री,नामन्
स्त्री संविज्ज्ञानसंभाषाक्रियाकाराजिनामसु ॥ ९२ ॥
<LEND>
<L>1994<pc>
<eid>4200<syns>उपनिषद्-स्त्री,धर्म
<eid>4201<syns>उपनिषद्-स्त्री,रहस्
<eid>4202<syns>शरद्-स्त्री,ऋतुभेद
<eid>4203<syns>शरद्-स्त्री,वत्सर
धर्मे रहस्युपनिषत्स्यादृतौ वत्सरे शरत् ।
<LEND>
<L>1995<pc>
<eid>4204<syns>पद-क्ली,व्यवसिति
<eid>4205<syns>पद-क्ली,त्राण
<eid>4206<syns>पद-क्ली,स्थान
<eid>4207<syns>पद-क्ली,लक्ष्मन्
<eid>4208<syns>पद-क्ली,अङ्घ्रि
<eid>4209<syns>पद-क्ली,वस्तु
पदं व्यवसितित्राणस्थानलक्ष्माङ्घ्रिवस्तुषु ॥ ९३ ॥
<LEND>
<L>1996<pc>
<eid>4210<syns>गोष्पद-क्ली,सेवित
<eid>4211<syns>गोष्पद-क्ली,मान
<eid>4212<syns>आस्पद-क्ली,प्रतिष्ठा
<eid>4213<syns>आस्पद-क्ली,कृत्य
गोष्पदं सेविते माने प्रतिष्ठा कृत्यमास्पदम् ।
<LEND>
<L>1997<pc>
<eid>4214<syns>स्वादु-त्रि,इष्ट
<eid>4215<syns>स्वादु-त्रि,मधुर
<eid>4216<syns>मृदु-त्रि,अतीक्ष्ण
<eid>4217<syns>मृदु-त्रि,कोमल
त्रिष्विष्टमधुरौ स्वादू मृदू चातीक्ष्णकोमलौ ॥ ९४ ॥
<LEND>
<L>1998<pc>
<eid>4218<syns>मन्द-त्रि,मूढ
<eid>4219<syns>मन्द-त्रि,अल्प
<eid>4220<syns>मन्द-त्रि,अपटु
<eid>4221<syns>मन्द-त्रि,निर्भाग्य
<eid>4222<syns>शारद-त्रि,प्रत्यग्र
<eid>4223<syns>शारद-त्रि,अप्रतिभ
<eid>4224<syns>विशारद-त्रि,विद्वस्
<eid>4225<syns>विशारद-त्रि,सुप्रगल्भ
मूढाल्पापटुनिर्भाग्या मन्दाः स्युर्द्वौ तु शारदौ ।
प्रत्यग्राप्रतिभौ विद्वत्सुप्रगल्भौ विशारदौ ॥ ९५ ॥
<LEND>
<L>1999<pc>
<eid>4226<syns>न्यग्रोध-पुं,व्याम
<eid>4227<syns>न्यग्रोध-पुं,वट
<eid>4228<syns>उत्सेध-पुं,काय
<eid>4229<syns>उत्सेध-पुं,उन्नति
व्यामो वटश्च न्यग्रोधावुत्सेधः काय उन्नतिः ।
<LEND>
<L>2000<pc>
<eid>4230<syns>विवध-पुं,पर्याहार
<eid>4231<syns>विवध-पुं,मार्ग
<eid>4232<syns>वीवध-पुं,पर्याहार
<eid>4233<syns>वीवध-पुं,मार्ग
पर्याहारश्च मार्गश्च विवधौ वीवधौ च तौ ॥ ९६ ॥
<LEND>
<L>2001<pc>
<eid>4234<syns>परिधि-पुं,यज्ञियतरुशाखा
<eid>4235<syns>परिधि-पुं,उपसूर्यक
परिधिर्यज्ञियतरोः शाखायामुपसूर्यके ।
<LEND>
<L>2002<pc>
<eid>4236<syns>आधि-पुं,बन्धक
<eid>4237<syns>आधि-पुं,व्यसन
<eid>4238<syns>आधि-पुं,चेतःपीडा
<eid>4239<syns>आधि-पुं,अधिष्ठान
बन्धकं व्यसनं चेतःपीडाधिष्ठानमाधयः ॥ ९७ ॥
<LEND>
<L>2003<pc>
<eid>4240<syns>समाधि-पुं,समर्थन
<eid>4241<syns>समाधि-पुं,नीवाक
<eid>4242<syns>समाधि-पुं,नियम
स्युः समर्थननीवाकनियमाश्च समाधयः ।
<LEND>
<L>2004<pc>
<eid>4243<syns>अनुबन्ध-पुं,दोषोत्पाद
<eid>4244<syns>अनुबन्ध-पुं,प्रकृत्यादिविनश्वर
<eid>4245<syns>अनुबन्ध-पुं,मुख्यानुयायिन्
<eid>4246<syns>अनुबन्ध-पुं,शिशु
<eid>4247<syns>अनुबन्ध-पुं,प्रकृतानुवर्तन
दोषोत्पादेऽनुबन्धः स्यात्प्रकृतस्यादिविनश्वरे ॥ ९८ ॥
मुख्यानुयायिनि शिशौ प्रकृतस्यानुवर्तने ।
<LEND>
<L>2005<pc>
<eid>4248<syns>विधु-पुं,विष्णु
<eid>4249<syns>विधि-पुं,चन्द्रमस्
<eid>4250<syns>अवधि-पुं,परिच्छेद
<eid>4251<syns>अवधि-पुं,बिल
विधुर्विष्णौ चन्द्रमसि परिच्छेदे बिलेऽवधिः ॥ ९९ ॥
<LEND>
<L>2006<pc>
<eid>4252<syns>विधि-पुं,विधान
<eid>4253<syns>विधि-पुं,दैव
<eid>4254<syns>प्रणिधि-पुं,प्रार्थन
<eid>4255<syns>प्रणिधि-पुं,चर
विधिर्विधाने दैवेऽपि प्रणिधिः प्रार्थने चरे ।
<LEND>
<L>2007<pc>
<eid>4256<syns>बुध-पुं,पण्डित
<eid>4257<syns>वृद्ध-पुं,पण्डित
<eid>4258<syns>स्कन्ध-पुं,समुदय
बुधवृद्धौ पण्डितेऽपि स्कन्धः समुदयेऽपि च ॥ १०० ॥
<LEND>
<L>2008<pc>
<eid>4259<syns>सिन्धु-पुं,नदविशेष
<eid>4260<syns>सिन्धु-पुं,अब्धि
<eid>4261<syns>सिन्धु-स्त्री,सरित्
देशे नदविशेषेऽब्धौ सिन्धुर्ना सरिति स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>2009<pc>
<eid>4262<syns>विधा-स्त्री,विधि
<eid>4263<syns>विधा-स्त्री,प्रकार
<eid>4264<syns>साधु-त्रि,रम्य
विधा विधौ प्रकारे च साधू रम्येऽपि च त्रिषु ॥ १०१ ॥
<LEND>
<L>2010<pc>
<eid>4265<syns>वधू-स्त्री,जाया
<eid>4266<syns>वधू-स्त्री,स्नुषा
<eid>4267<syns>वधू-स्त्री,स्त्री
<eid>4268<syns>सुधा-स्त्री,लेप
<eid>4269<syns>सुधा-स्त्री,अमृत
<eid>4270<syns>सुधा-स्त्री,स्नुही
वधूर्जाया स्नुषा स्त्री च सुधा लेपोऽमृतं स्नुही ।
<LEND>
<L>2011<pc>
<eid>4271<syns>सन्धा-स्त्री,प्रतिज्ञा
<eid>4272<syns>सन्धा-स्त्री,मर्यादा
<eid>4273<syns>श्रद्धा-स्त्री,सम्प्रत्यय
<eid>4274<syns>श्रद्धा-स्त्री,स्पृहा
सन्धा प्रतिज्ञा मर्यादा श्रद्धासम्प्रत्ययः स्पृहा ॥ १०२ ॥
<LEND>
<L>2012<pc>
<eid>4275<syns>मधु-क्ली,मद्य
<eid>4276<syns>मधु-क्ली,पुष्परस
<eid>4277<syns>मधु-क्ली,क्षौद्र
<eid>4278<syns>अन्ध-क्ली,तमस्
मधु मद्ये पुष्परसे क्षौद्रेऽप्यन्धं तमस्यपि ।
<LEND>
<L>2013<pc>
<eid>4279<syns>समुन्नद्ध-त्रि,पण्डितम्मन्य
<eid>4280<syns>समुन्नद्ध-त्रि,गर्वित
अतस्त्रिषु समुन्नद्धौ पण्डितम्मन्यगर्वितौ ॥ १०३ ॥
<LEND>
<L>2014<pc>
<eid>4281<syns>ब्रह्मबन्धु-पुं,अधिक्षेप
<eid>4282<syns>ब्रह्मबन्धु-पुं,निर्देश
<eid>4283<syns>अवष्टब्ध-त्रि,अवलम्बित
<eid>4284<syns>अवष्टब्ध-त्रि,अविदूर
<eid>4285<syns>प्रसिद्ध-त्रि,ख्यात
<eid>4286<syns>प्रसिद्ध-त्रि,भूषित
ब्रह्मबन्धुरधिक्षेपे निर्देशेऽथावलम्बितः ।
अविदूरोऽप्यवष्टब्धः प्रसिद्धौ ख्यातभूषितौ ॥ १०४ ॥
<LEND>
<L>2015<pc>
<eid>4287<syns>चित्रभानु-पुं,सूर्य
<eid>4288<syns>चित्रभानु-पुं,वह्नि
<eid>4289<syns>भानु-पुं,रश्मि
<eid>4290<syns>भानु-पुं,दिवाकर
सूर्यवह्नी चित्रभानू भानू रश्मिदिवाकरौ ।
<LEND>
<L>2016<pc>
<eid>4291<syns>भूतात्मन्-पुं,धातृ
<eid>4292<syns>भूतात्मन्-पुं,देह
<eid>4293<syns>पृथग्जन-पुं,मूर्ख
<eid>4294<syns>पृथग्जन-पुं,नीच
भूतात्मानौ धातृदेहौ मूर्खनीचौ पृथग्जनौ ॥ १०५ ॥
<LEND>
<L>2017<pc>
<eid>4295<syns>ग्रावन्-पुं,शैल
<eid>4296<syns>ग्रावन्-पुं,पाषाण
<eid>4297<syns>पत्रिन्-पुं,शर
<eid>4298<syns>पत्रिन्-पुं,पक्षिन्
ग्रावाणौ शैलपाषाणौ पत्रिणौ शरपक्षिणौ ।
<LEND>
<L>2018<pc>
<eid>4299<syns>शिखरिन्-पुं,तरु
<eid>4300<syns>शिखरिन्-पुं,शैल
<eid>4301<syns>शिखिन्-पुं,वह्नि
<eid>4302<syns>शिखिन्-पुं,बर्हिन्
तरुशैलौ शिखरिणौ शिखिनौ वह्निबर्हिणौ ॥ १०६ ॥
<LEND>
<L>2019<pc>
<eid>4303<syns>प्रतियत्न-पुं,लिप्सा
<eid>4304<syns>प्रतियत्न-पुं,उपग्रह
<eid>4305<syns>सादिन्-पुं,सारथि
<eid>4306<syns>सादिन्-पुं,हयारोह
<eid>4307<syns>वाजिन्-पुं,अश्व
<eid>4308<syns>वाजिन्-पुं,इषु
<eid>4309<syns>वाजिन्-पुं,पक्षिन्
प्रतियत्नावुभौ लिप्सोपग्रहावथ सादिनौ ।
द्वौ सारथिहयारोहौ वाजिनोऽश्वेषुपक्षिणः ॥ १०७ ॥
<LEND>
<L>2020<pc>
<eid>4310<syns>अभिजन-पुं,कुल
<eid>4311<syns>अभिजन-पुं,जन्मभूमि
<eid>4312<syns>हायन-पुं,वर्ष
<eid>4313<syns>हायन-पुं,अर्चिस्
<eid>4314<syns>हायन-पुं,व्रीहिभेद
<eid>4315<syns>विरोचन-पुं,चन्द्र
<eid>4316<syns>विरोचन-पुं,अग्नि
<eid>4317<syns>विरोचन-पुं,अर्क
कुलेऽप्यभिजनो जन्मभूम्यामप्यथ हायनाः ।
वर्षार्चिर्व्रीहिभेदाश्च चन्द्राग्न्यर्का विरोचनाः ॥ १०८ ॥
<LEND>
<L>2021<pc>
<eid>4318<syns>वृजिन-पुं,केश
<eid>4319<syns>विश्वकर्मन्-पुं,अर्क
<eid>4320<syns>विश्वकर्मन्-पुं,सुरशिल्पिन्
केशेऽपि वृजिनो विश्वकर्मार्कसुरशिल्पिनोः ।
<LEND>
<L>2022<pc>
<eid>4321<syns>आत्मन्-पुं,यत्न
<eid>4322<syns>आत्मन्-पुं,धृति
<eid>4323<syns>आत्मन्-पुं,बुद्धि
<eid>4324<syns>आत्मन्-पुं,स्वभाव
<eid>4325<syns>आत्मन्-पुं,ब्रह्मन्
<eid>4326<syns>आत्मन्-पुं,वर्ष्मन्
आत्मा यत्नो धृतिर्बुद्धिः स्वभावो ब्रह्म वर्ष्म च ॥ १०९ ॥
<LEND>
<L>2023<pc>
<eid>4327<syns>घनाघन-पुं,शक्र
<eid>4328<syns>घनाघन-पुं,घातुकमत्तेभ
<eid>4329<syns>घनाघन-पुं,वर्षुकाब्द
शक्रो घातुकमत्तेभो वर्षुकाब्दो घनाघनः ।
<LEND>
<L>2024<pc>
<eid>4330<syns>अभिमान-पुं,अर्थादिदर्प
<eid>4331<syns>अभिमान-पुं,ज्ञान
<eid>4332<syns>अभिमान-पुं,प्रणय
<eid>4333<syns>अभिमान-पुं,हिंसा
अभिमानोऽर्थादिदर्पे ज्ञाने प्रणयहिंसयोः ॥ ११० ॥
<LEND>
<L>2025<pc>
<eid>4334<syns>घन-पुं,मेघ
<eid>4335<syns>घन-त्रि,मूर्तिगुण
<eid>4336<syns>घन-त्रि,मूर्त
<eid>4337<syns>घन-त्रि,निरन्तर
घनो मेघे मूर्तिगुणे त्रिषु मूर्ते निरन्तरे ।
<LEND>
<L>2026<pc>
<eid>4338<syns>इन-पुं,सूर्य
<eid>4339<syns>इन-पुं,प्रभु
<eid>4340<syns>राजन्-पुं,प्रभु
<eid>4341<syns>राजन्-पुं,मृगाङ्क
<eid>4342<syns>राजन्-पुं,क्षत्रिय
<eid>4343<syns>राजन्-पुं,नृप
इनः सूर्ये प्रभौ राजा मृगाङ्के क्षत्रिये नृपे ॥ १११ ॥
<LEND>
<L>2027<pc>
<eid>4344<syns>वाणिनी-स्त्री,नर्तकी
<eid>4345<syns>वाणिनी-स्त्री,दूती
<eid>4346<syns>वाहिनी-स्त्री,स्रवन्ती
वाणिन्यौ नर्तकीदूत्यौ स्रवन्त्यामपि वाहिनी ।
<LEND>
<L>2028<pc>
<eid>4347<syns>ह्लादिनी-स्त्री,वज्र
<eid>4348<syns>ह्लादिनी-स्त्री,तडित्
<eid>4349<syns>कामिनी-स्त्री,वन्दा
ह्लादिन्यौ वज्रतडितौ वन्दायामपि कामिनी ॥ ११२ ॥
<LEND>
<L>2029<pc>
<eid>4350<syns>तनु-स्त्री,त्वच्
<eid>4351<syns>तनु-स्त्री,देह
<eid>4352<syns>सूना-स्त्री,अधोजिह्विका
त्वग्देहयोरपि तनुः सूनाधोजिह्विकापि च ।
<LEND>
<L>2030<pc>
<eid>4353<syns>वितान-पुंक्ली,क्रतु
<eid>4354<syns>वितान-पुंक्ली,विस्तार
<eid>4355<syns>वितान-त्रि,तुच्छक
<eid>4356<syns>वितान-त्रि,मन्द
<eid>4357<syns>केतन-क्ली,कृत्य
<eid>4358<syns>केतन-क्ली,केतु
<eid>4359<syns>केतन-क्ली,उपनिमन्त्रण
क्रतुविस्तारयोरस्त्री वितानं त्रिषु तुच्छके ॥ ११३ ॥
मन्देऽथ केतनं कृत्ये केतावुपनिमन्त्रणे ।
<LEND>
<L>2031<pc>
<eid>4360<syns>ब्रह्मन्-क्ली,वेद
<eid>4361<syns>ब्रह्मन्-क्ली,तत्त्व
<eid>4362<syns>ब्रह्मन्-क्ली,तपस्
<eid>4363<syns>ब्रह्मन्-पुं,विप्र
<eid>4364<syns>ब्रह्मन्-पुं,प्रजापति
वेदस्तत्त्वं तपो ब्रह्म ब्रह्मा विप्रः प्रजापतिः ॥ ११४ ॥
<LEND>
<L>2032<pc>
<eid>4365<syns>गन्धन-क्ली,उत्साहन
<eid>4366<syns>गन्धन-क्ली,हिंसा
<eid>4367<syns>गन्धन-क्ली,सूचन
उत्साहने च हिंसायां सूचने चापि गन्धनम् ।
<LEND>
<L>2033<pc>
<eid>4368<syns>आतञ्चन-क्ली,प्रतीवाप
<eid>4369<syns>आतञ्चन-क्ली,जवन
<eid>4370<syns>आतञ्चन-क्ली,आप्यायन
आतञ्चनं प्रतीवापजवनाप्यायनार्थकम् ॥ ११५ ॥
<LEND>
<L>2034<pc>
<eid>4371<syns>व्यञ्जन-क्ली,लाञ्छन
<eid>4372<syns>व्यञ्जन-क्ली,श्मश्रु
<eid>4373<syns>व्यञ्जन-क्ली,निष्ठान
<eid>4374<syns>व्यञ्जन-क्ली,अवयव
व्यञ्जनं लाञ्छनं श्मश्रुनिष्ठानावयवेष्वपि ।
<LEND>
<L>2035<pc>
<eid>4375<syns>कौलीन-क्ली,लोकवाद
<eid>4376<syns>कौलीन-क्ली,पशुयुद्ध
<eid>4377<syns>कौलीन-क्ली,अहियुद्ध
<eid>4378<syns>कौलीन-क्ली,पक्षियुद्ध
स्यात्कौलीनं लोकवादे युद्धे पश्वहिपक्षिणाम् ॥ ११६ ॥
<LEND>
<L>2036<pc>
<eid>4379<syns>उद्यान-क्ली,निःसरण
<eid>4380<syns>उद्यान-क्ली,वनभेद
<eid>4381<syns>उद्यान-क्ली,प्रयोजन
स्यादुद्यानं निःसरणे वनभेदे प्रयोजने ।
<LEND>
<L>2037<pc>
<eid>4382<syns>स्थान-क्ली,अवकाश
<eid>4383<syns>स्थान-क्ली,स्थिति
<eid>4384<syns>देवन-क्ली,क्रीडादि
अवकाशे स्थितौ स्थानं क्रीडादावपि देवनम् ॥ ११७ ॥
<LEND>
<L>2038<pc>
<eid>4385<syns>उत्थान-क्ली,पौरुष
<eid>4386<syns>उत्थान-क्ली,तन्त्र
<eid>4387<syns>उत्थान-क्ली,सन्निविष्टोद्गम
उत्थानं पौरुषे तन्त्रे सन्निविष्टोद्गमेऽपि च ।
<LEND>
<L>2039<pc>
<eid>4388<syns>व्युत्थान-क्ली,प्रतिरोध
<eid>4389<syns>व्युत्थान-क्ली,विरोधाचरण
व्युत्थानं प्रतिरोधे च विरोधाचरणेऽपि च ॥ ११८ ॥
<LEND>
<L>2040<pc>
<eid>4390<syns>साधन-क्ली,मारण
<eid>4391<syns>साधन-क्ली,मृतसंस्कार
<eid>4392<syns>साधन-क्ली,गति
<eid>4393<syns>साधन-क्ली,द्रव्य
<eid>4394<syns>साधन-क्ली,अर्थदापन
<eid>4395<syns>साधन-क्ली,निर्वर्तन
<eid>4396<syns>साधन-क्ली,उपकरण
<eid>4397<syns>साधन-क्ली,अनुव्रज्या
मारणे मृतसंस्कारे गतौ द्रव्येऽर्थदापने ।
निर्वर्तनोपकरणानुव्रज्यासु च साधनम् ॥ ११९ ॥
<LEND>
<L>2041<pc>
<eid>4398<syns>निर्यातन-क्ली,वैरशुद्धि
<eid>4399<syns>निर्यातन-क्ली,दान
<eid>4400<syns>निर्यातन-क्ली,न्यासार्पण
निर्यातनं वैरशुद्धौ दाने न्यासार्पणेऽपि च ।
<LEND>
<L>2042<pc>
<eid>4401<syns>व्यसन-क्ली,विपद्
<eid>4402<syns>व्यसन-क्ली,भ्रंश
<eid>4403<syns>व्यसन-क्ली,दोष
व्यसनं विपदि भ्रंशे दोषे कामजकोपजे ॥ १२० ॥
<LEND>
<L>2043<pc>
<eid>4404<syns>पक्ष्मन्-क्ली,अक्षिलोमन्
<eid>4405<syns>पक्ष्मन्-क्ली,किञ्जल्क
<eid>4406<syns>पक्ष्मन्-क्ली,तन्त्वाद्यंश
<eid>4407<syns>पक्ष्मन्-क्ली,अणीयस्
पक्ष्माक्षिलोम्नि किञ्जल्के तन्त्वाद्यम्शेऽप्यणीयसि ।
<LEND>
<L>2044<pc>
<eid>4408<syns>पर्वन्-क्ली,तिथिभेद
<eid>4409<syns>पर्वन्-क्ली,क्षण
<eid>4410<syns>वर्त्मन्-क्ली,नेत्रच्छद
<eid>4411<syns>वर्त्मन्-क्ली,अध्वन्
तिथिभेदे क्षणे पर्व वर्त्म नेत्रच्छदेऽध्वनि ॥ १२१ ॥
<LEND>
<L>2045<pc>
<eid>4412<syns>कौपीन-क्ली,अकार्य
<eid>4413<syns>कौपीन-क्ली,गुह्य
<eid>4414<syns>मैथुन-क्ली,सङ्गति
<eid>4415<syns>मैथुन-क्ली,रत
अकार्यगुह्ये कौपीनं मैथुनं सङ्गतौ रते ।
<LEND>
<L>2046<pc>
<eid>4416<syns>प्रधान-क्ली,परमात्मन्
<eid>4417<syns>प्रधान-क्ली,धी
<eid>4418<syns>प्रज्ञान-क्ली,बुद्धि
<eid>4419<syns>प्रज्ञान-क्ली,चिह्न
प्रधानं परमात्मा धीः प्रज्ञानं बुद्धिचिह्नयोः ॥ १२२ ॥
<LEND>
<L>2047<pc>
<eid>4420<syns>प्रसून-क्ली,पुष्प
<eid>4421<syns>प्रसून-क्ली,फल
<eid>4422<syns>निधन-क्ली,कुल
<eid>4423<syns>निधन-क्ली,नाश
प्रसूनं पुष्पफलयोर्निधनं कुलनाशयोः ।
<LEND>
<L>2048<pc>
<eid>4424<syns>क्रन्दन-क्ली,रोदन
<eid>4425<syns>क्रन्दन-क्ली,आह्वान
<eid>4426<syns>वर्ष्मन्-क्ली,देह
<eid>4427<syns>वर्ष्मन्-क्ली,प्रमाण
क्रन्दने रोदनाह्वाने वर्ष्म देहप्रमाणयोः ॥ १२३ ॥
<LEND>
<L>2049<pc>
<eid>4428<syns>धामन्-क्ली,गृह
<eid>4429<syns>धामन्-क्ली,देह
<eid>4430<syns>धामन्-क्ली,त्विष्
<eid>4431<syns>धामन्-क्ली,प्रभाव
<eid>4432<syns>संस्थान-क्ली,चतुष्पथ
<eid>4433<syns>संस्थान-क्ली,सन्निवेश
<eid>4434<syns>लक्ष्मन्-क्ली,चिह्न
<eid>4435<syns>लक्ष्मन्-क्ली,प्रधान
गृहदेहत्विट्प्रभावा धामान्यथ चतुष्पथे ।
सन्निवेशे च संस्थानं लक्ष्म चिह्नप्रधानयोः ॥ १२४ ॥
<LEND>
<L>2050<pc>
<eid>4436<syns>आच्छादन-क्ली,संपिधान
<eid>4437<syns>आच्छादन-क्ली,अपवारण
आच्छादने संपिधानमपवारणमित्युभे ।
<LEND>
<L>2051<pc>
<eid>4438<syns>आराधन-क्ली,साधन
<eid>4439<syns>आराधन-क्ली,अवाप्ति
<eid>4440<syns>आराधन-क्ली,तोषण
आराधनं साधने स्यादवाप्तौ तोषणेऽपि च ॥ १२५ ॥
<LEND>
<L>2052<pc>
<eid>4441<syns>अधिष्ठान-क्ली,चक्र
<eid>4442<syns>अधिष्ठान-क्ली,पुर
<eid>4443<syns>अधिष्ठान-क्ली,प्रभाव
<eid>4444<syns>अधिष्ठान-क्ली,अध्यासन
अधिष्ठानं चक्रपुरप्रभावाध्यासनेष्वपि ।
<LEND>
<L>2053<pc>
<eid>4445<syns>रत्न-क्ली,स्वजातिश्रेष्ठ
<eid>4446<syns>वन-क्ली,सलिल
<eid>4447<syns>वन-क्ली,कानन
रत्नं स्वजातिश्रेष्ठेऽपि वने सलिलकानने ॥ १२६ ॥
<LEND>
<L>2054<pc>
<eid>4448<syns>तलिन-त्रि,विरल
<eid>4449<syns>तलिन-त्रि,स्तोक
तलिनं विरले स्तोके वाच्यलिङ्गं तथोत्तरे ।
<LEND>
<L>2055<pc>
<eid>4450<syns>समान-त्रि,सत्
<eid>4451<syns>समान-त्रि,सम
<eid>4452<syns>समान-त्रि,एक
<eid>4453<syns>पिशुन-त्रि,खल
<eid>4454<syns>पिशुन-त्रि,सूचक
समानाः सत्समैके स्युः पिशुनौ खलसूचकौ ॥ १२७ ॥
<LEND>
<L>2056<pc>
<eid>4455<syns>हीन-त्रि,ऊन
<eid>4456<syns>हीन-त्रि,गर्ह्य
<eid>4457<syns>न्यून-त्रि,ऊन
<eid>4458<syns>न्यून-त्रि,गर्ह्य
<eid>4459<syns>तरस्विन्-त्रि,वेगिन्
<eid>4460<syns>तरस्विन्-त्रि,शूर
हीनन्यूनावूनगर्ह्यौ वेगिशूरौ तरस्विनौ ।
<LEND>
<L>2057<pc>
<eid>4461<syns>अभिपन्न-त्रि,अपराद्ध
<eid>4462<syns>अभिपन्न-त्रि,अभिग्रस्त
<eid>4463<syns>अभिपन्न-त्रि,व्यापद्गत
अभिपन्नोऽपराद्धोऽभिग्रस्तव्यापद्गतावपि ॥ १२८ ॥
<LEND>
<L>2058<pc>
<eid>4464<syns>कलाप-पुं,भूषण
<eid>4465<syns>कलाप-पुं,बर्ह
<eid>4466<syns>कलाप-पुं,तूणीर
<eid>4467<syns>कलाप-पुं,संहति
कलापो भूषणे बर्हे तूणीरे संहतावपि ।
<LEND>
<L>2059<pc>
<eid>4468<syns>परीवाप-पुं,परिच्छद
<eid>4469<syns>परीवाप-पुं,पर्युप्ति
<eid>4470<syns>परीवाप-पुं,सलिलस्थिति
परिच्छदे परीवापः पर्युप्तौ सलिलस्थितौ ॥ १२९ ॥
<LEND>
<L>2060<pc>
<eid>4471<syns>गोप-पुं,गोदुह्
<eid>4472<syns>गोप-पुं,गोष्ठपति
<eid>4473<syns>वृषाकपि-पुं,हर
<eid>4474<syns>वृषाकपि-पुं,विष्णु
गोधुग्गोष्ठपती गोपौ हरविष्णू वृषाकपी ।
<LEND>
<L>2061<pc>
<eid>4475<syns>बाष्प-पुं,ऊष्मन्
<eid>4476<syns>बाष्प-पुं,अश्रु
<eid>4477<syns>कशिपु-पुंक्ली,अन्न
<eid>4478<syns>कशिपु-पुंक्ली,आच्छादन
बाष्पमूष्माश्रु कशिपु त्वन्नमाच्छादनं द्वयम् ॥ १३० ॥
<LEND>
<L>2062<pc>
<eid>4479<syns>तल्प-पुंक्ली,शय्या
<eid>4480<syns>तल्प-पुंक्ली,अट्ट
<eid>4481<syns>तल्प-पुंक्ली,दारा
<eid>4482<syns>विटप-पुंक्ली,स्तम्ब
तल्पं शय्याट्टदारेषु स्तम्बेऽपि विटपोऽस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>2063<pc>
<eid>4483<syns>प्राप्तरूप-त्रि,बुध
<eid>4484<syns>प्राप्तरूप-त्रि,मनोज्ञ
<eid>4485<syns>स्वरूप-त्रि,बुध
<eid>4486<syns>स्वरूप-त्रि,मनोज्ञ
<eid>4487<syns>अभिरूप-त्रि,बुध
<eid>4488<syns>अभिरूप-त्रि,मनोज्ञ
प्राप्तरूपस्वरूपाभिरूपा बुधमनोज्ञयोः ॥ १३१ ॥
<LEND>
<L>2064<pc>
<eid>4489<syns>कच्छपी-स्त्री,कूर्मी
<eid>4490<syns>कच्छपी-स्त्री,वीणाभेद
भेद्यलिङ्गा अमी कूर्मी वीणाभेदश्च कच्छपी ।
<LEND>
<L>2065<pc>
<eid>4491<syns>कुतप-पुं,मृगरोमोत्थपट
<eid>4492<syns>कुतप-पुं,अह्नाष्टमांश
कुतपो मृगरोमोत्थपटे चाह्नोऽष्टमेंऽशके ।
<LEND>
<L>2066<pc>
<eid>4493<syns>रेफ-पुं,रवर्ण
<eid>4494<syns>रेफ-त्रि,कुत्सित
रवर्णे पुंसि रेफः स्यात्कुत्सिते वाच्यलिङ्गकः ॥ १३२ ॥
<LEND>
<L>2067<pc>
<eid>4495<syns>गन्धर्व-पुं,अन्तराभवसत्त्व
<eid>4496<syns>गन्धर्व-पुं,दिव्यगायन
अन्तराभवसत्त्वेऽश्वे गन्धर्वो दिव्यगायने ।
<LEND>
<L>2068<pc>
<eid>4497<syns>कम्बु-पुं,वलय
<eid>4498<syns>कम्बु-पुं,शङ्ख
<eid>4499<syns>द्विजिह्व-पुं,सर्प
<eid>4500<syns>द्विजिह्व-पुं,सूचक
कम्बुर्ना वलये शङ्खे द्विजिह्वौ सर्पसूचकौ ॥ १३३ ॥
<LEND>
<L>2069<pc>
<eid>4501<syns>पूर्व-त्रि,प्राञ्च्
<eid>4502<syns>पूर्व-त्रि,पुंबहुत्व
पूर्वोऽन्यलिङ्गः प्रागाह पुम्बहुत्वेऽपि पूर्वजान् ।
<LEND>
<L>2070<pc>
<eid>4503<syns>कुम्भ-त्रि,घट
<eid>4504<syns>कुम्भ-त्रि,इभमूर्धांश
<eid>4505<syns>डिम्भ-पुं,शिशु
<eid>4506<syns>डिम्भ-पुं,बालिश
कुम्भौ घटेभमूर्धांशौ डिम्भौ तु शिशुबालिशौ ॥ १३४ ॥
<LEND>
<L>2071<pc>
<eid>4507<syns>स्तम्भ-पुं,स्थूणा
<eid>4508<syns>स्तम्भ-पुं,जडीभाव
<eid>4509<syns>शम्भु-पुं,ब्रह्मन्
<eid>4510<syns>शम्भु-पुं,त्रिलोचन
स्तम्भौ स्थूणाजडीभावौ शम्भू ब्रह्मत्रिलोचनौ ।
<LEND>
<L>2072<pc>
<eid>4511<syns>गर्भ-पुं,कुक्षि
<eid>4512<syns>गर्भ-पुं,भ्रूण
<eid>4513<syns>गर्भ-पुं,अर्भक
<eid>4514<syns>विस्रम्भ-पुं,प्रणय
कुक्षिभ्रूणार्भका गर्भा विस्रम्भः प्रणयेऽपि च ॥ १३५ ॥
<LEND>
<L>2073<pc>
<eid>4515<syns>दुन्दुभि-पुं,भेरी
<eid>4516<syns>दुन्दुभि-स्त्री,अक्ष
स्याद्भेर्यां दुन्दुभिः पुंसि स्यादक्षे दुन्दुभिः स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>2074<pc>
<eid>4517<syns>कुसुम्भ-क्ली,महारजन
<eid>4518<syns>कुसुम्भ-पुं,करक
स्यान्महारजने क्लीबं कुसुम्भं करके पुमान् ॥ १३६ ॥
<LEND>
<L>2075<pc>
<eid>4519<syns>नाभि-पुं,क्षत्रिय
<eid>4520<syns>सुरभि-स्त्री,गो
क्षत्रियेऽपि च नाभिर्ना सुरभिर्गवि च स्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>2076<pc>
<eid>4521<syns>सभा-स्त्री,संसद्
<eid>4522<syns>सभा-स्त्री,सभ्य
<eid>4523<syns>वल्लभ-त्रि,अध्यक्ष
सभा संसदि सभ्ये च त्रिष्वध्यक्षेऽपि वल्लभः ॥ १३७ ॥
<LEND>
<L>2077<pc>
<eid>4524<syns>रश्मि-पुं,किरण
<eid>4525<syns>रश्मि-पुं,प्रग्रह
<eid>4526<syns>प्लवङ्गम-पुं,कपि
<eid>4527<syns>प्लवङ्गम-पुं,भेक
किरणप्रग्रहौ रश्मी कपिभेकौ प्लवङ्गमौ ।
<LEND>
<L>2078<pc>
<eid>4528<syns>काम-पुं,इच्छा
<eid>4529<syns>काम-पुं,मनोभव
<eid>4530<syns>पराक्रम-पुं,शक्ति
<eid>4531<syns>पराक्रम-पुं,उद्योग
इच्छामनोभवौ कामौ शक्त्युद्योगौ पराक्रमौ ॥ १३८ ॥
<LEND>
<L>2079<pc>
<eid>4532<syns>धर्म-पुं,पुण्य
<eid>4533<syns>धर्म-पुं,यम
<eid>4534<syns>धर्म-पुं,न्याय
<eid>4535<syns>धर्म-पुं,स्वभाव
<eid>4536<syns>धर्म-पुं,आचार
<eid>4537<syns>धर्म-पुं,सोमप
धर्माः पुण्ययमन्यायस्वभावाचारसोमपाः ।
<LEND>
<L>2080<pc>
<eid>4538<syns>उपक्रम-पुं,उपायपूर्वारम्भ
<eid>4539<syns>उपक्रम-पुं,उपधा
उपायपूर्व आरम्भ उपधा चाप्युपक्रमः ॥ १३९ ॥
<LEND>
<L>2081<pc>
<eid>4540<syns>निगम-पुं,वणिक्पथ
<eid>4541<syns>निगम-पुं,पुर
<eid>4542<syns>निगम-पुं,वेद
<eid>4543<syns>नैगम-पुं,नागर
<eid>4544<syns>नैगम-पुं,वणिज्
<eid>4545<syns>राम-त्रि,बल
<eid>4546<syns>राम-त्रि,नील
<eid>4547<syns>राम-त्रि,चारु
<eid>4548<syns>राम-त्रि,सित
वणिक्पथः पुरं वेदो निगमो नागरो वणिक् ।
नैगमौ द्वौ बले रामो नीलचारुसिते त्रिषु ॥ १४० ॥
<LEND>
<L>2082<pc>
<eid>4549<syns>ग्राम-पुं,वृन्द
<eid>4550<syns>विक्रम-पुं,क्रान्ति
शब्दादिपूर्वो वृन्देऽपि ग्रामः क्रान्तौ च विक्रमः ।
<LEND>
<L>2083<pc>
<eid>4551<syns>स्तोम-पुं,स्तोत्र
<eid>4552<syns>स्तोम-पुं,अध्वर
<eid>4553<syns>स्तोम-पुं,वृन्द
<eid>4554<syns>जिह्म-पुं,कुटिल
<eid>4555<syns>जिह्म-पुं,अलस
स्तोमः स्तोत्रेऽध्वरे वृन्दे जिह्मस्तु कुटिलेऽलसे ॥ १४१ ॥
<LEND>
<L>2084<pc>
<eid>4556<syns>उष्ण-पुं,घर्मचेष्टा
<eid>4557<syns>उष्ण-पुं,अलङ्कार
<eid>4558<syns>विभ्रम-पुं,भ्रान्ति
उष्णोऽपि घर्मचेष्टालङ्कारे भ्रान्तौ च विभ्रमः ।
<LEND>
<L>2085<pc>
<eid>4559<syns>गुल्म-पुं,रुज्
<eid>4560<syns>गुल्म-पुं,स्तम्ब
<eid>4561<syns>गुल्म-पुं,सेना
<eid>4562<syns>जामि-स्त्री,स्वसृ
<eid>4563<syns>जामि-स्त्री,कुलस्त्री
गुल्मारुक्स्तम्बसेनाश्च जामिः स्वसृकुलस्त्रियोः ॥ १४२ ॥
<LEND>
<L>2086<pc>
<eid>4564<syns>क्षमा-स्त्री,क्षिति
<eid>4565<syns>क्षम-त्रि,क्षान्ति
<eid>4566<syns>क्षम-क्ली,युक्त
<eid>4567<syns>क्षम-त्रि,शक्त
<eid>4568<syns>क्षम-त्रि,हित
क्षितिक्षान्त्योः क्षमायुक्ते क्षमं शक्ते हिते त्रिषु ।
<LEND>
<L>2087<pc>
<eid>4569<syns>श्याम-त्रि,हरित्
<eid>4570<syns>श्याम-त्रि,कृष्ण
<eid>4571<syns>श्यामा-स्त्री,शारिवा
<eid>4572<syns>श्यामा-स्त्री,निशा
त्रिषु श्यामौ हरित्कृष्णौ श्यामा स्याच्छारिवा निशा ॥ १४३ ॥
<LEND>
<L>2088<pc>
<eid>4573<syns>ललाम-क्ली,पुच्छ
<eid>4574<syns>ललाम-क्ली,पुण्ड्र
<eid>4575<syns>ललाम-क्ली,अश्वभूषा
<eid>4576<syns>ललाम-क्ली,प्राधान्य
<eid>4577<syns>ललाम-क्ली,केतु
ललामं पुच्छपुण्ड्राश्वभूषाप्राधान्यकेतुषु ।
<LEND>
<L>2089<pc>
<eid>4578<syns>सूक्ष्म-क्ली,अध्यात्म
<eid>4579<syns>प्रथम-त्रि,आद्य
<eid>4580<syns>प्रथम-त्रि,प्रधान
सूक्ष्ममध्यात्ममप्याद्ये प्रधाने प्रथमस्त्रिषु ॥ १४४ ॥
<LEND>
<L>2090<pc>
<eid>4581<syns>वाम-त्रि,वल्गु
<eid>4582<syns>वाम-त्रि,प्रतीप
<eid>4583<syns>अधम-त्रि,न्यून
<eid>4584<syns>अधम-त्रि,कुत्सित
वामौ वल्गुप्रतीपौ द्वावधमौ न्यूनकुत्सितौ ।
<LEND>
<L>2091<pc>
<eid>4585<syns>यातयाम-त्रि,जीर्ण
<eid>4586<syns>यातयाम-त्रि,परिभुक्त
जीर्णं च परिभुक्तं च यातयाममिदं द्वयम् ॥ १४५ ॥
<LEND>
<L>2092<pc>
<eid>4587<syns>तार्क्ष्य-पुं,तुरङ्ग
<eid>4588<syns>तार्क्ष्य-पुं,गरुड
<eid>4589<syns>क्षय-पुं,निलय
<eid>4590<syns>क्षय-पुं,अपचय
तुरङ्गगरुडौ तार्क्ष्यौ निलयापचयौ क्षयौ ।
<LEND>
<L>2093<pc>
<eid>4591<syns>श्वशुर्य-पुं,देवर
<eid>4592<syns>श्वशुर्य-पुं,श्याल
<eid>4593<syns>भ्रातृव्य-पुं,भ्रातृज
<eid>4594<syns>भ्रातृव्य-पुं,द्विष्
श्वशुर्यौ देवरश्यालौ भ्रातृव्यौ भ्रातृजद्विषौ ॥ १४६ ॥
<LEND>
<L>2094<pc>
<eid>4595<syns>पर्जन्य-पुं,रसदब्द
<eid>4596<syns>पर्जन्य-पुं,इन्द्र
<eid>4597<syns>अर्य-पुं,स्वामिन्
<eid>4598<syns>अर्य-पुं,वैश्य
पर्जन्यौ रसदब्देन्द्रौ स्यादर्यः स्वामिवैश्ययोः ।
<LEND>
<L>2095<pc>
<eid>4599<syns>तिष्य-पुं,पुष्य
<eid>4600<syns>तिष्य-पुं,कलियुग
<eid>4601<syns>पर्याय-पुं,अवसर
<eid>4602<syns>पर्याय-पुं,क्रम
तिष्यः पुष्ये कलियुगे पर्यायोऽवसरे क्रमे ॥ १४७ ॥
<LEND>
<L>2096<pc>
<eid>4603<syns>प्रत्यय-पुं,अधीन
<eid>4604<syns>प्रत्यय-पुं,शपथ
<eid>4605<syns>प्रत्यय-पुं,ज्ञान
<eid>4606<syns>प्रत्यय-पुं,विश्वास
<eid>4607<syns>प्रत्यय-पुं,हेतु
<eid>4608<syns>प्रत्यय-पुं,रन्ध्र
<eid>4609<syns>प्रत्यय-पुं,शब्द
<eid>4610<syns>अनुशय-पुं,दीर्घद्वेष
<eid>4611<syns>अनुशय-पुं,अनुताप
प्रत्ययोऽधीनशपथज्ञानविश्वासहेतुषु ।
रन्ध्रे शब्देऽथानुशयो दीर्घद्वेषानुतापयोः ॥ १४८ ॥
<LEND>
<L>2097<pc>
<eid>4612<syns>स्थूलोच्चय-पुं,असाकल्य
<eid>4613<syns>स्थूलोच्चय-पुं,नागगतिविशेष
स्थूलोच्चयस्त्वसाकल्ये नागानां मध्यमे गते ।
<LEND>
<L>2098<pc>
<eid>4614<syns>समय-पुं,शपथ
<eid>4615<syns>समय-पुं,आचार
<eid>4616<syns>समय-पुं,काल
<eid>4617<syns>समय-पुं,सिद्धान्त
<eid>4618<syns>समय-पुं,संविद्
समयाः शपथाचारकालसिद्धान्तसंविदः ॥ १४९ ॥
<LEND>
<L>2099<pc>
<eid>4619<syns>अनय-पुं,व्यसन
<eid>4620<syns>अनय-पुं,अशुभदैव
<eid>4621<syns>अनय-पुं,विपद्
व्यसनान्यशुभं दैवं विपदित्यनयास्त्रयः ।
<LEND>
<L>2100<pc>
<eid>4622<syns>अत्यय-पुं,अतिक्रम
<eid>4623<syns>अत्यय-पुं,कृच्छ्र
<eid>4624<syns>अत्यय-पुं,दोष
<eid>4625<syns>अत्यय-पुं,दण्ड
<eid>4626<syns>अत्यय-पुं,आपद्
अत्ययोऽतिक्रमे कृच्छ्रे दोषे दण्डेऽप्यथापदि ॥ १५० ॥
<LEND>
<L>2101<pc>
<eid>4627<syns>सम्पराय-पुं,युद्ध
<eid>4628<syns>सम्पराय-पुं,आयति
<eid>4629<syns>पूज्य-पुं,श्वशुर
युद्धायत्योः संपरायः पूज्यस्तु श्वशुरेऽपि च ।
<LEND>
<L>2102<pc>
<eid>4630<syns>सन्नय-पुं,पश्चादवस्थायिबल
<eid>4631<syns>सन्नय-पुं,समवाय
पश्चादवस्थायि बलं समवायश्च सन्नयौ ॥ १५१ ॥
<LEND>
<L>2103<pc>
<eid>4632<syns>संस्त्याय-पुं,सङ्घात
<eid>4633<syns>संस्त्याय-पुं,सन्निवेश
<eid>4634<syns>प्रणय-पुं,विस्रम्भ
<eid>4635<syns>प्रणय-पुं,याच्ञा
<eid>4636<syns>प्रणय-पुं,प्रेमन्
<eid>4637<syns>समुच्छ्रय-पुं,विरोध
सङ्घाते सन्निवेशे च संस्त्यायः प्रणयास्त्वमी ।
विस्रम्भयाच्ञाप्रेमाणो विरोधेऽपि समुच्छ्रयः ॥ १५२ ॥
<LEND>
<L>2104<pc>
<eid>4638<syns>विषय-पुं,ज्ञातव्य
<eid>4639<syns>विषय-पुं,शब्दादि
विषयो यस्य यो ज्ञातस्तत्र शब्दादिकेष्वपि ।
<LEND>
<L>2105<pc>
<eid>4640<syns>कषाय-पुंक्ली,निर्यास
<eid>4641<syns>प्रतिश्रय-पुं,सभा
निर्यासेऽपि कषायोऽस्त्री सभायां च प्रतिश्रयः ॥ १५३ ॥
<LEND>
<L>2106<pc>
<eid>4642<syns>प्राय-पुं,भूमन्
<eid>4643<syns>प्राय-पुं,अन्तगमन
<eid>4644<syns>मन्यु-पुं,दैन्य
<eid>4645<syns>मन्यु-पुं,क्रतु
<eid>4646<syns>मन्यु-पुं,युध्
प्रायो भूम्न्यन्तगमने मन्युर्दैन्ये क्रतौ युधि ।
<LEND>
<L>2107<pc>
<eid>4647<syns>गुह्य-क्ली,रहस्य
<eid>4648<syns>गुह्य-क्ली,उपस्थ
<eid>4649<syns>सत्य-त्रि,शपथ
<eid>4650<syns>सत्य-त्रि,तथ्य
रहस्योपस्थयोर्गुह्यं सत्यं शपथतथ्ययोः ॥ १५४ ॥
<LEND>
<L>2108<pc>
<eid>4651<syns>वीर्य-क्ली,बल
<eid>4652<syns>वीर्य-क्ली,प्रभाव
<eid>4653<syns>द्रव्य-क्ली,भव्य
<eid>4654<syns>द्रव्य-क्ली,गुणाश्रय
वीर्यं बले प्रभावे च द्रव्यं भव्ये गुणाश्रये ।
<LEND>
<L>2109<pc>
<eid>4655<syns>धिष्ण्य-त्रि,स्थान
<eid>4656<syns>धिष्ण्य-त्रि,गृह
<eid>4657<syns>धिष्ण्य-त्रि,भ
<eid>4658<syns>धिष्ण्य-त्रि,अग्नि
<eid>4659<syns>भाग्य-क्ली,शुभाशुभकर्मन्
धिष्ण्यं स्थाने गृहे भेऽग्नौ भाग्यं कर्म शुभाशुभम् ॥ १५५ ॥
<LEND>
<L>2110<pc>
<eid>4660<syns>गाङ्गेय-क्ली,कशेरु
<eid>4661<syns>गाङ्गेय-क्ली,हेमन्
<eid>4662<syns>विशल्या-स्त्री,दन्तिका
कशेरुहेम्नोर्गाङ्गेयं विशल्या दन्तिकापि च ।
<LEND>
<L>2111<pc>
<eid>4663<syns>वृषाकपायी-स्त्री,श्री
<eid>4664<syns>वृषाकपायी-स्त्री,गौरी
<eid>4665<syns>अभिख्या-स्त्री,नामन्
<eid>4666<syns>अभिख्या-स्त्री,शोभा
वृषाकपायी श्रीगौर्योरभिख्या नामशोभयोः ॥ १५६ ॥
<LEND>
<L>2112<pc>
<eid>4667<syns>क्रिया-स्त्री,आरम्भ
<eid>4668<syns>क्रिया-स्त्री,निष्कृति
<eid>4669<syns>क्रिया-स्त्री,शिक्षा
<eid>4670<syns>क्रिया-स्त्री,पूजन
<eid>4671<syns>क्रिया-स्त्री,सम्प्रधारण
<eid>4672<syns>क्रिया-स्त्री,उपाय
<eid>4673<syns>क्रिया-स्त्री,कर्मन्
<eid>4674<syns>क्रिया-स्त्री,चेष्टा
<eid>4675<syns>क्रिया-स्त्री,चिकित्सा
आरम्भो निष्कृतिः शिक्षा पूजनं संप्रधारणम् ।
उपायः कर्म चेष्टा च चिकित्सा च नव क्रियाः ॥ १५७ ॥
<LEND>
<L>2113<pc>
<eid>4676<syns>छाया-स्त्री,सूर्यप्रिया
<eid>4677<syns>छाया-स्त्री,कान्ति
<eid>4678<syns>छाया-स्त्री,प्रतिबिम्ब
<eid>4679<syns>छाया-स्त्री,अनातप
छाया सूर्यप्रिया कान्तिः प्रतिबिम्बमनातपः ।
<LEND>
<L>2114<pc>
<eid>4680<syns>कक्ष्या-स्त्री,हर्म्यादिप्रकोष्ठ
<eid>4681<syns>कक्ष्या-स्त्री,काञ्ची
<eid>4682<syns>कक्ष्या-स्त्री,मध्येभबन्धन
कक्ष्या प्रकोष्ठे हर्म्यादेः काञ्च्यां मध्येभबन्धने ॥ १५८ ॥
<LEND>
<L>2115<pc>
<eid>4683<syns>कृत्या-स्त्री,क्रिया
<eid>4684<syns>कृत्या-स्त्री,देवत
<eid>4685<syns>कृत्य-त्रि,धनादिभेद्य
कृत्या क्रियादेवतयोस्त्रिषु भेद्ये धनादिभिः ।
<LEND>
<L>2116<pc>
<eid>4686<syns>जन्य-त्रि,जनवाद
<eid>4687<syns>जघन्य-त्रि,अन्त्य
<eid>4688<syns>जघन्य-त्रि,अधम
जन्यः स्याज्जनवादेऽपि जघन्योऽन्त्येऽधमेऽपि च ॥ १५९ ॥
<LEND>
<L>2117<pc>
<eid>4689<syns>वक्तव्य-त्रि,गर्ह्य
<eid>4690<syns>वक्तव्य-त्रि,अधीन
<eid>4691<syns>कल्य-त्रि,सज्ज
<eid>4692<syns>कल्य-त्रि,निरामय
गर्ह्याधीनौ च वक्तव्यौ कल्यौ सज्जनिरामयौ ।
<LEND>
<L>2118<pc>
<eid>4693<syns>अर्थ्य-त्रि,आत्मवत्
<eid>4694<syns>अर्थ्य-त्रि,अर्थानपेत
<eid>4695<syns>पुण्य-त्रि,चारु
आत्मवाननपेतोऽर्थादर्थ्यौ पुण्यं तु चार्वपि ॥ १६० ॥
<LEND>
<L>2119<pc>
<eid>4696<syns>रूप्य-त्रि,प्रशस्त
<eid>4697<syns>रूप्य-त्रि,रूप
<eid>4698<syns>वदान्य-त्रि,वल्गुवाच्
रूप्यं प्रशस्ते रूपेऽपि वदान्यो वल्गुवागपि ।
<LEND>
<L>2120<pc>
<eid>4699<syns>मध्य-त्रि,न्याय्य
<eid>4700<syns>सौम्य-त्रि,सुन्दर
<eid>4701<syns>सौम्य-त्रि,सोमदैवत
न्याय्येऽपि मध्यं सौम्यं तु सुन्दरे सोमदैवते ॥ १६१ ॥
<LEND>
<L>2121<pc>
<eid>4702<syns>वार-पुं,निवह
<eid>4703<syns>वार-पुं,अवसर
<eid>4704<syns>संस्तर-पुं,प्रस्तर
<eid>4705<syns>संस्तर-पुं,अध्वर
निवहावसरौ वारौ संस्तरौ प्रस्तराध्वरौ ।
<LEND>
<L>2122<pc>
<eid>4706<syns>गुरु-पुं,गीर्पति
<eid>4707<syns>गुरु-पुं,पित्रादि
<eid>4708<syns>द्वापर-पुं,युगभेद
<eid>4709<syns>द्वापर-पुं,संशय
गुरू गीर्पतिपित्राद्यौ द्वापरौ युगसंशयौ ॥ १६२ ॥
<LEND>
<L>2123<pc>
<eid>4710<syns>प्रकार-पुं,भेद
<eid>4711<syns>प्रकार-पुं,सादृश्य
<eid>4712<syns>आकार-पुं,इङ्गित
<eid>4713<syns>आकार-पुं,आकृति
प्रकारौ भेदसादृश्ये आकाराविङ्गिताकृती ।
<LEND>
<L>2124<pc>
<eid>4714<syns>किंशारु-पुं,सस्यशूक
<eid>4715<syns>किंशारु-पुं,इषु
<eid>4716<syns>मरु-पुं,धन्वन्
<eid>4717<syns>मरु-पुं,धराधर
किंशारू सस्यशूकेषु मरू धन्वधराधरौ ॥ १६३ ॥
<LEND>
<L>2125<pc>
<eid>4718<syns>अद्रि-पुं,द्रुम
<eid>4719<syns>अद्रि-पुं,शैल
<eid>4720<syns>अद्रि-पुं,अर्क
<eid>4721<syns>पयोधर-पुं,स्त्रीस्तन
<eid>4722<syns>पयोधर-पुं,अब्द
अद्रयो द्रुमशैलार्काः स्त्रीस्तनाब्दौ पयोधरौ ।
<LEND>
<L>2126<pc>
<eid>4723<syns>वृत्र-पुं,ध्वान्त
<eid>4724<syns>वृत्र-पुं,अरि
<eid>4725<syns>वृत्र-पुं,दानव
<eid>4726<syns>कर-पुं,बलि
<eid>4727<syns>कर-पुं,हस्त
<eid>4728<syns>कर-पुं,अंशु
ध्वान्तारिदानवा वृत्रा बलिहस्तांशवः कराः ॥ १६४ ॥
<LEND>
<L>2127<pc>
<eid>4729<syns>प्रदर-पुं,भङ्ग
<eid>4730<syns>प्रदर-पुं,नारीरुज्
<eid>4731<syns>प्रदर-पुं,बाण
<eid>4732<syns>अस्र-पुं,कच
प्रदरा भङ्गनारीरुक्बाणा अस्राः कचा अपि ।
<LEND>
<L>2128<pc>
<eid>4733<syns>तूवर-पुं,अजातशृङ्गगो
<eid>4734<syns>तूवर-पुं,अश्मश्रुनृ
अजातशृङ्गो गौः कालेऽप्यश्मश्रुर्ना च तूवरौ ॥ १६५ ॥
<LEND>
<L>2129<pc>
<eid>4735<syns>रै-पुं,स्वर्ण
<eid>4736<syns>परिकर-पुं,पर्यङ्क
<eid>4737<syns>परिकर-पुं,परिवार
स्वर्णेऽपि राः परिकरः पर्यङ्कपरिवारयोः ।
<LEND>
<L>2130<pc>
<eid>4738<syns>तार-पुं,मुक्ताशुद्धि
<eid>4739<syns>शार-पुं,वायु
<eid>4740<syns>शार-त्रि,कर्बुर
<eid>4741<syns>सङ्गर-पुं,प्रतिज्ञा
<eid>4742<syns>सङ्गर-पुं,आजि
<eid>4743<syns>सङ्गर-पुं,संविद्
<eid>4744<syns>सङ्गर-पुं,आपद्
मुक्ताशुद्धौ च तारः स्याच्छारो वायौ स तु त्रिषु ॥ १६६ ॥
कर्बुरेऽथ प्रतिज्ञाजिसंविदापत्सु सङ्गरः ।
<LEND>
<L>2131<pc>
<eid>4745<syns>मन्त्र-पुं,वेदभेद
<eid>4746<syns>मन्त्र-पुं,गुप्तवाद
<eid>4747<syns>मित्र-पुं,रवि
वेदभेदे गुप्तवादे मन्त्रो मित्रो रवावपि ॥ १६७ ॥
<LEND>
<L>2132<pc>
<eid>4748<syns>स्वरु-पुं,मख
<eid>4749<syns>स्वरु-पुं,इषु
<eid>4750<syns>स्वरु-पुं,यूपखण्ड
<eid>4751<syns>अवस्कर-पुं,गुह्य
मखेषुयूपखण्डेऽपि स्वरुर्गुह्येऽप्यवस्करः ।
<LEND>
<L>2133<pc>
<eid>4752<syns>आडम्बर-पुं,तूर्यरव
<eid>4753<syns>आडम्बर-पुं,गजेन्द्रगर्जित
आडम्बरस्तूर्यरवे गजेन्द्राणां च गर्जिते ॥ १६८ ॥
<LEND>
<L>2134<pc>
<eid>4754<syns>अभिहार-पुं,अभियोग
<eid>4755<syns>अभिहार-पुं,चौर्य
<eid>4756<syns>अभिहार-पुं,सन्नहन
अभिहारोऽभियोगे च चौर्ये सन्नहनेऽपि च ।
<LEND>
<L>2135<pc>
<eid>4757<syns>परीवार-पुं,जङ्गम
<eid>4758<syns>परीवार-पुं,खड्गकोष
<eid>4759<syns>परीवार-पुं,परिच्छद
स्याज्जङ्गमे परीवारः खड्गकोषे परिच्छदे ॥ १६९ ॥
<LEND>
<L>2136<pc>
<eid>4760<syns>विष्टर-पुं,विटपिन्
<eid>4761<syns>विष्टर-पुं,दर्भमुष्टि
<eid>4762<syns>विष्टर-पुं,पीठासन
विष्टरो विटपी दर्भमुष्टिः पीठाद्यमासनम् ।
<LEND>
<L>2137<pc>
<eid>4763<syns>प्रतीहार-पुं,द्वार्
<eid>4764<syns>प्रतीहार-पुं,द्वाःस्थ
<eid>4765<syns>प्रतीहारी-स्त्री,द्वार्
<eid>4766<syns>प्रतीहार-पुं,द्वाःस्था
द्वारि द्वाःस्थे प्रतीहारः प्रतीहार्यप्यनन्तरे ॥ १७० ॥
<LEND>
<L>2138<pc>
<eid>4767<syns>बभ्रु-पुं,विपुल
<eid>4768<syns>बभ्रु-पुं,नकुल
<eid>4769<syns>बभ्रु-पुं,विष्णु
<eid>4770<syns>बभ्रु-त्रि,पिङ्गल
विपुले नकुले विष्णौ बभ्रुर्ना पिङ्गले त्रिषु ।
<LEND>
<L>2139<pc>
<eid>4771<syns>सार-पुं,बल
<eid>4772<syns>सार-पुं,स्थिरांश
<eid>4773<syns>सार-क्ली,न्याय्य
<eid>4774<syns>सार-त्रि,वर
सारो बले स्थिरांशे च न्याय्ये क्लीबं वरे त्रिषु ॥ १७१ ॥
<LEND>
<L>2140<pc>
<eid>4775<syns>दुरोदर-पुं,द्यूतकार
<eid>4776<syns>दुरोदर-पुं,पण
<eid>4777<syns>दुरोदर-क्ली,द्यूत
दुरोदरो द्यूतकारे पणे द्यूते दुरोदरम् ।
<LEND>
<L>2141<pc>
<eid>4778<syns>कान्तार-पुंक्ली,महारण्य
<eid>4779<syns>कान्तार-पुंक्ली,दुर्गपथ
महारण्ये दुर्गपथे कान्तारं पुन्नपुंसकम् ॥ १७२ ॥
<LEND>
<L>2142<pc>
<eid>4780<syns>मत्सर-पुं,अन्यशुभद्वेष
<eid>4781<syns>मत्सर-त्रि,अन्यशुभद्वेषवत्
<eid>4782<syns>मत्सर-त्रि,कृपण
मत्सरोऽन्यशुभद्वेषे तद्वत्कृपणयोस्त्रिषु ।
<LEND>
<L>2143<pc>
<eid>4783<syns>वर-त्रि,देववृत
<eid>4784<syns>वर-त्रि,श्रेष्ठ
<eid>4785<syns>वर-त्रि,मनाक्प्रिय
देवाद्वृते वरः श्रेष्ठे त्रिषु क्लीबं मनाक्प्रिये ॥ १७३ ॥
<LEND>
<L>2144<pc>
<eid>4786<syns>करीर-पुंक्ली,वंशाङ्कुर
<eid>4787<syns>करीर-पुं,तरुभेद
वंशाङ्कुरे करीरोऽस्त्री तरुभेदे घटे च ना ।
<LEND>
<L>2145<pc>
<eid>4788<syns>प्रतिसर-पुं,चमूजघन
<eid>4789<syns>प्रतिसर-पुंक्ली,हस्तसूत्र
ना चमूजघने हस्तसूत्रे प्रतिसरोऽस्त्रियाम् ॥ १७४ ॥
<LEND>
<L>2146<pc>
<eid>4790<syns>हरि-पुं,यम
<eid>4791<syns>हरि-पुं,अनिल
<eid>4792<syns>हरि-पुं,इन्द्र
<eid>4793<syns>हरि-पुं,चन्द्र
<eid>4794<syns>हरि-पुं,अर्क
<eid>4795<syns>हरि-पुं,विष्णु
<eid>4796<syns>हरि-पुं,सिंह
<eid>4797<syns>हरि-पुं,अंशु
<eid>4798<syns>हरि-पुं,वाजिन्
<eid>4799<syns>हरि-पुं,शुक
<eid>4800<syns>हरि-पुं,अहि
<eid>4801<syns>हरि-पुं,कपि
<eid>4802<syns>हरि-पुं,भेक
<eid>4803<syns>हरि-त्रि,कपिल
यमानिलेन्द्रचन्द्रार्कविष्णुसिंहांशुवाजिषु ।
शुकाहिकपिभेकेषु हरिर्ना कपिले त्रिषु ॥ १७५ ॥
<LEND>
<L>2147<pc>
<eid>4804<syns>शर्करा-स्त्री,कर्परांश
<eid>4805<syns>यात्रा-स्त्री,यापन
<eid>4806<syns>यात्रा-स्त्री,गति
शर्करा कर्परांशेऽपि यात्रा स्याद्यापने गतौ ।
<LEND>
<L>2148<pc>
<eid>4807<syns>इरा-स्त्री,भू
<eid>4808<syns>इरा-स्त्री,वाच्
<eid>4809<syns>इरा-स्त्री,सुरा
<eid>4810<syns>इरा-स्त्री,अप्
<eid>4811<syns>तन्द्रा-स्त्री,निद्रा
<eid>4812<syns>तन्द्रा-स्त्री,प्रमीला
इरा भूवाक्सुराप्सुस्यात्तन्द्रा निद्राप्रमीलयोः ॥ १७६ ॥
<LEND>
<L>2149<pc>
<eid>4813<syns>धात्री-स्त्री,उपमाता
<eid>4814<syns>धात्री-स्त्री,क्षिति
<eid>4815<syns>धात्री-स्त्री,आमलकी
धात्री स्यादुपमातापि क्षितिरप्यामलक्यपि ।
<LEND>
<L>2150<pc>
<eid>4816<syns>क्षुद्रा-स्त्री,व्यङ्गा
<eid>4817<syns>क्षुद्रा-स्त्री,नटी
<eid>4818<syns>क्षुद्रा-स्त्री,वेश्या
<eid>4819<syns>क्षुद्रा-स्त्री,सरघा
<eid>4820<syns>क्षुद्रा-स्त्री,कण्टकारिका
<eid>4821<syns>क्षुद्र-त्रि,क्रूर
<eid>4822<syns>क्षुद्र-त्रि,अधम
<eid>4823<syns>क्षुद्र-त्रि,अल्प
<eid>4824<syns>मात्रा-स्त्री,परिच्छद
<eid>4825<syns>मात्रा-स्त्री,अल्प
<eid>4826<syns>मात्रा-स्त्री,परिमाण
<eid>4827<syns>मात्र-क्ली,कार्त्स्न्य
<eid>4828<syns>मात्र-क्ली,अवधारण
क्षुद्रा व्यङ्गा नटी वेश्या सरघा कण्टकारिका ॥ १७७ ॥
त्रिषु क्रूरेऽधमेऽल्पेऽपि क्षुद्रं मात्रा परिच्छदे ।
अल्पे च परिमाणे सा मात्रं कार्त्स्न्येऽवधारणे ॥ १७८ ॥
<LEND>
<L>2151<pc>
<eid>4829<syns>चित्र-क्ली,आलेख्य
<eid>4830<syns>चित्र-क्ली,आश्चर्य
<eid>4831<syns>कलत्र-क्ली,श्रोणि
<eid>4832<syns>कलत्र-क्ली,भार्या
आलेख्याश्चर्ययोश्चित्रं कलत्रं श्रोणिभार्ययोः ।
<LEND>
<L>2152<pc>
<eid>4833<syns>पात्र-क्ली,योग्य
<eid>4834<syns>पात्र-क्ली,भाजन
<eid>4835<syns>पत्र-क्ली,वाहन
<eid>4836<syns>पत्र-क्ली,पक्ष
योग्यभाजनयोः पात्रं पत्रं वाहनपक्षयोः ॥ १७९ ॥
<LEND>
<L>2153<pc>
<eid>4837<syns>शास्त्र-क्ली,निदेश
<eid>4838<syns>शास्त्र-क्ली,ग्रन्थ
<eid>4839<syns>शस्त्र-क्ली,आयुध
<eid>4840<syns>शस्त्र-क्ली,लोह
निदेशग्रन्थयोः शास्त्रं शस्त्रमायुधलोहयोः ।
<LEND>
<L>2154<pc>
<eid>4841<syns>नेत्र-क्ली,जटा
<eid>4842<syns>नेत्र-क्ली,अंशुक
<eid>4843<syns>क्षेत्र-क्ली,पत्नी
<eid>4844<syns>क्षेत्र-क्ली,शरीर
स्याज्जटांशुकयोर्नेत्रं क्षेत्रं पत्नीशरीरयोः ॥ १८० ॥
<LEND>
<L>2155<pc>
<eid>4845<syns>पोत्र-क्ली,क्रोडमुखाग्र
<eid>4846<syns>पोत्र-क्ली,हलमुखाग्र
<eid>4847<syns>गोत्र-पुं,नामन्
मुखाग्रे क्रोडहलयोः पोत्रं गोत्रं तु नाम्नि च ।
<LEND>
<L>2156<pc>
<eid>4848<syns>सत्र-क्ली,आच्छादन
<eid>4849<syns>सत्र-क्ली,यज्ञ
<eid>4850<syns>सत्र-क्ली,सदादान
<eid>4851<syns>सत्र-क्ली,वन
सत्रमाच्छादने यज्ञे सदादाने वनेऽपि च ॥ १८१ ॥
<LEND>
<L>2157<pc>
<eid>4852<syns>अजिर-क्ली,विषय
<eid>4853<syns>अजिर-क्ली,काय
<eid>4854<syns>अम्बर-क्ली,व्योमन्
<eid>4855<syns>अम्बर-क्ली,वासस्
अजिरं विषये कायेऽप्यम्बरं व्योम्नि वाससि ।
<LEND>
<L>2158<pc>
<eid>4856<syns>चक्र-क्ली,राष्ट्र
<eid>4857<syns>अक्षर-क्ली,मोक्ष
<eid>4858<syns>क्षीर-क्ली,अप्
चक्रं राष्ट्रेऽप्यक्षरं तु मोक्षेऽपि क्षीरमप्सु च ॥ १८२ ॥
<LEND>
<L>2159<pc>
<eid>4859<syns>भूरि-पुं,स्वर्ण
<eid>4860<syns>चन्द्र-पुं,स्वर्ण
<eid>4861<syns>गोपुर-क्ली,द्वारमात्र
स्वर्णेऽपि भूरिचन्द्रौ द्वौ द्वारमात्रेऽपि गोपुरम् ।
<LEND>
<L>2160<pc>
<eid>4862<syns>गह्वर-क्ली,गुहा
<eid>4863<syns>गह्वर-क्ली,दम्भ
<eid>4864<syns>उपह्वर-क्ली,रहस्
<eid>4865<syns>उपह्वर-क्ली,अन्तिक
गुहादम्भौ गह्वरे द्वे रहोऽन्तिकमुपह्वरे ॥ १८३ ॥
<LEND>
<L>2161<pc>
<eid>4866<syns>अग्र-क्ली,पुरस्
<eid>4867<syns>अग्र-क्ली,अधिक
<eid>4868<syns>अग्र-क्ली,उपरि
<eid>4869<syns>पुर-क्ली,अगार
<eid>4870<syns>पुर-क्ली,नगर
<eid>4871<syns>पुर-क्ली,मन्दिर
<eid>4872<syns>राष्ट्र-पुंक्ली,विषय
<eid>4873<syns>राष्ट्र-पुंक्ली,उपद्रव
पुरोऽधिकमुपर्यग्राण्यगारे नगरे पुरम् ।
मन्दिरं चाथ राष्ट्रोऽस्त्री विषये स्यादुपद्रवे ॥ १८४ ॥
<LEND>
<L>2162<pc>
<eid>4874<syns>दर-पुंक्ली,भय
<eid>4875<syns>दर-पुंक्ली,श्वभ्र
<eid>4876<syns>वज्र-पुंक्ली,हीरक
<eid>4877<syns>वज्र-पुंक्ली,पवि
दरोऽस्त्रियां भये श्वभ्रे वज्रोऽस्त्री हीरके पवौ ।
<LEND>
<L>2163<pc>
<eid>4878<syns>तन्त्र-क्ली,प्रधान
<eid>4879<syns>तन्त्र-क्ली,सिद्धान्त
<eid>4880<syns>तन्त्र-क्ली,सूत्रवाय
<eid>4881<syns>तन्त्र-क्ली,परिच्छद
तन्त्रं प्रधाने सिद्धान्ते सूत्रवाये परिच्छदे ॥ १८५ ॥
<LEND>
<L>2164<pc>
<eid>4882<syns>औशीर-पुं,चामरदण्ड
<eid>4883<syns>औशीर-क्ली,शयनासन
औशीरश्चामरे दण्डेऽप्यौशीरं शयनासने ।
<LEND>
<L>2165<pc>
<eid>4884<syns>पुष्कर-क्ली,करिहस्ताग्र
<eid>4885<syns>पुष्कर-क्ली,वाद्यभाण्डमुख
<eid>4886<syns>पुष्कर-क्ली,जल
<eid>4887<syns>पुष्कर-क्ली,व्योमन्
<eid>4888<syns>पुष्कर-क्ली,खड्गफल
<eid>4889<syns>पुष्कर-क्ली,पद्म
<eid>4890<syns>पुष्कर-क्ली,तीर्थविशेष
<eid>4891<syns>पुष्कर-क्ली,ओषधिविशेष
पुष्करं करिहस्ताग्रे वाद्यभाण्डमुखे जले ॥ १८६ ॥
व्योम्नि खड्गफले पद्मे तीर्थौषधिविशेषयोः ।
<LEND>
<L>2166<pc>
<eid>4892<syns>अन्तर-क्ली,अवकाश
<eid>4893<syns>अन्तर-क्ली,अवधि
<eid>4894<syns>अन्तर-क्ली,परिधान
<eid>4895<syns>अन्तर-क्ली,अन्तर्धि
<eid>4896<syns>अन्तर-क्ली,भेद
<eid>4897<syns>अन्तर-क्ली,तादर्थ्य
<eid>4898<syns>अन्तर-क्ली,छिद्र
<eid>4899<syns>अन्तर-क्ली,आत्मीय
<eid>4900<syns>अन्तर-क्ली,विना
<eid>4901<syns>अन्तर-क्ली,बहिस्
<eid>4902<syns>अन्तर-क्ली,अवसर
<eid>4903<syns>अन्तर-क्ली,मध्य
<eid>4904<syns>अन्तर-क्ली,अन्तरात्मन्
अन्तरमवकाशावधिपरिधानान्तर्धिभेदतादर्थ्ये ॥ १८७ ॥
छिद्रात्मीयविनाबहिरवसरमध्येऽन्तरात्मनि च ।
<LEND>
<L>2167<pc>
<eid>4905<syns>पिठर-क्ली,मुस्त
<eid>4906<syns>नागर-क्ली,राजकशेरु
मुस्तेऽपि पिठरं राजकशेरुण्यपि नागरम् ॥ १८८ ॥
<LEND>
<L>2168<pc>
<eid>4907<syns>शार्वर-क्ली,अन्धतमस
<eid>4908<syns>शार्वर-त्रि,घातुक
शार्वरं त्वन्धतमसे घातुके भेद्यलिङ्गकम् ।
<LEND>
<L>2169<pc>
<eid>4909<syns>गौर-त्रि,अरुण
<eid>4910<syns>गौर-त्रि,सित
<eid>4911<syns>गौर-त्रि,पीत
<eid>4912<syns>अरुष्कर-त्रि,व्रणकारिन्
गौरोऽरुणे सिते पीते व्रणकार्यप्यरुष्करः ॥ १८९ ॥
<LEND>
<L>2170<pc>
<eid>4913<syns>जठर-पुंक्ली,कठिन
<eid>4914<syns>अधर-त्रि,अधस्तात्
जठरः कठिनेऽपि स्यादधस्तादपि चाधरः ।
<LEND>
<L>2171<pc>
<eid>4915<syns>एकाग्र-त्रि,अनाकुल
<eid>4916<syns>व्यग्र-त्रि,व्यासक्त
<eid>4917<syns>व्यग्र-त्रि,आकुल
अनाकुलेऽपि चैकाग्रो व्यग्रो व्यासक्त आकुले ॥ १९० ॥
<LEND>
<L>2172<pc>
<eid>4918<syns>उत्तर-त्रि,उपरि
<eid>4919<syns>उत्तर-त्रि,उदीच्य
<eid>4920<syns>उत्तर-त्रि,श्रेष्ठ
<eid>4921<syns>अनुत्तर-त्रि,नीचैस्
<eid>4922<syns>अनुत्तर-त्रि,दाक्षिणात्य
<eid>4923<syns>अनुत्तर-त्रि,अश्रेष्ठ
<eid>4924<syns>पर-त्रि,दूर
<eid>4925<syns>पर-त्रि,अनात्मन्
<eid>4926<syns>पर-त्रि,उत्तम
उपर्युदीच्यश्रेष्ठेष्वप्युत्तरः स्यादनुत्तरः ।
एषां विपर्यये श्रेष्ठे दूरानात्मोत्तमाः पराः ॥ १९१ ॥
<LEND>
<L>2173<pc>
<eid>4927<syns>मधुर-त्रि,स्वादु
<eid>4928<syns>मधुर-त्रि,प्रिय
<eid>4929<syns>क्रूर-त्रि,कठिन
<eid>4930<syns>क्रूर-त्रि,निर्दय
स्वादुप्रियौ च मधुरौ क्रूरौ कठिननिर्दयौ ।
<LEND>
<L>2174<pc>
<eid>4931<syns>उदार-त्रि,दातृ
<eid>4932<syns>उदार-त्रि,महत्
<eid>4933<syns>इतर-त्रि,अन्य
<eid>4934<syns>इतर-त्रि,नीच
उदारो दातृमहतोरितरस्त्वन्यनीचयोः ॥ १९२ ॥
<LEND>
<L>2175<pc>
<eid>4935<syns>स्वैर-त्रि,मन्द
<eid>4936<syns>स्वैर-त्रि,स्वच्छन्द
<eid>4937<syns>शुभ्र-त्रि,उद्दीप्त
<eid>4938<syns>शुभ्र-त्रि,शुक्ल
मन्दस्वच्छन्दयोः स्वैरः शुभ्रमुद्दीप्तशुक्लयोः ।
<LEND>
<L>2176<pc>
<eid>4939<syns>मौलि-पुं,चूडा
<eid>4940<syns>मौलि-पुं,किरीट
<eid>4941<syns>मौलि-पुं,संयतकेश
चूडा किरीटं केशाश्च संयता मौलयस्त्रयः ॥ १९३ ॥
<LEND>
<L>2177<pc>
<eid>4942<syns>पीलु-पुं,द्रुमप्रभेद
<eid>4943<syns>पीलु-पुं,मातङ्ग
<eid>4944<syns>पीलु-पुं,काण्ड
<eid>4945<syns>पीलु-पुं,पुष्प
द्रुमप्रभेदमातङ्गकाण्डपुष्पाणि पीलवः ।
<LEND>
<L>2178<pc>
<eid>4946<syns>काल-पुं,कृतान्त
<eid>4947<syns>काल-पुं,अनेहस्
<eid>4948<syns>कलि-पुं,युगभेद
कृतान्तानेहसोः कालश्चतुर्थेऽपि युगे कलिः ॥ १९४ ॥
<LEND>
<L>2179<pc>
<eid>4949<syns>कमल-पुं,कुरङ्ग
<eid>4950<syns>कम्बल-पुं,प्रावार
स्यात्कुरङ्गेऽपि कमलः प्रावारेऽपि च कम्बलः ।
<LEND>
<L>2180<pc>
<eid>4951<syns>बलि-पुं,कर
<eid>4952<syns>बलि-पुं,उपहार
<eid>4953<syns>बलि-स्त्री,प्राण्यङ्गज
करोपहारयोः पुंसि बलिः प्राण्यङ्गजे स्त्रियाम् ॥ १९५ ॥
<LEND>
<L>2181<pc>
<eid>4954<syns>बल-क्ली,स्थौल्य
<eid>4955<syns>बल-क्ली,सामर्थ्य
<eid>4956<syns>बल-क्ली,सैन्य
<eid>4957<syns>बल-पुं,काक
<eid>4958<syns>बल-पुं,सीरिन्
स्थौल्यसामर्थ्यसैन्येषु बलं ना काकसीरिणोः ।
<LEND>
<L>2182<pc>
<eid>4959<syns>वातूल-पुं,वात्या
<eid>4960<syns>वातूल-त्रि,वातासह
वातूलः पुंसि वात्यायामपि वातासहे त्रिषु ॥ १९६ ॥
<LEND>
<L>2183<pc>
<eid>4961<syns>व्याल-त्रि,शठ
<eid>4962<syns>व्याल-पुं,श्वापद
<eid>4963<syns>व्याल-पुं,सर्प
भेद्यलिङ्गः शठे व्यालः पुंसि श्वापदसर्पयोः ।
<LEND>
<L>2184<pc>
<eid>4964<syns>मल-पुंक्ली,पाप
<eid>4965<syns>मल-पुंक्ली,विष्
<eid>4966<syns>मल-पुंक्ली,किट्ट
<eid>4967<syns>शूल-पुंक्ली,रुज्
<eid>4968<syns>शूल-पुंक्ली,आयुध
मलोऽस्त्री पापविट्किट्टान्यस्त्री शूलं रुगायुधम् ॥ १९७ ॥
<LEND>
<L>2185<pc>
<eid>4969<syns>कील-पुंस्त्री,शङ्कु
<eid>4970<syns>पालि-स्त्री,अश्रि
<eid>4971<syns>पालि-स्त्री,अङ्क
<eid>4972<syns>पालि-स्त्री,पङ्क्ति
शङ्कावपि द्वयोः कीलः पालिः स्त्र्यश्र्यङ्कपङ्क्तिषु ।
<LEND>
<L>2186<pc>
<eid>4973<syns>कला-स्त्री,शिल्प
<eid>4974<syns>कला-स्त्री,कालभेद
<eid>4975<syns>आली-स्त्री,सखी
<eid>4976<syns>आली-स्त्री,आवलि
कला शिल्पे कालभेदेप्याली सख्यावली अपि ॥ १९८ ॥
<LEND>
<L>2187<pc>
<eid>4977<syns>वेला-स्त्री,अब्ध्यम्बुविकृति
<eid>4978<syns>वेला-स्त्री,काल
<eid>4979<syns>वेला-स्त्री,मर्यादा
अब्ध्यम्बुविकृतौ वेला कालमर्यादयोरपि ।
<LEND>
<L>2188<pc>
<eid>4980<syns>बहुला-स्त्री,कृत्तिका
<eid>4981<syns>बहुला-स्त्री,गो
<eid>4982<syns>बहुल-पुं,अग्नि
<eid>4983<syns>बहुल-त्रि,शिति
बहुलाः कृत्तिका गावो बहुलोऽग्नौ शितौ त्रिषु ॥ १९९ ॥
<LEND>
<L>2189<pc>
<eid>4984<syns>लीला-स्त्री,विलास
<eid>4985<syns>लीला-स्त्री,क्रिया
<eid>4986<syns>उपला-स्त्री,शर्करा
लीला विलासक्रिययोरुपला शर्करापि च ।
<LEND>
<L>2190<pc>
<eid>4987<syns>कीलाल-क्ली,शोणित
<eid>4988<syns>कीलाल-क्ली,अम्भस्
<eid>4989<syns>मूल-क्ली,आद्य
<eid>4990<syns>मूल-क्ली,शिफा
<eid>4991<syns>मूल-क्ली,भ
शोणितेऽम्भसि कीलालं मूलमाद्ये शिफाभयोः ॥ २०० ॥
<LEND>
<L>2191<pc>
<eid>4992<syns>जाल-क्ली,समूह
<eid>4993<syns>जाल-क्ली,आनाय
<eid>4994<syns>जाल-क्ली,गवाक्ष
<eid>4995<syns>जाल-क्ली,क्षारक
जालं समूह आनायगवाक्षक्षारकेष्वपि ।
<LEND>
<L>2192<pc>
<eid>4996<syns>शील-क्ली,स्वभाव
<eid>4997<syns>शील-क्ली,सद्वृत्त
<eid>4998<syns>फल-क्ली,सस्य
<eid>4999<syns>फल-क्ली,हेतुकृत
शीलं स्वभावे सद्वृत्ते सस्ये हेतुकृते फलम् ॥ २०१ ॥
<LEND>
<L>2193<pc>
<eid>5000<syns>पटल-क्ली,छदिर्
<eid>5001<syns>पटल-क्ली,नेत्ररुज्
<eid>5002<syns>पटल-स्त्रीक्ली,समूह
छदिर्नेत्ररुजोः क्लीबं समूहे पटलं न ना ।
<LEND>
<L>2194<pc>
<eid>5003<syns>तल-पुंक्ली,अधस्
<eid>5004<syns>तल-पुंक्ली,स्वरूप
<eid>5005<syns>पल-क्ली,आमिष
अधस्स्वरूपयोरस्त्री तलं स्याच्चामिषे पलम् ॥ २०२ ॥
<LEND>
<L>2195<pc>
<eid>5006<syns>पाताल-क्ली,और्वानल
<eid>5007<syns>चेल-क्ली,वस्त्र
<eid>5008<syns>चेल-त्रि,अधम
और्वानलेऽपि पातालं चेलं वस्त्रेऽधमे त्रिषु ।
<LEND>
<L>2196<pc>
<eid>5009<syns>कुकूल-क्ली,शङ्कुकीर्णश्वभ्र
<eid>5010<syns>कुकूल-पुं,तुषानल
कुकूलं शङ्कुभिः कीर्णे श्वभ्रे ना तु तुषानले ॥ २०३ ॥
<LEND>
<L>2197<pc>
<eid>5011<syns>केवल-क्ली,निर्णीत
<eid>5012<syns>केवल-त्रि,एक
<eid>5013<syns>केवल-त्रि,कृत्स्न
निर्णीते केवलमिति त्रिलिङ्गं त्वेककृत्स्नयोः ।
<LEND>
<L>2198<pc>
<eid>5014<syns>कुशल-क्ली,पर्याप्ति
<eid>5015<syns>कुशल-क्ली,क्षेम
<eid>5016<syns>कुशल-क्ली,पुण्य
<eid>5017<syns>कुशल-त्रि,शिक्षित
पर्याप्तिक्षेमपुण्येषु कुशलं शिक्षिते त्रिषु ॥ २०४ ॥
<LEND>
<L>2199<pc>
<eid>5018<syns>प्रवाल-पुंक्ली,अङ्कुर
<eid>5019<syns>स्थूल-त्रि,जड
प्रवालमङ्कुरेऽप्यस्त्री त्रिषु स्थूलं जडेऽपि च ।
<LEND>
<L>2200<pc>
<eid>5020<syns>कराल-त्रि,दन्तुर
<eid>5021<syns>कराल-त्रि,तुङ्ग
<eid>5022<syns>पेशल-त्रि,चारु
<eid>5023<syns>पेशल-त्रि,दक्ष
करालो दन्तुरे तुङ्गे चारौ दक्षे च पेशलः ॥ २०५ ॥
<LEND>
<L>2201<pc>
<eid>5024<syns>बाल-पुं,मूर्ख
<eid>5025<syns>बाल-पुं,अर्भक
<eid>5026<syns>लोल-त्रि,चल
<eid>5027<syns>लोल-त्रि,सतृष्ण
मूर्खेऽर्भकेऽपि बालः स्याल्लोलश्चलसतृष्णयोः ।
<LEND>
<L>2202<pc>
<eid>5028<syns>कुल-क्ली,गृह
<eid>5029<syns>कुल-क्ली,तालाङ्क
<eid>5030<syns>एककुण्डल-त्रि,कुबेर
कुलं गृहेऽपि तालाङ्के कुबेरे चैककुण्डलः ।
<LEND>
<L>2203<pc>
<eid>5031<syns>हेला-स्त्री,स्त्रीभाव
<eid>5032<syns>हेलि-पुं,अवज्ञा
<eid>5033<syns>हिलि-पुं,सूर्य
<eid>5034<syns>हिलि-पुं,रण
स्त्रीभावावज्ञयोर्हेला हेलिः सूर्ये रणे हिलिः ।
<LEND>
<L>2204<pc>
<eid>5035<syns>हाल-पुं,नृपति
<eid>5036<syns>हाल-पुं,मद्य
<eid>5037<syns>दल-क्ली,शकल
<eid>5038<syns>दल-क्ली,छद
हालः स्यान्नृपतौ मद्ये शकलच्छदयोर्दलम् ।
<LEND>
<L>2205<pc>
<eid>5039<syns>तूलि-स्त्री,चित्रोपकरणशलाका
<eid>5040<syns>तूलि-स्त्री,तूलशय्या
तूलिश्चित्रोपकरणशलाकातूलशय्ययोः ।
<LEND>
<L>2206<pc>
<eid>5041<syns>तुमुल-क्ली,व्याकुल
<eid>5042<syns>तुमुल-क्ली,शब्द
<eid>5043<syns>शष्कुली-स्त्री,कर्णपाली
तुमुलं व्याकुले शब्दे शष्कुली कर्णपाल्यपि ।
<LEND>
<L>2207<pc>
<eid>5044<syns>दव-पुं,वन
<eid>5045<syns>दव-पुं,अरण्यवह्नि
<eid>5046<syns>दाव-पुं,वन
<eid>5047<syns>दाव-पुं,अरण्यवह्नि
<eid>5048<syns>भव-पुं,जन्मन्
<eid>5049<syns>भव-पुं,हर
दवदावौ वनारण्यवह्नी जन्महरौ भवौ ॥ २०६ ॥
<LEND>
<L>2208<pc>
<eid>5050<syns>सचिव-पुं,मन्त्रिन्
<eid>5051<syns>सचिव-पुं,सहाय
<eid>5052<syns>धव-पुं,पति
<eid>5053<syns>धव-पुं,शाखिन्
<eid>5054<syns>धव-पुं,नर
मन्त्री सहायः सचिवौ पतिशाखिनरा धवाः ।
<LEND>
<L>2209<pc>
<eid>5055<syns>अवि-स्त्री,शैल
<eid>5056<syns>अवि-स्त्री,मेष
<eid>5057<syns>अवि-स्त्री,अर्क
<eid>5058<syns>हव-पुं,आज्ञा
<eid>5059<syns>हव-पुं,आह्वान
<eid>5060<syns>हव-पुं,अध्वर
अवयः शैलमेषार्का आज्ञाह्वानाध्वरा हवाः ॥ २०७ ॥
<LEND>
<L>2210<pc>
<eid>5061<syns>भाव-पुं,सत्ता
<eid>5062<syns>भाव-पुं,स्वभाव
<eid>5063<syns>भाव-पुं,अभिप्राय
<eid>5064<syns>भाव-पुं,चेष्टा
<eid>5065<syns>भाव-पुं,आत्मन्
<eid>5066<syns>भाव-पुं,जन्मन्
भावः सत्तास्वभावाभिप्रायचेष्टात्मजन्मसु ।
<LEND>
<L>2211<pc>
<eid>5067<syns>प्रसव-पुं,उत्पाद
<eid>5068<syns>प्रसव-पुं,फल
<eid>5069<syns>प्रसव-पुं,पुष्प
<eid>5070<syns>प्रसव-पुं,गर्भमोचन
स्यादुत्पादे फले पुष्पे प्रसवो गर्भमोचने ॥ २०८ ॥
<LEND>
<L>2212<pc>
<eid>5071<syns>निह्नव-पुं,अविश्वास
<eid>5072<syns>निह्नव-पुं,अपह्नव
<eid>5073<syns>निह्नव-पुं,निकृति
अविश्वासेऽपह्नवेऽपि निकृतावपि निह्नवः ।
<LEND>
<L>2213<pc>
<eid>5074<syns>उत्सव-पुं,उत्सेक
<eid>5075<syns>उत्सव-पुं,आमर्ष
<eid>5076<syns>उत्सव-पुं,इच्छाप्रसर
<eid>5077<syns>उत्सव-पुं,महस्
उत्सेकामर्षयोरिच्छाप्रसरे मह उत्सवः ॥ २०९ ॥
<LEND>
<L>2214<pc>
<eid>5078<syns>अनुभाव-पुं,प्रभाव
<eid>5079<syns>अनुभाव-पुं,सन्मतिनिश्चय
अनुभावः प्रभावे च सतां च मतिनिश्चये ।
<LEND>
<L>2215<pc>
<eid>5080<syns>प्रभव-पुं,जन्महेतु
<eid>5081<syns>प्रभव-पुं,आस्योपलब्धिस्थान
स्याज्जन्महेतुः प्रभवः स्थानं चाद्योपलब्धये ॥ २१० ॥
<LEND>
<L>2216<pc>
<eid>5082<syns>पारशव-पुं,शूद्राविप्रतनय
<eid>5083<syns>पारशव-पुं,शस्त्र
शूद्रायां विप्रतनये शस्त्रे पारशवो मतः ।
<LEND>
<L>2217<pc>
<eid>5084<syns>ध्रुव-पुं,भभेद
<eid>5085<syns>ध्रुव-क्ली,निश्चित
<eid>5086<syns>ध्रुव-त्रि,शाश्वत
ध्रुवो भभेदे क्लीबे तु निश्चिते शाश्वते त्रिषु ॥ २११ ॥
<LEND>
<L>2218<pc>
<eid>5087<syns>स्व-पुं,ज्ञाति
<eid>5088<syns>स्व-क्ली,आत्मन्
<eid>5089<syns>स्व-त्रि,आत्मीय
<eid>5090<syns>स्व-पुंक्ली,धन
स्वो ज्ञातावात्मनि स्वं त्रिष्वात्मीये स्वोऽस्त्रियां धने ।
<LEND>
<L>2219<pc>
<eid>5091<syns>नीवी-स्त्री,स्त्रीकटीवस्त्रबन्ध
<eid>5092<syns>नीवी-स्त्री,परिपण
स्त्रीकटीवस्त्रबन्धेऽपि नीवी परिपणेऽपि च ॥ २१२ ॥
<LEND>
<L>2220<pc>
<eid>5093<syns>शिवा-स्त्री,गौरी
<eid>5094<syns>शिवा-स्त्री,फेरव
<eid>5095<syns>द्वन्द्व-क्ली,कलह
<eid>5096<syns>द्वन्द्व-क्ली,युग्म
शिवा गौरीफेरवयोर्द्वन्द्वं कलहयुग्मयोः ।
<LEND>
<L>2221<pc>
<eid>5097<syns>सत्त्व-क्ली,द्रव्य
<eid>5098<syns>सत्त्व-क्ली,असु
<eid>5099<syns>सत्त्व-क्ली,व्यवसाय
<eid>5100<syns>सत्त्व-पुंक्ली,जन्तु
द्रव्यासुव्यवसायेऽपि सत्त्वमस्त्री तु जन्तुषु ॥ २१३ ॥
<LEND>
<L>2222<pc>
<eid>5101<syns>क्लीब-क्ली,नपुंसक
<eid>5102<syns>क्लीब-क्ली,षण्ड
<eid>5103<syns>क्लीब-त्रि,अविक्रम
क्लीबं नपुंसके षण्डे वाच्यलिङ्गमविक्रमे ।
<LEND>
<L>2223<pc>
<eid>5104<syns>विश्-पुं,वैश्य
<eid>5105<syns>विश्-पुं,मनुज
<eid>5106<syns>स्पश-पुं,चर
<eid>5107<syns>स्पश-पुं,अभिमर
द्वौ विशौ वैश्यमनुजौ द्वौ चराभिमरौ स्पशौ ॥ २१४ ॥
<LEND>
<L>2224<pc>
<eid>5108<syns>राशि-पुं,पुञ्ज
<eid>5109<syns>राशि-पुं,मेषादि
<eid>5110<syns>वंश-पुं,कुल
<eid>5111<syns>वंश-पुं,मस्कर
द्वौ राशी पुञ्जमेषाद्यौ द्वौ वंशौ कुलमस्करौ ।
<LEND>
<L>2225<pc>
<eid>5112<syns>वीकाश-पुं,रहस्
<eid>5113<syns>वीकाश-पुं,प्रकाश
<eid>5114<syns>निर्वेश-पुं,भृति
<eid>5115<syns>निर्वेश-पुं,भोग
रहःप्रकाशौ वीकाशौ निर्वेशो भृतिभोगयोः ॥ २१५ ॥
<LEND>
<L>2226<pc>
<eid>5116<syns>कीनाश-पुं,कृतान्त
<eid>5117<syns>कीनाश-त्रि,क्षुद्र
<eid>5118<syns>कीनाश-त्रि,कर्षक
कृतान्ते पुंसि कीनाशः क्षुद्रकर्षकयोस्त्रिषु ।
<LEND>
<L>2227<pc>
<eid>5119<syns>अपदेश-पुं,पद
<eid>5120<syns>अपदेश-पुं,लक्ष्य
<eid>5121<syns>अपदेश-पुं,निमित्त
<eid>5122<syns>कुश-क्ली,अप्
पदे लक्ष्ये निमित्तेऽपदेशः स्यात्कुशमप्सु च ॥ २१६ ॥
<LEND>
<L>2228<pc>
<eid>5123<syns>दशा-स्त्री,अवस्था
<eid>5124<syns>आशा-स्त्री,आयततृष्णा
दशावस्थानेकविधाप्याशा तृष्णापि चायता ।
<LEND>
<L>2229<pc>
<eid>5125<syns>वशा-स्त्री,स्त्री
<eid>5126<syns>वशा-स्त्री,करिणी
<eid>5127<syns>दृश्-स्त्री,ज्ञान
<eid>5128<syns>दृश्-त्रि,ज्ञातृ
वशा स्त्री करिणी च स्यात्दृग्ज्ञाने ज्ञातरि त्रिषु ॥ २१७ ॥
<LEND>
<L>2230<pc>
<eid>5129<syns>कर्कश-त्रि,साहसिक
<eid>5130<syns>कर्कश-त्रि,कठोर
<eid>5131<syns>कर्कश-त्रि,अमसृण
स्यात्कर्कशः साहसिकः कठोरामसृणावपि ।
<LEND>
<L>2231<pc>
<eid>5132<syns>प्रकाश-त्रि,अतिप्रसिद्ध
<eid>5133<syns>बालिश-त्रि,शिशु
<eid>5134<syns>बालिश-त्रि,अज्ञ
प्रकाशोऽतिप्रसिद्धेऽपि शिशावज्ञे च बालिशः ॥ २१८ ॥
<LEND>
<L>2232<pc>
<eid>5135<syns>कोश-पुंक्ली,कुड्मल
<eid>5136<syns>कोश-पुंक्ली,खड्गपिधान
<eid>5137<syns>कोश-पुंक्ली,अर्थौघ
<eid>5138<syns>कोश-पुंक्ली,दिव्य
कोशोऽस्त्री कुड्मले खड्गपिधानेऽर्थौघदिव्ययोः ।
<LEND>
<L>2233<pc>
<eid>5139<syns>नाश-पुं,क्षय
<eid>5140<syns>नाश-पुं,तिरोधान
<eid>5141<syns>जीवितेश-पुं,प्रिय
<eid>5142<syns>जीवितेश-पुं,यम
नाशः क्षये तिरोधाने जीवितेशः प्रिये यमे ।
<LEND>
<L>2234<pc>
<eid>5143<syns>निस्त्रिंश-पुं,नृशंस
<eid>5144<syns>निस्त्रिंश-पुं,खड्ग
<eid>5145<syns>अंशु-पुं,सूर्य
<eid>5146<syns>अंशु-पुं,कर
नृशंसखड्गौ निस्त्रिंशावंशुः सूर्येंशवः कराः ।
<LEND>
<L>2235<pc>
<eid>5147<syns>आशु-क्ली,शालि
<eid>5148<syns>आशु-क्ली,शीघ्र
<eid>5149<syns>पाश-पुं,बन्धन
<eid>5150<syns>पाश-पुं,शस्त्र
आश्वाख्या शालिशीघ्रार्थे पाशो बन्धनशस्त्रयोः ।
<LEND>
<L>2236<pc>
<eid>5151<syns>अनिमिष-पुं,सुर
<eid>5152<syns>अनिमिष-पुं,मत्स्य
<eid>5153<syns>पुरुष-पुं,आत्मन्
<eid>5154<syns>पुरुष-पुं,मानव
सुरमत्स्यावनिमिषौ पुरुषावात्ममानवौ ॥ २१९ ॥
<LEND>
<L>2237<pc>
<eid>5155<syns>ध्वाङ्क्ष-पुं,काक
<eid>5156<syns>ध्वाङ्क्ष-पुं,मत्स्यात्खग
<eid>5157<syns>कक्ष-पुं,तृण
<eid>5158<syns>कक्ष-पुं,वीरुध्
काकमत्स्यात्खगौ ध्वाङ्क्षौ कक्षौ च तृणवीरुधौ ।
<LEND>
<L>2238<pc>
<eid>5159<syns>अभीषु-पुं,प्रग्रह
<eid>5160<syns>अभीषु-पुं,रश्मि
<eid>5161<syns>प्रैष-पुं,प्रेषण
<eid>5162<syns>प्रैष-पुं,मर्दन
अभीषुः प्रग्रहे रश्मौ प्रैषः प्रेषणमर्दने ॥ २२० ॥
<LEND>
<L>2239<pc>
<eid>5163<syns>पक्ष-पुं,सहाय
<eid>5164<syns>उष्णीष-पुं,शिरोवेष्टन्
<eid>5165<syns>उष्णीष-पुं,किरीट
पक्षः सहायेऽप्युष्णीषः शिरोवेष्टकिरीटयोः ।
<LEND>
<L>2240<pc>
<eid>5166<syns>वृष-पुं,शुक्रल
<eid>5167<syns>वृष-पुं,मूषिक
<eid>5168<syns>वृष-पुं,श्रेष्ठ
<eid>5169<syns>वृष-पुं,सुकृत
<eid>5170<syns>वृष-पुं,वृषभ
शुक्रले मूषिके श्रेष्ठे सुकृते वृषभे वृषः ॥ २२१ ॥
<LEND>
<L>2241<pc>
<eid>5171<syns>कोष-पुंक्ली,कुड्मल
<eid>5172<syns>कोष-पुंक्ली,खड्गपिधान
<eid>5173<syns>कोष-पुंक्ली,अर्थौघ
<eid>5174<syns>कोष-पुंक्ली,दिव्य
कोषोऽस्त्री कुड्मले खड्गपिधानेऽर्थौघदिव्ययोः ।
<LEND>
<L>2242<pc>
<eid>5175<syns>आकर्ष-पुं,द्यूत
<eid>5176<syns>आकर्ष-पुं,अक्ष
<eid>5177<syns>आकर्ष-पुं,शारिफलक
<eid>5178<syns>अक्ष-क्ली,इन्द्रिय
<eid>5179<syns>अक्ष-पुं,द्यूताङ्ग
<eid>5180<syns>अक्ष-पुं,कर्ष
<eid>5181<syns>अक्ष-पुं,चक्र
<eid>5182<syns>अक्ष-पुं,व्यवहार
<eid>5183<syns>अक्ष-पुं,कलिद्रुम
द्यूतेऽक्षे शारिफलकेऽप्याकर्षोऽथाक्षमिन्द्रिये ॥ २२२ ॥
ना द्यूताङ्गे कर्षे चक्रे व्यवहारे कलिद्रुमे ।
<LEND>
<L>2243<pc>
<eid>5184<syns>कर्षू-पुं,वार्ता
<eid>5185<syns>कर्षू-पुं,करीषाग्नि
<eid>5186<syns>कर्षू-स्त्री,कुल्याभिधायिनी
कर्षूर्वार्त्ता करीषाग्निः कर्षूः कुल्याभिधायिनी ॥ २२३ ॥
<LEND>
<L>2244<pc>
<eid>5187<syns>पौरुष-क्ली,पुंभाव
<eid>5188<syns>पौरुष-क्ली,पुंक्रिया
<eid>5189<syns>विष-क्ली,अप्
पुम्भावे तत्क्रियायां च पौरुषं विषमप्सु च ।
<LEND>
<L>2245<pc>
<eid>5190<syns>आमिष-पुंक्ली,उपादान
<eid>5191<syns>किल्बिष-क्ली,अपराध
उपादानेऽप्यामिषं स्यादपराधेऽपि किल्बिषम् ॥ २२४ ॥
<LEND>
<L>2246<pc>
<eid>5192<syns>वर्ष-पुंक्ली,वृष्टि
<eid>5193<syns>वर्ष-पुंक्ली,लोकधात्र्यंश
<eid>5194<syns>वर्ष-पुंक्ली,वत्सर
स्याद्वृष्टौ लोकधात्र्यंशे वत्सरे वर्षमस्त्रियाम् ।
<LEND>
<L>2247<pc>
<eid>5195<syns>प्रेक्षा-स्त्री,नृत्येक्षण
<eid>5196<syns>प्रेक्षा-स्त्री,प्रज्ञा
<eid>5197<syns>भिक्षा-स्त्री,सेवा
<eid>5198<syns>भिक्षा-स्त्री,अर्थना
<eid>5199<syns>भिक्षा-स्त्री,भृति
प्रेक्षा नृत्येक्षणं प्रज्ञा भिक्षा सेवार्थना भृतिः ॥ २२५ ॥
<LEND>
<L>2248<pc>
<eid>5200<syns>त्विष्-स्त्री,शोभा
<eid>5201<syns>न्यक्ष-त्रि,कार्त्स्न्य
<eid>5202<syns>न्यक्ष-त्रि,निकृष्ट
त्विट् शोभापि त्रिषु परे न्यक्षं कार्त्स्न्यनिकृष्टयोः ।
<LEND>
<L>2249<pc>
<eid>5203<syns>अध्यक्ष-त्रि,प्रत्यक्ष
<eid>5204<syns>अध्यक्ष-त्रि,अधिकृत
<eid>5205<syns>रूक्ष-त्रि,अप्रेमन्
<eid>5206<syns>रूक्ष-त्रि,अचिक्कण
प्रत्यक्षेऽधिकृतेऽध्यक्षो रूक्षस्त्वप्रेम्ण्यचिक्कणे ।
<LEND>
<L>2250<pc>
<eid>5207<syns>लक्ष-क्ली,व्याज
<eid>5208<syns>लक्ष-क्ली,सङ्ख्याविशेष
<eid>5209<syns>लक्ष-क्ली,शरव्य
<eid>5210<syns>घोष-पुं,रव
<eid>5211<syns>घोष-पुं,व्रज
व्याजसंख्याशरव्येषु लक्षं घोषौ रवव्रजौ ।
<LEND>
<L>2251<pc>
<eid>5212<syns>कपिशीर्ष-क्ली,भित्तिशृङ्ग
<eid>5213<syns>अनुतर्ष-पुं,चषक
<eid>5214<syns>अनुतर्ष-पुं,सुरा
कपिशीर्षं भित्तिशृङ्गेऽनुतर्षश्चषकः सुरा ।
<LEND>
<L>2252<pc>
<eid>5215<syns>दोष-पुं,वातादि
<eid>5216<syns>दोषा-अ,रात्रि
<eid>5217<syns>दक्ष-त्रि,कुक्कुट
दोषो वातादिके दोषा रात्रौ दक्षोऽपि कुक्कुटे ।
<LEND>
<L>2253<pc>
<eid>5218<syns>गण्डूष-पुं,शुण्डाग्रभाग
<eid>5219<syns>गण्डूष-पुंस्त्री,मुखपूरण
शुण्डाग्रभागे गण्डूषो द्वयोश्च मुखपूरणे ॥ २२६ ॥
<LEND>
<L>2254<pc>
<eid>5220<syns>हंस-पुं,रवि
<eid>5221<syns>हंस-पुं,श्वेतच्छद
<eid>5222<syns>विभावसु-पुं,सूर्य
<eid>5223<syns>विभावसु-पुं,वह्नि
रविश्वेतच्छदौ हंसौ सूर्यवह्नी विभावसू ।
<LEND>
<L>2255<pc>
<eid>5224<syns>वत्स-पुं,तर्णक
<eid>5225<syns>वत्स-पुं,तर्ष
<eid>5226<syns>दिवौकस्-पुं,सारङ्ग
वत्सौ तर्णकवर्षौ द्वौ सारङ्गाश्च दिवौकसः ॥ २२७ ॥
<LEND>
<L>2256<pc>
<eid>5227<syns>रस-पुं,शृङ्गारादि
<eid>5228<syns>रस-पुं,विष
<eid>5229<syns>रस-पुं,वीर्य
<eid>5230<syns>रस-पुं,गुण
<eid>5231<syns>रस-पुं,राग
<eid>5232<syns>रस-पुं,द्रव
शृङ्गारादौ विषे वीर्ये गुणे रागे द्रवे रसः ।
<LEND>
<L>2257<pc>
<eid>5233<syns>उत्तंस-पुं,कर्णपूर
<eid>5234<syns>उत्तंस-पुं,शेखर
<eid>5235<syns>अवतंस-पुं,कर्णपूर
<eid>5236<syns>अवतंस-पुं,शेखर
पुंस्युत्तंसावतंसौ द्वौ कर्णपूरेऽपि शेखरे ॥ २२८ ॥
<LEND>
<L>2258<pc>
<eid>5237<syns>वसु-पुं,देवभेद
<eid>5238<syns>वसु-पुं,अनल
<eid>5239<syns>वसु-पुं,रश्मि
<eid>5240<syns>वसु-क्ली,रत्न
<eid>5241<syns>वसु-क्ली,धन
देवभेदेऽनले रश्मौ वसू रत्ने धने वसु ।
<LEND>
<L>2259<pc>
<eid>5242<syns>वेधस्-पुं,विष्णु
<eid>5243<syns>आशिस्-स्त्री,हिताशंसा
<eid>5244<syns>आशिस्-स्त्री,अहिदंष्ट्रा
विष्णौ च वेधाः स्त्री त्वाशीर्हिताशंसाहिदंष्ट्रयोः ॥ २२९ ॥
<LEND>
<L>2260<pc>
<eid>5245<syns>लालसा-स्त्री,प्रार्थना
<eid>5246<syns>लालसा-स्त्री,औत्सुक्य
<eid>5247<syns>हिंसा-स्त्री,चौर्यादिकर्मन्
लालसे प्रार्थनौत्सुक्ये हिंसा चौर्यादिकर्म च ।
<LEND>
<L>2261<pc>
<eid>5248<syns>प्रसू-स्त्री,अश्वा
<eid>5249<syns>रोदसी-क्लीद्वि,भूद्यावौ
<eid>5250<syns>रोदसी-क्लीद्वि,रोदस्यौ
प्रसूरश्वापि भूद्यावौ रोदस्यौ रोदसी च ते ॥ २३० ॥
<LEND>
<L>2262<pc>
<eid>5251<syns>अर्चिस्-स्त्रीक्ली,ज्वाला
<eid>5252<syns>अर्चिस्-स्त्रीक्ली,भास्
<eid>5253<syns>ज्योतिस्-क्ली,भ
<eid>5254<syns>ज्योतिस्-क्ली,द्योत
<eid>5255<syns>ज्योतिस्-क्ली,दृष्टि
ज्वालाभासौ न पुंस्यर्चिर्ज्योतिर्भद्योतदृष्टिषु ।
<LEND>
<L>2263<pc>
<eid>5256<syns>आगस्-क्ली,पाप
<eid>5257<syns>आगस्-क्ली,अपराध
<eid>5258<syns>वयस्-क्ली,खग
<eid>5259<syns>वयस्-क्ली,बाल्यादि
पापापराधयोरागः खगबाल्यादिनोर्वयः ॥ २३१ ॥
<LEND>
<L>2264<pc>
<eid>5260<syns>वर्चस्-क्ली,तेजस्
<eid>5261<syns>वर्चस्-क्ली,पुरीष
<eid>5262<syns>महस्-क्ली,उत्सव
<eid>5263<syns>महस्-क्ली,तेज
तेजःपुरीषयोर्वर्चो महस्तूत्सवतेजसोः ।
<LEND>
<L>2265<pc>
<eid>5264<syns>रजस्-क्ली,गुणविशेष
<eid>5265<syns>रजस्-क्ली,स्त्रीपुष्प
<eid>5266<syns>तमस्-क्ली,राहु
<eid>5267<syns>तमस्-क्ली,ध्वान्त
<eid>5268<syns>तमस्-क्ली,गुणविशेष
रजो गुणे च स्त्रीपुष्पे राहौ ध्वान्ते गुणे तमः ॥ २३२ ॥
<LEND>
<L>2266<pc>
<eid>5269<syns>छन्दस्-क्ली,पद्य
<eid>5270<syns>छन्दस्-क्ली,अभिलाष
<eid>5271<syns>तपस्-क्ली,कृच्छ्रादिकर्मन्
छन्दः पद्येऽभिलाषे च तपः कृच्छ्रादिकर्म च ।
<LEND>
<L>2267<pc>
<eid>5272<syns>सहस्-क्ली,बल
<eid>5273<syns>सहस्-पुं,मार्ग
<eid>5274<syns>नभस्-क्ली,ख
<eid>5275<syns>नभस्-पुं,श्रावण
सहो बलं सहा मार्गो नभः खं श्रावणो नभाः ॥ २३३ ॥
<LEND>
<L>2268<pc>
<eid>5276<syns>ओकस्-क्ली,सद्मन्
<eid>5277<syns>ओकस्-क्ली,आश्रय
<eid>5278<syns>ओकस्-पुं,सद्मन्
<eid>5279<syns>ओकस्-क्ली,आश्रय
ओकः सद्माश्रयश्चौकाः पयः क्षीरं पयोम्बु च ।
<LEND>
<L>2269<pc>
<eid>5280<syns>ओजस्-क्ली,दीप्ति
<eid>5281<syns>ओजस्-क्ली,बल
<eid>5282<syns>स्रोतस्-क्ली,इन्द्रिय
<eid>5283<syns>स्रोतस्-क्ली,निम्नगारय
ओजो दीप्तौ बले स्रोत इन्द्रिये निम्नगारये ॥ २३४ ॥
<LEND>
<L>2270<pc>
<eid>5284<syns>तेजस्-क्ली,प्रभाव
<eid>5285<syns>तेजस्-क्ली,दीप्ति
<eid>5286<syns>तेजस्-क्ली,बल
<eid>5287<syns>तेजस्-क्ली,शुक्र
तेजः प्रभावे दीप्तौ च बले शुक्रेऽप्यतस्त्रिषु ।
<LEND>
<L>2271<pc>
<eid>5288<syns>विद्वस्-त्रि,विदन्
<eid>5289<syns>बीभत्स-त्रि,हिंस्र
विद्वान्विदंश्च बीभत्सो हिंस्रोऽप्यतिशयेत्वमी ॥ २३५ ॥
<LEND>
<L>2272<pc>
<eid>5290<syns>ज्यायस्-त्रि,अतिशयवृद्ध
<eid>5291<syns>ज्यायस्-त्रि,अतिशयप्रशस्य
<eid>5292<syns>कनीयस्-त्रि,अतिशययुवन्
<eid>5293<syns>कनीयस्-त्रि,अतिशयाल्प
वृद्धप्रशस्ययोर्ज्यायान्कनीयांस्तु युवाल्पयोः ।
<LEND>
<L>2273<pc>
<eid>5294<syns>वरीयस्-त्रि,अतिशयोरु
<eid>5295<syns>वरीयस्-त्रि,अतिशयवर
<eid>5296<syns>साधीयस्-त्रि,अतिशयसाधु
<eid>5297<syns>साधीयस्-त्रि,अतिशयबाढ
वरीयांस्तूरुवरयोः साधीयान्साधुबाढयोः ॥ २३६ ॥
<LEND>
<L>2274<pc>
<eid>5298<syns>बर्ह-क्ली,दल
<eid>5299<syns>ग्रह-पुं,निर्बन्ध
<eid>5300<syns>ग्रह-पुं,उपराग
<eid>5301<syns>ग्रह-पुं,अर्कादि
दलेऽपि बर्हं निर्बन्धोपरागार्कादयो ग्रहाः ।
<LEND>
<L>2275<pc>
<eid>5302<syns>निर्यूह-पुं,द्वार्
<eid>5303<syns>निर्यूह-पुं,आपीड
<eid>5304<syns>निर्यूह-पुं,क्वाथरस
<eid>5305<syns>निर्यूह-पुं,नागदन्तक
द्वार्यापीडे क्वाथरसे निर्यूहो नागदन्तके ॥ २३७ ॥
<LEND>
<L>2276<pc>
<eid>5306<syns>प्रग्राह-पुं,तुलासूत्र
<eid>5307<syns>प्रग्राह-पुं,अश्वादिरश्मि
<eid>5308<syns>प्रग्रह-पुं,तुलासूत्र
<eid>5309<syns>प्रग्रह-पुं,अश्वादिरश्मि
तुलासूत्रेऽश्वादिरश्मौ प्रग्राहः प्रग्रहोऽपि च ।
<LEND>
<L>2277<pc>
<eid>5310<syns>परिग्रह-पुं,पत्नी
<eid>5311<syns>परिग्रह-पुं,परिजन
<eid>5312<syns>परिग्रह-पुं,आदान
<eid>5313<syns>परिग्रह-पुं,मूल
<eid>5314<syns>परिग्रह-पुं,शाप
पत्नीपरिजनादानमूलशापाः परिग्रहाः ॥ २३८ ॥
<LEND>
<L>2278<pc>
<eid>5315<syns>गृह-पुंब,दारा
<eid>5316<syns>आरोह-पुं,वरस्त्रीश्रोणि
दारेषु च गृहाः श्रोण्यामप्यारोहो वरस्त्रियाः ।
<LEND>
<L>2279<pc>
<eid>5317<syns>व्यूह-पुं,वृन्द
<eid>5318<syns>अहि-पुं,वृत्र
<eid>5319<syns>तमोपह-पुं,अग्नि
<eid>5320<syns>तमोपह-पुं,इन्दु
<eid>5321<syns>तमोपह-पुं,अर्क
व्यूहो वृन्देऽप्यहिर्वृत्रेऽप्यग्नीन्द्वर्कास्तमोपहाः ॥ २३९ ॥
<LEND>
<L>2280<pc>
<eid>5322<syns>परिबर्ह-पुं,परिच्छद
<eid>5323<syns>परिबर्ह-पुं,नृपार्हार्थ
परिच्छदे नृपार्हेऽर्थे परिबर्होऽव्ययाः परे ।
<LEND>
<L>2281<pc>
<eid>5324<syns>आङ्-अ,ईषदर्थ
<eid>5325<syns>आङ्-अ,अभिव्याप्ति
<eid>5326<syns>आङ्-अ,सीमार्थ
<eid>5327<syns>आङ्-अ,धातुयोगज
आङीषदर्थेऽभिव्याप्तौ सीमार्थे धातुयोगजे ॥ २४० ॥
<LEND>
<L>2282<pc>
<eid>5328<syns>आ-अ,प्रगृह्य
<eid>5329<syns>आ-अ,स्मृति
<eid>5330<syns>आ-अ,वाक्य
<eid>5331<syns>आः-अ,कोप
<eid>5332<syns>आः-अ,पीडा
आ प्रगृह्यस्स्मृतौ वाक्येऽप्यास्तु स्यात्कोपपीडयोः ।
<LEND>
<L>2283<pc>
<eid>5333<syns>कु-स्त्री,पाप
<eid>5334<syns>कु-स्त्री,कुत्सा
<eid>5335<syns>कु-स्त्री,ईषदर्थ
<eid>5336<syns>धिक्-अ,निर्भर्त्सन
<eid>5337<syns>धिक्-अ,निन्दा
पापकुत्सेषदर्थे कु धिङ्निर्भर्त्सननिन्दयोः ॥ २४१ ॥
<LEND>
<L>2284<pc>
<eid>5338<syns>च-अ,अन्वाचय
<eid>5339<syns>च-अ,समाहार
<eid>5340<syns>च-अ,इतरेतर
<eid>5341<syns>च-अ,समुच्चय
चान्वाचयसमाहारेतरेतरसमुच्चये ।
<LEND>
<L>2285<pc>
<eid>5342<syns>स्वस्ति-अ,आशिष्
<eid>5343<syns>स्वस्ति-अ,क्षेम
<eid>5344<syns>स्वस्ति-अ,पुण्य
<eid>5345<syns>अति-अ,प्रकर्ष
<eid>5346<syns>अति-अ,लङ्घन
स्वस्त्याशीः क्षेमपुण्यादौ प्रकर्षे लङ्घनेऽप्यति ॥ २४२ ॥
<LEND>
<L>2286<pc>
<eid>5347<syns>स्वित्-अ,प्रश्न
<eid>5348<syns>स्वित्-अ,वितर्क
<eid>5349<syns>तु-अ,भेद
<eid>5350<syns>तु-अ,अवधारण
स्वित्प्रश्ने च वितर्के च तु स्याद्भेदेऽवधारणे ।
<LEND>
<L>2287<pc>
<eid>5351<syns>सकृत्-अ,सह
<eid>5352<syns>सकृत्-अ,एकवार
<eid>5353<syns>आरात्-अ,दूर
<eid>5354<syns>आरात्-अ,समीप
सकृत्सहैकवारे चाप्याराद्दूरसमीपयोः ॥ २४३ ॥
<LEND>
<L>2288<pc>
<eid>5355<syns>पश्चात्-अ,प्रतीची
<eid>5356<syns>पश्चात्-अ,चरम
<eid>5357<syns>उत-अ,अर्थ
<eid>5358<syns>उत-अ,विकल्प
प्रतीच्यां चरमे पश्चादुताप्यर्थविकल्पयोः ।
<LEND>
<L>2289<pc>
<eid>5359<syns>शश्वत्-अ,पुनर्
<eid>5360<syns>शश्वत्-अ,सहार्थ
<eid>5361<syns>साक्षात्-अ,प्रत्यक्ष
<eid>5362<syns>साक्षात्-अ,तुल्य
पुनस्सहार्थयोः शश्वत्साक्षात्प्रत्यक्षतुल्ययोः ॥ २४४ ॥
<LEND>
<L>2290<pc>
<eid>5363<syns>बत-अ,खेद
<eid>5364<syns>बत-अ,अनुकम्पा
<eid>5365<syns>बत-अ,सन्तोष
<eid>5366<syns>बत-अ,विस्मय
<eid>5367<syns>बत-अ,आमन्त्रण
खेदानुकम्पासन्तोषविस्मयामन्त्रणे बत ।
<LEND>
<L>2291<pc>
<eid>5368<syns>हन्त-अ,हर्ष
<eid>5369<syns>हन्त-अ,अनुकम्पा
<eid>5370<syns>हन्त-अ,वाक्यारम्भ
<eid>5371<syns>हन्त-अ,विषाद
हन्त हर्षेऽनुकम्पायां वाक्यारम्भविषादयोः ॥ २४५ ॥
<LEND>
<L>2292<pc>
<eid>5372<syns>प्रति-अ,प्रतिनिधि
<eid>5373<syns>प्रति-अ,वीप्सा
<eid>5374<syns>प्रति-अ,लक्षण
प्रति प्रतिनिधौ वीप्सालक्षणादौ प्रयोगतः ।
<LEND>
<L>2293<pc>
<eid>5375<syns>इति-अ,हेतु
<eid>5376<syns>इति-अ,प्रकरण
<eid>5377<syns>इति-अ,प्रकर्षादि
<eid>5378<syns>इति-अ,समाप्ति
इति हेतुप्रकरणप्रकर्षादिसमाप्तिषु ॥ २४६ ॥
<LEND>
<L>2294<pc>
<eid>5379<syns>पुरस्तात्-अ,प्राची
<eid>5380<syns>पुरस्तात्-अ,प्रथम
<eid>5381<syns>पुरस्तात्-अ,पुरार्थ
<eid>5382<syns>पुरस्तात्-अ,अग्रतस्
प्राच्यां पुरस्तात्प्रथमे पुरार्थेऽग्रत इत्यपि ।
<LEND>
<L>2295<pc>
<eid>5383<syns>यावत्-अ,साकल्य
<eid>5384<syns>यावत्-अ,अवधि
<eid>5385<syns>यावत्-अ,मान
<eid>5386<syns>यावत्-अ,अवधारण
<eid>5387<syns>तावत्-अ,साकल्य
<eid>5388<syns>तावत्-अ,अवधि
<eid>5389<syns>तावत्-अ,मान
<eid>5390<syns>तावत्-अ,अवधारण
यावत्तावच्च साकल्येऽवधौ मानेऽवधारणे ॥ २४७ ॥
<LEND>
<L>2296<pc>
<eid>5391<syns>अथो-अ,मङ्गल
<eid>5392<syns>अथो-अ,अनन्तर
<eid>5393<syns>अथो-अ,आरम्भ
<eid>5394<syns>अथो-अ,प्रश्न
<eid>5395<syns>अथो-अ,कार्त्स्न्य
<eid>5396<syns>अथ-अ,मङ्गल
<eid>5397<syns>अथ-अ,अनन्तर
<eid>5398<syns>अथ-अ,आरम्भ
<eid>5399<syns>अथ-अ,प्रश्न
<eid>5400<syns>अथ-अ,कार्त्स्न्य
मङ्गलानन्तरारम्भप्रश्नकार्त्स्न्येष्वथो अथ ।
<LEND>
<L>2297<pc>
<eid>5401<syns>वृथा-अ,निरर्थक
<eid>5402<syns>वृथा-अ,अविधि
<eid>5403<syns>नाना-अ,अनेकार्थ
<eid>5404<syns>नाना-अ,उभयार्थ
वृथा निरर्थकाविध्योर्नानानेकोभयार्थयोः ॥ २४८ ॥
<LEND>
<L>2298<pc>
<eid>5405<syns>नु-अ,पृच्छा
<eid>5406<syns>नु-अ,विकल्प
<eid>5407<syns>अनु-अ,पश्चात्
<eid>5408<syns>अनु-अ,सादृश्य
नु पृच्छायां विकल्पे च पश्चात्सादृश्ययोरनु ।
<LEND>
<L>2299<pc>
<eid>5409<syns>ननु-अ,प्रश्न
<eid>5410<syns>ननु-अ,अवधारण
<eid>5411<syns>ननु-अ,अनुज्ञा
<eid>5412<syns>ननु-अ,अनुनय
<eid>5413<syns>ननु-अ,आमन्त्रण
प्रश्नावधारणानुज्ञानुनयामन्त्रणे ननु ॥ २४९ ॥
<LEND>
<L>2300<pc>
<eid>5414<syns>अपि-अ,गर्हा
<eid>5415<syns>अपि-अ,समुच्चय
<eid>5416<syns>अपि-अ,प्रश्न
<eid>5417<syns>अपि-अ,शङ्का
<eid>5418<syns>अपि-अ,सम्भावना
गर्हासमुच्चयप्रश्नशङ्कासम्भावनास्वपि ।
<LEND>
<L>2301<pc>
<eid>5419<syns>वा-अ,उपमा
<eid>5420<syns>वा-अ,विकल्प
<eid>5421<syns>सामि-अ,अर्ध
<eid>5422<syns>सामि-अ,जुगुप्सित
उपमायां विकल्पे वा सामि त्वर्धे जुगुप्सिते ॥ २५० ॥
<LEND>
<L>2302<pc>
<eid>5423<syns>अमा-अ,सह
<eid>5424<syns>अमा-अ,समीप
<eid>5425<syns>कम्-अ,वारि
<eid>5426<syns>कम्-अ,मूर्धन्
अमा सह समीपे च कं वारिणि च मूर्धनि ।
<LEND>
<L>2303<pc>
<eid>5427<syns>एवम्-अ,इव
<eid>5428<syns>एवम्-अ,इत्थम्
<eid>5429<syns>नूनम्-अ,तर्क
<eid>5430<syns>नूनम्-अ,अर्थनिश्चय
इवेत्थमर्थयोरेवं नूनं तर्केऽर्थनिश्चये ॥ २५१ ॥
<LEND>
<L>2304<pc>
<eid>5431<syns>जोषम्-अ,तूष्णीम्
<eid>5432<syns>जोषम्-अ,सुख
<eid>5433<syns>किम्-अ,पृच्छा
<eid>5434<syns>किम्-अ,जुगुप्सन
तूष्णीमर्थे सुखे जोषं किं पृच्छायां जुगुप्सने ।
<LEND>
<L>2305<pc>
<eid>5435<syns>नामन्-अ,प्राकाश्य
<eid>5436<syns>नामन्-अ,सम्भाव्य
<eid>5437<syns>नामन्-अ,क्रोध
<eid>5438<syns>नामन्-अ,उपगम
<eid>5439<syns>नामन्-अ,कुत्सन
नाम प्राकाश्यसम्भाव्यक्रोधोपगमकुत्सने ॥ २५२ ॥
<LEND>
<L>2306<pc>
<eid>5440<syns>अलम्-अ,भूषण
<eid>5441<syns>अलम्-अ,पर्याप्ति
<eid>5442<syns>अलम्-अ,शक्ति
<eid>5443<syns>अलम्-अ,वारण
अलं भूषणपर्याप्तिशक्तिवारणवाचकम् ।
<LEND>
<L>2307<pc>
<eid>5444<syns>हुम्-अ,वितर्क
<eid>5445<syns>हुम्-अ,परिप्रश्न
<eid>5446<syns>समया-अ,अन्तिक
<eid>5447<syns>समया-अ,मध्य
हुं वितर्के परिप्रश्ने समयान्तिकमध्ययोः ॥ २५३ ॥
<LEND>
<L>2308<pc>
<eid>5448<syns>पुनर्-अ,अप्रथम
<eid>5449<syns>पुनर्-अ,भेद
<eid>5450<syns>निर्-अ,निश्चय
<eid>5451<syns>निर्-अ,निषेध
पुनरप्रथमे भेदे निर्निश्चयनिषेधयोः ।
<LEND>
<L>2309<pc>
<eid>5452<syns>पुरा-अ,प्रबन्ध
<eid>5453<syns>पुरा-अ,चिरातीत
<eid>5454<syns>पुरा-अ,निकट
<eid>5455<syns>पुरा-अ,आगामिक
स्यात्प्रबन्धे चिरातीते निकटागामिके पुरा ॥ २५४ ॥
<LEND>
<L>2310<pc>
<eid>5456<syns>ऊररी-अ,विस्तार
<eid>5457<syns>ऊररी-अ,अङ्गीकृति
<eid>5458<syns>ऊरी-अ,विस्तार
<eid>5459<syns>ऊरी-अ,अङ्गीकृति
<eid>5460<syns>उररी-अ,विस्तार
<eid>5461<syns>उररी-अ,अङ्गीकृति
ऊरर्यूरी चोररी च विस्तारेऽङ्गीकृतौ त्रयम् ।
<LEND>
<L>2311<pc>
<eid>5462<syns>स्वर्-अ,स्वर्ग
<eid>5463<syns>स्वर्-अ,परलोक
<eid>5464<syns>किल-अ,वार्ता
<eid>5465<syns>किल-अ,सम्भाव्य
स्वर्गे परे च लोके स्वर्वार्तासम्भाव्ययोः किल ॥ २५५ ॥
<LEND>
<L>2312<pc>
<eid>5466<syns>खलु-अ,निषेध
<eid>5467<syns>खलु-अ,वाक्यालङ्कार
<eid>5468<syns>खलु-अ,जिज्ञासा
<eid>5469<syns>खलु-अ,अनुनय
निषेधवाक्यालङ्कारजिज्ञासानुनये खलु ।
<LEND>
<L>2313<pc>
<eid>5470<syns>अभितस्-अ,समीप
<eid>5471<syns>अभितस्-अ,उभयतस्
<eid>5472<syns>अभितस्-अ,शीघ्र
<eid>5473<syns>अभितस्-अ,साकल्य
<eid>5474<syns>अभितस्-अ,अभिमुख
समीपोभयतश्शीघ्रसाकल्याभिमुखेऽभितः ॥ २५६ ॥
<LEND>
<L>2314<pc>
<eid>5475<syns>प्रादुस्-अ,नामन्
<eid>5476<syns>प्रादुस्-अ,प्राकाश्य
<eid>5477<syns>मिथस्-अ,अन्योन्य
<eid>5478<syns>मिथस्-अ,रहस्
नामप्राकाश्ययोः प्रादुर्मिथोऽन्योन्यं रहस्यपि ।
<LEND>
<L>2315<pc>
<eid>5479<syns>तिरस्-अ,अन्तर्धि
<eid>5480<syns>तिरस्-अ,तिर्यगर्थ
<eid>5481<syns>हा-अ,विषाद
<eid>5482<syns>हा-अ,शुच्
<eid>5483<syns>हा-अ,अर्ति
तिरोऽन्तर्धौ तिर्यगर्थे हा विषादशुगर्तिषु ॥ २५७ ॥
<LEND>
<L>2316<pc>
<eid>5484<syns>अहह-अ,अद्भुत
<eid>5485<syns>अहह-अ,खेद
<eid>5486<syns>हि-अ,हेतु
<eid>5487<syns>हि-अ,अवधारण
अहहेत्यद्भुते खेदे हि हेताववधारणे ।
<LEND>
;c{इति नानार्थवर्गः}
;v{अव्ययवर्गः}
;c{अथाव्ययवर्गः ।}
<L>2317<pc>
<eid>5488<syns>चिराय-अ,चिररात्राय-अ,चिरस्य-अ,चिर
चिराय चिररात्राय चिरस्याद्याश्चिरार्थकाः ।
<LEND>
<L>2318<pc>
<eid>5489<syns>मुहुस्-अ,पुनःपुनः-अ,शश्वत्-अ,अभीक्ष्णम्-अ,असकृत्-अ
मुहुः पुनः पुनः शश्वदभीक्ष्णमसकृत्समाः ॥ १ ॥
<LEND>
<L>2319<pc>
<eid>5490<syns>स्राक्-अ,झटिति-अ,अञ्जसा-अ,अह्नाय-अ,द्राक्-अ,मङ्क्षु-अ,सपदि-अ,द्रुत
स्राग्झटित्यञ्जसाह्नाय द्राङ्मङ्क्षु सपदि द्रुते ।
<LEND>
<L>2320<pc>
<eid>5491<syns>बलवत्-अ,सुष्ठु-अ,किमुत-अ,सु-अ,अतीव-अ,निर्भर
बलवत्सुष्ठु किमुत स्वत्यतीव च निर्भरे ॥ २ ॥
<LEND>
<L>2321<pc>
<eid>5492<syns>पृथक्-अ,विना-अ,अन्तरेण-अ,ऋते-अ,हिरुक्-अ,नाना-अ,वर्जन
पृथग्विनान्तरेणर्ते हिरुङ्नाना च वर्जने ।
<LEND>
<L>2322<pc>
<eid>5493<syns>यद्-अ,यतः-अ,हेतु
<eid>5494<syns>तद्-अ,ततः-अ,हेतु
<eid>5495<syns>चित्-अ,चन-अ,असाकल्य
यत्तद्यतस्ततो हेतावसाकल्ये तु चिच्चन ॥ ३ ॥
<LEND>
<L>2323<pc>
<eid>5496<syns>कदाचित्-अ,जातु-अ
<eid>5497<syns>सार्धम्-अ,साकम्-अ,सत्रा-अ,समम्-अ,सह-अ
कदाचिज्जातु सार्धं तु साकं सत्रा समं सह ।
<LEND>
<L>2324<pc>
<eid>5498<syns>प्राध्वम्-अ,आनुकूल्य
<eid>5499<syns>वृथा-अ,मुधा-अ,व्यर्थ
आनुकूल्यार्थकं प्राध्वं व्यर्थके तु वृथा मुधा ॥ ४ ॥
<LEND>
<L>2325<pc>
<eid>5500<syns>आहो-अ,उताहो-अ,किमुत-अ,किम्-अ,किमूत-अ,विकल्प
आहो उताहो किमुत विकल्पे किं किमूत च ।
<LEND>
<L>2326<pc>
<eid>5501<syns>तु-अ,हि-अ,च-अ,स्म-अ,ह-अ,वै-अ,पादपूरण
<eid>5502<syns>सु-अ,अति-अ,पूजन
तु हि च स्म ह वै पादपूरणे पूजने स्वती ॥ ५ ॥
<LEND>
<L>2327<pc>
<eid>5503<syns>दिवा-अ,अहन्
<eid>5504<syns>नक्तम्-अ,दोषा-अ,रजनि
दिवाह्नीत्यथ दोषा च नक्तं च रजनावपि ।
<LEND>
<L>2328<pc>
<eid>5505<syns>साचि-अ,तिरस्-अ,तिर्यञ्च्
<eid>5506<syns>प्याट्-अ,पाट्-अ,अङ्ग-अ,हे-अ,है-अ,भोस्-अ,सम्बोधनार्थ
<eid>5507<syns>समया-अ,निकषा-अ,हिरुक्
तिर्यगर्थे साचि तिरोऽप्यथ सम्बोधनार्थकाः ॥ ६ ॥
स्युः प्याट्पाडङ्ग हे है भोः समया निकषा हिरुक् ।
<LEND>
<L>2329<pc>
<eid>5508<syns>सहसा-अ,अतर्कित
<eid>5509<syns>पुरस्-अ,पुरतस्-अ,अग्रतस्-अ
अतर्किते तु सहसा स्यात्पुरः पुरतोऽग्रतः ॥ ७ ॥
<LEND>
<L>2330<pc>
<eid>5510<syns>स्वाहा-अ,श्रौषट्-अ,वौषट्-अ,वषट्-अ,स्वधा-अ,देवहविर्दान
स्वाहा देवहविर्दाने श्रौषट्वौषट्वषट्स्वधा ।
<LEND>
<L>2331<pc>
<eid>5511<syns>किञ्चित्-अ,ईषत्-अ,मनाक्-अ,अल्प
<eid>5512<syns>प्रेत्य-अ,अमुत्र-अ,भवान्तर
किञ्चिदीषन्मनागल्पे प्रेत्यामुत्र भवान्तरे ॥ ८ ॥
<LEND>
<L>2332<pc>
<eid>5513<syns>व-अ,वा-अ,यथा-अ,तथा-अ,इव-अ,एवम्-अ,साम्य
<eid>5514<syns>अहो-अ,ही-अ
व वा यथा तथेवैवं साम्येऽहो ही च विस्मये ।
<LEND>
<L>2333<pc>
<eid>5515<syns>तूष्णीम्-अ,तूष्णीकाम्-अ,मौन
<eid>5516<syns>सद्यस्-अ,सपदि-अ,तत्क्षण
मौने तु तूष्णीं तूष्णीकां सद्यः सपदि तत्क्षणे ॥ ९ ॥
<LEND>
<L>2334<pc>
<eid>5517<syns>दिष्ट्या-अ,समुपजोषम्-अ,आनन्द
<eid>5518<syns>अन्तरे-अ,अन्तरा-अ,अन्तरेण-अ,मध्य
<eid>5519<syns>प्रसह्य-अ,हठार्थ
दिष्ट्या समुपजोषं चेत्यानन्देऽथान्तरेऽन्तरा ।
अन्तरेण च मध्ये स्युः प्रसह्य तु हठार्थकम् ॥ १० ॥
<LEND>
<L>2335<pc>
<eid>5520<syns>साम्प्रतम्-अ,स्थाने-अ,युक्त
<eid>5521<syns>अभीक्ष्णम्-अ,शश्वत्-अ,अनारत
युक्ते द्वे सांप्रतं स्थानेऽभीक्ष्णं शश्वदनारते ।
<LEND>
<L>2336<pc>
<eid>5522<syns>नहि-अ,अ-अ,नो-अ,न-अ,अभाव
<eid>5523<syns>मास्म-अ,मा-अ,अलम्-अ,वारण
अभावे नह्य नो नापि मास्म मालं च वारणे ॥ ११ ॥
<LEND>
<L>2337<pc>
<eid>5524<syns>चेत्-अ,यदि-अ,पक्षान्तर
<eid>5525<syns>अद्धा-अ,अञ्जसा-अ,पक्षान्तर
पक्षान्तरे चेद्यदि च तत्त्वे त्वद्धाञ्जसा द्वयम् ।
<LEND>
<L>2338<pc>
<eid>5526<syns>प्रादुर्-अ,आविर्-अ,प्राकाश्य
<eid>5527<syns>ओम्-अ,एवम्-अ,परमम्-अ,मत
प्राकाश्ये प्रादुराविः स्यादोमेवं परमं मते ॥ १२ ॥
<LEND>
<L>2339<pc>
<eid>5528<syns>समन्ततस्-अ,परितस्-अ,सर्वतस्-अ,विष्वञ्च्-अ
समन्ततस्तु परितः सर्वतो विष्वगित्यपि ।
<LEND>
<L>2340<pc>
<eid>5529<syns>कामम्-अ,अकामानुमति
<eid>5530<syns>अस्तु-अ,असूयोपगम
अकामानुमतौ काममसूयोपगमेऽस्तु च ॥ १३ ॥
<LEND>
<L>2341<pc>
<eid>5531<syns>ननुच-अ,विरोधोक्ति
<eid>5532<syns>कश्चित्-अ,कामप्रवेदन
ननुच स्याद्विरोधोक्तौ कश्चित्कामप्रवेदने ।
<LEND>
<L>2342<pc>
<eid>5533<syns>निष्षमम्-अ,दुःषमम्-अ,गर्ह्य
<eid>5534<syns>यथास्वम्-अ,यथायथम्-अ
निष्षमं दुष्षमं गर्ह्ये यथास्वं तु यथायथम् ॥ १४ ॥
<LEND>
<L>2343<pc>
<eid>5535<syns>मृषा-अ,मिथ्या-अ,वितथ
<eid>5536<syns>यथार्थ-अ,यथातथम्-अ
मृषा मिथ्या च वितथे यथार्थं तु यथातथम् ।
<LEND>
<L>2344<pc>
<eid>5537<syns>एवम्-अ,तु-अ,पुनर्-अ,वै-अ,वा-अ,अवधारण
स्युरेवं तु पुनर्वै वेत्यवधारणवाचकाः ॥ १५ ॥
<LEND>
<L>2345<pc>
<eid>5538<syns>प्राञ्च्-अ,अतीत
<eid>5539<syns>नूनम्-अ,अवश्यम्-अ,निश्चय
प्रागतीतार्थकं नूनमवश्यं निश्चये द्वयम् ।
<LEND>
<L>2346<pc>
<eid>5540<syns>संवत्-अ,वर्ष
<eid>5541<syns>अर्वाञ्च्-अ,अवर
<eid>5542<syns>आम्-अ,एवम्
<eid>5543<syns>स्वयम्-अ,आत्मना
संवद्वर्षेऽवरे त्वर्वागामेवं स्वयमात्मना ॥ १६ ॥
<LEND>
<L>2347<pc>
<eid>5544<syns>नीचैस्-अ,अल्प
<eid>5545<syns>उच्चैस्-अ,महत्
<eid>5546<syns>प्रायस्-अ,भूमन्
<eid>5547<syns>शनैस्-अ,अद्रुत
अल्पे नीचैर्महत्युच्चैः प्रायो भूम्न्यद्रुते शनैः ।
<LEND>
<L>2348<pc>
<eid>5548<syns>सना-अ,नित्य
<eid>5549<syns>बहिर्-अ,बाह्य
<eid>5550<syns>स्म-अ,अतीत
<eid>5551<syns>अस्तम्-अ,अदर्शन
सना नित्ये बहिर्बाह्ये स्मातीतेऽस्तमदर्शने ॥ १७ ॥
<LEND>
<L>2349<pc>
<eid>5552<syns>अस्ति-अ,सत्त्व
<eid>5553<syns>उम्-अ,रुषोक्ति
<eid>5554<syns>ऊम्-अ,प्रश्न
<eid>5555<syns>अयि-अ,अनुनय
अस्ति सत्वे रुषोक्तावुं ऊं प्रश्नेऽनुनये त्वयि ।
<LEND>
<L>2350<pc>
<eid>5556<syns>हुम्-अ,तर्क
<eid>5557<syns>उषा-अ,रात्र्यवसान
<eid>5558<syns>नमस्-अ,नति
हुं तर्के स्यादुषा रात्रेरवसाने नमो नतौ ॥ १८ ॥
<LEND>
<L>2351<pc>
<eid>5559<syns>अङ्ग-अ,पुनरर्थ
<eid>5560<syns>दुष्ठु-अ,निन्दा
<eid>5561<syns>सुष्ठु-अ,प्रशंसन
पुनरर्थेऽङ्ग निन्दायां दुष्ठु सुष्ठु प्रशंसने ।
<LEND>
<L>2352<pc>
<eid>5562<syns>सायम्-अ,साय
<eid>5563<syns>प्रगे-अ,प्रातर्-अ,प्रभात
<eid>5564<syns>निकषा-अ,अन्तिक
सायं साये प्रगे प्रातः प्रभाते निकषान्तिके ॥ १९ ॥
<LEND>
<L>2353<pc>
<eid>5565<syns>परुत्-अ,पूर्वाब्द
<eid>5566<syns>परारि-अ,पूर्वेतराब्द
<eid>5567<syns>एषमस्-अ,वर्तमानाब्द
परुत्परार्यैषमोऽब्दे पूर्वे पूर्वतरे यति ।
<LEND>
<L>2354<pc>
<eid>5568<syns>अद्य-अ,अत्राहन्
<eid>5569<syns>पूर्वेद्युस्-अ,पूर्वाहन्
<eid>5570<syns>पूर्वेद्युस्-अ,पूर्वाहन्
<eid>5571<syns>उत्तरेद्युस्-अ,उत्तराहन्
<eid>5572<syns>अपरेद्युस्-अ,अपराहन्
<eid>5573<syns>अधरेद्युस्-अ,अधराहन्
<eid>5574<syns>अन्येद्युस्-अ,अन्याहन्
<eid>5575<syns>अन्यतरेद्युस्-अ,अन्यतराहन्
<eid>5576<syns>इतरेद्युस्-अ,इतराहन्
अद्यात्राह्न्यथ पूर्वेऽह्नीत्यादौ पूर्वोत्तरापरात् ॥ २० ॥
तथाधरान्यान्यतरेतरात्पूर्वेद्युरादयः ।
<LEND>
<L>2355<pc>
<eid>5577<syns>उभयद्युस्-अ,उभयेद्युस्-अ,उभयाहन्
<eid>5578<syns>परेद्यवि-अ,पराहन्
उभयद्युश्चोभयेद्युः परे त्वह्नि परेद्यवि ॥ २१ ॥
<LEND>
<L>2356<pc>
<eid>5579<syns>ह्यस्-अ,अतीताहन्
<eid>5580<syns>श्वस्-अ,अनागताहन्
<eid>5581<syns>परश्वस्-अ,पराहन्
ह्यो गतेऽनागतेऽह्नि श्वः परश्वस्तु परेऽहनि ।
<LEND>
<L>2357<pc>
<eid>5582<syns>तदा-अ,तदानीम्-अ
<eid>5583<syns>युगपत्-अ,एकदा-अ
<eid>5584<syns>सर्वदा-अ,सदा-अ
तदा तदानीं युगपदेकदा सर्वदा सदा ॥ २२ ॥
<LEND>
<L>2358<pc>
<eid>5585<syns>एतर्हि-अ,सम्प्रति-अ,इदानीम्-अ,अधुना-अ,साम्प्रतम्-अ
एतर्हि संप्रतीदानीमधुना साम्प्रतं तथा ।
<LEND>
<L>2359<pc>
<eid>5586<syns>प्राञ्च्-अ,पूर्व
<eid>5587<syns>उदञ्च्-अ,उत्तर
<eid>5588<syns>प्रत्यञ्च्-अ,पश्चिम
<eid>5589<syns>अवाञ्च्-अ,अवाची
<eid>5590<syns>अपाञ्च्-अ,अपाची
दिग्देशकाले पूर्वादौ प्रागुदक्प्रत्यगादयः ॥ २३ ॥
<LEND>